Lược sỠGiáo hội Công giáo (Chương XV)
10.05.2008
.
ChÆ°Æ¡ng XV
GIÃO HỘI
VÀ CHỦ THUYẾT TỰ DO (1815-1870)
Khi Napoléon rá»i khá»i chÃnh trị, nhiá»u
ngÆ°á»i coi má»™t phần tÆ° thế ká»· vừa qua cần xóa bá», cần phải phục hồi Âu châu vÃ
Giáo Hội lại tình trạng trước 1789. Trong thế kỷ XIX có một cuộc canh tân tôn
giáo ; không thể để vua chúa hoặc Giáo Há»™i ngăn cản tá»± do. Äể bảo vệ chân tÃnh
mình, Giáo Há»™i buá»™c mình chống lại chủ thuyết tá»± do nÆ¡i các ngÆ°á»i Công Giáo. Äể
giải quyết vấn Ä‘á», Äức Piô IX đã triệu táºp Công Äồng Vatican I (1869).
I. GIÃO HỘI THỜI TRÙNG HƯNG
1.
Những nguyên tắc trùng hưng
Sau những đảo lá»™n do cuá»™c cách mạng và Äể nhất đế chÃnh do
Pháp gây ra ; hội nghị Vienna
muốn tổ chức lại Âu châu, Giáo Hoà ng lấy lại nÆ°á»›c Tòa thánh. Ba nÆ°á»›c Nga, Ão vÃ
Phổ láºp liên minh thánh nhằm chống lại ý tưởng và các thá»±c hiện cách mạng ; đồng
thá»i Ä‘á» cao giá trị quá khứ vá» tôn giáo, luân lý, phẩm tráºt. Thế nhÆ°ng không
thể má»™t ngà y mà xóa bá» Ä‘Æ°Æ¡c não trạng 25 năm lịch sá». Những ngÆ°á»i được thừa hưởng
cuá»™c cách mạng, há» công kÃch trùng hÆ°ng chÃnh trị và Giáo Há»™i.
2.
Ở Pháp
Công Giáo trở thà nh Quốc giáo : việc phục hồi tôn giáo gặp
nhiá»u thuáºn lợi ; nhỠđó tăng được các giáo xứ và chủng viện. Các dòng tu được
phục hồi và còn được thiết láºp các dòng má»›i cả nam và nữ.
3.
Ở các nước Âu châu khác
- Ở à : các Giáo Hoà ng kế vị Äức Piô VII gặp những khó khăn
vỠnước Tòa thánh. Chủ trương bà i giáo sĩ được hộ trở của hội Tam điểm, đảng
Carbonari. Tòa thánh đã cứng rắn đối với các hội nà y. Nước à đòi hủy bỠtiểu
quốc để thống nhất má»™t nÆ°á»›c Ã.
- Ở Äức và Ão : các ông hoà ng của những tiểu quốc thuá»™c Thệ
phản nên cuá»™c Ä‘Ã m phán giữa nhà nÆ°á»›c và Tòa thánh gặp nhiá»u khó khăn. Phổ là nÆ°á»›c
có nhiá»u Thệ phản, nên cÅ©ng tìm cách bức bách Công Giáo. Ở Äức Công Giáo phát
triển mạnh. Ở nÆ°á»›c Ão là má»™t đế quốc lá»›n. Giáo Há»™i ở đây Ãt bị thế tục hóa,
Giáo Hội được bảo vệ. Ở Vienna,
thánh Hofbauer chấn hưng tinh thần Công Giáo khắp Trung âu.
- Ở quần đảo Anh : sáu triệu dân ở đảo Ailen đa số là Công
Giáo. Từ lâu há» bị bách hại, nhÆ°ng nhá» O Connell năm 1829 má»i ngÆ°á»i được giải
phóng. Ở đây có Tổng Giám mục Wiseman là ngÆ°á»i đã gây lại sức sống cho Giáo Há»™i
Anh ; và ngÆ°á»i là nhân váºt sáng láºp phong trà o Oxford nhằm canh tân Giáo Há»™i Anh giáo, sau
trở lại Công Giáo.
- Ở Tây Ban Nha và Bồ Äà o Nha : Ở Tây Ban Nha, vua Fermando lên ngôi, cố gắng
phục hưng Giáo Hội, nhưng 1820, một cuộc cách mạng căm thù Giáo Hội bùng nổ,
Pháp phải can thiệp ; tá»›i giữa thế ká»· má»™t thá»a Æ°á»›c giữa Tòa thánh và chÃnh
quyá»n được ký. Ở Bồ Äà o Nha ngÆ°á»i Công Giáo bị bách hại nặng ná».
4.
Trong thế giá»›i Thệ phản và ChÃnh thống
Vua phổ cho sát nháºp Giáo Há»™i phái Luther và Giáo Há»™i phái
Calvin thà nh má»™t Giáo Há»™i Phúc Âm. Nhiá»u nhóm Thệ phản gia tăng, ngÆ°á»i ta nháºn
ra hai trà o lưu : trà o lưu thức tỉnh và trà o lưu tự do.
Trong thế giá»›i ChÃnh thống giáo : Hy lạp được Ä‘á»™c láºp, Giáo
Há»™i được tá»± do. Ở Nga, Giáo Há»™i ChÃnh thống bị chia rẽ nhiá»u phe phái.
II.
GIÃO HỘI TRƯỚC CHỦ THUYẾT Tá»° DO CHÃNH TRỊ
1.
Thái độ của Giáo Hội trước trà o lưu cách mạng
- Cuộc trùng hưng Công Giáo gây chống đối với giới trưởng
giả tá»± do, đặc biệt là ở Pháp. Có những ngÆ°á»i Công Giáo liên minh vá»›i phái tá»±
do bà i giáo sÄ©. Ở nÆ°á»›c Tòa thánh, dân chúng nổi dáºy sau khi Äức Giáo Hoà ng Piô
VIII qua Ä‘á»i ; Äức Gregoriô nhá» Ão can thiệp, Giáo Hoà ng được coi là kẻ thù.
- Ba Lan bị Nga đô há»™ cÅ©ng vùng dáºy (1830) tuyên bố Ä‘á»™c láºp.
2.
Chủ thuyết tự do và quan điểm của Lamennais
Chủ thuyết tá»± do được phổ biến sau thá»i cách mạng 1789.
Trong lãnh vá»±c chÃnh trị là chống lại chuyên chế, phong kiến, qúi tá»™c, bảo
hoà ng, bảo thủ, tìm cách triệt hại Giáo Hội. Trước tình hình đó linh mục
Lamennais Ä‘á» nghị giải pháp tá»± do tôn giáo, đồng thá»i ông và các bạn Ä‘á» nghị
canh tân Giáo Hội và xã hội. Ông đã bị các Giám mục và Tòa thánh kết án. Ngà y
nay khát vá»ng của Lamennais đã biến thà nh hiện thá»±c.
3.
Tình trạng mong manh của nước Tòa thánh
Thá»i Äức Gregoriô XVI, Tòa thánh nhá» Ão can thiệp, phải nhượng
đất cho Ão. Äức Piô IX lên thay, tổ chức lại nÆ°á»›c Tòa thánh. Vì Tòa thánh không
tham gia liên minh chống Ão nhằm giải phóng Ã, dân chúng nổi dáºy. Giáo Hoà ng
kêu gá»i, Pháp Ä‘em quân đến giúp chiếm lại Rôma. Các nhà ái quốc à không chấp
nháºn liên bang do Giáo Hoà ng thủ lãnh, nên hÆ°á»›ng vá» Piamonte, miá»n Lombardia
thuá»™c vá» Piamonte, đến lượt ba tỉnh phÃa bắc của nÆ°á»›c Tòa thánh cÅ©ng sát nháºp
và o Piamonte. NÆ°á»›c Tòa thánh mất phần lá»›n, chỉ còn Rôma và vùng phụ cáºn
III.
CÔNG Äá»’NG VATICAN
I (1869)
Công Äồng Vatican
I được triệu táºp thá»i Äức Piô IX là má»™t sá»± kiện quan trá»ng nhất của Giáo Há»™i.
1.
DÆ° luáºn Công Giáo trÆ°á»›c Công Äồng
Nhiá»u ngÆ°á»i Công Giáo muốn Công Äồng xác nháºn quyá»n đạo của
Giáo Hoà ng ; khẳng định quyá»n Giáo Hoà ng đã định tÃn (1854) : Äức Mẹ Vô Nhiá»…m.
2.
Diá»…n tiến của Công Äồng
Công Äồng khai mạc 8.12.1869 : Äịnh tÃn quyá»n bất khả ngá»™.
Công Äồng qui tụ 700 Giám mục, Công Äồng bà n vá» tÆ°Æ¡ng quan đức tin và là trÃ, định
tÃn má»™t Thiên Chúa có Ngôi vị, quả quyết mặc khải là cần thiết ; quyá»n bất khả
ngá»™ của Giáo Hoà ng không được chÃnh thức ghi trong dá»± thảo. Ngà y bá» phiếu, hiến
chế chủ yếu xác định quyá»n tối cao và bất khả của Äức Giáo Hoà ng. Do chiến
tranh Pháp Phổ, sau khi Pháp đóng ở Rôma bảo vệ Tòa thánh vỠPháp, Piamonte xua
quân chiếm Rôma. 20-10 Äức Piô IX tuyên bố tạm ngÆ°ng Công Äồng.
3
Những háºu quả và ảnh hưởng của Công Äồng
Nói chung, những nghị quyết của Công Äồng Ä‘á»u được đón nháºn,
kể cả quyá»n bất khả ngá»™ cÅ©ng được Ä‘em ra bà n, chỉ có má»™t và i đại há»c ở Äức
chống đối.
NgÆ°á»i ta có cảm nghị Công Äồng chỉ bà n vá» Giáo Hoà ng mÃ
không bà n vá» Giám mục. Công Äồng thừa nháºn Giáo Hoà ng có quyá»n tà i thẩm thông
thÆ°á»ng trên toà n Giáo Há»™i. Quyá»n Giáo Hoà ng còn cần phải được dung hòa vá»›i
quyá»n của các Giám mục. Vat.II sẽ bổ túc Ä‘iá»u nà y khi khẳng định tÃnh táºp Ä‘oà n
của Giám mục.
Những định tÃn Vat.I đôi khi là m căng thẳng giữa xã há»™i
chÃnh trị và Giáo Há»™i. Äó là cá»› nhiá»u Quốc gia đã bà i Giáo Há»™i.
|