Năm nay, giáo phận Thanh Hoá vui mừng kỷ niệm 80 năm ngày thành lập: 07.05.1932 – 07.05.2012. Đây là cơ hội để nhìn lại quá trình hình thành và phát triển của giáo phận.

Hướng về lịch sử không có nghĩa là hướng về một bản thống kê với những con số và sự kiện một cách vô cảm mà là khôi phục chân dung đích thực của lịch sử đó bằng chính tâm hồn. Hướng về một chân trời lịch sử – một chân trời vời vợi buồn đau đẫm máu và nước mắt, nhưng cũng ngời sáng vinh quang và biết mấy tự hào.

Sự kiện cụ Đỗ Hưng Viễn, có thể là tín hữu đầu tiên, tòng giáo dưới thời vua Lê Anh Tông (1553 – 1573), sau đó, cụ Đỗ Viên Mãn là cháu đời thứ 9 tòng giáo, gợi cho chúng ta về những con người Thanh Hoá dám nghĩ, dám làm, dũng cảm lội ngược dòng thời đại. Đồng thời, các cụ là đại diện cho nỗi trăn trở của tầng lớp trí thức, trước sự tranh giành quyền lực của các thế lực phong kiến, trước thực trạng đóng ván tư tưởng đang phủ kín xã hội, mong muốn tìm đến một giáo lý mới nhân ái hơn, cởi mở hơn cho dân tộc.

Sự kiện 32 người dân Cửa Bạng, sau khi gặp cha Đắc Lộ, đã mau mắn lập thành cộng đoàn Kitô hữu đầu tiên trên đất Bắc, cũng đã thể hiện nỗi khát khao chờ đợi của những con người lao động. Bởi vậy, họ đã không ngần ngại, tự nguyện dấn thân trở thành những mũi nhọn sắc bén để xuyên thủng bề dày của những tập tục cố hữu, những rào cản của lịch sử tìm đến Chân Lý Sự Sống.

Ngay việc Công Chúa Mai Hoa, chị của Vua Lê Thế Tông (1591) chịu Phép Rửa, đến việc Thanh Đô Vương Trịnh Tráng ân cần tiếp đón các vị Thừa sai, để rồi sau đó, chị, mẹ và 17 hoàng thân chịu Phép Rửa cũng đã nói lên nhu cầu về một giá trị tâm linh đích thực phải xuất hiện. Thêm vào đó, con số 6.700 tín hữu và một đội ngũ Thầy Giảng hiện diện trên đất Bắc Hà sau chưa đầy 3 năm (1627-1630), có thể minh chứng cho sự hoạt động tích cực của Chúa Thánh Thần và sự chín muồi lịch sử để hình thành nên Giáo hội Công giáo tại Việt Nam.

Ngày 09.09.1659, Đức Giáo Hoàng Alexandrer VII, ban sắc lệnh thiết lập hai giáo phận truyền giáo đầu tiên ở Việt Nam, lấy sông Gianh làm ranh giới: Đàng Trong trao cho Đức giám mục Pierre Lambert de la Motte và Đàng Ngoài trao cho Đức giám mục Francois Pallu cai quản.

Mầm Đức Tin đang phát triển mạnh, gặp cơn bão táp của lịch sử và bị lòng hận thù ghen ghét nhấn chìm trong biển đau thương. Ba thế kỷ bách hại kéo dài - kể từ lệnh cấm đạo của Trịnh Tráng năm 1643 cho đến những chiếu chỉ cấm đạo của Minh Mạng: 1825, 1833, 1836, 1839; Thiệu Trị: 1847; rồi Tự Đức: 1848, 1851, 1855, 1857, 1859, 1860, đặc biệt chiếu chỉ phân sáp 1861; rồi phong trào Văn Thân: 1868 – 1888 đã giết hại gần 300.000 tín hữu.

Tưởng chừng, trÆ°á»›c những khó khăn ấy, cây Đức Tin không thể đâm chồi tại đất Việt. Điều kỳ diệu là sau những thời kỳ bách hại, Giáo há»™i lại phát triển mạnh mẽ hÆ¡n bao giờ hết. Từ giáo phận  ÄÃ ng Ngoài (1659), chia thành 2 giáo phận : Đông và Tây Đàng Ngoài (1679). Giáo phận Tây Đàng Ngoài lại chia thêm giáo phận Vinh (1864), giáo phận  Thanh (1901) và đến ngày 07.05.1932 giáo phận Thanh Hoá được thành lập, số tín hữu của Thanh Hoá nói riêng đã lên tá»›i con số  58.628 người.

Nhà mục vụ sẽ được khánh thành trong ngày kỷ niệm 80 năm

Trò chơi lịch sử một lần nữa thách đố giáo phận non trẻ. Chiến tranh Thế Giới lần thứ II, Chiến tranh Đông Dương, rồi sự đối đầu gay gắt của ý thức hệ trong thời chiến tranh lạnh phủ bóng đen đau thương mất mát lên toàn giáo phận. Thế nhưng, giữa cơn bão táp lịch sử, lời hứa năm xưa của Thầy Chí Thánh với Phêrô vẫn vững vàng, giao ước của tình yêu Thiên Chúa với xứ Thanh vẫn không hề phai mờ. Sức mạnh của con thuyền giáo phận thể hiện ngay trong những giai đoạn tăm tối nhất của lịch sử. Đức Giám mục Louis de Cooman Hành vì tình thế buộc lòng phải ra đi. Đức cha Phêrô Phạm Tần thay thế. Có thể nói ngài chính là hiện thân của tình thương Thiên Chúa dành cho Thanh Hoá và niềm tin của người tín hữu xứ Thanh đặt trọn vào Thiên Chúa trong giai đoạn khó khăn nhất của giáo phận.

Sau cơn bão tố, bình minh lại rực sáng trên giáo phận, với sự trở về của Đức cha Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm, một người con của quê hương Thanh Hóa. Ngài mang theo sứ mệnh phục hồi giáo phận sau cơn đau thương. Rồi Đức cha Giuse Nguyễn Chí Linh – giám mục đương nhiệm, người đang cùng đồng hành với giáo phận đưa con thuyền ra khơi.

Nhìn lại suốt quá trình lịch sử hình thành phát triển của giáo phận, Thanh Hoá có được như hôm nay đúng là nhờ tình thương của Chúa. Tình thương ấy biểu hiện qua chính những tấm lòng, những hành động của những con người cụ thể bằng xương bằng thịt. Điều dễ nhận thấy nhất đó là ở giai đoạn nào cũng vậy, dù bình yên hay bão tố, luôn có sự bắt tay chung sức của mọi thành phần dân Chúa. Từ những vị Thừa sai ngoại quốc với lòng nhiệt tình tông đồ tới những người dân bản địa chân trần áo vá nhưng mến mộ chân lý vĩnh hằng, và cả những người có tấm lòng thiện chí với Thanh Hoá. Chính tinh thần chung sức đồng lòng ấy đã đưa con thuyền giáo phận Thanh Hóa vượt qua mọi sóng gió cập bến bình an. Thanh Hoá hôm qua đã xây nên Thanh Hoá hôm nay. Thanh Hoá hôm nay là nền tảng của Thanh Hoá trong tương lai. Thanh Hoá trong tương lai như thế nào điều đó phụ thuộc vào ý Chúa, nỗ lực và lòng quảng đại của mỗi người con xứ Thanh, cũng như lòng thiện chí của những con người yêu mến Hội Thánh Chúa tại Thanh Hoá.

Hôm nay, nhìn lại một chặng đường lịch sử đã qua, giáo phận Thanh Hóa xin dâng lời cảm tạ muôn Hồng ân Chúa – Đấng đã đem sức mạnh Nước Trời vào mọi khía cạnh của đời sống xã hội và con người, được cụ thể hoá qua 5 hiển thánh: Thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh, Thánh Giacôbê Đỗ Mai Năm, Thánh Phaolô Nguyễn Ngân, Thánh Gioan Đoàn Viết Đạt, Thánh nữ Anê Lê Thị Thành và biết bao anh hùng tử đạo vô danh khác.

Xin tri ân cha Đắc Lộ - Dòng Tên và các cha Thừa sai của nhà M.E.P, bởi tình yêu sâu xa, sự hiệp thông đã quảng đại dấn thân vì sự nghiệp loan báo Tin Mừng.

Xin ghi công các Đấng Tiền Nhân đã bất chấp gian khổ, tận tuỵ phục vụ giáo phận qua các thời kỳ.

Giáo phận Thanh Hóa cũng xin cảm ơn các bà con lương dân đã giúp đỡ, chia cơm, sẻ áo, đùm bọc, chở che và đã thực sự là người bạn đường chí thiết của giáo phận qua các thời kỳ bách hại. Qua sự kiện các vị sư Chùa làng Vực đã mạnh dạn chôn cất 72 giáo dân bị thiêu sống tại Kẻ Bền, giáo phận xin bày tỏ lòng biết ơn sự cảm thông và tinh thần bao dung tôn giáo của quý vị.

Nhân dịp này giáo phận Thanh Hóa tri ân Tổng giáo phận Hà Nội đã cưu mang không chỉ trong 9 tháng nhưng suốt thời gian 1679 - 1901 và sau đó cho tới năm 1945 vẫn còn đào tạo các thế hệ linh mục cho địa phận Thanh Hóa.

Giáo phận biết ơn giáo phận mẹ Phát Diệm đã sinh ra và cung cấp cho Thanh Hóa những người con ưu tú một thời giữ trọng trách trong giáo phận như: Đức cha Phêrô Phạm Tần, cha chính Antôn Trần Lộc, Đức ông J.B Lưu Văn Khuất...

Giáo phận biết ơn giáo phận Vinh đã đào tạo các linh mục từ ngày 22.11.1988 cho đến nay. Hiện các chủng sinh của giáo phận Thanh Hóa vẫn đang được tu luyện và đào tạo tại đây.

Cảnh GP Thanh Hóa đón tiếp các giám mục Việt Nam. Ảnh WGPTH

(Nguồn: WGPTH)