Giáo triều Roma là một hệ thống các cơ quan điều hành trung ương, được Đức Giáo hoàng trao quyền để phục vụ tại thành Vatican và Giáo hội hoàn vũ.

Từ thế kỷ IV, hệ thống này mới chỉ là Văn phòng Chưởng ấn Toà Thánh, có nhiệm vụ soạn thảo và tống đạt các sắc chỉ, văn thư quan trọng. Sau dần dần phát triển thành những uỷ ban đặc biệt do các vị hồng y và giám chức đứng đầu. Từ giữa thế kỷ XVI, giáo triều có hình thức gần giống như ngày nay.

Từ năm 1963, Đức Giáo hoàng Paulus VI ra lệnh nghiên cứu việc tổ chức lại giáo triều. Sau 4 năm làm việc, ngài ban hành Tông hiến Regimini Ecclesiae Universae (18-8-1967) để cải tổ giáo triều. Đức Giáo hoàng Joannes Paulus II cÅ©ng ban hành tông hiến Pastor Bonus (28-6-1988), để Ä‘iều chỉnh lại má»™t vài Ä‘iểm trong việc cải tổ này. Từ ngày 1-3-1989, Giáo triều Roma gồm Phủ Quốc Vụ Khanh, 9 bá»™, 3 toà án, 11 há»™i đồng và 3 văn phòng. Các bá»™ được coi là cÆ¡ quan Ä‘iều hành, toà án là cÆ¡ quan tÆ° pháp, há»™i đồng là cÆ¡ quan cổ vÅ©, còn văn phòng là cÆ¡ quan phục vụ chuyên môn. (Tên các cÆ¡ quan và người phụ trách được ghi theo Niên giám 2006 của Tòa Thánh). 

1.Phủ Quốc Vụ Khanh(Secretariat of State)

Quốc Vụ Khanh: Hy. Tarcisio Bertone

Thường vụ: Tgm. Leonardo Sandri

Ngoại giao: Tgm. Giovanni Lajolo

Địa chỉ: Secretariat of State, Palazzo Apostolico, 00120 Vatican City.

Phủ Quốc Vụ Khanh có nhiệm vụ há»— trợ Đức Giáo hoàng trong các sinh hoạt liên hệ tá»›i Giáo há»™i toàn cầu. Phủ có 2 phân bá»™: Thường vụ và Ngoại giao. Bá»™ Thường vụ lo các công việc hàng ngày của Toà Thánh, liên kết các hoạt Ä‘á»™ng của giáo triều, chuẩn bị các văn kiện của Đức Giáo hoàng, Ä‘iều hành các cÆ¡ quan truyền thông báo chí của Tòa Thánh và Văn phòng Thống kê Trung Æ°Æ¡ng. Bá»™ Ngoại giao lo về các quan hệ vá»›i các chính quyền dân sá»±. 

2. Các Bộ

2.1. Bộ Giáo lý Đức tin(Congregation for the Doctrine of the Faith)

Tổng trưởng: Hy. William Joseph Levada

Tổng thư ký: Tgm. Angelo Amato, SDB

Địa chỉ: Piazza del S. Uffizio 11, 00193 Rome, Italy.

Bộ có trách nhiệm bảo vệ giáo lý đức tin và luân lý, xem xét các vấn đề về giáo lý, thúc đẩy việc học giáo lý, cổ vũ những nghiên cứu và các hội nghị về vấn đề này. Bộ cũng đánh giá ý kiến của các nhà thần học, lên án những lý thuyết bị coi là sai lạc, sau khi tham khảo ý kiến các giám mục liên hệ; các tác giả có quyền tự biện hộ. Bộ này liên hệ có trách nhiệm điều hành Uỷ ban Giáo hoàng về Thánh kinh và Uỷ ban Thần học.

2.2. Bộ Giáo hội Đông Phương(Congregation for the Oriental Churches)

Tổng trưởng: Hy. Ignace Moussa I Daoud

Tổng thÆ° ký: Tgm. Antonio Maria Vegliò                     

Thành viên: Các thượng phụ giáo chủ của Giáo hội Đông Phương và các tổng giám mục trưởng.

Địa chỉ: Via della Conciliazione 34, 00193 Rome, Italy.

Bộ có thẩm quyền về mọi vấn đề liên quan đến con người và kỷ cương của Giáo hội Đông Phương tại các nước như: Afghanistan, Ai Cập, Albania, Bắc Ethiopia, Bán đảo Sinai, Cyprus, Eritrea, Hy Lạp, Iran, Iraq, Jordan, Libenon, Nam Bulgaria, Palestine, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và cả những cộng đồng dân tộc thiểu số là thành viên của các Giáo hội này, bất kể họ sống ở đâu.

2.3. Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích (Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments)

Tổng trưởng: Hy. Francis Arinze

Tổng thư ký: Tgm. Albert Malcolm Ranjith

Địa chỉ: Piazza Pio XII 10, 00193 Rome, Italy.

Bộ giám sát mọi việc liên quan đến sự thăng tiến và điều hành phụng vụ trong Giáo hội La Tinh, nhất là các bí tích, ngoại trừ những gì thuộc quyền hạn của Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ các Giáo hội Đông phương. Bộ có thẩm quyền cứu xét các đơn xin giải hôn phối thành sự nhưng chưa giao hợp trước khi trình lên Đức Giáo Hoàng.

2.4. Bộ Phong Thánh(Congregation for the Causes of Saints)

Tổng trưởng: Hy. José Saraiva Martins, CMF

Tổng thư ký: Tgm. Edward Nowak

Địa chỉ: Piazza Pio XII 10, 00193 Rome, Italy.

Bộ xử lý các vụ việc liên quan đến việc tuyên phong chân phước và hiển thánh cũng như việc lưu giữ các hài cốt và thánh tích.

2.5. Bộ Giám mục(Congregation for Bishops)

Tổng trưởng: Hy. Giovanni Battista Re

Tổng thư ký: Tgm. Francesco Monterisi

Địa chỉ: Piazza Pio XII 10, 00193 Rome, Italy.

Bộ này lo mọi việc liên quan đến việc chuẩn bị các ứng viên giám mục và quyền tài phán của giám mục, kể cả các Giám hạt quân đội, các cuộc “ thăm viếng Tòa Thánh theo giáo luật” (Vsiata ad limina Sanctorum Apostolorum petri et Pauli).

2.6. Bộ Truyền giảng Phúc Âm cho các Dân tộc(Congregation for the Evangelization of Peoples)

Tổng trưởng: Hy. Ivan Dias

Tổng thư ký: Tgm. Robert Sarah

Đồng Tổng ThÆ° ký:  Tgm. Henryk Hoser, SAC

Địa chỉ: Piazza di Spagna 48, 00187 Rome, Italy.

Bộ hướng dẫn và phối hợp các công cuộc truyền giáo trên khắp thế giới. Thẩm quyền của Bộ bao trùm trên tất cả các vùng truyền giáo được thiết lập để mở rộng vương quốc Chúa Kitô. Bộ chú trọng đến việc nuôi dưỡng ơn gọi truyền giáo, phân chia lĩnh vực hoạt động cho các vùng truyền giáo, thiết lập hàng giáo phẩm và chuẩn bị việc bổ nhiệm giám mục tại các xứ truyền giáo, phát triển hàng giáo sĩ địa phương, vận động sự hỗ trợ về tinh thần và tài chính cho hoạt động truyền giáo.

2.7. Bộ Giáo sĩ(Congregation for the Clergy)

Tổng trưởng: Hy. Darío Castrillón-Hoyos

Tổng thư ký: Tgm. Csaba Ternyák

Địa chỉ: Piazza Pio XII 3, 00193 Rome, Italy.

Bộ chuyên lo những việc liên quan đến đời sống, kỷ luật, quyền lợi và bổn phận của giáo sĩ. Văn phòng 1 lo việc đào tạo và thánh hoá các linh mục. Văn phòng 2 lo việc giảng Lời Chúa và dạy giáo lý. Văn phòng 3 lo việc gìn giữ và quản trị tài sản Giáo Hội, đời sống vật chất của giáo sĩ, đặc biệt là lo chăm sóc các giáo sĩ già yếu bệnh tật.

2.8. Bộ Tu sĩ. Bộ lo về Đời sống Tận Hiến và các Hiệp hội Đời sống Tông đồ (Congregation for Institutes of Consecrated Life and Societies of Apostolic Life).

Tổng trưởng: Hy. Franc Rodé

Tổng thư ký: Tgm. Piergorgio Silvano Nesti, CP

Địa chỉ: Piazza Pio XII 3, 00193 Rome, Italy.

Bộ có thẩm quyền đối với các tổ chức tu trì sống đời tận hiến, các tu hội đời, các tu hội sống đời tông đồ. Bộ lo các việc liên quan đến sự thành lập, bãi bỏ, chuyển đổi các tổ chức tu trì; phê chuẩn hiến chương, nội quy của các hội dòng; canh tân và thích nghi các hội dòng; khích lệ các tu nghị và cổ vũ việc giao hảo, hiệp thông giữa các bề trên thượng cấp của các tổ chức tu trì đó.

2.9. Bộ Giáo dục Công giáo(Congregation for Catholic Education)

Tổng trưởng: Hy. Zenon Grocholewski

Tổng thư ký: Tgm. Michael J. Miller, CSB

Địa chỉ: Piazza Pio XII 3, 0193 Rome, Italy.

Bộ có thẩm quyền trên các tổ chức và hoạt động giáo dục Công giáo. Bộ có 3 văn phòng: Văn phòng 1 phụ trách các vấn đề liên quan tới chủng viện, đào tạo giáo sĩ cho giáo phận, tu sĩ và thành viên của tu hội đời; Văn phòng 2 phụ trách các trường đại học, học viện và cao đẳng Công giáo, cổ vũ sự hợp tác với nhau và với các tổ chức ngoài Công giáo; Văn phòng 3 phụ trách các trường Công giáo dưới bậc đại học. Bộ còn phụ trách việc cổ vũ ơn gọi linh mục.

3. Các Toà án Giáo hoàng(Apostolic Tribunals)

3.1. Toà Ân giải Tối cao(Apostolic Penitentiary)

Chánh án: Hy. James Francis Stafford

Phụ tá: Lm. P. Gianfranco Girotti, OFM.

Địa chỉ: Piazza della Cancelleria 1, 00186 Rome, Italy.

Toà có quyền hạn trong phạm vi toà trong (bí tích hay ngoài bí tích), ra phán quyết về những vấn đề lương tâm, xá giải án phạt dành cho Toà Thánh và Đức Giáo hoàng, miễn trừ nghĩa vụ, tháo gỡ lời khấn, tha thứ và lo về giáo lý của ân xá và ban các ân xá.

3.2. Tối cao Pháp viện (Apostolic Signature)

Tổng trưởng: Hy. Agostino Vallini

Tổng thÆ° ký: Gm.  Velasio De Paolis

Địa chỉ: Pizza della Cancelleria 1, 00186 Rome, Italy.

Đây là toà án tối cao của Giáo Hội để giải quyết những vụ việc liên quan đến thủ tục tố tụng, kiểm tra việc tuân thủ luật lệ và quyền lợi ở mức độ cao nhất. Đây cũng là toà án tối cao của quốc gia Vatican.

3.3. Toà Thượng thẩm (Roman Rota)

Niên trưởng: Đô. Antoni tankiewicz

Địa chỉ: Piazza della Cancelleria 1, 00186 Rome, Italy.

Đây là toà phúc thẩm cho mọi vụ việc kháng án lên Toà Thánh. Toà có quyền quyết định các vụ việc liên can đến giá trị pháp lý hôn nhân.

4. Các Hội đồng Giáo hoàng(Pontifical Councils)

4.1. Hội đồng Giáo hoàng về Giáo dân (Pontifical Council for the Laity)

Chủ tịch: Tgm. Stanislaw Rylko

Tổng thư ký: Gm. Joseph Clemens

Địa chỉ: Piazza S. Calisto 16, 00153 Rome, Italy.

Hội đồng có thẩm quyền trên các hoạt động tông đồ của giáo dân và việc họ tham gia vào đời sống và sứ mạng của Giáo Hội. Hầu hết thành viên trong hội đồng là giáo dân từ nhiều miền trên thế giới và dấn thân vào các việc tông đồ khác nhau.

4.2. Hội đồng Giáo hoàng Cổ vũ Hợp nhất Kitô hữu (Pontifical Council for Promoting Christian Unity)

Chủ tịch: Hy. Walter Kasper

Tổng thư ký: Gm. Farrell Brian, LC

Địa chỉ: Via dell’Erba 1, 00193 Rome, Italy.

Hội đồng lo thiết lập mối quan hệ với các thành viên của các cộng đoàn Kitô giáo khác, giải thích đúng và thực hiện tốt các nguyên tắc đại kết, tổ chức và thúc đẩy các nhóm đại kết Công giáo và phối hợp trên bình diện quốc gia và quốc tế, để cổ vũ hợp nhất Kitô hữu; tổ chức đối thoại, đại kết với các cộng đoàn tách rời khỏi Tông toà; gửi các quan sát viên Công giáo đến dự họp với các anh em Kitô giáo hay mời đại diện của các giáo hội khác đến dự họp. Uỷ ban đặc trách về các quan hệ tôn giáo với người Do Thái liên hệ chặt chẽ với Văn phòng Thư ký của Hội đồng này.

4.3. Hội đồng Giáo hoàng về Gia đình (Pontifical Council for the Family)

Chủ tịch: Hy. Alfonso López Trujillo

Tổng thư ký: Gm. Karl Josef Romer

Địa chỉ: Piazza S. Calisto 16, 00153 Rome, Italy.

Hội đồng chịu trách nhiệm cổ vũ việc chăm lo mục vụ cho các gia đình để họ có thể chu toàn sứ mệnh dạy dỗ, rao giảng Tin Mừng và truyền giáo, đồng thời giúp cho ảnh hưởng của gia đình tác động vào môi trường họ sống, bảo vệ sự sống con người, sinh sản có trách nhiệm theo lời dạy của Giáo Hội. Hầu hết thành viên là những người có gia đình từ nhiều miền trên thế giới và đại diện cho nhiều nền văn hoá khác nhau. Mỗi năm Hội đồng họp đại hội ít nhất là một lần.

4.4. Hội đồng Giáo hoàng về Công lý và Hoà bình (Pontifical Council for Justice and Peace)

Chủ tịch: Hy. Renato Raffaele Martino

Tổng thư ký: Gm. Giampaolo Crepaldi

Địa chỉ: Piazza S. Calisto 16, 00153 Rome, Italy.

Nhiệm vụ của Hội đồng là cổ vũ công lý và hoà bình trên thế giới theo lời dạy của Tin Mừng và giáo huấn của Giáo Hội.

4.5. Hội đồng Giáo hoàng Đồng Tâm (Pontifical Council “Cor Unum”)

Chủ tịch: Tgm. Paul Josef Cordes

Tổng thư ký: Đô. Karel Kasteel

Địa chỉ: Piazza S. Calisto 16, 00153 Rome, Italy.

Mục tiêu của Hội đồng là cung cấp các dịch vụ, thông tin cho các tổ chức cũng như phối hợp các cơ quan bác ái Công giáo, các dự án giúp đỡ và phát triển về phương diện nhân bản của Công giáo ở mức độ toàn cầu.

4.6. Hội đồng Giáo hoàng về mục vụ cho người Di dân và Du mục (Pontifical Council for Pastoral Care of Migrants and Itinerant Peoples)

Chủ tịch: Hy. Renato Martino

Tổng thư ký: Tgm. Agostino Marchetto

Địa chỉ: Piazza S. Calisto, 16, 00153 Rome, Italy.

Hội đồng lo việc trợ giúp mục vụ cho tất cả những người phải rời khỏi xứ sở của mình như dân di cư, du mục, du lịch và hành khách di chuyển bằng máy bay, tàu thủy.

4.7. Hội đồng Giáo hoàng về Mục vụ cho nhân viên Y tế (Pontifical Council for Pastoral Assistance to Health Care Workers)

Chủ tịch: Tgm. Javier Lozano Barragán

Tổng thư ký: Gm. José Luis Redrado Marchite, OH

Địa chỉ: Via della Conciliazione 3, 00193 Rome, Italy.

Hội đồng chịu trách nhiệm cổ vũ và xúc tiến công tác đào tạo, nghiên cứu, hành động do các tổ chức Công giáo quốc tế khác nhau trong lĩnh vực y tế.

4.8. Hội đồng Giáo hoàng về Giải thích Văn bản Giáo luật(Pontifical Council for Legislative Texts)

Chủ tịch: Hy. Julián Herranz

Tổng thư ký: Gm. Bruno Bertagna

Địa chỉ: Piazza Pio XII 10, 00193 Rome, Italy.

Nhiệm vụ hàng đầu của Hội đồng là giải thích xác thực các luật phổ quát của Giáo hội.

4.9. Hội đồng Giáo hoàng về đối thoại Liên tôn ( Pontifical Council for the Interreligious Dialogue)

Chủ tịch: Hy. Paul Poupard

Tổng thư ký: Tgm. Pier Luigi Celata

Địa chỉ: Via Dell’ Erba, 1, 00193 Rome, Italy.

Hội đồng có nhiệm vụ cổ vũ việc nghiên cứu và đối thoại, nhằm gia tăng sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau giữa các tín hữu Kitô giáo và ngoài Kitô giáo. Hội đồng này liên hệ với Ủy ban đặc trách về quan hệ các tín hữu Hồi giáo.

   4.10. Há»™i đồng Giáo hoàng về Văn hoá (Pontifical Council for  the Culture)

Chủ tịch: Hy. Paul Poupard

Tổng thư ký: Lm. Bernard Ardura, O. Praem

Địa chỉ: Piazza S. Calisto 16, 00153 Rome, Italy.

Hội đồng có nhiệm vụ thúc đẩy mối quan hệ giữa Giáo hội, Toà Thánh và các nền văn hoá thế giới, xây dựng cuộc đối thoại giữa những ai không tin vào Thiên Chúa hay tuyên bố vô tôn giáo, miễn là họ có thiện chí cộng tác. Hội đồng nhằm 2 lĩnh vực: (1) đức tin và văn hoá, (2) đối thoại với các nền văn hoá.

4.11.Hội đồng Giáo hoàng về Truyền thông Xã hội (Pontifical Council for the Social Communications)

Chủ tịch:

Tổng thư ký:Tiến sĩ Angelo Scelzo

Địa chỉ: Palazzo S. Carlo, 00120 Vatican City.

Hội đồng dấn thân vào các vấn đề liên quan đến các phương tiện truyền thông xã hội, để nhờ đó sứ điệp cứu độ và sự thăng tiến con người được nuôi dưỡng và hội nhập vào nền văn hoá quần chúng cũng như vào các tập quán xã hội.

5. Các Văn Phòng(Offices)

5.1. Văn phòng Quản lý Tông toà (Apostolic Camera)

Trưởng phòng: Hy. Eduardo Martinez Somalo

Phó phòng: Tgm. Ettore Cunial

Địa chỉ: Palazza Apostolico, 00120 Vatican City.

Văn phòng chịu trách nhiệm quản lý tài sản và quyền lợi của Toà Thánh từ lúc vị giáo hoàng qua đời cho đến khi có vị giáo hoàng mới kế vị theo một số luật đặc biệt của Giáo Hội.

5.2.Văn phòng Quản trị Tài sản Tông toà (Administration of the Patrimony of Apostolic See)

Chủ nhiệm: Hy. Nicora Attilio

Tổng thư ký: Tgm. Claudio Maria Celli

Địa chỉ: Palazza Apostolico, 00120 Vatican City.

Văn phòng này quản lý bất động sản của Toà Thánh dưới sự chỉ đạo của các đại diện Giáo hoàng.

5.3 Văn phòng Kinh tế Toà Thánh

(Prefecture for the Economic Affairs of the Holy See)

Chủ nhiệm: Hy. Sergio Sebastiani

Thư ký: Gm. Franco Croci

Địa chỉ: Largo del Colonnato 3, 00193, Rome, Italy.

Văn phòng lo việc tài chính, phối hợp và giám sát quản lý các động sản của Toà Thánh.

6. Các cơ quan khác của Giáo triều Roma

Ngoài ra, Giáo triều Roma còn một số cơ quan thấp hơn để phục vụ, nghiên cứu cho sinh hoạt phong phú của Giáo hội trong thời đại văn minh hiện nay. Chúng ta có thể kể tóm tắt theo tên các cơ quan sau đây:

6.1. Văn phòng Quản gia Giáo hoàng (Prefecture of the Papal Household). Văn phòng quản lý nhà nguyện riêng của Đức Thánh Cha và các giám chức thuộc quản gia, sắp đặt cho các vị khách ngài tiếp đón, lập kế hoạch cho các cuộc thăm viếng của Đức Thánh Cha ra ngoài Vatican, các nghi thức tiếp khách, tổ chức các buổi tiếp kiến hàng tuần vào ngày thứ tư của Đức Thánh Cha với giáo dân, lo tổ chức và trật tự các Thánh lễ và các buổi cử hành phụng vụ do Đức Thánh Cha chủ sự.

6.2. Văn phòng các buổi Cử hành Phụng vụ của Đức Thánh Cha (Office for Liturgical Celebrations of the Supreme Pontiff). Văn phòng lo các nghi lễ phụng vụ và các nghi lễ khác của Đức Thánh Cha hay nhân danh Đức Thánh Cha.

6.3. Văn phòng Báo chí Toà Thánh (Vatican Press Office) có nhiệm vụ tiếp xúc với báo chí và loan các tin chính thức.

6.4. Ban Thông tin Vatican (Vatican Information Service) (VIS). Khác với Văn phòng Báo chí, ban này thu nhận và phát tin qua thư điện tử và fax để phục vụ hoạt động mục vụ và giáo huấn của Đức Thánh Cha.

6.5. Văn phòng Thống kê Trung ương (Central Statistics Office). Văn phòng thu thập dữ liệu, hệ thống hoá và phân tích thông tin để biết về tình trạng và điều kiện của Giáo hội.

7. Các Uỷ ban Giáo hoàng (Commissions and Committees)

7.1. Uỷ ban Giáo hoàng về Di sản Văn hoá của Giáo hội. Ủy ban có nhiệm vụ bảo vệ, giữ gìn các kho tàng văn hóa, nghệ thuật trong các cộng đoàn của Giáo hội.

7.2. Uỷ ban Giáo hoàng về Khảo cổ học. Ủy ban có mục đích giữ gìn các nghĩa trang cổ tại Rôma, khai quật và nghiên cứu các di tích lịch sử tại các nơi này.

7.3. Uỷ ban Giáo hoàng về Thánh Kinh. Ủy ban được thiết lập năm 1902 do Đức Giáo hoàng Lêô XIII, với mục đích cổ vũ việc học hỏi, nghiên cứu Thánh Kinh và bảo vệ cho khỏi các sai lầm trong khi nghiên cứu Kinh Thánh.

7.4. Uỷ ban Giáo hoàng “ Ecclessia Dei”. Ủy ban lo cho các tín hữu thuộc cộng đoàn ly khai do Tổng Giám mục Marcel Lefèbvre sáng lập, có cơ hội trở về Hiệp thông với Giáo hội.

7.5. Uỷ ban Thần học Quốc tế. Ủy ban được điều hành theo Tự sắc “ Tredecim anni iam” của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II. Ủy ban có mục đích nghiên cứu các vấn đề tín lý và luân lý có tầm mức quan trọng để giúp Bộ Giáo lý Đức Tin.

7.6. Uỷ ban Giáo hoàng về các Đại hội Thánh Thể Quốc tế. Ủy ban có nhiệm vụ giúp tìm hiểu, yêu mến Chúa Giêsu trong phép Thánh Thể, cũng như lo cổ vũ và tổ chức các đại hội Thánh Thể quốc tế.

7.7. Uỷ ban Giáo hoàng về khoa Lịch sử. Ủy ban đại diện Tòa Thánh trước Ủy ban Quốc tế về Khoa Sử học.

Nguồn tư liệu:

1. NN, Théo: Nouvelle Encyclopédie Catholique, Droguet Ardant Fayard, 1989.

2. Olivier de la Brosse, Dictionnaire de la foi Chrétienne.

3. Matthew Bunson, Catholic Almanac 2003, NXB Our Sunday Visitor, Indiana 2002.

4. NN, Việt Nam Công giáo Niên Giám 1964, Sài Gòn, 1963.

5. Jean và Blandine Chelini, Histoire de l’Eglise, Ed. du Centurion, Paris, 1993.

6. G. Labrune và Ph. Toutain, Repères pratiques, l’Histoire de France, Ed. Nathan, 1986.