Lược sỠGiáo hội Công giáo (Chương XVII)
10.05.2008
.
ChÆ°Æ¡ng XVII
CÔNG CUỘC
TRUYỀN GIÃO TỪ ÄẦU THẾ
KỶ XIX ÄẾN NÄ‚M 1940
Äầu thế ká»· XIX, Giáo Há»™i má»™t Ä‘Ã ng trùng hÆ°ng lại những gì đã
mất mát trong thá»i gian qua, má»™t Ä‘Ã ng cÅ©ng lo phát triển thêm công việc truyá»n
giáo ra thế giá»›i. Trong thế ká»· nà y có nhiá»u tổ chức giúp đỡ cho việc truyá»n
giáo, nhiá»u há»™i dòng thừa sai được thiết
láºp. Việc truyá»n giáo phát triển mạnh.
I. Tá»”NG QUÃT VỀ CÔNG CUỘC TRUYỀN GIÃO Ở THẾ KỶ XIX
VÀ ÄẦU THẾ KỶ XX
1.
Hoà n cảnh má»›i vá» chÃnh trị và tôn giáo
Äầu thế ká»· XIX Tây Ban Nha và Bồ Äà o Nha đã suy thái, chỉ
còn Anh và Pháp cạnh tranh nhau trong má»i lãnh vá»±c : hà ng hải, thÆ°Æ¡ng mại,
thuá»™c địa lẫn trong lãnh vá»±c truyá»n giáo. Anh ủng há»™ việc truyá»n giáo của Thệ
Phản, Pháp ủng hộ cho Công Giáo.
2.
Tổ chức việc truyá»n giáo
Nét độc đáo của thế kỷ XIX là những nỗ lực lớn lao tổ chức
việc truyá»n giáo, kiếm váºt lá»±c, nhân lá»±c, Ä‘Æ°a ra những cÆ¡ cấu kể cả há»c thuyết
vá» truyá»n giáo.
- Tìm kiếm váºt lá»±c nÆ¡i dân chúng : bằng việc tình nguyện đóng
góp của cải.
- Nhân sá»± truyá»n giáo : đầu thế ká»·, các há»™i dòng Thừa sai
phục hồi (MEP, Lazariste), sau đó là dòng tu lá»›n : Dòng Tên, Phan Sinh, Äa
Minh.
- Những phÆ°Æ¡ng pháp truyá»n giáo : các thừa sai du nháºp và o
xứ truyá»n giáo những kinh nghiệm hỠđã sống ở Châu Âu. TrÆ°á»ng há»c là phÆ°Æ¡ng
tiện để tiến tá»›i đức tin và văn minh, nhÆ°ng cÅ©ng chÃnh trÆ°á»ng há»c chịu trách
nhiệm vá» việc là m há»ng cÆ¡ cấu văn hóa địa phÆ°Æ¡ng. Thừa sai cÅ©ng quan tam đến Ä‘á»i
sống của dân bản xứ, đến sức khá»e, tổ chức bác ái.
- CÆ¡ cấu trong việc truyá»n giáo : suốt thế ká»·, Tòa Thánh
thiết láºp nhiá»u hạt Äại Diện Tông Tòa và Phủ Doãn Tông Tòa.
3.
Truyá»n giáo và công cuá»™c thá»±c dân
Từ ná»a sau thế ká»· XIX các cÆ°á»ng quốc Châu Âu tranh nhau
chinh phục các vùng đất má»›i. Công cuá»™c thá»±c dân mở ra má»™t cánh đồng truyá»n giáo
bao la. Cả hai liên kết vá»›i nhau trong những trách vụ chung : trÆ°á»ng há»c, nhÃ
thÆ°Æ¡ng... ChÃnh sá»± liên kết nà y lắm khi gây ra những hà m hồ giữa truyá»n giáo vÃ
thá»±c dân, giữa quyá»n lợi và chủ Ä‘Ãch của hai bên.
II.
GIÃO HỘI TẠI CÃC XỨ TRUYỀN GIÃO
1.
Cuá»™c di cÆ° của ngÆ°á»i Châu Âu
Cuá»™c di cÆ° của ngÆ°á»i Châu Âu tuy đã khởi sá»± ở những thế ká»·
trÆ°á»›c, nhÆ°ng ở thế ká»· XIX thì lá»›n hÆ¡n. Vì thế má»i hệ phái Kitô giáo Ä‘á»u có mặt
khắp nơi trên thế giới.
- Ở Canađa
: sinh suất của ngÆ°á»i Pháp cao ; ngÆ°á»i Công Giáo gốc Ailen nhiá»u, cá»™ng đồng
Công Giáo phát triển nhanh.
- Ở Mỹ : Hiến pháp Mỹ cho phép má»i tôn giáo được hoạt Ä‘á»™ng.
Số ngÆ°á»i Công Giáo gia tăng nhanh nhá» ngÆ°á»i Châu  di cÆ° sang, ngÆ°á»i Ailen, Ã, Äức,
Ba Lan. Giáo Há»™i ở Mỹ đã tổ chức các trÆ°á»ng Công Giáo để Ä‘á» phòng ảnh hưởng của
Thệ Phản.
- Ở Châu Mỹ-Latinh : các thuá»™c địa cÅ© của Tây Ban Nha và Bồ Äà o
Nha Ä‘á»u già nh được Ä‘á»™c láºp. Ảnh hưởng của Giáo Há»™i bị sa sút. Các nhà là m luáºt
muốn loại bỠảnh hưởng của Giáo Há»™i, cấm các giáo sÄ© Ä‘iá»u khiển các trÆ°á»ng há»c,
giới hạn số linh mục.
- Ở nÆ°á»›c Úc : đầu thế ká»· XIX có nhiá»u di dân đến láºp nghiệp,
trong đó có nhiá»u ngÆ°á»i Công Giáo Ailen, đạo Công Giáo phát triển mạnh và o cuối
thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX.
2.
Äại DÆ°Æ¡ng Châu
Cả Thệ Phản lẫn Công Giáo Ä‘ua nhau truyá»n giáo ở các thổ dân
các hải đảo Thái Bình DÆ°Æ¡ng nà y. Thừa sai Công Giáo đến Äại DÆ°Æ¡ng Châu và o năm
1827. Trong đó có Cha Äamiên, tông đồ ngÆ°á»i cùi ở đảo Molokai.
3.
à Châu
- Ấn Äá»™ : ở Ấn Äá»™ đã hồi sinh các cuá»™c truyá»n giáo, trong đó
có việc mở trÆ°á»ng Công Giáo. Năm 1847 Dòng Tên mở má»™t táºp viện cho ngÆ°á»i bản
xứ. Äà o tạo giáo sÄ© Ä‘ia phÆ°Æ¡ng .
- Ở Trung Quốc : đầu thế ká»· XIX, ngÆ°á»i Công Giáo Trung Quốc
và các thừa sai luôn bị bách hại. Việc truyá»n giáo gặp nhiá»u khó khăn.
- Ở Nháºt Bản : Nháºt có chủ nghÄ©a quốc gia lại nghi ngá» ngÆ°á»i
Công Giáo, nên việc truyá»n giáo không thuáºn lợi.
- Ở Việt Nam
: nhá» sá»± giúp đỡ của Giám mục Pignau de Béhaine, Nguyá»…n Ãnh đã khôi phục ngai
và ng của Triá»u Nguyá»…n. Giáo Há»™i được bình yên trong 25 năm đầu thế ká»·. Tiếp
theo là cuá»™c bách hại từ năm 1825 và kéo dà i ná»a thế ká»·. Tuy váºy hoạt Ä‘á»™ng
truyá»n giáo vẫn không ngÆ°ng nghỉ. Việt Nam là nÆ°á»›c Äông Nam à có tỉ lệ
Công Giáo khá cao.
4.
Ở Phi Châu
Trong những thế ká»· trÆ°á»›c, chỉ có những cuá»™c truyá»n giáo ở
các nước vùng ven biển. Sang thế kỷ XIX, ánh sáng Phúc Âm đã được rao giảng và o
sâu trong ná»™i địa. Các thừa sai, mặc dầu còn trẻ nhÆ°ng sau má»™t thá»i gian hoạt Ä‘á»™ng
đã chết vì không hợp thủy thổ.
Háºu bán thế ká»· XIX có đức Cha Lavigerie, Tổng Giám Alger,
láºp há»™i dòng các cha Trắng truyá»n giáo riêng cho Châu Phi. Các ngà i phải hoà n
toà n thÃch nghi vá»›i dân bản xứ từ ăn, ở, ngôn ngữ.
Năm 1902, việc phân chia Châu Phi cho các nước Âu Châu hoà n
tất. Công việc truyá»n giáo được tổ chức trong phạm vi má»—i thuá»™c địa. Äây là bÆ°á»›c
đầu tiến mạnh của Giáo Hội Phi Châu.
III.
CÔNG CUỘC TRUYỀN GIÃO TỪ SAU THẾ CHIẾN I
1.
Những hệ quả của cuộc chiến
Thế chiến I gây những háºu quả bất lợi cho việc truyá»n giáo.
Các hội dòng mất đi một phần phương tiện, giảm bớt mất một số thừa sai vì phải động
viên, cạn váºt lá»±c. Các thừa sai ngÆ°á»i Äức bị Ä‘uổi hoặc bị kiểm soát ngặt bởi ngÆ°á»i
Anh và ngÆ°á»i Pháp.
2.
ChÃnh sách táºp quyá»n của Rôma vá» việc tuyá»n giáo
CÅ©ng nhÆ° vị tiá»n nhiệm, Äức Piô XI khẳng định Giáo Há»™i vÃ
việc truyá»n giáo đứng trên chÃnh trị. Äể khẳng định Giáo Há»™i không lệ thuá»™c các
chÃnh quyá»n, ngà i cá» Ä‘i các vị khâm sứ và kinh là tông tòa không có vai trò
ngoại giao. Năm 1922, ngà i cho chuyển từ Lyon
vá» Rôma trụ sở của Há»™i Truyá»n Bá Äức Tin.
3.
HÆ°á»›ng tá»›i việc thiết láºp các Giáo Há»™i địa phÆ°Æ¡ng
Theo lá»i yêu cầu của vị tiá»n nhiệm là Äức BênêđÃctô, Äức Piô
XI rất quan tâm tá»›i việc thiết láºp má»™t hà ng giáo sÄ© địa phÆ°Æ¡ng trong các xứ
truyá»n giáo, có thể tá»± láºp được trong trÆ°á»ng hợp các thừa sai ngoại quốc phải
ra Ä‘i. Năm 1923, ngà i chỉ định má»™t tu sÄ© dòng Tên ngÆ°á»i Ấn Äá»™ là m giám mục. Năm
1926, ngà i tấn phong 6 vị Giám mục đầu tiên ngÆ°á»i Trung Quốc. Năm 1927, bổ
nhiệm Giám mục đầu tiên ngÆ°á»i Nháºt. Năm 1933 bổ nhiệm Giám mục đầu tiên ngÆ°á»i
Việt Nam. Năm 1939 đặt Giám mục đầu tiên ngÆ°á»i da Ä‘en. Cùng năm 1939, có 48 cÆ¡
sở truyá»n giáo được trao cho các Giám mục bản xứ.
Äức Giáo Hoà ng cÅ©ng nhấn mạnh việc Ä‘Ã o tạo các giáo sÄ© bản
xứ.
|