"Ánh Sáng Đức Tin" là thông điệp đầu tiên của Đức Phanxicô. Bản thông điệp gồm có 4 chương cộng với phần mở đầu và phần kết thúc. Đức Thánh Cha Phanxicô nói rằng tông thư này là thông điệp bổ túc cho hai thông điệp về Bác Ái và Hy Vọng của Đức Bênêđictô XVI, ngài chỉ tiếp nối “công trình” đã được thực hiện và hầu như đã gần hoàn thành bởi vị tiền nhiệm. Sau này ngài chỉ đóng góp chút ít vào bản nháp ban đầu hiện có mà thôi.

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Ãnh sáng Đức tin (Lumen Fidei): Qua cách diá»…n tản này, truyền thống của Há»™i Thánh nói về hồng ân cả thể mà Chúa Giêsu mang lại. Trong Tin Mừng Thánh Gioan, Đức Kitô nói về chính mình: â€œTôi, là ánh sáng, Tôi đến thế gian, để bất cứ ai tin vào Tôi, thì không ở lại trong bóng tối.” (Ga 12,46). Thánh Phaolô cÅ©ng Ä‘Æ°a ra những lời dÆ°á»›i đây: â€œThiên Chúa là Đấng đã phán: ‘Ánh sáng hãy bừng lên từ nÆ¡i tối tăm’, cÅ©ng là Đấng làm cho ánh sáng chiếu soi tâm hồn chúng tôi.” (2 Cr 4,6). Trong thế giá»›i ngoại giáo, là thế giá»›i khao khát ánh sáng, đã có sá»± phát triển của nghi tế thờ thần mặt trời, Sol Invictus, được cầu khẩn má»—i ngày vào lúc mặt trời mọc. Tuy nhiên, nếu mặt trời mọc lên má»—i buổi sáng, thì người ta hiểu rõ ràng rằng nó không có khả năng chiếu ánh sáng của nó trên đời sống của toàn thể con người. Thật ra, mặt trời không soi sáng mọi thá»±c tại; tia sáng của nó không thể chiếu xuyên qua bóng tối sá»± chết, nÆ¡i đôi mắt của con người nhắm lại đối vá»›i ánh sáng của nó. Thánh Gustinô Tá»­ đạo viết: â€œCó ai đã từng tìm thấy má»™t người muốn chết để làm chứng cho đức tin vào mặt trời của mình chÆ°a?”[1] Ã thức được chân trời bao la mà đức tin mở ra trÆ°á»›c họ, các Kitô hữu gọi Đức Kitô là mặt trời thá»±c sá»± “mà những tia sáng của Người ban sá»± sống”.[2] Äá»‘i vá»›i bà Martha, đã khóc vì cái chết của em trai mình là Ladarô, Chúa Giêsu nói: â€œThầy đã chẳng nói vá»›i con rằng nếu con tin, con sẽ được thấy vinh quang của Thiên Chúa sao?” (Ga 11,40). Hãy xem, người nào tin; người ấy thấy má»™t ánh sáng soi sáng toàn thể cuá»™c hành trình của mình, bởi vì ánh sáng ấy đến từ Đức Kitô Phục Sinh, sao mai không bao giờ lặn.

Một ánh sáng hão huyền?

2. Tuy nhiên, khi nói về ánh sáng đức tin, chúng ta có thể nghe thấy sá»± phản đối của nhiều người Ä‘Æ°Æ¡ng thời vá»›i mình. Trong thời hiện đại, người ta nghÄ© rằng ánh sáng ấy có thể đủ cho các xã há»™i cÅ©, nhÆ°ng không còn ích lợi gì cho thời đại má»›i, bởi vì con người đã trưởng thành, tá»± hào về lý trí của mình, và muốn khám phá tÆ°Æ¡ng lai bằng những cách má»›i lạ. Theo nghÄ©a này, đức tin đã xuất hiện nhÆ° má»™t ánh sáng hão huyền, cản đường nhân loại trong việc táo bạo vun trồng kiến thức. Nietzsche khi còn trẻ khuyến khích em gái là Elisabeth chấp nhận rủi ro, để bÆ°á»›c Ä‘i “con đường má»›i... vá»›i tất cả sá»± không chắc chắn của má»™t người phải tìm con đường riêng của mình”, và thêm rằng â€œÄ‘ây là nÆ¡i mà con đường của nhân loại rẽ đôi: nếu em muốn an bình và hạnh phúc của tâm hồn, thì hãy tin, nhÆ°ng nếu em muốn trở thành má»™t môn đồ của chân lý, thì hãy tìm kiếm”.[3] Việc làm của đức tin trái ngược vá»›i việc làm của tìm kiếm. Từ Ä‘iểm khởi đầu này, Nietzsche đã đổ lá»—i cho Kitô giáo là đã làm giảm ý nghÄ©a trọn vẹn của cuá»™c sống con người và tÆ°á»›c Ä‘oạt khỏi cuá»™c sống sá»± má»›i lạ và phiêu lÆ°u. NhÆ° vậy, đức tin nhÆ° má»™t ảo ảnh của ánh sáng, má»™t ảo ảnh ngăn chặn con đường tiến về tÆ°Æ¡ng lai của những con ngÆ°Æ¡i tá»± do chúng ta.

3. Trong tiến trình này, đức tin đã có liên hệ vá»›i bóng tối. Người ta đã nghÄ© rằng có thể bảo vệ nó, tìm má»™t chá»— cho nó để nó cùng tồn tại vá»›i ánh sáng của lý trí. Không gian cho đức tin mở ra cho những nÆ¡i mà ánh sáng của lý trí không thể làm rõ, những nÆ¡i mà con người không còn có thể có sá»± chắc chắn. NhÆ° thế, đức tin được hiểu hoặc nhÆ° má»™t bÆ°á»›c nhảy vọt trong chân không, mà chúng ta thá»±c hiện trong trường hợp không có ánh sáng, được Ä‘iều khiển bởi cảm giác mù quáng, hoặc nhÆ° má»™t ánh sáng chủ quan, có thể có khả năng sưởi ấm tâm hồn và mang lại niềm an ủi cá nhân, nhÆ°ng không thể đề nghị cho người khác nhÆ° ánh sáng khách quan và cá»™ng đồng để chiếu sáng con đường. Tuy nhiên, từ từ, người ta thấy rằng ánh sáng của lý trí tá»± nó không đủ để soi sáng tÆ°Æ¡ng lai; cuối cùng, tÆ°Æ¡ng lai vẫn còn trong bóng tối và đặt con người trong vòng sợ hãi về những Ä‘iều họ không biết rõ. Kết quả là con người từ bỏ việc tìm kiếm má»™t ánh sáng vÄ© đại, là má»™t Chân Lý Cao Cả, để hài lòng vá»›i những ánh sáng bé nhỏ là những ánh sáng soi sáng những gì thoáng qua, nhÆ°ng được chứng tỏ là không có khả năng chứng minh chỉ đường. Tuy nhiên, khi vắng bóng ánh sáng, tất cả mọi sá»± trở nên mÆ¡ hồ, chúng ta không thể phân biệt được tốt xấu, được con đường dẫn đến cùng đích của mình và những con đường khác dẫn chúng ta Ä‘i vòng vo mà không đến đâu cả.

Một ánh sáng để tái khám phá

4. NhÆ° thế, có má»™t nhu cầu cấp bách để phục hồi căn tính đặc biệt của ánh sáng đức tin, vì khi ngọn lá»­a đức tin bị lụi tàn thì tất cả những ánh sáng khác bắt đầu lu mờ. Thật ra, ánh sáng đức tin có má»™t căn tính Ä‘á»™c đáo, vì nó có khả năng chiếu sáng tất cả mọi khía cạnh của đời sống con người. Để có má»™t ánh sáng cÅ©ng mạnh mẽ nhÆ° thế, nó không thể đến từ chính chúng ta nhÆ°ng từ má»™t nguồn nguyên thuá»· hÆ¡n, nó dứt khoát phải đến từ Thiên Chúa. Đức tin phát sinh từ má»™t cuá»™c gặp gỡ vá»›i Thiên Chúa hằng sống, Đấng mời gọi chúng ta và mặc khải cho chúng ta tình yêu của Ngài, má»™t tình yêu Ä‘i trÆ°á»›c chúng ta và trên đó chúng ta có thể dá»±a vào để được an toàn và để xây dá»±ng cuá»™c đời chúng ta. Được biến đổi bởi tình yêu này, chúng ta nhận được đôi mắt má»›i, chúng ta cảm nhận rằng đó là má»™t lời hứa cả thể về sá»± viên mãn và viá»…n tượng về tÆ°Æ¡ng lai Ä‘ang mở ra trÆ°á»›c mắt chúng ta. Đức tin mà chúng ta nhận được từ Thiên Chúa nhÆ° má»™t hồng ân siêu nhiên, trở thành má»™t ánh sáng cho con đường của chúng ta, hÆ°á»›ng dẫn cuá»™c hành trình của chúng ta trong thời gian. Má»™t đàng, đó là má»™t ánh sáng đến từ quá khứ, là ánh sáng nền tảng tưởng niệm cuá»™c đời Chúa Giêsu, là cuá»™c đời tỏ lá»™ tình yêu hoàn toàn đáng tin cậy của Người, có khả năng chiến thắng sá»± chết. Tuy nhiên, đồng thời vì Đức Kitô đã sống lại và kéo chúng ta ra khỏi cái chết, đức tin cÅ©ng là ánh sáng đến từ tÆ°Æ¡ng lai, mở ra trÆ°á»›c mắt chúng ta những chân trời rá»™ng lá»›n hÆ°á»›ng dẫn chúng ta thắng vượt “cái tôi” cô lập của mình hÆ°á»›ng về sá»± phong phú của sá»± hiệp thông. NhÆ° vậy, chúng ta hiểu rằng đức tin không ở trong bóng tối; nhÆ°ng là má»™t ánh sáng chiếu soi bóng tối của chúng ta. Dante, sau khi tuyên xÆ°ng đức tin của mình cho Thánh Phêrô, đã diá»…n tả nó trong Bi Kịch về Thiên Chúa (La Divine Comédie) nhÆ° má»™t“tia lá»­a, mà sau đó trở thành má»™t ngọn lá»­a cháy và chiếu sáng trong tôi nhÆ° má»™t ngôi sao trên trời”.[4]Chính ánh sáng của đức tin là Ä‘iều mà tôi muốn nói đến, để nó có thể lá»›n lên và soi sáng hiện tại, cho đến khi trở thành má»™t ngôi sao soi chiếu những chân trời của cuá»™c hành trình của chúng ta, vào má»™t thời Ä‘iểm mà nhân loại đặc biệt cần ánh sáng.

5. TrÆ°á»›c cuá»™c khổ nạn, Chúa đảm bảo cùng Thánh Phêrô: â€œThầy đã cầu nguyện cho con để con khỏi mất đức tin.” (Lc 22,32). Sau đó, Người đòi buá»™c ông phải “làm cho các anh em ông nên mạnh mẽ” trong cùng má»™t đức tin. Ý thức về nhiệm vụ được trao phó cho người kế vị Thánh Phêrô, Đức Thánh Cha Benedicto XVI đã muốn công bố Năm Đức Tin này, má»™t thời gian ân sủng giúp chúng ta cảm nhận được niềm vui lá»›n lao của việc tin, phục hồi nhận thức về sá»± bao la của những chân trời mà đức tin mở ra, để tuyên xÆ°ng đức tin trong tính duy nhất và toàn vẹn của nó, trung thành vá»›i sá»± tưởng niệm về Chúa và được nâng đỡ bởi sá»± hiện diện của Người cùng hoạt Ä‘á»™ng của Chúa Thánh Thần. Niềm xác tín phát sinh từ má»™t đức tin mang lại cho cuá»™c sống sá»± cao cả và thành tá»±u, đặt trọng tâm vào Đức Kitô và vào quyền năng của ân sủng Người, đã sinh Ä‘á»™ng hoá sứ vụ của các Kitô hữu tiên khởi. Trong Công vụ của các vị tá»­ đạo, chúng ta đọc cuá»™c đối thoại sau đây giữa quan giám sá»± Rôma Rusticô và Kitô hữu Hierax: Quan toà hỏi vị tá»­ vì đạo: â€œCha mẹ ngÆ°Æ¡i ở đâu?” Ã”ng trả lời: â€œCha thật của chúng tôi là Đức Kitô và mẹ chúng tôi là đức tin vào Người.”[5] Vá»›i những Kitô hữu tiên khởi này, đức tin, nhÆ° má»™t cuá»™c gặp gỡ vá»›i Thiên Chúa hằng sống được tỏ lá»™ trong Đức Kitô, là má»™t â€œngười mẹ”, vì nó đã mang lại cho họ ánh sáng và sinh ra trong họ sá»± sống thần linh, má»™t kinh nghiệm má»›i, má»™t cái nhìn quang minh về cuá»™c đời mà họ đã chuẩn bị sẵn sàng để làm chứng cách công khai cho đến cùng. 

6. Năm Đức Tin đã được bắt đầu vào dịp ká»· niệm năm mÆ°Æ¡i năm khai mạc Công đồng Vatican II. Sá»± trùng hợp này cho phép chúng ta coi Công đồng Vatican II nhÆ° má»™t Công đồng về đức tin,[6] bởi vì nó đã mời gọi chúng ta đặt lại ở trung tâm trong cuá»™c sống Há»™i Thánh và cá nhân của mình, tính Æ°u việt của Thiên Chúa trong Đức Kitô. Thật ra, Há»™i Thánh không bao coi đức tin nhÆ° Ä‘iều Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, nhÆ°ng biết rằng hồng ân này của Thiên Chúa cần phải được nuôi dưỡng và củng cố để nó có thể tiếp tục hÆ°á»›ng dẫn con đường của mình. Công đồng Vatican II làm cho ánh sáng đức tin có thể soi sáng kinh nghiệm nhân bản của chúng ta từ bên trong, trong khi cÅ©ng đồng hành trên những con đường của con người thời nay. Bằng cách này, nó cho thấy rõ ràng cách thức mà đức tin làm cho đời sống được phong phú trong mọi chiều kích của nó.

7. Những suy nghÄ© về đức tin - tiếp nối tất cả những gì Huấn Quyền của Há»™i Thánh đã công bố về nhân đức đối thần này[7] - nhằm mục đích để thêm vào những gì mà Đức Benedicto XVI đã viết trong thông Ä‘iệp của ngài về đức mến (đức ái) và về đức cậy (hy vọng). Ngài hầu nhÆ° hoàn thành má»™t dá»± thảo đầu tiên của má»™t thông Ä‘iệp về đức tin. Tôi nhìn nhận công Æ¡n ngài má»™t cách sâu xa, và trong tình huynh đệ của Đức Kitô, tôi tiếp tục công trình quý hoá này của ngài và thêm vào văn bản má»™t vài đóng góp riêng của tôi.  người kế vị Thánh Phêrô, hôm qua, hôm nay và ngày mai, luôn luôn được mời gọi “củng cố anh em mình” trong kho tàng đức tin vô giá mà Thiên Chúa đã ban cho nhÆ° ánh sáng soi cuá»™c hành trình của má»—i người.

Trong đức tin, món quà của Thiên Chúa, má»™t nhân đức siêu nhiên được Ngài truyền cho chúng ta, chúng ta nhận ra rằng má»™t Tình Yêu cả thể đã được ban cho chúng ta, má»™t Lời nhân lành đã được nói vá»›i chúng ta, và khi chúng ta chào đón Lời này, là Chúa Giêsu Kitô, Ngôi Lời nhập thể, Chúa Thánh Thần biến đổi chúng ta, soi sáng con đường Ä‘i đến tÆ°Æ¡ng lai và làm lá»›n lên trong chúng ta đôi cánh hy vọng để nó đồng hành vá»›i chúng ta. Trong má»™t sá»± Ä‘an kết tuyệt vời, đức tin, đức cậy và đức mến tạo thành Ä‘á»™ng lá»±c của đời sống Kitô hữu hÆ°á»›ng đến sá»± hiệp thông trọn vẹn vá»›i Thiên Chúa. NhÆ°ng con đường này mà đức tin mở ra trÆ°á»›c mắt chúng ta thì thế nào? Ánh sáng mạnh mẽ này là ánh sáng cho phép chiếu soi cuá»™c hành trình của má»™t cuá»™c đời thành công và sinh đầy hoa trái đến từ đâu? 

CHƯƠNG MỘT

CHÚNG TA ĐÃ TIN VÀO TÃŒNH YÊU 

(x. 1 Ga 4,16)

Abraham, cha của chúng ta trong đức tin

8. Äá»©c tin mở ra chúng ta con đường và cùng Ä‘i vá»›i những bÆ°á»›c đường của chúng ta trong lịch sá»­. Do đó, nếu muốn hiểu đức tin là gì, chúng ta cần phải Ä‘i theo những con đường của nó, con đường của những người có đức tin, nhÆ° đã được làm chứng trÆ°á»›c hết trong Cá»±u Ước. Có má»™t nÆ¡i đặc biệt thuá»™c về ông Abraham, cha của chúng ta trong đức tin. Trong cuá»™c đời của ông có má»™t sá»± kiện làm đảo lá»™n tất cả: Thiên Chúa dùng Lời mà nói vá»›i ông, Ngài tá»± mặc khải nhÆ° má»™t Thiên Chúa duy nhất Đấng nói và gọi tên ông.  Đức tin liên quan đến việc nghe. Ông Abraham không nhìn thấy Thiên Chúa, nhÆ°ng nghe giọng nói của Ngài. Bằng cách này, đức tin có má»™t tính cách cá nhân. NhÆ° vậy, Thiên Chúa rõ rằng không phải là Thiên Chúa của má»™t nÆ¡i nào đó, hoặc má»™t Thiên Chúa liên hệ vá»›i má»™t thời Ä‘iểm thiêng liêng nào đó, nhÆ°ng Thiên Chúa của má»™t người, Thiên Chúa của Abraham, Isaac và Giacóp, có khả năng tiếp xúc vá»›i con người và thiết lập má»™t giao Æ°á»›c vá»›i họ. Đức tin là sá»± đáp trả của chúng ta vá»›i má»™t Lời, là Lời chất vấn chúng ta má»™t cách cá nhân, về má»™t “Chúa”, Đấng gọi tên chúng ta.

9. Lời nói vá»›i ông Abraham này là má»™t lời mời gọi và má»™t lời hứa. TrÆ°á»›c hết, nó là má»™t lời mời gọi ông rời bỏ mảnh đất của mình, má»™t lời mời gọi mở lòng ra cho má»™t cuá»™c sống má»›i, khởi đầu của má»™t cuá»™c xuất hành dẫn ông về phía má»™t tÆ°Æ¡ng lai không thể lường trÆ°á»›c được. Viá»…n tượng mà đức tin cung cấp cho ông Abraham sẽ luôn luôn được nồi kết vá»›i sá»± cần thiết phải thá»±c hiện bÆ°á»›c tiến này: đức tin “nhìn thấy” ông Ä‘i đến đâu, chá»— ông bÆ°á»›c vào vùng trời được mở ra bởi Lời Thiên Chúa. Lời này cÅ©ng chứa Ä‘á»±ng má»™t lời hứa: miêu duệ ngÆ°Æ¡i sẽ rất đông đúc, ngÆ°Æ¡i sẽ là cha của má»™t dân vÄ© đại (x. St 13,16; 15,5; 22,17). Thật đúng là má»™t đáp trả vá»›i má»™t Lời trÆ°á»›c đó, đức tin của ông Abraham sẽ luôn luôn là má»™t hành Ä‘á»™ng tưởng nhá»›. Tuy nhiên, sá»± tưởng nhá»› này không đóng chặt trong quá khứ, nhÆ°ng vì là má»™t tưởng nhá»› về má»™t lời hứa, nó trở nên có khả năng mở ra cho tÆ°Æ¡ng lai, soi sáng những bÆ°á»›c Ä‘i dọc đường. NhÆ° vậy, chúng ta thấy làm sao đức tin, nhÆ° má»™t sá»± tưởng nhá»› đến tÆ°Æ¡ng lai, memoria futuri, lại liên hệ chặt chẽ vá»›i niềm hy vọng.

10. Thiên Chúa đòi ông Abraham phải tin tưởng vào Lời này. Đức tin hiểu rằng Lời - má»™t thá»±c thể rõ ràng là phù du và thoáng qua, khi được Thiên Chúa trung tín công bố - lại trở nên hoàn toàn chắc chắn và không thể lay chuyển được, đảm bảo tính liên tục của cuá»™c hành trình của chúng ta trong thời gian. Đức tin đón nhận Lời này nhÆ° đá tảng vững chắc, những nền tảng vững vàng mà trên đó chúng ta có thể xây dá»±ng. Đó là lý do tại sao trong Thánh Kinh, đức tin được diá»…n tả bằng các từ Do Thái 'emûnāh, bắt nguồn từ Ä‘á»™ng từ ‘amàn mà căn ngữ của nó có nghÄ©a là “nâng đỡ”. Thuật ngữ ‘emûnāh có thể có nghÄ©a là sá»± trung tín của Thiên Chúa mà còn có nghÄ©a là đức tin của con người. Con người có đức tin nhận được sức mạnh bằng cách phó thác mình trong bàn tay Thiên Chúa trung tín.  Việc chÆ¡i chữ dá»±a trên ý nghÄ©a đôi của từ này - cÅ©ng được tìm thấy trong các từ ngữ tÆ°Æ¡ng tá»± trong tiếng Hy Lạp (pistos) và Latinh (fidelis) - Thánh Cyrilô thành Giêrusalem ca tụng phẩm giá của Kitô hữu là người đón nhận chính danh của Thiên Chúa: cả hai đều được gọi là “trung tín”.[8] NhÆ° Thánh Augustinô giải thích: “Con người trung thành khi tin vào lời mà Thiên Chúa đã hứa, Thiên Chúa trung tín khi ban cho con người những gì mà Ngài đã hứa.”[9]

11. Má»™t suy nghÄ© cuối cùng về lịch sá»­ ông Abraham là Ä‘iều quan trọng để hiểu đức tin của ông. Lời Thiên Chúa, trong tuy mang đến vá»›i nó sá»± má»›i mẻ và bất ngờ, nhÆ°ng không xa lạ gì vá»›i kinh nghiệm của Tổ phụ. Trong giọng của Đấng nói vá»›i ông, ông Abraham nhận ra má»™t lời mời gọi sâu xa, đã vÄ©nh viá»…n được khắc ghi trong tâm Ä‘iểm của cuá»™c đời ông. Thiên Chúa liên kế lời hứa của Ngài vá»›i â€œnÆ¡i” mà cuá»™c sống con người đã luôn luôn tỏ ra đầy hứa hẹn: việc làm cha mẹ, việc sinh ra sá»± sống má»›i: â€œSarah vợ ngÆ°Æ¡i sẽ sinh má»™t con trai, và ngÆ°Æ¡i sẽ đặt tên nó là Isaac.” (St 17,19). Thiên Chúa này, Đấng đòi ông Abraham phải hoàn toàn tin tưởng tỏ mình ra là nguồn gốc của toàn thể đời sống. Bằng cách này, đức tin liên hệ đến Phụ Tính của Thiên Chúa, mà từ đó phát sinh ra tạo vật: Thiên Chúa, Đấng gọi ông Abraham là Đấng Tạo Hoá, là Đấng “làm cho những Ä‘iều không có thành có” (Rm 4,17), Đấng â€œÄ‘ã chọn chúng ta trÆ°á»›c khi tạo thành thế gian... và tiền định cho chúng ta làm nghÄ©a tá»­ đối vá»›i Ngài” (Ep 1,4-5). Vá»›i ông Abraham, đức tin vào Thiên Chúa soi sáng những nguồn gốc sâu thẳm nhất của con người ông, cho phép ông nhận ra nguồn mạch của sá»± tốt lành, là nguồn gốc của tất cả mọi sá»±, và xác nhận rằng cuá»™c đời của ông không phát sinh từ nhÆ°ng không hoặc tình cờ, nhÆ°ng từ má»™t Æ¡n gọi và má»™t tình yêu cá nhân. Thiên Chúa huyền nhiệm, Đấng đã gọi ông không phải là má»™t Thiên Chúa xa lạ, nhÆ°ng là nguồn gốc của mọi sá»± và nâng đỡ tất cả. Cuá»™c thá»­ thách lá»›n lao về đức tin của ông Abraham, việc hiến tế con trai ông là Isaac, cho thấy mức Ä‘á»™ mà tình yêu nguyên thuá»· này có thể đảm bảo sá»± sống thậm chí vượt trên sá»± chết. Lời có thể làm sống lại má»™t người con cho má»™t thân xác là â€œnhÆ° chết” và trong â€œlòng nhÆ° đã chết” của bà Sarah son sẻ (x. Rm 4,19), Lời cÅ©ng có thể thá»±c hiện lời hứa của Ngài về má»™t tÆ°Æ¡ng lai vượt trên tất cả những Ä‘e doạ hoặc nguy hiểm (x. Dt 11,19; Rm 4,21).

Đức tin của dân Israel

12. Lịch sá»­ của dân Israel, trong Sách Xuất Hành, theo chân đức tin của ông Abraham. Đức tin má»™t lần nữa được sinh ra từ má»™t hồng ân nguyên thuá»·: Dân Israel phó thác vào hành Ä‘á»™ng của Thiên Chúa, Đấng muốn giải phóng họ khỏi cảnh Ä‘au khổ của họ. Đức tin được mời gọi vào má»™t cuá»™c hành trình dài để có thể thờ phượng Chúa trên núi Sinai và thừa kế má»™t đất hứa. Tình yêu Thiên Chúa có những đặc tính của má»™t người cha bồng bế con mình dọc theo cuá»™c hành trình (x. Dt 1,31). Lời tuyên xÆ°ng đức tin của dân Israel được hình thành nhÆ° má»™t tường thuật kể lại những nghÄ©a cá»­ của Thiên Chúa, về hành Ä‘á»™ng của Ngài để giải phóng và hÆ°á»›ng dẫn dân Ngài (x. Dt 26,5-11), má»™t tường thuật mà dân chúng truyền lại hết thế hệ này đến thế hệ khác. Ánh sáng của Thiên Chúa chiếu soi cho dân Israel qua việc tưởng nhá»› đến những việc làm cả thể của Chúa, được nhá»› lại và tuyên xÆ°ng trong các nghi lá»…, và được truyền lại từ đời cha đến đời con. NhÆ° thế, ở đây chúng ta thấy ánh sáng đức tin được liên kết vá»›i tường thuật cụ thể về đời sống, vời việc tưởng nhá»› cách biết Æ¡n những nghÄ©a cá»­ của Thiên Chúa và việc thá»±c hiện cách tiệm tiến lời hứa của Ngài. Kiến trúc gothic đã diá»…n tả rõ ràng Ä‘iều này: trong những nhà thờ chính toà lá»›n ánh sáng đến từ trời qua những cá»­a sổ kính là những nÆ¡i mô tả lịch sá»­ thánh. Ánh sáng của Thiên Chúa đến vá»›i chúng ta qua những tường thuật về mặc khải của Ngài, và do đó trở nên có khả năng soi sáng cuá»™c hành trình của chúng ta qua thời gian bằng cách nhắc lại những nghÄ©a cá»­ của Thiên Chúa, và cho thấy Ngài hoàn thành những lời hứa của Ngài ra sao.

13. Lịch sá»­ của dân Israel còn cho chúng ta thấy sá»± cám dá»— về việc thiếu lòng tin mà dân chúng đã nhiều lần đầu hàng. Ở đây việc thờ ngẫu tượng có vẻ nhÆ° đối nghịch vá»›i đức tin. Trong khi ông Môsê Ä‘ang đàm đạo vá»›i Thiên Chúa trên núi Sinai, thì dân chúng không thể chịu Ä‘á»±ng được mầu nhiệm về sá»± ẩn mình của Thiên Chúa nữa, họ không thể chịu nổi thời gian chờ đợi để thấy dung nhan của Ngài nữa. Theo bản tính, đức tin đòi hỏi phải từ bỏ việc sở hữu lập tức mà cảnh tượng này có vẻ nhÆ° đáp ứng, đó là má»™t lời mời gọi tá»± mở ra đón nguồn mạch của ánh sáng, trong khi tôn trọng mầu nhiệm riêng của má»™t Dung Nhan, sẽ tá»± mình tỏ lá»™ ra cách cá nhân trong thời Ä‘iểm thuận tiện riêng. Martin Buber trích dẫn má»™t định nghÄ©a về ngẫu tượng được giáo sÄ© Dothái Kock đề ra: việc thờ ngẫu tượng xảy ra khi â€œkhi má»™t khuôn mặt kính cẩn hÆ°á»›ng về má»™t khuôn mặt không phải là má»™t dung nhan”.[10] Thay vì đức tin vào Thiên Chúa, người ta thích thờ ngẫu tượng hÆ¡n, đó là ngẫu tượng mà chúng ta biết khuôn mặt và có nguồn gốc của nó, bởi vì nó là tác phẩm chúng ta. TrÆ°á»›c ngẫu tượng, chúng ta không có nguy cÆ¡ bị mời gọi từ bỏ những sá»± an toàn riêng của mình, bởi vì ngẫu tượng â€œcó miệng, nhÆ°ng không nói” (Tv 115,5). NhÆ° thế, chúng ta hiểu rằng ngẫu tượng chỉ là má»™t lý do để con người đặt mình ở trung tâm của thá»±c tại qua việc thờ phượng công trình do tay mình làm ra. Má»™t khi đã bị mất định hÆ°á»›ng cÆ¡ bản là Ä‘iều cung cấp cho cuá»™c đời tính Ä‘Æ¡n nhất, con người bị lạc đường trong những Æ°á»›c muốn Ä‘a dạng của mình. Khi không chịu chờ đợi thời Ä‘iểm của lời hứa, con người bị phân tán trong hàng ngàn những khoảnh khắc của lịch sá»­ mình. Cho nên, việc thờ ngẫu tượng luôn luôn là tôn giáo Ä‘a thần, má»™t di chuyển không có mục đích từ má»™t chúa này sang má»™t chúa khác. Việc thờ ngẫu tượng không cung cấp cho con người má»™t con đường mà rất nhiều lối mòn, không dẫn đến má»™t cùng đích chắc chắn mà thay vào đó tạo ra má»™t mê hồn trận. Những người không muốn đặt niềm tin vào Thiên Chúa phải nghe những tiếng ồn ào của vô số ngẫu tượng kêu la: â€œHãy tin tưởng vào tôi!” Äá»©c tin gắn liền vá»›i việc hoán cải, trái ngược vá»›i việc thờ ngẫu tượng; đức tin là má»™t Ä‘oạn tuyệt vá»›i ngẫu tượng để trở về vá»›i Thiên Chúa hằng sống, trong má»™t cuá»™c gặp gỡ cá nhân. Tin có nghÄ©a là phó thác mình cho má»™t tình yêu đầy thÆ°Æ¡ng xót, là tình yêu luôn luôn đón nhận và tha thứ, nâng đỡ và hÆ°á»›ng dẫn cuá»™c đời chúng ta, và chứng tỏ sức mạnh của nó bằng khả năng sá»­a chữa những sai lệch của lịch sá»­ của chúng ta. Đức tin hệ tại việc sẵn sàng để cho mình được liên tục biến đổi và canh tân bằng lời mời gọi của Thiên Chúa. Đây là sá»± nghịch lý: bằng cách liên tục quy hÆ°á»›ng về Chúa, con người khám phá ra má»™t con đường chắc chắn giải thoát họ khỏi sá»± phân tán mà ngẫu tượng áp đặt trên họ.

14. Trong đức tin của dân Israel cÅ©ng có ông Môsê, người trung gian. Dân chúng không thể nhìn thấy dung nhan Thiên Chúa; chính ông Môsê thÆ°a chuyện cùng Đức Giavê trên núi và sau đó nói vá»›i mọi người thánh ý của Chúa. Vá»›i sá»± hiện diện này của người trung gian, dân Israel học đồng hành vá»›i nhau trong sá»± hiệp nhất. Hành Ä‘á»™ng đức tin của má»—i người tìm thấy chá»— đứng của mình trong má»™t cá»™ng đồng, trong â€œcái chúng ta” chung của dân chúng, là những người trong đức tin, giống nhÆ° má»™t người duy nhất - â€œcon đầu lòng của Ta”, nhÆ° Thiên Chúa sẽ gọi toàn thể dân Israel (x. Xh 4,22). Việc làm trung gian ở đây không trở thành má»™t chÆ°á»›ng ngại, nhÆ°ng má»™t sá»± mở ra: trong cuá»™c gặp gỡ vá»›i những người khác, cái nhìn của chúng ta mở ra cho má»™t chân lý thật lá»›n hÆ¡n chúng ta. J.J. Rousseau có lần than thở rằng ông không thể tá»± mình nhìn thấy Thiên Chúa: â€œCó biết bao nhiêu người đứng giữa Thiên Chúa và tôi!”[11]... â€œCó phải cÅ©ng Ä‘Æ¡n giản và tá»± nhiên mà Thiên Chúa đã tìm ông Môsê để nói vá»›i ông Jean Jacques Rousseau không?”[12] Dá»±a vào má»™t quan niệm theo chủ nghÄ©a cá nhân và hạn hẹp của kiến thức, người ta không thể hiểu được ý nghÄ©a của việc làm trung gian là khả năng tham gia vào cái nhìn của người khác này, sá»± hiểu biết được chia sẻ này là kiến thức đặc thù của tình yêu. Đức tin là món quà nhÆ°ng không của Thiên Chúa, Đấng đòi hỏi lòng khiêm tốn và can đảm để tin tưởng và phó thác, ngõ hầu nhìn thấy con đường sáng dẫn đến cuá»™c gặp gỡ giữa Thiên Chúa và con người: lịch sá»­ cứu Ä‘á»™.

Sự viên mãn của đức tin Kitô giáo

15. â€œAbraham […] há»›n hở vui mừng vì sẽ thấy ngày của Tôi, ông đã thấy nó và đã vui mừng.” (Ga 8,56). Theo những lời này của Chúa Giêsu, đức tin của ông Abraham chỉ về Người, theo má»™t nghÄ©a nào đó, nó đã là má»™t thị kiến cho biết trÆ°á»›c mầu nhiệm của Người. Thánh Augustinô cÅ©ng hiểu nhÆ° vậy khi ngài quả quyết rằng các Tổ phụ đã được cứu bởi đức tin, không phải đức tin vào Đức Kitô đã đến, nhÆ°ng vào Đức Kitô sẽ đến, má»™t đức tin hÆ°á»›ng về biến cố tÆ°Æ¡ng lai của Chúa Giêsu.[13] Äá»©c tin Kitô giáo đặt trọng tâm vào Đức Kitô, đức tin ấy tuyên xÆ°ng rằng Chúa Giêsu là Chúa và rằng Thiên Chúa đã cho Người sống lại từ cõi chết (x. Rm 10,9). Tất cả các nhân vật của Cá»±u Ước đều há»™i tụ vào Đức Kitô, Người trở thành câu trả lời â€œCó”dứt khoát cho tất cả những lời hứa, nền tảng của lời thÆ°a â€œAmen” cuối cùng của chúng ta vá»›i Thiên Chúa (x. 2 Cr 1,20). Lịch sá»­ của Chúa Giêsu là sá»± tỏ lá»™ hoàn toàn mức Ä‘á»™ đáng tin cậy của Thiên Chúa. Nếu dân Israel tiếp tục nhắc lại những hành vi cao cả của tình yêu Thiên Chúa, là những Ä‘iều tạo thành cốt lõi của lời tuyên xÆ°ng đức tin của họ và mở rá»™ng cái nhìn của họ về đức tin, thì từ đó cuá»™c đời của Chúa Giêsu xuất hiện nhÆ° má»™t địa Ä‘iểm của sá»± can thiệp dứt khoát của Thiên Chúa, sá»± biểu lá»™ cao nhất của tình yêu của Ngài dành cho chúng ta. Lời mà Thiên Chúa nói vá»›i chúng ta trong Chúa Giêsu không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là má»™t lời bổ túc trong số rất nhiều lời, nhÆ°ng là Lời vÄ©nh cá»­u của Ngài (x. Dt 1,1-2). Thiên Chúa không thể ban cho chúng ta má»™t đảm bảo nào lá»›n hÆ¡n tình yêu của Ngài, nhÆ° Thánh Phaolô nhắc nhở chúng ta (x. Rm 8,31-39). NhÆ° vậy, đức tin Kitô giáo là đức tin vào má»™t tình yêu trọn vẹn, trong quyền năng hiệu quả của nó, trong khả năng của nó để biến đổi thế gian và soi sáng thời gian. â€œChúng ta đã biết và tin vào tình yêu mà Thiên Chúa dành cho chúng ta.” (1 Ga 4,16). Trong tình yêu của Thiên Chúa được tỏ lá»™ nÆ¡i Chúa Giêsu, đức tin nhận ra nền tảng mà trên đó toàn thể thá»±c tại và số phận cuối cùng của nó dá»±a vào.

16. Bằng chứng lá»›n lao nhất về mức Ä‘á»™ đáng tin cậy của tình yêu Đức Kitô được tìm thấy trong chết của Người vì nhân loại. Nếu việc hy sinh mạng sống của mình cho bạn hữu là bằng chứng lá»›n nhất của tình yêu (x. Ga 15,13), thì Chúa Giêsu đã hiến mạng sống Người cho mọi người, ngay cả những kẻ thù của Người, để biến đổi tâm hồn họ. Đó là lý do tại sao theo các thánh sá»­, thì cái nhìn về đức tin đạt đến tá»™t đỉnh vào giờ của Thánh Giá, giờ mà trong đó sá»± cao cả và tràn đầy của tình yêu Thiên Chúa được tỏa sáng. Thánh Gioan đặt ở đây lời chứng long trọng của ngài, khi cùng vá»›i Mẹ Chúa Giêsu, ngài chiêm ngắm Đấng bị đâm thâu qua (x. Ga 19,37). â€œCó người xem thấy việc ấy đã làm chứng, và lời chứng của người ấy thì chân thật; và người ấy biết mình nói thật để anh em tin.” (Ga 19,35). F.M. Dostoevsky, trong tác phẩm Thằng Ngốc (L’idiot), làm cho nhân vật chính, Hoàng tá»­ Myskin, khi nhìn thấy má»™t bức tranh về Đức Kitô chết trong mồ của Hans Holbein Trẻ, nói: â€œKhi nhìn vào bức tranh này má»™t tín hữu có thể mất đức tin của mình.”[14] Thật vậy, bức tranh trình bày má»™t cách khủng khiếp những hậu quả tàn khốc của cái chết trên thân thể Đức Kitô. Tuy nhiên, chính trong việc chiêm ngắm cái chết của Chúa Giêsu mà đức tin được củng cố và nhận được má»™t ánh sáng huy hoàng, khi nó được biểu lá»™ nhÆ° đức tin vào tình yêu không thể lay chuyển được của Đức Kitô dành cho chúng ta, má»™t tình yêu có khả năng bÆ°á»›c vào cái chết để cứu chúng ta. Tôi có thể tin vào Tình Yêu này, má»™t Tình Yêu không lùi bÆ°á»›c trÆ°á»›c cái chết để chứng tỏ Người yêu tôi thế nào; việc hoàn toàn tá»± hiến của Người thắng vượt mọi nghi ngờ và cho phép chúng ta phó thác hoàn toàn vào Đức Kitô. 

17. Trên hết, trong ánh sáng việc Phục Sinh, cái chết của Đức Kitô cho thấy rõ mức Ä‘á»™ hoàn toàn đáng tin cậy của tình yêu Thiên Chúa. NhÆ° Đấng Phục Sinh, Đức Kitô là nhân chứng đáng tin cậy, xứng đáng vá»›i đức tin (x. Kh 1,5; Dt 2,17), là sá»± nâng đỡ vững chắc cho đức tin của chúng ta. Thánh Phaolô quả quyết:“Nếu Đức Kitô đã không sống lại, thì đức tin của anh em là đức tin vô ích.” (1 Cr 15,17). Nếu tình yêu của Chúa Cha đã không cho Chúa Giêsu sống lại từ cõi chết, nếu Ngài đã không có thể ban sá»± sống lại cho thân xác của Người, thì sẽ không phải là má»™t tình yêu hoàn toàn đáng tin cậy, cÅ©ng có khả năng chiếu soi những bóng tối của sá»± chết. Khi Thánh Phaolô nói về đời sống má»›i của ngài trong Đức Kitô, ngài nói về â€œÄ‘ức tin vào Con Thiên Chúa, là Ðấng đã yêu thÆ°Æ¡ng tôi và đã hiến mạng sống Mình vì tôi” (Gl 2,20). â€œÄá»©c tin vào Con Thiên Chúa” này chắc chắn là đức tin của vị Tông Đồ Dân Ngoại vào Chúa Giêsu, nhÆ°ng nó cÅ©ng nói lên rằng Chúa Giêsu đáng tin cậy, không chỉ dá»±a trên tình yêu cho đến chết của Người mà còn trên việc Người là con Thiên Chúa. Chính bởi vì Chúa Giêsu là Chúa Con, bởi vì Người hoàn toàn ở trong Chúa Cha, Người đã có thể chiến thắng sá»± chết và làm cho sá»± viên mãn của sá»± sống được sáng toả. Nền văn hoá của chúng ta đã đánh mất khái niệm về sá»± hiện diện hữu hình của Thiên Chúa, về hoạt Ä‘á»™ng của Ngài trong thế gian. Chúng ta nghÄ© rằng chỉ tìm thấy Thiên Chúa ở bên ngoài, trên má»™t mức Ä‘á»™ khác của thá»±c tại, tách biệt khỏi các mối liên hệ hằng ngày của chúng ta. NhÆ°ng nếu Ä‘iều này đúng, nếu Thiên Chúa không thể hoạt Ä‘á»™ng trong thế gian, thì tình yêu của Ngài sẽ không thật sá»± mạnh mẽ, thá»±c sá»± có thật, và nhÆ° thế, Ngài cÅ©ng không phải là má»™t tình yêu thật, má»™t tình yêu có khả năng mang lại hạnh phúc mà Ngài đã hứa. NhÆ° thế, tin hay không tin vào Ngài tất cả sẽ chẳng khác gì. Trái lại, các Kitô hữu tuyên xÆ°ng đức tin của họ vào tình yêu cụ thể và mạnh mẽ của Thiên Chúa, Đấng thá»±c sá»± hoạt Ä‘á»™ng trong lịch sá»­ và quyết định vận mệnh cuối cùng của nó, má»™t tình yêu mà con người có thể gặp gỡ, má»™t tình yêu hoàn toàn được mặc khải trong cuá»™c Khổ Nạn, Cái Chết và Phục Sinh của Đức Kitô.

18. Sá»± viên mãn mà Chúa Giêsu mang đến cho đức tin có má»™t khía cạnh quyết định khác. Trong đức tin, Đức Kitô không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là Đấng mà chúng ta tin, là biểu hiện cao cả nhất của tình yêu Thiên Chúa, Người cÅ©ng là Đấng mà chúng ta kết hợp vá»›i để có thể tin. Đức tin không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là ngắm nhìn Chúa Giêsu, nhÆ°ng nhìn mọi sá»± theo quan Ä‘iểm của Chúa Giêsu, vá»›i đôi mắt của Người: đó là má»™t sá»± tham gia vào cách nhìn của Người. Trong nhiều lÄ©nh vá»±c của cuá»™c đời chúng ta, chúng ta tin tưởng vào những người khác, là những người biết nhiều hÆ¡n chúng ta. Chúng ta tin tưởng vào các kiến trúc sÆ° là những người xây nhà chúng ta, vào dược sÄ© là những người cho chúng ta thuốc để chữa bệnh, vào các luật sÆ° là những người bảo vệ chúng ta tại toà án. Chúng ta cÅ©ng cần má»™t ai đó đáng tin cậy và chuyên môn về những việc có liên quan đến Thiên Chúa. Chúa Giêsu, Con của Ngài, là Đấng tá»± giá»›i thiệu nhÆ° Đấng giải thích cho chúng ta về Thiên Chúa (x. Ga 1,18). Cuá»™c đời Đức Kitô, cách Người biết Chúa Cha và sống hoàn toàn trong mối liên hệ vá»›i Ngài, mở ra má»™t không gian má»›i cho kinh nghiệm của con người mà chúng ta có thể vào được. Thánh Gioan đã Ä‘Æ°a ra tầm quan trọng của má»™t mối liên hệ cá nhân vá»›i Chúa Giêsu đối vá»›i đức tin của chúng ta bằng cách sá»­ dụng các cách dùng khác nhau của Ä‘á»™ng từ tin. Ngoài việc â€œtin rằng” những gì Chúa Giêsu nói vá»›i chúng ta là sá»± thật, Thánh Gioan cÅ©ng dùng thuật ngữ “tin” Chúa Giêsu và â€œtin vào”Chúa Giêsu. Chúng ta â€œtin” Chúa Giêsu khi chúng ta chấp nhận Lời Người, chứng từ của Người, bởi vì Người trung thá»±c (x. Ga 6,30). Chúng ta â€œtin vào” Chúa Giêsu khi chúng ta đích thân đón Người vào cuá»™c đời và cuá»™c hành trình của chúng ta về phía Người, gắn bó vá»›i Người trong tình yêu và bÆ°á»›c theo Người trên đường đời (x. Ga 2,11; 6,47; 12,44).

Để giúp chúng ta biết Người, đón nhận Người và theo Người, Con Thiên Chúa mặc lấy xác thịt của chúng ta. Bằng cách này, Người cũng nhìn Chúa Cha một cách nhân loại, trong khung cảnh của một cuộc hành trình diễn ra trong thời gian. Đức tin Kitô giáo là đức tin vào sự nhập thể của Ngôi Lời và sự Sống Lại của Người trong thân xác, đức tin vào một Thiên Chúa rất gần gũi chúng ta và đã đi vào lịch sử nhân loại của chúng ta. Đức tin vào Con Thiên Chúa làm người trong Chúa Giêsu thành Nazareth không tách chúng ta ra khỏi thực tại, nhưng cho phép chúng ta chấp nhận ý nghĩa sâu xa nhất của nó, để tìm hiểu xem Thiên Chúa yêu thương thế giới này bao nhiêu và không ngừng hướng nó về phía Ngài. Điều này thúc đẩy các Kitô hữu dấn thân, để sống một cách mãnh liệt hơn trong cuộc hành trình trần thế.

Æ n cứu Ä‘á»™ bởi đức tin 

19. Từ việc chia sẻ cách nhìn của Chúa Giêsu này, Thánh Phaolô đã để lại cho chúng ta trong các bài viết của ngài má»™t mô tả về đời sống đức tin. Qua việc chấp nhận hồng ân đức tin, các tín hữu được biến đổi thành má»™t tạo vật má»›i. Họ nhận được má»™t con người má»›i, là con cái [Thiên Chúa]; họ trở nên con cái trong Chúa Con. Cụm từ â€œAbba, Lạy Cha”, là lời rất đặc trÆ°ng của kinh nghiệm của Chúa Giêsu, trở thành trung tâm của kinh nghiệm Kitô giáo (x. Rm 8,15). Đời sống trong đức tin, nhÆ° má»™t đời con thảo, là má»™t sá»± nhìn nhận hồng ân nguyên thuá»· và triệt để, là nền tảng của cuá»™c đời con người, và có thể được tóm tắt trong câu của Thánh Phaolô gá»­i tín hữu Côrintô: â€œCó gì mà anh em đã không nhận được?” (1 Cr 4,7). Đây chính là trung tâm của cuá»™c tranh luận của Thánh Phaolô vá»›i những người biệt phái, cuá»™c thảo luận về Æ¡n cứu Ä‘á»™ bằng đức tin hoặc bằng việc làm của Lề Luật. Điều mà Thánh Phaolô bác bỏ là thái Ä‘á»™ của những người tá»± coi mình là công chính trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa qua trung gian của hành Ä‘á»™ng đúng của mình. Những người nhÆ° thế, ngay cả khi họ tuân giữ các Ä‘iều răn và làm những việc lành, tá»± đặt mình ở trung tâm, mà không nhận ra rằng nguồn gốc của sá»± tốt lành là Thiên Chúa. Những người làm nhÆ° thế, muốn thành nguồn gốc của sá»± công chính riêng của họ, họ nhanh chóng thấy rằng sá»± công chính này trở nên khô cằn và họ không thể thậm chí giữ được lòng trung thành vá»›i Lề Luật. Họ tá»± khép kín mình và tá»± cô lập đối vá»›i Chúa và vá»›i tha nhân, kết quả là cuá»™c đời của họ trở nên trống rá»—ng và những công việc của họ trở nên cằn cá»—i nhÆ° má»™t cây sống xa nÆ°á»›c. Thánh Augustinô cÅ©ng Ä‘Æ°a ra bằng ngôn từ ngắn gọn và hiệu quả của ngài: â€œAb eo qui fecit te, noli deficere nec ad te” (Đừng quay lÆ°ng lại vá»›i Đấng đã dá»±ng nên bạn, ngay cả quay về phía chính mình).[15] Khi má»™t người nghÄ© rằng bằng cách quay lÆ°ng lại vá»›i Thiên Chúa họ sẽ tìm thấy chinh bản thân họ, cuá»™c đời người ấy bắt đầu sụp đổ (x. Lc 15,11-24). Khởi đầu của Æ¡n cứu Ä‘á»™ là mở lòng ra vá»›i má»™t cái gì có trÆ°á»›c, vá»›i má»™t món quà nguyên thủy là món quà đảm bảo cho cuá»™c sống và duy trì nó trong đời. Chỉ bằng cách mở lòng của chúng ta ra cho nguồn gốc này và qua việc nhìn nhận nó, con người má»›i có thể được biến đổi, nhờ để cho Æ¡n cứu Ä‘á»™ hoạt Ä‘á»™ng trong mình và làm cho cuá»™c đời mình sinh hoa trái, đầy những hoa trái tốt. Æ n cứu Ä‘á»™ nhờ đức tin có nghÄ©a là công nhận tính Æ°u việt của hồng ân của Thiên Chúa. NhÆ° Thánh Phaolô đã tóm lược: â€œNhờ ân sủng mà anh em được cứu Ä‘á»™ qua đức tin; và đó không phải bởi anh em, mà là bởi ân huệ của Thiên Chúa.” (Ep 2,8).

20. Luận lý má»›i của đức tin đặt trọng tâm vào Đức Kitô. Đức tin vào Đức Kitô cứu chúng ta bởi vì chính trong Người mà cuá»™c sống mở ra cách triệt để cho má»™t Tình Yêu Ä‘i trÆ°á»›c chúng ta và biến đổi chúng ta từ bên trong, má»™t Tình Yêu hoạt Ä‘á»™ng trong chúng ta và vá»›i chúng ta. Điều này được thấy rõ trong chú giải má»™t Ä‘oạn văn từ Sách Đệ Nhị Luật của vị Tông Đồ Dân Ngoại, má»™t chú giải phù hợp vá»›i Ä‘á»™ng năng rất sâu sắc của Cá»±u Ước. Ông Môsê nói vá»›i dân chúng rằng giá»›i luật của Thiên Chúa không quá cao mà cÅ©ng không quá xa vá»›i con người. Người ta không cần phải nói: “Ai sẽ lên trời mà Ä‘em nó xuống cho chúng tôi” hoặc “ai sẽ Ä‘i qua bên kia biển, Ä‘em nó về cho chúng tôi?” (Đnl 30,11-14). Sá»± gần gÅ©i này của lời Chúa được Thánh Phaolô giải thích nhÆ° phản ảnh sá»± hiện diện của Đức Kitô trong các Kitô hữu. “Đừng tá»± nhủ rằng, ‘Ai sẽ lên trời?’ (nghÄ©a là, để Ä‘em Đức Kitô xuống), hoặc “ai sẽ xuống âm phủ? (nghÄ©a là, để Ä‘em Đức Kitô lên từ cõi chết)” (Rm 10,6-7). Đức Kitô đã xuống trần và đã sống lại từ cõi chết; qua việc Nhập Thể và Phục Sinh của Người, Con Thiên Chúa chấp nhận toàn thể cuá»™c hành trình của con người và ở trong tâm hồn chúng ta nhờ Chúa Thánh Thần. Đức tin biết rằng Thiên Chúa đã rất gần gÅ©i chúng ta, rằng Đức Kitô đã trở nên má»™t hồng ân cao cả cho chúng ta, hồng ân biến đổi chúng ta từ bên trong, ở trong chúng ta, và do đó ban cho chúng ta ánh sáng chiếu soi nguyên thuá»· và cứu cánh của cuá»™c đời, toàn thể tiến trình của cuá»™c hành trình của con người.

21. Do đó, chúng ta có thể hiểu sá»± má»›i mẻ mà đức tin dẫn chúng ta đến. Người tín hữu được biến đổi bởi Tình Yêu mà họ đã mở lòng ra đón nhận trong đức tin, và qua việc mở lòng ra đón nhận Tình Yêu mà đức tin ban cho họ, cuá»™c đời của họ rá»™ng mở vượt ra ngoài chính mình. Thánh Phaolô có thể quả quyết: â€œTôi sống nhÆ°ng không còn là tôi sống, mà là Đức Kitô sống trong tôi.” (Gl 2,20), và khuyên nhủ: â€œChá»› gì Đức Kitô ngá»± trong tâm hồn anh em nhờ đức tin.” (Ep 3,17). Trong đức tin, â€œcái tôi” của người tín hữu mở rá»™ng để có chá»— cho Người Khác cÆ° ngụ, để sống trong Người Khác, và cuá»™c sống của người ấy cÅ©ng mở rá»™ng ra trong Tình Yêu. Ở đây có hoạt Ä‘á»™ng của Chúa Thánh Thần. Người Kitô hữu có thể có đôi mắt của Chúa Giêsu, những tình cảm của Người, và tâm tình con thảo của Người, bởi vì người đó được thông phần vào Yình Yêu của Người, Tình Yêu ấy chính là Chúa Thánh Thần. Chính trong Tình Yêu này mà chúng ta má»™t cách nào đó nhận được cái nhìn riêng của Chúa Giêsu. Nếu không có việc nên đồng hình đồng dạng này trong Tình Yêu, nếu không có sá»± hiện diện của Chúa Thánh Thần là Đấng được đổ vào lòng chúng ta (x. Rm 5,5), thì chúng ta không thể nào tuyên xÆ°ng Chúa Giêsu là Chúa (x. 1 Cr 12,3).

Hình thức Hội Thánh của đức tin

22. Bằng cách này, đời sống của người tín hữu trở thành đời sống của Há»™i Thánh. Khi Thánh Phaolô nói vá»›i các Kitô hữu Rôma về má»™t thân thể duy nhất mà tất cả những ai tin vào Đức Kitô tạo thành, ngài khuyên nhủ họ đừng tá»± hào về Ä‘iều này, trái lại, má»—i người phải nghÄ© về mình â€œtheo mức Ä‘á»™ đức tin mà Thiên Chúa đã ban phát cho mình” (Rm 12,3). Các tín hữu học cách nhìn chính mình theo đức tin mà họ tuyên xÆ°ng: Hình ảnh của Đức Kitô là tấm kính (gÆ°Æ¡ng) mà ở đó họ tìm thấy hình ảnh riêng của họ được thể hiện. Và nhÆ° Đức Kitô ôm ấp trong Mình tất cả mọi tín hữu, là những kẻ tạo thành thân thể của Người, người Kitô hữu hiểu rằng mình được bao gồm trong thân thể này, trong mối liên hệ nguyên thuá»· vá»›i Đức Kitô và tất cả các tín hữu khác trong đức tin. Hình ảnh của má»™t thân thể không có ý hạ các tín hữu xuống thành má»™t phần tá»­ Ä‘Æ¡n giản của má»™t tổng thể vô danh, má»™t thành phần thô sÆ¡ trong má»™t bá»™ máy vÄ© đại, nhÆ°ng đúng hÆ¡n là muốn nhấn mạnh đến sá»± kết hợp sống còn của Đức Kitô vá»›i các tín hữu, và các tín hữu vá»›i nhau (x. Rm 12,4-5). Các Kitô hữu là â€œmá»™t” (x. Gl 3,28), mà không mất Ä‘i cá tính của mình, và trong việc phục vụ người khác, ná»™i tâm của chính má»—i người lại được lợi nhất.  Điều này giải thích lý do tại sao, ngoài thân thể này, ngoài sá»± hiệp nhất này của Há»™i Thánh trong Đức Kitô, ngoài Há»™i Thánh này mà - theo lời của Romano Guardini - â€œlà người mang trong lịch sá»­ cái nhìn toàn diện của Đức Kitô về thế gian”[16] - thì đức tin mất Ä‘i“tiêu chuẩn” của nó, mất sá»± cân bằng của nó, không còn tìm thấy nÆ¡i thiết yếu để [dá»±a vào mà] tá»± mình đứng vững. Đức tin là má»™t hình thức nhất thiết phải thuá»™c về Há»™i Thánh, nó được tuyên xÆ°ng từ bên trong thân thể Đức Kitô, nhÆ° sá»± hiệp thông cụ thể của các tín hữu. Chính từ chá»— thuôc về Há»™i Thánh này mà đức tin mở lòng mọi Kitô hữu ra vá»›i tất cả mọi người. Lời của Đức Kitô, má»™t lần được nghe, nhờ chính Ä‘á»™ng năng của nó biến đổi thành má»™t lời đáp trả trong các Kitô hữu, và tá»± trở thành má»™t lời được công bố, má»™t tuyên xÆ°ng đức tin. NhÆ° Thánh Phaolô đã nói: â€œAi tin bằng tấm lòng [...] và tuyên xÆ°ng ra miệng thì được cứu Ä‘á»™.” (Rm 10,10). Đức tin không phải là má»™t vấn đề riêng tÆ°, má»™t khái niệm theo cá nhân chủ nghÄ©a hoặc má»™t ý kiến chủ quan, nhÆ°ng phát sinh từ việc được nghe, và nó có ý tìm cách để được nói ra và trở thành lời công bố. â€œLàm sao họ sẽ tin vào Ðấng mà họ chÆ°a được nghe? Và làm sao mà họ sẽ được nghe, nếu không có người rao giảng?” (Rm 10,14). NhÆ° thế, đức tin trở nên có hiệu quả trong các Kitô hữu nhờ hồng ân nhận được, nhờ Tình Yêu đó thu hút tâm hồn chúng ta về vá»›i Đức Kitô (x. Gl 5,6), và làm cho chúng ta trở nên má»™t phần tá»­ của cuá»™c hành trình của Há»™i Thánh, cuá»™c hành hÆ°Æ¡ng qua lịch sá»­ hÆ°á»›ng về sá»± viên mãn của nó. Đối vá»›i những người đã được biến đổi đổi theo cách này, má»™t cách nhìn má»›i được mở ra, đức tin trở thành ánh sáng cho đôi mắt của họ.

CHƯƠNG HAI

NẾU ANH EM KHÔNG TIN, ANH EM SẼ KHÔNG HIỂU

(x. Is 7,9)

Đức tin và chân lý

23. Nếu ngài không tin, thí ngài không hiểu (x. Is 7,9). Bản Hy Lạp của Thánh Kinh Do Thái, bản Bảy MÆ°Æ¡i phát hành ở Alexandria Ai Cập, dịch những lời của ngôn sứ Isaia nói cùng vua Aha. Bằng cách này vấn đề hiểu biết về chân lý chiếm vị thế trung tâm của đức tin. Tuy nhiên, trong văn bản tiếng Do Thái, chúng ta đọc khác. Ở đó, ngôn sứ nói vá»›i nhà vua: â€œNếu ngài không tin, ngài không thể đứng vững.” á»ž đây có má»™t cách chÆ¡i chữ, dá»±a trên hai hình thức của Ä‘á»™ng từ 'amàn: â€œngài tin” (ta'aminu), và â€œngài có thể đứng vững”(ta'amenu). Sợ hãi vì sức mạnh của quân thù, nhà vua tìm an toàn mà việc liên minh vá»›i đại đế quốc Assyria có thể cung cấp cho vua. Khi ấy, ngôn sứ yêu cầu nhà vua nên chỉ dá»±a vào đá tảng thá»±c sá»±, đá tảng không ai có thể lay chuyển nổi, là Thiên Chúa của dân Israel. Vì Thiên Chúa đáng tin cậy, thật là hợp lý để tin vào Ngài, để xây dá»±ng sá»± an toàn thích đáng của vua dá»±a trên Lời Ngài. Chính Ngài là Thiên Chúa mà chằng bao lâu nữa Ngôn sứ Isaia sẽ gọi 2 lần â€œThiên Chúa của Amen” (x. Is 65,16), nền tảng bền vững của lòng trung thành vá»›i Giao Ước. Người ta có thể nghÄ© rằng bản Hy Lạp của Thánh Kinh, khi dịch â€œÄ‘ứng vững” thay vì â€œhiểu”, đã tạo ra má»™t thay đổi sâu xa trong văn bản, vì đổi từ khái niệm tin tưởng vào Thiên Chúa trong Thánh Kinh sang khái niệm hiểu biết của Hy Lạp. Bản dịch này, tuy chắc chắn là chấp nhận đối thoại vá»›i nền văn hoá Hy Lạp, nhÆ°ng đă không bỏ qua Ä‘á»™ng lá»±c cÆ¡ bản sâu xa của văn bản Do Thái. Thật ra, lời hứa chắc chắn của Ngôn sứ Isaia cho nhà vua, là do sá»± hiểu biết về hoạt Ä‘á»™ng của Thiên Chúa cùng sá»± hiệp nhất mà Ngài ban cho đời sống con người và lịch sá»­ của dân Ngài.  Ngôn sứ khuyến khích nhà vua hiểu đường lối của Chúa, bằng cách tìm kiếm trong sá»± thành tín của Thiên Chúa chÆ°Æ¡ng trình khôn ngoan Ä‘ang Ä‘iều khiển nhiều ká»· nguyên.  Thánh Augustinô đã trình bày sá»± tổng hợp của â€œhiểu biết” và â€œÄ‘ứng vững” trong cuốn Tá»± Thú của ngài khi ngài nói về chân lý, mà dá»±a vào đó chúng ta có thể đứng vững“trong Ngài [Chúa], trong chân lý của Ngài, con sẽ được kiên định và vững vàng”.[17] Từ bối cảnh này, chúng ta biết rằng Thánh Augustinô muốn vạch ra cách chân lý đáng tin cậy này của Thiên Chúa trung thành hiện diện trong lịch sá»­ nhÆ° thế nào, khả năng giữ thời gian cùa nó, qua việc kết hợp những ngày bị phân tán của con người, nhÆ° thấy rõ trong Thánh Kinh.[18]

24. Khi đọc dÆ°á»›i ánh sáng này, Ä‘oạn văn của Ngôn sứ Isaia Ä‘Æ°a đến má»™t kết luận: con người cần sá»± hiểu biết, cần chân lý, bởi vì không có nó, con người không thể đứng vững được. Đức tin, nếu không có chân lý, thì không cứu Ä‘á»™ được, không đảm bảo được bÆ°á»›c Ä‘i của chúng ta. Nó vẫn còn là má»™t câu chuyện đẹp, phóng chiếu những ao Æ°á»›c hạnh phúc của chúng ta, má»™t cái gì đó mà chỉ thoả mãn chúng ta vì chúng ta muốn lừa dối chính mình. Hoặc nó bị giảm xuống thành má»™t cảm giác tốt đẹp, có thể an ủi và sưởi ấm, nhÆ°ng vẫn còn liên quan đến tâm trạng của chúng ta, theo sá»± thay đổi của thời gian, không có khả năng nâng đỡ má»™t cuá»™c hành trình liên tục trong đời sống chúng ta. Nếu đức tin là nhÆ° thế, thì vua Aha đã làm đúng vì đã không đánh cá cuá»™c sống và sá»± an toàn của vÆ°Æ¡ng quốc của ông trên má»™t cảm giác. Bằng sá»± nối kết ná»™i tại của nó vá»›i chân lý, đức tin có thể cung cấp má»™t ánh sáng má»›i trên các tính toán của nhà vua, bởi vì nó thấy xa hÆ¡n, bởi vì nó bao gồm các hoạt Ä‘á»™ng của Thiên Chúa, trung thành vá»›i Giao Ước và những lời hứa của Ngài.

25. Ngày nay, chính vì cuá»™c khủng hoảng chân lý mà trong đó chúng ta Ä‘ang sống, nên hÆ¡n bao giờ hết, chúng ta cần phải nhắc lại mối liên hệ giữa đức tin và chân lý. Trong văn hóa Ä‘Æ°Æ¡ng thời, người ta thường có khuynh hÆ°á»›ng chấp nhận nhÆ° chân lý chỉ những sá»± thật của kỹ thuật: chân lý là những gì con người có thể xây dá»±ng và Ä‘o lường dá»±a vào kiến thức của họ. Má»™t Ä‘iều là chân lý vì nó làm việc, do đó làm cho cuá»™c sống được thoải mái và dá»… dàng hÆ¡n. Ngày nay chân lý ấy dường nhÆ° là chân lý chắc chắn duy nhất, duy nhất mà chúng ta có thể chia sẻ vá»›i những người khác, duy nhất mà chúng ta có thể thảo luận và trong đó người ta có thể cùng nhau tham gia. HÆ¡n nữa còn có những chân lý của má»—i người, bao gồm tình trạng đích thá»±c mà mọi người đều cảm thấy trong lòng, những chân lý chỉ có giá trị cho cá nhân và không có thể đề nghị cho những người khác vá»›i ý định phục vụ công ích. Chân lý cao cả, chân lý giải thích tất cả mọi sá»± của cuá»™c sống cá nhân và xã há»™i, bị người ta nhìn vá»›i đôi mắt nghi ngờ. Người ta tá»± hỏi rằng chẳng lẽ nó không phải chân lý mà những chế Ä‘á»™ chuyên chế lá»›n của những thế ká»· trÆ°á»›c mong muốn, má»™t chân lý áp đặt vÅ© trụ quan của nó để nghiền nát lịch sá»­ cụ thể của từng cá nhân sao? Chung cuá»™c, chỉ còn lại má»™t thuyết tÆ°Æ¡ng đối, trong đó câu hỏi về chân lý phổ quát, mà cÆ¡ bản cÅ©ng là má»™t câu hỏi về Thiên Chúa, không còn được quan tâm nữa. Trong bối cảnh này, việc người ta muốn loại bỏ sá»± kết nối giữa tôn giáo vá»›i chân lý là Ä‘iều hợp lý, bởi vì sá»± kết nối ấy sẽ là căn nguyên của của cuồng tín, tìm cách để đàn áp những người không chia sẻ cùng má»™t niềm tin. Chúng ta có thể nói, về đề tài này, về má»™t sá»± mất trí nhá»› lá»›n trong thế giá»›i hiện đại của chúng ta. Thật ra, câu hỏi về chân lý là má»™t vấn đề của ký ức, của ký ức sâu xa, bởi vì nó đề cập đến những người Ä‘i trÆ°á»›c chúng ta, và bằng cách này, nó có thể kết hợp chúng ta vượt trên“cái tôi” nhỏ bé và giá»›i hạn của mình. Đây là má»™t câu hỏi về nguồn gốc của tất cả, trong ánh sáng của nó người ta có thể nhìn thấy mục đích và cÅ©ng là ý nghÄ©a của con đường chung của chúng ta.

Sự hiểu biết về chân lý và tình yêu

26. Trong trường hợp này, đức tin Kitô giáo có thể cung cấp má»™t phục vụ cho công ích về má»™t cách thế đúng đắn để hiểu chân lý không? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần phải suy nghÄ© về loại kiến thức phù hợp vá»›i đức tin. Má»™t cách diá»…n tả của Thánh Phaolô có thể giúp cho Ä‘iều này, khi ngài nói, â€œtin trong trái tim” (x. Rm 10,10). Theo Thánh Kinh thì trái tim là trung tâm của con người, nÆ¡i giao nhau của tất cả các chiều kích khác nhau của nó: thân thể và tinh thần; ná»™i tâm của con người và sá»± cởi mở của người ấy vá»›i thế giá»›i và vá»›i những người khác; trí tuệ, ý chí và tình cảm. Vâng, nếu trái tim có khả năng kết hợp các chiều kích này, vì nó là nÆ¡i mà chúng ta mở lòng ra cho chân lý và tình yêu, và là nÆ¡i chúng ta để cho mình được chạm đến và biến đổi sâu xa bởi chúng. Đức tin biến đổi toàn thể con người, theo mức Ä‘á»™ mà nó mở ra cho tình yêu. Chính ở nÆ¡i gặp gỡ giữa đức tin vá»›i tình yêu này mà chúng ta biết được loại hiểu biết thích hợp vá»›i đức tin, sức thuyết phục và khả năng soi sáng những bÆ°á»›c Ä‘i của chúng ta của nó. Đức tin biết theo mức Ä‘á»™ mà nó gắn liền vá»›i tình yêu, theo mức Ä‘á»™ mà tình yêu tá»± nó mang má»™t ánh sáng. Sá»± hiểu biết về đức tin là Ä‘iều phát sinh khi chúng ta nhận được tình yêu cao cả của Thiên Chúa là Đấng biến đổi chúng ta từ bên trong và cho chúng ta đôi mắt má»›i để nhìn thá»±c tại.

27. Cách thế mà triết gia Ludwig Wittgenstein giải thích về mối liên hệ giữa đức tin và sá»± chắc chắn được rất nhiều người biết đến. Theo ông thì tin tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° kinh nghiệm về yêu Ä‘Æ°Æ¡ng, má»™t kinh nghiệm được hiểu nhÆ° chủ quan, mà người ta không thể đề nghị nhÆ° má»™t chân lý thích hợp cho tất cả mọi người.[19]Thật ra, đối vá»›i con người hiện đại câu hỏi về tình yêu dường nhÆ° không có liên quan gì đến chân lý. Tình yêu ngày nay được hiểu nhÆ° má»™t kinh nghiệm liên quan đến thế giá»›i cảm xúc hay thay đổi, chứ không còn là chân lý. 

Đây có thá»±c sá»± là má»™t mô tả đầy đủ về tình yêu không? Thật ra, tình yêu không thể bị thu gọn thành má»™t cảm xúc nay đến mai Ä‘i. Đương nhiên nó ảnh hưởng đến yếu tố tình cảm của chúng ta, nhÆ°ng để mở ra cho người mình yêu và để bắt đầu má»™t cuá»™c hành trình, thì phải từ bỏ việc đóng cái â€œtôi” riêng lại để Ä‘i về phía người khác, để xây dá»±ng má»™t mối liên hệ lâu dài; tình yêu là sá»± hiệp thông vá»›i người mình yêu. Do đó, rõ ràng theo má»™t nghÄ©a nào đó, tình yêu cần chân lý. Chỉ khi nào tình yêu dá»±a trên chân lý thì nó má»›i có thể đứng vững vá»›i thời gian, vượt trên những giây phút thoáng qua và vững vàng để nâng đỡ má»™t cuá»™c hành trình chung. Nếu tình yêu không liên kết vá»›i chân lý, nó lệ thuá»™c vào sá»± bất ổn của tình cảm và không thể vượt qua được sá»± thá»­ thách của thời gian. Tuy nhiên, tình yêu đích thá»±c, kết hợp tất cả các yếu tố của con người chúng ta, và trở thành má»™t ánh sáng má»›i hÆ°á»›ng đến má»™t cuá»™c sống cao cả và sung mãn. Nếu không có chân lý thì tình yêu không thể cung cấp mối dây liên hệ vững chắc, nó không thành công trong việc Ä‘em cái “tôi” ra khỏi sá»± cô lập, cÅ©ng không giải phóng nó khỏi những giây phút thoáng qua để xây dá»±ng đời sống và sinh hoa kết quả.

Nếu tình yêu cần chân lý, thì chân lý cÅ©ng cần tình yêu. Tình yêu và chân lý không thể tách rời nhau được. Nếu không có tình yêu, chân lý trở nên lạnh lẽo, trở thành vô cảm và đàn áp cuá»™c sống cụ thể của con người. Chân lý mà chúng ta tìm kiếm Ä‘em lại ý nghÄ©a cho bÆ°á»›c đường của chúng ta, soi sáng chúng ta khi chúng ta được tình yêu chạm đến. Ai yêu thì hiểu rằng tình yêu là má»™t kinh nghiệm về chân lý, chính nó mở mắt chúng ta để thấy toàn thể thá»±c tại má»™t cách má»›i mẻ, trong sá»± kết hợp vá»›i người mình yêu. Theo nghÄ©a này, Thánh Grêgôriô Cả đã viết rằng â€œamor ipse notitia est” - tình yêu tá»± nó là kiến thức, mang trong nó má»™t luận lý má»›i.[20] Nó là má»™t cách nhìn về thế giá»›i vá»›i sá»± liên hệ, trở thành sá»± hiểu biết được chia sẻ, má»™t cái nhìn theo nhãn quan của người khác và cái nhìn chung về tất cả mọi sá»±. Guillaume de Saint Thierry, thời Trung cổ, theo truyền thống này khi ông chú giải về má»™t câu Nhã Ca mà ở đó tình quân nói vá»›i tình lang: Đôi mắt của em là mắt bồ câu (x. Nc 1,15).[21] Guillaume giải thích rằng đôi mắt của người yêu là lý trí có đức tin và tình yêu, sẽ trở thành má»™t mắt duy nhất để chiêm ngắm Thiên Chúa, khi trí tuệ là â€œmá»™t trí tuệ của tình yêu giác ngộ”.[22]

28. Việc khám phá này về tình yêu, nhÆ° nguồn mạch của sá»± hiểu biết, là má»™t phần của kinh nghiệm ban đầu của mọi người, được diá»…n tả bằng má»™t quan niệm về đức tin trong Thánh Kinh. Nhờ nếm thá»­ tình yêu mà qua đó Thiên Chúa đã chọn họ và thiết lập họ thành má»™t dân tá»™c, dân Israel cảm nhận được sá»± thống nhất của kế hoạch của Thiên Chúa, từ khởi thủy của nó đến hoàn thành. Sá»± hiểu biết về đức tin, vì được phát sinh từ tình yêu của Thiên Chúa, là Đấng thá»±c hiện Giao Ước, nên là sá»± hiểu biết soi sáng cuá»™c hành trình trong lịch sá»­. Đây cÅ©ng là lý do tại sao trong Thánh Kinh, chân lý và lòng trung thành Ä‘i đôi vá»›i nhau, và Thiên Chúa thật là Thiên Chúa trung tín, Đấng giữ những lời hứa của Ngài, và cho phép người ta hiểu được kế hoạch của Ngài trong thời gian. Qua kinh nghiệm của các ngôn sứ, trong Ä‘au khổ của cuá»™c lÆ°u đầy và hy vọng về việc dứt khoát trở lại thành thánh, dân Israel có cảm giác rằng chân lý này của Thiên Chúa trải ra ngoài lịch sá»­ họ của nó để ôm lấy lịch sá»­ của toàn thế giá»›i, kể từ lúc tạo dá»±ng. Sá»± hiểu biết về đức tin soi sáng không những chỉ cuá»™c hành trình đặc biệt của má»™t dân tá»™c, nhÆ°ng toàn thể cuá»™c hành trình của thế giá»›i thụ tạo, từ nguyên thuá»· của nó để ngày viên mãn.

Đức tin như thính giác và thị giác

29. Bởi vì sá»± nhiểu biết về đức tin nối liền vá»›i Giao Ước của má»™t Thiên Chúa thành tín, Đấng thiết lập má»™t liên hệ tình yêu vá»›i con người và nói vá»›i họ bằng Lời, được trình bày trong Thánh Kinh nhÆ° má»™t sá»± lắng nghe và liên hệ vá»›i thính giác. Thánh Phaolô sá»­ dụng má»™t công thức đã trở thành cổ Ä‘iển: fides ex auditu,“đức tin đến bởi nghe” (Rm 10,17). Liên hệ vá»›i lời nói, sá»± hiểu biết luôn luôn là sá»± hiểu biết cá nhân, má»™t sá»± hiểu biết nhận ra giọng nói, tá»± nguyện mở ra cho giọng nói ấy và làm theo nó trong sá»± vâng phục. Đây là lý do tại sao Thánh Phaolô đã nói về â€œsá»± vâng phục của đức tin” (x. Rm 1,5.16.26).[23] HÆ¡n nữa, đức tin là sá»± hiểu biết liên quan đến quá trình thời gian, mà lời cần phải có để nói: đó là má»™t kiến thức chỉ có thể học được bằng cách Ä‘i theo [Thầy] trong cuá»™c hành trình (sequela). Việc nghe giúp ta trình bày lại cách rõ ràng hÆ¡n mối liên hệ giữa kiến thức và tình yêu.

Đối với kiến thức về chân lý, đôi khi thính giác lại trái ngược với thị giác, đó là sự đặc thù của văn hóa Hy Lạp. Nếu, một đàng, ánh sáng giúp chúng ta chiêm ngắm toàn diện những gì mà con người vẫn luôn luôn mơ ước, thì đàng khác, dường như nó không còn dành một chỗ nào cho tự do, vì nó xuống từ trời và đi thẳng vào mắt mà không đòi mắt trả lời. Ngoài ra, nó có vẻ mời một chiêm niệm tĩnh, tách biệt khỏi điều kiện cụ thể trong đó con người vui mừng và đau khổ. Theo quan niệm này, tiếp cận Thánh Kinh về hiểu biết trái ngược với tiếp cận của Hy Lạp, vì người Hy Lạp nối kết kiến thức với thị giác trong khi theo đuổi sự hiểu biết toàn diện về thực tại.

Tuy nhiên, rõ ràng là sự đối chọi giả tạo này không phù hợp với tường thuật trong Thánh Kinh. Cựu Ước, đã dung hoà hai loại hiểu biết này, bởi vì việc lắng nghe Lời Thiên Chúa gắn liền với ước muốn được nhìn thấy Thánh Nhan Ngài. Bằng cách này, có thể khai triển một cuộc đối thoại với nền văn hoá Hy Lạp, đối thoại là trung tâm của Thánh Kinh. Việc nghe minh chứng cho ơn gọi cá nhân và sự vâng phục, cùng sự thật là chân lý được mặc khải trong thời gian; việc nhìn cung cấp một viễn tượng đầy đủ về toàn thể cuộc hành trình và cho phép nó nằm trong kế hoạch vĩ đại của Thiên Chúa; không có cái nhìn này, chúng ta sẽ chỉ có những mảnh vụn riêng rẽ của một tổng thể hoàn toàn không ai biết đến.

30. Sá»± kết nối giữa thị giác nhìn và thính giác, nhÆ° các cÆ¡ quan của sá»± hiểu biết về đức tin, hiển hiện rõ ràng hÆ¡n trong Tin Mừng Thánh Gioan. Thao Tin Mừng thứ tÆ° thì tin chính là lắng nghe và đồng thời nhìn thấy. Sá»± lắng nghe của đức tin xảy ra trong hình thức hiểu biết đặc trÆ°ng cho tình yêu: đó là má»™t sá»± lắng nghe cá nhân, phân biệt được và nhận ra giọng của Chúa Chiên Lành (x. Ga 10,3-5); má»™t sá»± lắng nghe đòi hỏi nÆ¡i các môn đệ, nhÆ° đã xảy ra vá»›i các môn đệ đầu tiên, những người â€œnghe những lời ấy và Ä‘i theo Chúa Giêsu” (Ga 1,37). Đằng khác, đức tin cÅ©ng liên quan đến thị giác. Đôi khi việc nhìn thấy những dấu chỉ của Chúa Giêsu Ä‘i trÆ°á»›c đức tin, nhÆ° vá»›i người những Do Thái, sau khi ông Ladarô sống lại, “nhìn thấy những gì Người đã làm và tin vào Người” (Ga 11,45). Lần khác, chính đức tin dẫn đến má»™t cái nhìn sâu xa hÆ¡n: â€œNếu con tin, con sẽ nhìn thấy vinh quang của Thiên Chúa.” (Ga 11,40). Cuối cùng, tin và nhìn thấy gắn bó vá»›i nhau: â€œAi tin Tôi (...) là tin Đấng đã sai tôi; và ai thấy Tôi là thấy Đấng đã sai Tôi.” (Ga 12,44-45). Nhờ sá»± liên kết vá»›i việc nghe này, cái nhìn trở thành má»™t quyết tâm Ä‘i theo Đức Kitô, và đức tin xuất hiện nhÆ° má»™t tiến trình chăm chú nhìn, trong đó đôi mắt học được thói quen nhìn theo chiều sâu. Và nhÆ° thế, vào buổi sáng Phục Sinh, chúng ta chuyển từ Gioan, người vẫn còn trong bóng tối trÆ°á»›c ngôi má»™ trống, â€œÄ‘ã thấy và đã tin” (Ga 20,8) sang Maria MaÄ‘alêna là người từ khi â€œnhìn thấy Chúa Giêsu” (x. Ga 20,14) và muốn ôm chặt lấy Người, nhÆ°ng được mời chiêm ngắm việc Người lên cùng Chúa Cha; cho đến lời thú nhận trọn vẹn của cÅ©ng Maria MaÄ‘alêna này vá»›i các môn đệ: â€œTôi đã thấy Chúa!” (Ga 20,18).

Làm thế nào chúng ta đạt được sá»± tổng hợp này giữa việc nghe và việc nhìn thấy? Điều này có thể được qua chính con người Chúa Giêsu, là Đấng chúng ta có thể thấy và nghe. Người là Ngôi Lời nhập thể, mà chúng ta đã chiêm ngắm vinh quang của Người (x. Ga 1,14). Ánh sáng đức tin là ánh sáng của má»™t Dung Nhan mà trên đó chúng ta thấy Chúa Cha. Thật vậy, trong Tin Mừng thứ tÆ°, chân lý mả đức tin cảm nhận được là việc tỏ lá»™ Chúa Cha trong Chúa Con, trong thân xác của Người và trong các việc làm của Người khi còn tại thế, chúng ta có thể định nghÄ©a chân lý là â€œcuá»™c đời đầy ánh sáng” của Chúa Giêsu.[24] Äiều này có nghÄ©a là sá»± hiểu biết về đức tin không mời gọi chúng ta nhìn vào má»™t chân lý hoàn toàn ná»™i tâm. Chân lý mà đức tin mở ra cho chúng ta là má»™t chân lý đặt trọng tâm vào cuá»™c gặp gỡ Đức Kitô, vào việc chiêm ngắm cuá»™c đời của Người, vào ý thức về sá»± hiện diện của Người. Theo ý nghÄ©a này, Thánh Thôma Aquinô nói vềoculata fides của các Tông đồ - má»™t đức tin nhìn thấy! - trÆ°á»›c việc nhìn thấy thân thể của Đấng Phục Sinh.[25] Các ông đã nhìn thấy Chúa Giêsu Phục Sinh vá»›i đôi mắt của các ông và các ông đã tin, nghÄ©a là các ông đã có thể thấu suốt chiều sâu của những gì các ông thấy để tuyên xÆ°ng Con Thiên Chúa, Đấng Ä‘ang ngá»± bên hữu Chúa Cha.

31. Chỉ bằng cách này, qua việc Nhập Thể, qua việc chia sẻ bản tính của nhân loại chúng ta, mà sá»± hiểu biết đúng về tình yêu có thể hoàn toàn thể hiện. Thật ra, ánh sáng tình yêu nảy sinh khi con tim chúng ta được chạm đến, và chúng ta đón nhận sá»± hiện diện ná»™i tâm của Đấng mình yêu, là Đấng cho phép chúng ta nhận ra mầu nhiệm của Người. NhÆ° vậy, chúng ta hiểu lý do tại sao, vá»›i thính giác và thị giác, đức tin, theo Thánh Gioan, là má»™t “sá»± chạm đến”, nhÆ° ngài nói trong thÆ° thứ nhất: â€œ(...) Ä‘iều chúng tôi đã nghe, Ä‘iều chúng tôi đã thấy tận mắt (...) Ä‘iều tay chúng tôi đã chạm đến là Lời ban sá»± sống.” (1 Ga 1,1). Qua việc Nhập Thể của Người, qua việc đến giữa chúng ta, Chúa Giêsu đã chạm vào chúng ta, và qua các Bí tích, Người cÅ©ng chạm vào chúng ta hôm nay; bằng cách này, qua việc biến đổi tâm hồn chúng ta, Người đã và Ä‘ang cho phép chúng ta nhận ra và tuyên xÆ°ng Người là Con Thiên Chúa. Nhờ đức tin, chúng ta có thể chạm đến Người và nhận được sức mạnh của ân sủng Người. Thánh Augustinô, khi chú giải về Ä‘oạn nói về người phụ nữ bị băng huyết chạm vào Chúa Giêsu để được chữa lành (x. Lc 8,45-46) xác quyết: â€œChạm vào bằng con tim, đó chính là tin.”[26] ÄÃ¡m đông vây quanh Người, nhÆ°ng họ không đến được vá»›i Người bằng việc chạm đến cách cá nhân của đức tin, là Ä‘iều nhận ra mầu nhiệm của Người, bản chất Chúa Con của Người là Đấng mặc khải Chúa Cha. Chỉ khi nào chúng ta trở nên đồng hình đồng dạng vá»›i Đức Kitô, thì chúng ta nhận được đôi mắt đầy đủ để nhìn thấy.

Cuộc đối thoại giữa đức tin và lý trí

32. Vì rao giảng chân lý về tình yêu trọn vẹn của Thiên Chúa và mở lòng ra vá»›i quyền năng của tình yêu này, mà đức tin Kitô giáo Ä‘i thật sâu vào trung tâm của kinh nghiệm của má»—i người, là những kẻ đến cùng ánh sáng nhờ tình yêu và được mời gọi yêu thÆ°Æ¡ng để ở lại trong ánh sáng. Được thúc đẩy bởi Æ°á»›c ao soi sáng tất cả thá»±c tại bằng tình yêu của Thiên Chúa trong Chúa Giêsu và tìm cách yêu thÆ°Æ¡ng vá»›i tình yêu này, các Kitô hữu tiên khởi tìm thấy trong thế giá»›i Hy Lạp, trong sá»± đói khát chân lý của nó, má»™t đối tác thích hợp cho cuá»™c đối thoại. Cuá»™c gặp gỡ giữa sứ Ä‘iệp Tin Mừng và các tÆ° tưởng triết học của thế giá»›i cổ đại là má»™t bÆ°á»›c quyết định để Tin Má»­ng đến vá»›i mọi dân tá»™c. Nó thuận lợi cho má»™t sá»± tÆ°Æ¡ng tác hiệu quả giữa đức tin và lý trí, má»™t tÆ°Æ¡ng tác luôn luôn phát triển qua nhiều ká»· nguyên cho đến thời đại chúng ta. Chân phÆ°á»›c Gioan Phaolô II, trong Thông Ä‘iệp Fides et Ration (Đức tin và Lý trí), đã cho thấy đức tin và lý củng cố lẫn nhau thế nào.[27] Khi chúng ta tìm thấy ánh sáng trọn vẹn của tình yêu của Chúa Giêsu, chúng ta nhận ra rằng, trong tất cả tình yêu của chúng ta, đã có má»™t tia của ánh sáng ấy và chúng ta hiểu được mục tiêu cuối cùng của nó gì. Và, đồng thời, sá»± thể là tình yêu của chúng ta chứa Ä‘á»±ng má»™t ánh sáng, giúp chúng ta nhìn thấy con đường của tình yêu hÆ°á»›ng đến sá»± viên mãn của món quà tá»± hiến hoàn toàn của Con Thiên Chúa dành cho chúng ta. Trong chuyển Ä‘á»™ng vòng tròn này, ánh sáng đức tin soi sáng tất cả các mối liên hệ nhân loại chúng ta, để chúng ta có thể sống trong sá»± hiệp thông vá»›i tình yêu và sá»± ân cần của Đức Kitô.

33. Trong cuá»™c đời của Thánh Augustinô, chúng ta thấy má»™t ví dụ quan trọng về cuá»™c hành trình này, trong đó việc tìm kiếm của lý trí, vá»›i Æ°á»›c ao của ngài về chân lý và sá»± rõ ràng, đã được hoà nhập vào chân trời đức tin, từ đó nó đã nhận được má»™t sá»± hiểu biết má»›i. Má»™t mặt, Thánh Augustinô chấp nhận triết lý Hy Lạp về ánh sáng vá»›i việc nhấn mạnh đến thị giác. Cuá»™c gặp gỡ vá»›i chủ nghÄ©a Tân Platon giá»›i thiệu ngài vá»›i mô thức của ánh sáng, là ánh sáng chiếu từ trên xuống để soi sáng mọi sá»±, và do đó cÅ©ng là má»™t biểu tượng của Thiên Chúa. Bằng cách này, Thánh Augustinô đã hiểu sá»± siêu việt của Thiên Chúa và đã khám phá ra rằng tất cả mọi sá»± đều có trong chính mình má»™t sá»± trong sáng nào đó, và có thể nói rằng chúng có thể phản ảnh sá»± tốt lành của Thiên Chúa, là Đấng Nhân Lành. Ngài được giải thoát khỏi học thuyết của Mani giáo mà ngài sống trÆ°á»›c đó, là thuyết làm cho ngài tin rằng lành và dữ liên tục đối chọi nhau, pha trá»™n và kết hợp vá»›i nhau, mà có không đường nét rõ ràng. Việc hiểu rằng Thiên Chúa là ánh sáng cho ngài má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i má»›i trong cuá»™c đời, cho ngài khả năng nhận ra sá»± dữ và tình trạng tá»™i lá»—i của ngài, và trở về vá»›i Ä‘iều lành.

Tuy nhiên, mặt khác, trong kinh nghiệm thá»±c tế của Thánh Augustinô, nhÆ° ngài kể trong cuốn Tá»± Thú của ngài, giây phút quyết định trong cuá»™c hành trình đức tin của ngài không phải là má»™t thị kiến về Thiên Chúa ở trên cao và vượt ra ngoài thế gian này, mà là giây phút lắng nghe, trong vườn khi ngài nghe có tiếng nói vá»›i mình: â€œHãy cầm lấy và đọc”; và ngài cầm quyển sách có các ThÆ° của Thánh Phaolô lên và ngừng lại ở chÆ°Æ¡ng thứ mười ba của ThÆ° gá»­i tín hữu Rôma.[28] Bằng cách này, Thiên Chúa cá nhân của Thánh Kinh tỏ mình ra vá»›i ngài, có thể nói chuyện vá»›i con người, xuống để sống vá»›i họ và đồng hành vá»›i họ trong hành trình qua lịch sá»­, qua việc xuất hiện trong giây phút lắng nghe và đáp trả.

Tuy nhiên, cuá»™c gặp gỡ vá»›i Thiên Chúa của Lời đã không Ä‘Æ°a Thánh Augustinô đến việc từ chối ánh sáng và cái nhìn. Luôn được hÆ°á»›ng dẫn bởi sá»± mặc khải của tình yêu Thiên Chúa trong Chúa Giêsu, ngài dung hợp hai quan Ä‘iểm. Và do đó, ngài đã khai triển má»™t triết lý về ánh sáng có thể đón nhận vào mình sá»± há»— tÆ°Æ¡ng thích hợp vá»›i lời và mở ra má»™t không gian tá»± do nhìn về phía ánh sáng. CÅ©ng nhÆ° lời là má»™t đáp trả tá»± do, thì ánh sáng cÅ©ng tìm thấy nhÆ° má»™t đáp trả là má»™t hình ảnh phản chiếu nó. NhÆ° thế, Thánh Augustinô có thể nói về â€œlời chiếu sáng trong con người” nhờ kết hợp thính giác và và thị giác.[29] Bằng cách này, chúng ta có thể nói rằng, ánh sáng trở thành ánh sáng của má»™t lời, bởi vì nó là ánh sáng của má»™t Dung Nhan cá nhân, má»™t ánh sáng, chiếu soi trong chúng ta, mời gọi chúng ta và muốn phản ảnh trên khuôn mặt chúng ta ngõ hầu cÅ©ng tỏa sáng từ bên trong chính chúng ta. HÆ¡n nữa, ao Æ°á»›c được nhìn thấy toàn thể, chứ không chỉ mảnh vụn của lịch sá»­, vẫn còn đó và sẽ được thoả mãn ở chung cuá»™c, khi con người, nhÆ° Giám mục thành Hippo nói, sẽ thấy và sẽ yêu.[30] Và Ä‘iều này, không phải vì nó sẽ có tất cả ánh sáng, là Ä‘iều không bao giờ thiếu, nhÆ°ng bởi vì nó sẽ hoàn toàn bÆ°á»›c vào trong ánh sáng.

34. Ãnh sáng của tình yêu, thích hợp vá»›i đức tin, có thể soi sáng những câu hỏi của thời đại chúng ta về chân lý. Ngày nay chân lý thường bị giảm xuống thành sá»± xác thá»±c chủ quan của má»—i người, chỉ có giá trị cho cuá»™c sống cá nhân. Má»™t chân lý chung làm cho chúng ta sợ hãi bởi vì chúng ta đồng hóa nó vá»›i việc áp đật không nhượng bá»™ của chủ nghÄ©a chuyên chế. NhÆ°ng nếu chân lý là chân lý của tình yêu, nếu nó là chân lý được tìm thấy trong việc gặp gỡ Người Khác và những người khác, nhÆ° thế nó được giải phóng khỏi việc bị đóng kín trong cá nhân và có thể trở thành má»™t phần của công ích. Bởi vì chân lý của tình yêu không phải là má»™t chân lý cần phải được áp đặt bằng bạo lá»±c, không phải là má»™t chân lý đè bẹp cá nhân. Vì được sinh ra từ tình yêu, nó có thể đến tận con tim, đến trung tâm của má»—i người. NhÆ° thế, rõ ràng là đức tin không cố chấp, nhÆ°ng lá»›n lên trong sá»± chung sống và tôn trọng người khác. Các tín hữu không kiêu căng, trái lại, chân lý làm cho họ khiêm tốn, vì biết rằng mình không phải là người sở hữu nó, nhÆ°ng chính chân lý ôm ấp và sở hữu mình. Thay vì làm cho họ thành cứng ngắt, sá»± an toàn của đức tin đặt họ trên má»™t cuá»™c hành trình, làm cho họ có thể thành chứng nhân và có thể đối thoại vá»›i mọi người.

Mặt khác, ánh sáng đức tin, trong việc kết hợp với chân lý của tình yêu, không xa lạ gì với thế giới vật chất, bởi vì tình yêu luôn luôn sống trong thân xác và linh hồn; ánh sáng Đức tin là một ánh sáng nhập thể tỏa ra từ cuộc đời đầy ánh sáng của Chúa Giêsu. Nó cũng chiếu sáng vật chất, tuỳ thuộc vào trật tự của có, biết rằng tự nó sẽ mở ra một con đường hòa hợp và hiểu biết rộng lớn hơn bao giờ hết. Cái nhìn về khoa học như thế có lợi cho đức tin: điều này mời gọi các nhà nghiên cứu tiếp tục đón nhận thực tại, trong tất cả sự phong phú vô tận của nó. Đức tin đánh thức tinh thần phê phán bằng cách tránh cho việc nghiên cứu hài lòng với những công thức của mình và giúp nó hiểu rằng thiên nhiên luôn luôn rộng lớn hơn. Bằng cách mời gọi nó kinh ngạc trước mầu nhiệm của việc tạo dựng, đức tin mở rộng chân trời của lý trí để làm sáng tỏ hơn về thế giới là điều tự mở ra cho nghiên cứu khoa học.

Đức tin và việc tìm kiếm Thiên Chúa

35. Ãnh sáng của đức tin vào Chúa Giêsu cÅ©ng là con đường của tất cả những ai tìm kiếm Thiên Chúa, và cung cấp sá»± đóng góp cụ thể của Kitô giáo trong cuá»™c đối thoại vá»›i những người theo các tôn giáo khác nhau. ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái nói cho chúng ta về chứng từ của những người công chính, là những người đã tìm kiếm Thiên Chúa bằng đức tin, trÆ°á»›c khi có Giao Ước vá»›i ông Abraham. Về ông Enoch, ThÆ° nói rằng“ông đã được chứng giám là đẹp lòng Thiên Chúa” (Dt 11,5), là Ä‘iều không thể được nếu không có đức tin, bởi vì â€œai đến gần Thiên Chúa thì phải tin là Ngài hiện hữu và Ngài thưởng công những ai tìm kiếm Ngài” (Dt 11,6). Chúng ta cÅ©ng có thể hiểu rằng con đường của con người tôn giáo Ä‘i qua lời tuyên xÆ°ng về má»™t Thiên Chúa, là Đấng chăm sóc họ và là Đấng họ có thể tìm thấy được. Còn phần thưởng nào khác mà Thiên Chúa có thể ban cho những kẻ tìm kiếm Ngài, nếu không phải là để cho họ gặp Ngài? TrÆ°á»›c nữa, chúng ta tìm thấy nhân vật Abel, mà người ta cÅ©ng ca ngợi đức tin vì Thiên Chúa chấp nhận những của lá»… của ông dâng lên Ngài, những con chiên đầu lòng của đàn chiên của ông (x. Dt 11,4). Con người tôn giáo tìm cách nhận ra các dấu chỉ của Thiên Chúa trong những kinh nghiệm hàng ngày của cuá»™c đời họ, trong chu kỳ các mùa, trong hoa mầu ruá»™ng đất và tất cả chuyển Ä‘á»™ng của vÅ© trụ. Thiên Chúa là ánh sáng, và Ngài cÅ©ng có thể được tìm thấy bởi những kẻ tìm kiếm Ngài vá»›i má»™t tấm lòng thành.

Hình ảnh của cuá»™c tìm kiếm này có thể được tìm thấy nÆ¡i các nhà đạo sÄ©, được hÆ°á»›ng dẫn bởi ngôi sao đến tận Bethlehem (x. Mt 2,1-12). Đối vá»›i họ, ánh sáng của Thiên Chúa tỏ lá»™ nhÆ° con đường, nhÆ° ngôi sao hÆ°á»›ng dẫn họ trên má»™t con đường khám phá dài. Ngôi sao cÅ©ng nói lên sá»± kiên nhẫn của Thiên Chúa vá»›i đôi mắt của chúng ta, cần phải trở nên quen thuá»™c vá»›i sá»± rạng ngời của Ngài. Con người tôn giáo Ä‘ang trên đường Ä‘i và sẵn sàng để cho mình được hÆ°á»›ng dẫn, ra khỏi nhà để tìm thấy Thiên Chúa, Đấng luôn luôn bất ngờ. Khía cạnh này của Thiên Chúa đối vá»›i đôi mắt của con người cho chúng ta thấy rằng khi người tiến lại gần Ngài, ánh sáng của con người không hoà tan trong ánh sáng bao la của Thiên Chúa, nhÆ° má»™t ngôi sao bị tràn ngập bởi bình minh, nhÆ°ng nó sẽ trở nên rá»±c rỡ hÆ¡n khi nó đến gần ngọn lá»­a nguyên thuá»·, nhÆ° tấm gÆ°Æ¡ng phản ánh sá»± huy hoàng.  Lời tuyên xÆ°ng của Kitô giáo về Chúa Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất, xác nhận rằng tất cả ánh sáng của Thiên Chúa được tập trung trong Người, trong â€œcuá»™c đời đầy ánh sáng”của Người, trong đó tỏ lá»™ khởi thuá»· và cứu cánh của lịch sá»­.[31] Không có kinh nghiệm nào của con người, không có con đường nào của con người hÆ°á»›ng về Thiên Chúa, mà không thể được đón nhận, thanh lọc và soi sáng bởi ánh sáng này. Má»™t Kitô hữu càng đắm chìm trong vòng được mở ra bởi ánh sáng của Đức Kitô, thì càng có khả năng hiểu và Ä‘i cùng con đường của tất cả mọi người người về phía Thiên Chúa.

Vì đức tin được hình thành nhÆ° má»™t con đường, nó cÅ©ng liên quan đến cuá»™c sống của con người, ngay cả trong những kẻ không tin, Æ°á»›c muốn tin và không ngừng tìm kiếm. Theo mức Ä‘á»™ mở lòng ra vá»›i tình yêu từ má»™t con tim chân thành và bắt đầu lên đường vá»›i ánh sáng này mà họ có thể nắm bắt được, họ đã sống trên đường hÆ°á»›ng về đức tin mà không biết. Họ cố gắng hành Ä‘á»™ng nhÆ° thể Thiên Chúa hiện hữu, đôi khi vì họ nhận ra tầm quan trọng của Ngài trong việc tìm hÆ°á»›ng Ä‘i vững chắc trong cuá»™c sống bình thường hay vì họ cảm nghiệm má»™t ao Æ°á»›c ánh sáng giữa bóng tối, nhÆ°ng cÅ©ng vì nhận thức được rằng cuá»™c sống cao quý và đẹp đẽ nhÆ° thế nào, họ thấy trÆ°á»›c rằng sá»± hiện diện của Thiên Chúa sẽ làm cho nó thậm chí cao cả hÆ¡n. Thánh Irênê kể lại rằng ông Abraham, trÆ°á»›c khi lắng nghe tiếng nói của Thiên Chúa, đã tìm Ngài bằng“má»™t ao Æ°á»›c mãnh liệt của linh hồn” và â€œÃ´ng chạy khắp trái đất tìm xem Thiên Chúa ở đâu” cho đến khi “Thiên Chúa thÆ°Æ¡ng xót ông, là người má»™t mình đã tìm Ngài trong thinh lặng”.[32] Bất cứ ai bắt đầu con đường  làm việc lành cho tha nhân thì đã được gần Thiên Chúa rồi, đã được nâng đỡ bởi sá»± giúp đỡ của Ngài, bởi vì nó là đặc trÆ°ng của sá»± năng Ä‘á»™ng của ánh sáng thần linh để thắp sáng đôi mắt của chúng ta khi chúng ta bÆ°á»›c Ä‘i về phía sá»± viên mãn của tình yêu.

Đức tin và thần học

36. Vì đức tin là má»™t ánh sáng, nó thúc đẩy chúng ta bÆ°á»›c vào chính nó, để khám phá rá»™ng rãi hÆ¡n nữa chân trời mà nó soi sáng, để hiểu rõ hÆ¡n những gì mà chúng ta yêu thích. Thần học Kitô giáo được sinh ra từ Æ°á»›c muốn này. NhÆ° vậy, rõ ràng là thần học không thể không có đức tin, và nó là thành phần của chính tiến trình đức tin, tìm kiếm sá»± hiểu biết sâu xa hÆ¡n nữa của việc tá»± mặc khải của Thiên Chúa, đạt đến tá»™t  đỉnh trong Mầu nhiệm Đức Kitô. Kết quả đầu tiên là thần học không chỉ cung cấp, nhÆ° trong các ngành khoa học thá»±c nghiệm, má»™t ná»— lá»±c của lý trí để nghiên cứu kỹ lưỡng và hiểu biết.  Không thể thu gọn Thiên Chúa thành má»™t đối tượng. Ngài là má»™t chủ thể, Đấng mặc khải chính mình và tỏ mình ra trong mối liên hệ giữa người vá»›i người. Đức tin đúng hÆ°á»›ng dẫn lý trí để mở ra cho ánh sáng đến từ Thiên Chúa, do đó, được hÆ°á»›ng dẫn bởi tình yêu của chân lý, nó có thể nhận biết Thiên Chúa cách sâu xa hÆ¡n. Các tiến sÄ© Há»™i Thánh và các thần học gia vÄ© đại thời Trung Cổ đã quả quyết rằng thần học, nhÆ° má»™t khoa học của đức tin, là má»™t việc thông phần vào sá»± hiểu biết của chính Thiên Chúa. Do đó, thần học không chỉ là má»™t lời về Thiên Chúa, nhÆ°ng trÆ°á»›c hết là chấp nhận và tìm kiếm má»™t sá»± hiểu biết sâu xa hÆ¡n về những lời mà Thiên Chúa nói vá»›i chúng ta, lời mà Thiên Chúa nói về chính Ngài, bởi vì Ngài là má»™t cuá»™c đối thoại vÄ©nh cá»­u về sá»± hiệp thông, và Ngài đón nhận con người vào cuá»™c cuá»™c đối thoại này.[33] NhÆ° thế, sá»± khiêm nhường tham dá»± vào thần học bằng cách cho phép nó được Thiên Chúa â€œchạm đến”, nhìn nhận những giá»›i hạn của nó trÆ°á»›c những Mầu nhiệm và cố gắng tìm hiểu, vá»›i ká»· luật lý thích hợp cho lý trí, sá»± phong phú khôn lường của Mầu nhiệm này.

Thần học cũng chia sẻ hình thức Hội Thánh của đức tin; ánh sáng của nó là ánh sáng về chủ đề đức tin là Hội Thánh. Một mặt, điều này có nghĩa là thần học được dùng để phục vụ đức tin Kitô giáo, nó phải khiêm tốn gìn giữ và đào sâu niềm tin của mọi người, đặc biệt là những người đơn sơ nhất. Mặt khác, thần học, vì sống nhờ đức tin, không được coi Huấn Quyền của Giáo hoàng và các giám mục hiệp thông với ngài như một điều gì bên ngoài, một điều giới hạn sự tự do của mình, nhưng trái lại, phải như một trong những yếu tố nội tại và cấu thành của nó, bởi vì Huấn Quyền tiếp xúc với suối nguồn nguyên thuỷ, do đó cung cấp sự chắc chắn cho điều được rút ra từ Lời của Đức Kitô trong sự toàn vẹn của nó.

CHƯƠNG BA

TÔI TRUYỀN LẠI CHO ANH EM ĐIỀU MÀ TÔI ĐÃ LÃNH NHẬN

(x. 1 Cr 15,3)

Hội Thánh, mẹ của đức tin của chúng ta

37. Những ai đã mở cá»­a tâm hồn mình cho tình yêu của Thiên Chúa, đã nghe thấy giọng nói của Ngài và nhận được ánh sáng của Ngài, thì không thể giữ món quà này cho riêng mình. Vì khi đức tin được nghe và thấy, nó cÅ©ng được truyền lại nhÆ° lời nói và ánh sáng. Khi nói vá»›i tín hữu Côrintô, Thánh Phaolô chỉ sá»­ dụng hai hình ảnh này. Má»™t đàng ngài nói: â€œVì có được cùng má»™t tinh thần đức tin, nhÆ° đã chép trong Thánh Kinh: ‘Tôi đã tin, nên tôi má»›i nói,’ thì chúng tôi cÅ©ng tin, nên chúng tôi má»›i nói.” (2 Cr 4,13). Lời, má»™t khi được đón nhận, sẽ trở thành má»™t đáp trả, má»™t tuyên xÆ°ng đức tin, và bằng cách này được truyền sang người khác và mời họ tin. Ở phần khác, Thánh Phaolô cÅ©ng nhắc đến ánh sáng: â€œTất cả chúng ta, vá»›i mặt không màn che, phản chiếu vinh quang của Chúa nhÆ° má»™t tấm gÆ°Æ¡ng, được biến đổi nên giống nhÆ° cÅ©ng hình ảnh đó.” (2 Cr 3,18). Đó là má»™t ánh sáng phản chiếu từ khuôn mặt này sang khuôn mặt khác, mà ngay cả ông Môsê cÅ©ng đã mang trên mình má»™t phản ảnh của vinh quang Thiên Chúa sau khi đàm đạo vá»›i Ngài:“Thiên Chúa đã chiếu sáng tâm hồn chúng tôi, để làm sáng tỏ sá»± hiểu biết về vinh quang của Thiên Chúa trên Dung Nhan Ðức Kitô.” (2 Cr 4,6). Ánh sáng Đức Kitô  chiếu tỏa, nhÆ° trên má»™t tấm gÆ°Æ¡ng, trên gÆ°Æ¡ng mặt các Kitô hữu, vì nó toả ra, cho nên nó đến vá»›i chúng ta, để chúng ta cÅ©ng có thể chia sẻ cái nhìn ấy và phản chiếu ánh sáng ấy cho những người khác, trong cùng má»™t cách nhÆ° trong Phụng vụ Lá»… Phục Sinh, ánh sáng của cây nến Phục Sinh thắp sáng vô số các cây nến khác. Chúng ta có thể nói, đức tin được truyền từ người này sang người khác qua việc tiếp xúc, nhÆ° má»™t ngọn lá»­a được thắp sáng từ má»™t ngọn lá»­a khác. Các Kitô hữu, trong sá»± nghèo nàn của mình, trồng má»™t hạt giống quá phong phú đến ná»—i nó trở thành má»™t cây lá»›n, có khả năng làm đầy thế giá»›i vá»›i trái của nó.

38. Việc truyền bá đức tin, là đức tin soi sáng tất cả mọi người ở mọi nÆ¡i, cÅ©ng Ä‘i qua trục lá»™ thời gian, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Vì đức tin được sinh ra từ má»™t cuá»™c gặp gỡ diá»…n ra trong lịch sá»­ và soi sáng cuá»™c hành trình của chúng ta qua thời gian, nó phải được truyền lại trong mọi thời đại. Chính qua má»™t chuá»—i không đứt Ä‘oạn các nhân chứng mà Dung Nhan của Chúa Giêsu được truyền đến tận chúng ta. Điều này làm sao mà có thể được? Làm sao chúng ta có thể chắc chắn rằng chúng ta gặp â€œChúa Giêsu thật” sau tất cả những thế ká»· ấy? Nếu con người từng là má»™t cá nhân tách biệt, nếu chúng ta muốn khởi đầu Ä‘Æ¡n thuần từ â€œcái tôi” cá nhân, muốn tìm trong chính mình sá»± chắc chắn của kiến thức, thì má»™t sá»± chắc chắn nhÆ° thế là Ä‘iều không thể có được. Tôi không nhìn thấy qua mình những gì đã xảy ra quá lâu rồi. NhÆ°ng đây không phải là cách duy nhất con người học hỏi. Con người luôn luôn sống trong sá»± liên hệ. Chúng ta đến từ những người khác, chúng ta thuá»™c về những người khác, và cuá»™c đời chúng ta được mở rá»™ng nhờ gặp gỡ những người khác. Ngay cả kiến thức của chúng ta và việc tá»± hiểu mình, biết chính mình, cÅ©ng đến từ má»™t loại liên hệ, và liên kết vá»›i những người khác là những người đã Ä‘i trÆ°á»›c chúng ta: trÆ°á»›c tiên là cha mẹ, là những người đã cho chúng ta sá»± sống và cho chúng ta tên gọi. Ngay cả ngôn ngữ, những từ ngữ mà chúng ta dùng để cắt nghÄ©a cuá»™c đời và thế giá»›i chung quanh chúng ta, cÅ©ng đến vá»›i chúng ta từ những người khác, được giữ gìn trong ký ức sống Ä‘á»™ng của những người khác. Việc tá»± biết mình chỉ khả thi khi chúng ta thông phần vào má»™t ký ức lá»›n hÆ¡n. Điều đó cÅ©ng đúng đối vá»›i đức tin, là Ä‘iều làm cho sá»± hiểu biết của con người nên hoàn hảo. Việc truyền lại đức tin, hành Ä‘á»™ng này của tình yêu của Chúa Giêsu đã ban sá»± sống má»›i cho thế gian, đến vá»›i chúng ta qua ký ức của những người khác, những nhân chứng, và được giữ cho sống mãi trong má»™t chủ thể duy nhất của ký ức là Há»™i Thánh. Há»™i Thánh là má»™t người Mẹ dạy chúng ta nói ngôn ngữ đức tin. Thánh Gioan nói lên Ä‘iều này trong Tin Mừng của ngài bằng cách liên kết đức tin vá»›i ký ức, và liên kết tất cả vá»›i hoạt Ä‘á»™ng của Chúa Thánh Thần, Đấng, nhÆ° Chúa Giêsu đã nói, â€œsẽ nhắc nhở các con mọi sự” (Ga 14,26). Tình Yêu là Chúa Thánh Thần và Ngài Ä‘ang sống trong Há»™i Thánh, duy trì sá»± liên kết giữa mọi thời đại vá»›i nhau, và làm cho chúng ta thành những người Ä‘Æ°Æ¡ng thời của Chúa Giêsu, nhÆ° thế hÆ°á»›ng dẫn chúng ta trên cuá»™c hành trình đức tin của chúng ta.

39. Không thể tin vào chính mình. Đức tin không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là má»™t chọn lá»±a cá nhân mà người tín hữu làm trong thâm tâm của mình, nó cÅ©ng không phải má»™t mối liên hệ hoàn toàn riêng tÆ° giữa cái “tôi” của người tín hữu và Thiên Chúa là “Ngài”, giữa má»™t chủ đề tá»± trị và Thiên Chúa. Tá»± bản chất, đức tin được mở ra cho cái “chúng ta” của Há»™i Thánh, nó luôn luôn xảy ra trong sá»± hiệp thông của Há»™i Thánh. Hình thức đối thoại của Kinh Tin Kính được sá»­ dụng trong phụng vụ Rá»­a Tá»™i nhắc nhở chúng ta về Ä‘iều này.  Việc tin được diá»…n tả nhÆ° đáp lại má»™t lời mời, má»™t lời phải được lắng nghe và không phải là của riêng tôi, nhÆ°ng nằm trong má»™t cuá»™c đối thoại, và nó không thể Ä‘Æ¡n thuần chỉ là má»™t lời tuyên xÆ°ng phát xuất từ má»™t cá nhân. Chúng ta có thể trả lời trong số ít - â€œTôi tin” - chỉ vì chúng ta là má»™t phần của má»™t sá»± hiệp thông lá»›n hÆ¡n, chỉ vì chúng ta cÅ©ng nói: â€œChúng tôi tin.” Sá»± mở ra này cho cái â€œchúng tôi” của Há»™i Thánh xảy ra theo chính sá»± mở ra của tình yêu Thiên Chúa, mà không chỉ là mối liên hệ giữa Chúa Cha và Chúa Con, giữa â€œtôi” và“Chúa”, nhÆ°ng còn má»™t “chúng ta”, trong Chúa Thánh Thần, má»™t sá»± hiệp thông của các ngôi vị. Ở đây chúng ta thấy lý do tại sao người tin không bao giờ má»™t mình, và lý do tại sao đức tin có khuynh hÆ°á»›ng lan ra, mời gọi những người khác đến niềm vui của mình. Người lãnh nhận đức tin khám phá ra rằng chân trời của “cái tôi” của họ mở rá»™ng, và các mối liên hệ má»›i làm phong phú đời sống được chồng chất. Tertullian đã diá»…n tả Ä‘iều này cách hiệu quả khi ông mô tả những người tân tòng, “sau khi tắm để tái sinh,” được đón nhận vào nhà của Mẹ để giÆ¡ tay và cầu nguyện Kinh Lạy Cha cùng vá»›i anh chị em của họ.[34]

Các bí tích và việc truyền đạt đức tin

40. Há»™i Thánh, nhÆ° tất cả các gia đình, truyền lại cho con cái của mình tất cả ná»™i dung ký ức của mình. NhÆ°ng làm sao để không mất má»™t Ä‘iều gì, mà trái lại, tất cả mọi sá»± trong gia sản đức tin lại được hiểu sâu sắc hÆ¡n? Chính nhờ việc Tông Truyền được duy trì trong Há»™i Thánh vá»›i sá»± trợ giúp của Chúa Thánh Thần, mà chúng ta được tiếp xúc má»™t cách sống Ä‘á»™ng vá»›i ký ức nền tảng. Những Ä‘iều đã được lÆ°u truyền bởi các Tông đồ, nhÆ° Công đồng Vatican II khẳng định, â€œbao gồm tất cả những gì đóng góp vào việc làm cho đời sống dân Chúa được thánh thiện và gia tăng đức tin của họ. Bằng cách này, Há»™i Thánh, trong giáo lý, cuá»™c sống và việc phụng tá»± của mình, làm sống mãi và truyền cho mọi thế hệ tất cả những gì mình là và tất cả những gì mình tin”.[35]

Thật ra, đức tin cần có một môi trường mà trong đó nó có thể được làm chứng và truyền đạt, một phương tiện phù hợp và tương xứng với những gì được truyền đạt. Để truyền đạt nội dung hoàn toàn tín lý, một ý tưởng hoặc một cuốn sách có lẽ đủ, hoặc lặp đi lặp lại một sứ điệp được truyền khẩu. Nhưng những gì được truyền lại trong Hội Thánh, những gì được truyền lại trong Truyền Thống sống động của Hội Thánh, là ánh sáng mới phát sinh từ một cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa hằng sống, một ánh sáng chạm đến con người một cách sâu thẳm, đến tâm hồn, bao gồm cả tâm trí, ý chí và tình cảm của họ, mở ra cho những mối liên hệ sống động trong sự hiệp thông với Thiên Chúa và với tha nhân. Để truyền thông sự sung mãn này, có một công cụ đặc biệt bao gồm toàn thể con người, thân xác và tinh thần, đời sống nội tâm và những liên hệ. Công cụ ấy là các Bí tích, được cử hành trong phụng vụ của Hội Thánh. Trong đó thông truyền ký ức nhập thể, được liên kết với không gian và thời gian của cuộc sống, và liên hệ mật thiết với tất cả các giác quan; trong đó toàn thể con người được tham gia như một phần tử của một chủ thể sống động, và một phần của một mạng lưới các mối liên hệ cộng đoàn. Trong khi các bí tích thực sự là bí tích của đức tin[36], chúng ta cũng có thể nói rằng đức tin có một cấu trúc bí tích. Sự thức tỉnh của đức tin đi qua sự thức tỉnh của một cảm thức bí tích mới về đời sống con người và đời sống Kitô hữu, trong đó cho thấy làm sao các thực tại hữu hình và vật chất tự mở ra cho những Mầu nhiệm vĩnh cửu.

41. NÆ¡i đầu tiên xảy ra việc truyền lại đức tin là qua Bí tích Rá»­a Tá»™i. Má»™t số người có thể nghÄ© rằng Bí tích Rá»­a Tá»™i chỉ Ä‘Æ¡n thuần là má»™t biểu tượng cho việc tuyên xÆ°ng đức tin, má»™t hành vi sÆ° phạm cho những người cần hình ảnh và cá»­ chỉ, mà chung cuá»™c có thể bỏ qua. Má»™t lời xác quyết của Thánh Phaolô về Bí tích Rá»­a Tá»™i nhắc cho chúng ta rằng không phải nhÆ° thế. Thánh Phaolô nói rằng â€œchúng ta đã cùng được mai táng vá»›i Người bằng phép rá»­a trong cái chết của Người, để cÅ©ng nhÆ° Ðức Kitô đã sống lại từ cõi chết nhờ vinh quang của Chúa Cha thế nào, thì chúng ta cÅ©ng sống má»™t đời sống má»›i nhÆ° vậy” (Rm 6,4). Trong Bí tích Rá»­a Tá»™i, chúng ta trở nên má»™t tạo vật má»›i và dưỡng tá»­ của Thiên Chúa. Thánh Tông đồ quả quyết rằng các Kitô hữu đã được trao phó cho má»™t â€œhình thức giáo huấn” (týpos didachés), mà bây giờ họ tuân phục bằng cả tâm hồn (x. Rm 6,17). Trong Bí tích Rá»­a Tá»™i, con người nhận được cả giáo lý để tuyên xÆ°ng và má»™t cách sống cụ thể đòi hỏi sá»± tham gia của toàn thể con người và đặt họ trên con đường dẫn đến sá»± tốt lành. Họ được chuyển sang má»™t quỹ đạo má»›i, được trao vào má»™t môi trường má»›i, má»™t cách má»›i để làm việc vá»›i nhau, trong Há»™i Thánh. NhÆ° thế, Bí tích Rá»­a Tá»™i nhắc cho chúng ta rằng đức tin không phải là công việc của má»™t cá nhân bị cô lập, không phải là má»™t hành Ä‘á»™ng mà má»™t người có thể thá»±c hiện bằng sức riêng của mình, mà là Ä‘iều phải được nhận qua việc Ä‘i vào sá»± hiệp thông của Há»™i Thánh, là nÆ¡i truyền món quà của Thiên Chúa cho họ: không ai tá»± rá»­a tá»™i cho mình, cÅ©ng nhÆ° không ai tá»± sinh ra chính mình. Chúng ta được rá»­a tá»™i.

42. Các yếu tố của bí tích Rá»­a Tá»™i giá»›i thiệu chúng ta vào “hình thức giáo huấn” má»›i này là gì? TrÆ°á»›c hết là Thánh Danh của Thiên Chúa Ba Ngôi - Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần - được cầu khẩn trên người dá»± tòng. Vì vậy, ngay từ đầu, má»™t tổng hợp của hành trình đức tin được cung cấp. Thiên Chúa, Đấng đã gọi ông Abraham và muốn được gọi là Thiên Chúa của ông; Thiên Chúa, Đấng đã mặc khải Danh của mình cho ông Môsê; Thiên Chúa, Đấng khi trao ban Con của Ngài cho chúng ta, đã mặc khải trọn vẹn mầu nhiệm của Thánh Danh Ngài, ban cho người được rá»­a tá»™i má»™t căn tính con thảo má»›i.  Điều này được thấy rõ trong chính hành Ä‘á»™ng rá»­a tá»™i: việc dìm vào nÆ°á»›c. NÆ°á»›c vừa là má»™t biểu tượng của sá»± chết, mời gọi chúng ta Ä‘i qua tá»± việc hoán cải của â€œcái tôi” sang má»™t â€œCái Tôi” lá»›n hÆ¡n, và má»™t biểu tượng của sá»± sống, má»™t đời sống trong đó chúng ta được tái sinh bằng cách Ä‘i theo Đức Kitô  trong đời sống má»›i của Người. Bằng cách này, qua việc dìm vào nÆ°á»›c, Bí tích Rá»­a Tá»™i nói cho chúng ta về cấu trúc nhập thể của đức tin.  Hành Ä‘á»™ng của Đức Kitô chạm đến chúng ta trong thá»±c tại cá nhân của chúng ta và biến đổi chúng ta tận gốc, làm cho chúng ta thành nghÄ©a tá»­ của Thiên Chúa và người thông phần vào bản tính Thiên Chúa. NhÆ° vậy, nó sá»­a đổi tất cả các mối liên hệ của chúng ta, hoàn cảnh cụ thể của chúng ta trong thế giá»›i này và trong vÅ© trụ, và mở chúng ra cho đời sống hiệp thông của Ngài. Động năng biến đổi, đặc thù của Bí tích Rá»­a Tá»™i giúp chúng ta hiểu tầm quan trọng của thời gian dá»± tòng, là thời gian mà ngày nay, ngay cả trong các xã há»™i có nguồn gốc Kitô giáo xÆ°a kia - trong đó số của người lá»›n tiếp cận Bí tích Rá»­a Tá»™i càng ngày càng gia tăng - tái khám phá ra tầm quan trọng đặc biệt của việc việc Tân Phúc Âm hoá. Đó là con đường chuẩn bị cho Bí tích Rá»­a Tá»™i, cho việc hoán cải toàn thể cuá»™c đời của chúng ta trong Đức Kitô. 

Để hiểu mối liên hệ giữa Bí tích Rá»­a Tá»™i và đức tin, chúng ta có thể nhắc lại má»™t Ä‘oạn của Ngôn sứ Isaia, được liên kết vá»›i Bí tích Rá»­a Tá»™i trong văn chÆ°Æ¡ng Kitô giáo thời xÆ°a: â€œCó pháo đài trên núi đá làm nÆ¡i trú ẩn (...) nÆ°á»›c uống chẳng lo thiếu bao giờ.” (Is 33,16).[37] Người được rá»­a tá»™i, được giải thoát từ nÆ°á»›c sá»± chết, đã có thể được đặt trong má»™t “pháo đài trên núi đá” vì người ấy đã tìm thấy má»™t Ä‘iểm tá»±a vững chắc.  NhÆ° thế, nÆ°á»›c của sá»± chết được biến đổi thành nÆ°á»›c của sá»± sống. Văn bản Hy Lạp nói về nó nhÆ° nÆ°á»›c pistos, nÆ°á»›c â€œtrung thành”. NÆ°á»›c Rá»­a Tá»™i là nÆ°á»›c trung thành bởi vì chúng ta có thể tin tưởng vào nó, vì dòng của nó chảy vào sức mạnh của tình yêu Đức Kitô, nguồn gốc sá»± đảm bảo cho cuá»™c hành trình của chúng ta trong đời.

43. Cấu trúc của Bí tích Rá»­a Tá»™i, hình thức của nó nhÆ° má»™t việc tái sinh, trong đó chúng ta nhận được má»™t tên má»›i và má»™t cuá»™c sống má»›i, giúp chúng ta hiểu rõ ý nghÄ©a và tầm quan trọng của Bí tích Rá»­a Tá»™i trẻ em. Trẻ em không có khả năng chấp nhận đức tin bằng má»™t hành Ä‘á»™ng tá»± do, cÅ©ng chÆ°a thể tuyên xÆ°ng đức tin của mình; cho nên đức tin được cha mẹ và cha mẹ đỡ đầu nhân danh các em mà tuyên xÆ°ng. Vì đức tin là má»™t thá»±c thể sống trong cá»™ng đồng Há»™i Thánh, má»™t phần của cái â€œChúng tôi” chung, trẻ em có thể được nâng đỡ bởi những người khác, cha mẹ và những người đỡ đầu của các em, và có thể được đón nhận vào đức tin của mình, đó là đức tin của Há»™i Thánh, Ä‘iều này được tượng trÆ°ng bằng ánh sáng mà cha đứa trẻ thắp lên từ cây nến Phục Sinh. Cấu trúc này của Bí tích Rá»­a Tá»™i cho thấy tầm quan trọng của sá»± hợp tác giữa Há»™i Thánh và gia đình trong việc truyền thụ đức tin. Cha mẹ được gọi, nhÆ° lời Thánh Augustinô, không những chỉ để sinh sản con cái mà còn để dẫn các em lại vá»›i Thiên Chúa, ngõ hầu nhờ Bí tích Rá»­a Tá»™i các em có thể được tái sinh làm con cái Thiên Chúa và đón nhận hồng ân đức tin.[38] NhÆ° vậy, cùng vá»›i sá»± sống, trẻ em được định hÆ°á»›ng cÆ¡ bản và đảm bảo má»™t tÆ°Æ¡ng lai tốt đẹp, định hÆ°á»›ng này sẽ được củng cố hÆ¡n nữa trong Bí tích Thêm Sức vá»›i ấn tín của Chúa Thánh Thần.

44. Bản tính bí tích của đức tin tìm được cách diá»…n tả cao nhất trong Bí tích Thánh Thể. Thánh Thể là lÆ°Æ¡ng thá»±c quý báu cho đức tin: má»™t cuá»™c gặp gỡ vá»›i Đức Kitô thá»±c sá»± hiện diện trong hành Ä‘á»™ng tối cao của tình yêu, món quà ban sá»± sống của chính mình. Trong Bí tích Thánh Thể, chúng ta có hai trục lá»™ mà trên đó đức tin hành trình. Má»™t đàng là trục lá»™ lich sá»­: Thánh Thể là má»™t hành Ä‘á»™ng tưởng nhá»›, má»™t sá»± hiện tại hoá mầu nhiệm, trong đó quá khứ, nhÆ° biến cố chết và sá»± sống lại, chứng tỏ khả năng mở ra má»™t tÆ°Æ¡ng lai, báo trÆ°á»›c sá»± viên mãn chung cuá»™c. Phụng vụ nhắc nhở chúng ta Ä‘iều này bằng cách lặp Ä‘i lặp lại từ hodie, â€œngày hôm nay”, của những Mầu nhiệm Cứu Ä‘á»™. Đàng khác, chúng ta cÅ©ng tìm thấy má»™t trục lá»™ dẫn từ thế giá»›i hữu hình đến vô hình. Trong Bí tích Thánh Thể chúng ta học để hiểu biết chiều sâu của thá»±c tại. Bánh và rượu biến đổi thành Mình và Máu Đức Kitô, Đấng trở nên hiện diện trong cuá»™c hành trình Vượt Qua của Người về phía Chúa Cha: sá»± chuyển Ä‘á»™ng này Ä‘Æ°a chúng ta, thân xác và linh hồn, vào sá»± chuyển Ä‘á»™ng của tất cả thụ tạo hÆ°á»›ng tá»›i sá»± viên mãn của Người trong Thiên Chúa.

45. Trong việc cá»­ hành các bí tích, Há»™i Thánh truyền lại ký ức của mình đặc biệt qua việc tuyên xÆ°ng đức tin. Tuyên xÆ°ng này không chỉ liên quan đến việc đồng ý vá»›i má»™t tập hợp những chân lý trừu tượng. Trái lại, trong việc tuyên xÆ°ng đức tin toàn thể đời sống được thu hút vào má»™t cuá»™c hành trình hÆ°á»›ng về sá»± hiệp thông trọn vẹn vá»›i Thiên Chúa hằng sống. Chúng ta có thể nói rằng trong Kinh Tin Kính, người tín hữu được mời bÆ°á»›c vào mầu nhiệm mà họ tuyên xÆ°ng và để cho mình được biến đổi bởi Ä‘iều mà mình tuyên xÆ°ng. Để hiểu ý nghÄ©a của xác quyết này, trÆ°á»›c hết chúng ta hãy xét đến ná»™i dung của Kinh Tin Kính. Nó có má»™t cấu trúc Ba Ngôi: Chúa Cha và Chúa Con kết hợp trong Thần Khí Tình Yêu. NhÆ° thế, người tín hữu xác quyết rằng trung tâm của toàn thể cuá»™c sống con người, bí mật sâu xa nhất của mọi sá»±, là sá»± hiệp thông của Thiên Chúa. Kinh Tin Kính cÅ©ng chứa Ä‘á»±ng má»™t lời tuyên xÆ°ng Kitô học: nó Ä‘Æ°a chúng ta qua các Mầu Nhiệm của cuá»™c đời Đức Kitô cho đến cái Chết, sá»± Sống Lại và Lên Trời của Người, trong khi chờ đợi cuá»™c trở lại sau hết của Người trong vinh quang. Nó cho chúng ta biết rằng Thiên Chúa của sá»± hiệp thông này, tình yêu há»— tÆ°Æ¡ng giữa Chúa Cha và Chúa Con trong Chúa Thánh Thần, có khả năng bao trùm toàn thể lịch sá»­ nhân loại và thu hút nó vào Ä‘á»™ng năng của sá»± hiệp thông của Ngài, là Ä‘iều có nguồn gốc và cứu cánh tối hậu trong Chúa Cha. Ai tuyên xÆ°ng đức tin của mình được liên kết vá»›i chân lý mà mình tuyên xÆ°ng. Người ấy không thể thá»±c sá»± tuyên xÆ°ng những lời của Kinh Tin Kính mà không chính mình được biến đổi, mà không được Ä‘Æ°a vào má»™t lịch sá»­ của tình yêu bao trùm họ, và mở rá»™ng con người họ bằng cách làm cho họ thành phần tá»­ của má»™t sá»± hiệp thông lá»›n lao, của chủ thể cuối cùng mà Kinh Tin Kính tuyên xÆ°ng và đó là Há»™i Thánh. Tất cả những chân lý để tin nói về mầu nhiệm sá»± sống má»›i của đức tin nhÆ° má»™t cuá»™c hành trình hiệp thông vá»›i Thiên Chúa hằng sống.

Đức tin, cầu nguyện và Mười Điều Răn

46. Có hai yếu tố khác rất cần thiết trong việc trung thành truyền lại ký ức của Há»™i Thánh. TrÆ°á»›c hết là Kinh Nguyện của Chúa, Kinh “Lạy Cha”. Trong kinh này các Kitô hữu học cách thông phần vào cảm nghiệm tâm linh của Đức Kitô và nhìn mọi sá»± bằng cặp mắt của Người. Từ Người, Đấng là Ánh Sáng bởi Ánh Sáng, Con Má»™t Đức Chúa Cha, chúng ta biết Thiên Chúa và do đó có thể làm dấy lên trong những người khác ao Æ°á»›c đến gần Người.

CÅ©ng quan trọng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° vậy là sá»± liên hệ giữa đức tin và Mười Điều Răn. Đức tin, nhÆ° chúng ta đã nói, được coi nhÆ° má»™t cuá»™c hành trình, má»™t con đường để Ä‘i theo, mở ra cho cuá»™c gặp gỡ vá»›i Thiên Chúa hằng sống. Đó là lý do tại sao trong ánh sáng đức tin và sá»± tín thác hoàn toàn vào Thiên Chúa, Đấng cứu Ä‘á»™, Mười Điều Răn nhận được chân lý sâu xa nhất của chúng, nhÆ° đã thấy trong lời giá»›i thiệu của những giá»›i răn này: â€œTa là ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡i, Đấng đã Ä‘em các ngÆ°Æ¡i ra khỏi đất Aicập.” (Xh 20,2). Mười Điều Răn không phải là má»™t tâp các mệnh lệnh tiêu cá»±c, nhÆ°ng là những hÆ°á»›ng dẫn cụ thể để ra khỏi hoang địa của “cái tôi” tá»± ká»·, tá»± đóng kín, và tham gia vào cuá»™c đối thoại vá»›i Thiên Chúa, để cho mình được chấp nhận bởi lòng thÆ°Æ¡ng xót của Ngài hầu mang lòng thÆ°Æ¡ng xót của mình đến cho tha nhân. NhÆ° thế, đức tin tuyên xÆ°ng tình yêu của Thiên Chúa, nguồn gốc và sá»± nâng đỡ của tất cả mọi sá»±, và để cho mình được hÆ°á»›ng dẫn bởi tình yêu này mà hành trình tiến đến hoàn toàn hiệp thông vá»›i Thiên Chúa. Mười Điều Răn xuất hiện nhÆ° con đường biết Æ¡n, sá»± đáp trả của tình yêu, có thể được vì trong đức tin chúng ta mở ra cho kinh nghiệm về tình yêu có sức biến đổi mà Thiên Chúa dành cho chúng ta. Và con đường này nhận được ánh sáng má»›i từ giáo huấn của Chúa Giêsu trong Bài Giảng Trên Núi (x. Mt 5-7).

NhÆ° thế, tôi đã nhắc đến bốn yếu tố tóm tắt kho tàng ký ức mà Há»™i Thánh truyền lại: việc Tuyên xÆ°ng Đức tin, việc Cá»­ hành các Bí tích, con đường Mười Điều Răn, và Cầu nguyện. Giáo lý của Há»™i Thánh có truyền thống được cấu trúc quanh 4 yếu tố này, Ä‘iều này gồm cả Sách Giáo lý Há»™i thánh Công giáo, công cụ cÆ¡ bản mà qua đó, bằng má»™t cách thống nhất, Há»™i Thánh truyền đạt toàn thể ná»™i dung đức tin của mình: â€œTất cả những gì mình là, và tất cả những gì mình tin.”[39]

Sự thống nhất và toàn vẹn của đức tin

47. Sá»± hợp nhất của Há»™i Thánh trong thời gian và không gian được liên kết vá»›i sá»± hợp nhất của đức tin:“Chỉ có má»™t thân thể, má»™t Thần Khí... má»™t đức tin duy nhất.” (Ep 4,4-5). CÅ©ng nhÆ° ngày nay, việc má»™t nhóm người kết hiệp vá»›i nhau vì má»™t nguyên nhân chung, vì có tình cảm vá»›i nhau, hay vì chia sẻ cùng má»™t vận mệnh và mục đích duy nhất là Ä‘iều khả thi. NhÆ°ng khó mà tưởng tượng được má»™t sá»± hợp nhất trong cùng má»™t chân lý. Có vẻ nhÆ° má»™t sá»± hợp nhất kiểu này không phù hợp vá»›i tá»± do tÆ° tưởng và tá»± quyết cá nhân. Tuy nhiên, kinh nghiệm về tình yêu cho chúng ta thấy rằng má»™t cái nhìn chung là Ä‘iều có thể, vì nhờ yêu cho chúng ta học nhìn thá»±c tại qua đôi mắt người khác, không phải nhÆ° má»™t Ä‘iều làm cho cái nhìn của mình bị nghèo nàn Ä‘i mà phong phú hóa nó. Tình yêu chân chính, theo cách thức của tình yêu Thiên Chúa, đòi hỏi chân lý, và nhãn quan chung về chân lý, đó là Chúa Giêsu Kitô, giúp cho nó trở nên vững chắc và sâu sắc. Đây cÅ©ng là niềm vui lá»›n lao của đức tin: má»™t sá»± hợp nhất về nhãn quan trong má»™t thân thể và má»™t Thánh Thần duy nhất. Thánh Lêô Cả có thể nói: â€œNếu đức tin không phải là má»™t, thì nó không phải là đức tin.”[40]

Bí mật của sá»± hợp nhất này là gì? Đức tin là â€œmá»™t [đức tin duy nhất]”, trÆ°á»›c hết, vì sá»± hợp nhất của Thiên Chúa, Đấng được biết đến và tuyên xÆ°ng. Tất cả những tín Ä‘iều của đức tin nói về Ngài, là những con đường để biết sá»± hiện hữu của Ngài và việc làm của Ngài. Do đó, chúng là má»™t sá»± hợp nhất cao hÆ¡n nhiều so vá»›i bất kỳ sá»± hợp nhất nào mà lý trí con người có thể xây dá»±ng. Chúng có má»™t sá»± hợp nhất phong phú hoá chúng, bởi vì được thông truyền cho chúng ta và làm cho chúng ta nên â€œmá»™t”.

Ngoài ra, đức tin cÅ©ng là má»™t bởi vì nó quy hÆ°á»›ng trá»±c tiếp về má»™t Chúa duy nhất, về cuá»™c đời Chúa Giêsu, về lịch sá»­ cụ thể mà Người chia sẻ vá»›i chúng ta. Thánh Irênê thành Lyons đã xác định rõ ràng khi chống lại lạc giáo Ngá»™ Đạo. Họ lập luận rằng có hai loại đức tin, má»™t đức tin thô sÆ¡, đức tin Ä‘Æ¡n giản, không hoàn hảo, được duy trì ở mức của xác thịt của Đức Kitô và chiêm niệm các Mầu Nhiệm của Người; và má»™t loại đức tin khác sâu sắc hÆ¡n và hoàn hảo hÆ¡n, đức tin thật, giá»›i hạn trong vòng nhóm nhỏ của những người gia nhập [Ngá»™ Đạo], là những người có khả năng trí tuệ cao, vượt lên trên xác thịt của Chúa Giêsu hÆ°á»›ng về những Mầu nhiệm thần linh mà chÆ°a từng ai biết đến. Đương đầu vá»›i xác quyết này, là Ä‘iều tiếp tục hấp dẫn và có những người theo nó, ngay cả trong thời đại chúng ta, Thánh Irênê khẳng định rằng chỉ có má»™t đức tin duy nhất, vì đức tin này luôn luôn Ä‘i qua Ä‘iểm cụ thể của Mầu Nhiệm Nhập Thể, mà không bao giờ siêu vượt xác thịt và lịch sá»­ của Đức Kitô, vì Thiên Chúa đã muốn tỏ mình hoàn toàn trong đó. Vì lý do này, ngài nói, không có sá»± khác biệt trong đức tin của â€œnhững người có khả năng bàn luận nhiều” và â€œnhững người nói ít”, giữa những người làm lá»›n và những người nhỏ: người trÆ°á»›c không thể làm gia tăng đức tin, người sau cÅ©ng không làm giảm nó.[41]

Cuối cùng, đức tin là một bởi vì nó được chia sẻ bởi toàn thể Hội Thánh, là một thân thể duy nhất, một Thánh Thần duy nhất. Trong sự hiệp thông của một chủ thể duy nhất là Hội Thánh, chúng ta nhận được một cái nhìn chung. Nhờ tuyên xưng cùng một đức tin, chúng ta đứng vững trên cùng một đá tảng, chúng ta được biến đổi bởi cùng một Thánh Thần của tình yêu, chúng ta tỏa ra một ánh sáng duy nhất và chúng ta có cùng một cái nhìn duy nhất vào thực tại.

48. Vì đức tin là má»™t, nên nó phải được tuyên xÆ°ng trong tất cả sá»± thanh khiết và toàn vẹn của nó. Chính vì tất cả các tín Ä‘iều đức tin được nối kết chặt chẽ vá»›i nhau, nên khi từ chối má»™t Ä‘iều trong chúng, dù là Ä‘iều có vẻ không mấy quan trọng, thì tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° bóp méo toàn thể đức tin. Trong má»—i thời đại người ta tìm thấy má»™t số Ä‘iểm nào đó của đức tin có thể dá»… dàng hoặc khó được chấp nhận hÆ¡n: đó là lý do tại sao Ä‘iều quan trọng là phải tỉnh thức, bởi vì kho tàng đức tin được truyền lại trong sá»± trọn vẹn của nó (x. 1 Tm 6,20), và bởi vì tất cả mọi khía cạnh của lời tuyên xÆ°ng đức tin đều thích hợp và được nhấn mạnh. Thật vậy, vì sá»± hợp nhất của đức tin là sá»± hợp nhất của Há»™i Thánh, bỏ Ä‘i má»™t Ä‘iều gì đó từ đức tin là bỏ Ä‘i má»™t Ä‘iều gì đó từ chân lý của sá»± hiệp thông. Các Giáo phụ đã mô tả đức tin nhÆ° má»™t thân thể, thân thể của chân lý vá»›i nhiều chi thể khác nhau, tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° thân thể của Đức Kitô và kéo dài trong Há»™i Thánh.[42]Tính toàn vẹn của đức tin cÅ©ng gắn liền vá»›i hình ảnh của Há»™i Thánh nhÆ° má»™t trinh nữ và lòng chung thuá»· của Há»™i Thánh trong tình yêu phối ngẫu dành cho Đức Kitô: làm tổn thÆ°Æ¡ng đến đức tin có nghÄ©a là làm tổn thÆ°Æ¡ng đến sá»± hiệp thông vá»›i Thiên Chúa.[43] NhÆ° thế, sá»± hợp nhất của đức tin là sá»± hợp nhất của má»™t cÆ¡ thể sống Ä‘á»™ng, nhÆ° nhận xét tuyệt diệu mà Chân phÆ°á»›c Gioan Henry Newman đã Ä‘Æ°a ra khi ngài liệt kê đặc tính được ghi nhận để phân biệt sá»± liên tục của giáo lý theo thời gian, là khả năng đồng hoá tất cả mọi sá»± mà nó tìm thấy trong các môi trường khác nhau mà trong đó nó hiện diện, và trong các nền văn hoá Ä‘a dạng mà nó gặp phải,[44] qua việc thanh lọc tất cả mọi sá»± và Ä‘Æ°a chúng đến biểu hiện hoàn hảo nhất của chúng. NhÆ° thế, đức tin rõ ràng là phổ quát và công giáo, bởi vì ánh sáng của nó toả rá»™ng để soi sáng tất cả vÅ© trụ và toàn thể lịch sá»­.

49. Äá»ƒ phục vụ cho sá»± hợp nhất của đức tin và thông truyền sá»± trọn vẹn của nó, Chúa đã ban cho Há»™i Thánh hồng ân Tông Truyền. Nhờ phÆ°Æ¡ng tiện này, tính liên tục của ký ức Há»™i Thánh được đảm bảo, và người ta có thể chắc chắn đến được vá»›i suối nguồn tinh khiết mà từ đó đức tin chảy ra. NhÆ° vậy, sá»± đảm bảo tính liên tục vá»›i nguồn gốc được thá»±c thi bởi những con người sống Ä‘á»™ng, Ä‘iều này tÆ°Æ¡ng xứng vá»›i đức tin sống Ä‘á»™ng mà Há»™i Thánh truyền lại. Há»™i Thánh tuỳ thuá»™c vào lòng trung thành của các nhân chứng được Chúa lá»±a chọn để thi hành nhiệm vụ này. Vì lý do này mà Huấn Quyền luôn luôn nói trong sá»± vâng phục Lời trÆ°á»›c đó mà trên đó đức tin dá»±a vào; Huấn Quyền đáng tin cậy bởi vì Huấn Quyền tin tưởng vào Lời mà mình nghe, gìn giữ và giải thích.[45] Trong bài giảng chia tay của Thánh Phaolô dành cho các trưởng lão Êphêsô ở Milêtô, mà Thánh Luca thuật lại cho chúng ta trong sách Công vụ Tông đồ, ngài đã chứng minh rằng ngài đã thi hành nhiệm vụ mà Chúa đã trao phó cho ngài để â€œcông bố toàn thể ý định của Thiên Chúa” (Cv 20,27). Nhờ Huấn Quyền của Há»™i Thánh, ý định này có thể đến vá»›i chúng ta trong tính toàn vẹn của nó, và cùng vá»›i nó là niềm vui của việc có thể theo nó má»™t cách hoàn toàn.

CHƯƠNG BỐN 

THIÊN CHÚA CHUẨN BỊ CHO HỌ MỘT THÀNH

 (x. Dt 11,16)

Đức tin và công ích

50. Trong việc trình bày lịch sá»­ của các tổ phụ và những người công chính của Cá»±u Ước, ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái làm nổi bật má»™t khía cạnh thiết yếu của đức tin của các ngài.  ThÆ° không những chỉ trình bày đức tin nhÆ° má»™t cuá»™c hành trình, mà còn nhÆ° má»™t tiến trình xây dá»±ng, việc chuẩn bị má»™t nÆ¡i mà trong đó con người có thể chung sống. Người xây dá»±ng đầu tiên là ông Noe đã cứu gia đình ông trong tàu (x. Dt 11,7). Sau đó đến ông Abraham, mà người ta nói về ông rằng bởi đức tin mà ông đã ở trong lều, trong khi chờ đợi thành có nền tảng vững chắc (x. Dt 11,9-10). Từ đức tin phát sinh má»™t sá»± đáng tin cậy má»›i, má»™t sá»± vững chắc má»›i, mà chỉ má»™t mình Thiên Chúa má»›i có thể ban cho. Nếu người có đức tin nÆ°Æ¡ng tá»±a vào Thiên-Chúa-Amen, vào Thiên Chúa thành tín (x. Is 65,16), và nhờ thế chính họ trở nên vững chắc, thì chúng ta có thể nói thêm rằng sá»± chắc chắn của đức tin này cÅ©ng ám chỉ thành mà Thiên Chúa Ä‘ang chuẩn bị cho nhân loại. Đức tin cho thấy mối dây liên kết giữa con người có thể trở nên vững chắc nhÆ° thế nào khi Thiên Chúa hiện diện giữa họ. Nó không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là Ä‘á»™ cứng rắn bên trong, má»™t quyết tâm kiên định của người tín hữu; đức tin cÅ©ng soi sáng những liên hệ giữa con người bởi vì nó được sinh ra từ tình yêu và Ä‘i theo Ä‘á»™ng năng của tình yêu của Thiên Chúa. Thiên Chúa là Đấng đáng tin cậy ban cho con người má»™t thành đáng tin cậy.

51. Chính vì mối liên hệ của nó vá»›i tình yêu (x. Gl 5,6), mà ánh sáng đức tin được dùng để phục vụ công lý, lề luật và hoà bình má»™t cách cụ thể. Đức tin phát sinh từ má»™t cuá»™c gặp gỡ vá»›i tình yêu nguyên thủy của Thiên Chúa, trong đó ý nghÄ©a và sá»± tốt lành của cuá»™c đời chúng ta trở nên rõ ràng; cuá»™c đời chúng ta được sáng tỏ theo mức Ä‘á»™ mà nó Ä‘i vào Ä‘á»™ng năng được mở ra bởi tình yêu này, đến mức nó trở thành má»™t con đường và sá»± thá»±c hành dẫn đến sá»± viên mãn của tình yêu. Ánh sáng đức tin có khả năng tăng cường sá»± phong phú của các mối liên hệ con người, khả năng chịu Ä‘á»±ng, khả năng trở nên đáng tin cậy, khả năng làm phong phú đời sống cá»™ng đồng của họ. Đức tin không kéo chúng ta ra khỏi thế gian hoặc tỏ ra xa lạ vá»›i những quan tâm cụ thể của con người thời đại. Nếu không có má»™t tình yêu đáng tin cậy, không có gì thá»±c sá»± có thể làm cho con người thá»±c lòng hợp nhất vá»›i nhau. Sá»± hợp nhất của họ có thể hiểu được là chỉ dá»±a trên tiện ích, trên toan tính về những lợi ích hoặc sợ hãi trái ngược nhau, nhÆ°ng không dá»±a trên sá»± tốt lành của việc cùng nhau chung sống, cÅ©ng không dá»±a trên niềm vui mà sá»± hiện diện Ä‘Æ¡n thuần của tha nhân có thể mang lại. Đức tin làm cho chúng ta hiểu cấu trúc của các mối liên hệ con người, vì nó biết rằng nền tảng cuối cùng và số phận dứt khoát là ở nÆ¡i Thiên Chúa, trong tình yêu của Ngài, và do đó làm sáng tỏ nghệ thuật xây dá»±ng, trở thành má»™t phục vụ cho công ích. Phải, đức tin thá»±c sá»± là sá»± tốt lành cho tất cả mọi người, nó là má»™t lợi ích chung. Ánh sáng của nó không chỉ Ä‘Æ¡n thuần soi sáng phía trong của Há»™i Thánh, cÅ©ng không được xá»­ dụng chỉ để xây má»™t thành vÄ©nh cá»­u ở đời sau; nó cÅ©ng giúp chúng ta xây dá»±ng các xã há»™i của chúng ta, để chúng ta có thể hành trình hÆ°á»›ng về má»™t tÆ°Æ¡ng lai đầy hy vọng. ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái cho chúng ta má»™t thí dụ về việc này khi, trong số những người có đức tin, thÆ° kể tên ông Samuel và Vua Đavid, những vị mà đức tin cho phép â€œthá»±c thi công lý” (Dt 11,33). Cách diá»…n tả này đề cập đến công lý trong việc cai trị của các vị ấy, đến sá»± khôn ngoan mang lại hòa bình cho dân chúng (x. 1 Sm 12,3-5; 2 Sm 8,15). Những bàn tay của đức tin giÆ¡ lên trời, nhÆ°ng họ làm thế trong khi xây dá»±ng má»™t thành trong đức ái, dá»±a trên mối liên hệ mà trong đó tình yêu của Thiên Chúa là nền tảng.

Đức tin và gia đình

52. Trong cuá»™c hành trình của ông Abraham hÆ°á»›ng về thành tÆ°Æ¡ng lai, ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái đề cập đến các phúc lành được truyền từ cha người sang các người con (x. Dt 11,20-21). Môi trường đầu tiên trong đó đức tin soi sáng thành của con người là gia đình. TrÆ°á»›c hết tôi nghÄ© đến sá»± kết hợp bền vững giữa người nam và ngưởi nữ trong hôn nhân. Sá»± kết hợp này phát sinh từ tình yêu của họ, nhÆ° má»™t dấu chỉ và sá»± hiện diện của tình yêu Thiên Chúa, và việc nhìn nhận và chấp nhận sá»± tốt lành của sá»± khác biệt giữa giá»›i tính, nhờ đó vợ chồng có thể trở nên má»™t xÆ°Æ¡ng má»™t thịt (x. St 2,24) và có thể sinh ra sá»± sống má»›i, má»™t biểu hiện của lòng nhân lành, sá»± khôn ngoan và kế hoạch yêu thÆ°Æ¡ng của Đấng Tạo Hoá. Căn cứ vào tình yêu này, má»™t người nam và má»™t người nữ có thể hứa vá»›i nhau má»™t tình yêu há»— tÆ°Æ¡ng trong má»™t cá»­ chỉ lên hệ đến toàn thể cuá»™c sống của họ và phản ảnh nhiều bình diện của đức tin. Chúng ta có thể thề hứa má»™t tình yêu vÄ©nh viá»…n khi cảm nhận được má»™t kế hoạch lá»›n hÆ¡n những kế hoạch của mình, má»™t kế hoạch nâng đỡ chúng ta và cho phép chúng ta hiến trọn tÆ°Æ¡ng lai cho người mình yêu. Đức tin cÅ©ng giúp chúng ta hiểu tất cả chiều sâu và sá»± phong phú của việc sinh sản con cái, nhÆ° má»™t dấu chỉ của tình yêu của Đấng Tạo Hoá là Đấng đã trao phó cho chúng ta mầu nhiệm của má»™t con người má»›i. Vì vậy, chính bà Sarah, nhờ đức tin mà trở thành má»™t người mẹ, vì bà tin cậy vào sá»± trung tín của Thiên Chúa vá»›i lời hứa của Ngài (x. Dt 11,11).

53. Trong gia đình, đức tin Ä‘i cùng vá»›i mọi lứa tuổi của cuá»™c đời, bắt đầu vá»›i tuổi ấu thÆ¡: trẻ em học cách tin tưởng vào tình yêu của cha mẹ. Đó là lý do tại sao Ä‘iều rất quan trọng trong gia đình là cha mẹ khuyến khích chia sẻ đức tin để có thể giúp trẻ em từ từ trưởng thành trong đức tin của chúng. Đặc biệt là người trẻ, Ä‘ang trải qua má»™t giai Ä‘oạn trong cuá»™c sống rất phức tạp, phong phú và quan trọng đối vá»›i đức tin của các em. Các em cần phải cảm thấy sá»± gần gÅ©i và nâng đỡ thường xuyên của gia đình và Há»™i Thánh trong cuá»™c hành trình đức tin của các em. Tất cả chúng ta đều thấy, trong Ngày Giá»›i trẻ Thế giá»›i, những người trẻ bày tỏ niềm vui đức tin của các em, và sá»± dấn thân của các em trong má»™t đời sống đức tin vững chắc hÆ¡n và quảng đại hÆ¡n nhÆ° thế nào. Những người trẻ muốn má»™t đời sống cao quý. Cuá»™c gặp gỡ Đức Kitô, việc để cho mình được lôi cuốn và hÆ°á»›ng dẫn bởi tình yêu của Người, mở rá»™ng chân trời cuá»™c đời, cung cấp cho đời sống má»™t niềm hy vọng vững chắc là Ä‘iều không làm cho nó thất vọng. Đức tin không phải là nÆ¡i trú ẩn của những kẻ nhát đảm, nhÆ°ng là Ä‘iều thăng tiến cuá»™c đời chúng ta. Nó làm cho chúng ta nhận ra má»™t lời mời gọi cao cả, Æ¡n gọi yêu thÆ°Æ¡ng. Nó đảm bảo cho chúng ta rằng tình yêu này đáng tin cậy và đáng giá để theo Ä‘uổi, vì nó đặt nền tảng trên sá»± trung tín của Thiên Chúa, mạnh mẽ hÆ¡n sá»± mỏng dòn của chúng ta rất nhiều.

Một ánh sáng cho đời sống xã hội

54. ÄÆ°á»£c hấp thụ và đào sâu trong gia đình, đức tin trở thành ánh sáng có khả năng soi sáng tất cả mọi mối liên hệ của chúng ta trong xã há»™i. NhÆ° kinh nghiệm về tình phụ tá»­ và lòng thÆ°Æ¡ng xót của Thiên Chúa, nó mở rá»™ng ra trên con đường của tình huynh đệ. Trong â€œthởi hiện đại”, người ta tìm cách xây dá»±ng tình huynh đệ phổ quát dá»±a trên sá»± bình đẳng, nhÆ°ng chúng ta dần dần nhận ra rằng tình huynh đệ này không thể bền vững vì không quy chiếu về má»™t Cha chung nhÆ° nền tảng tối hậu của nó. NhÆ° vậy, chúng ta cần phải quay trở lại vá»›i cá»™i rá»… thá»±c sá»± của tình huynh đệ. Lịch sá»­ đức tin, ngay từ ban đầu, là má»™t lịch sá»­ của tình huynh đệ, mặc dù không phải là không có tranh chấp. Thiên Chúa gọi ông Abraham rời bỏ xứ sở của ông và hứa sẽ làm cho con cháu ông thành má»™t quốc gia vÄ© đại, má»™t dân tá»™c vÄ© đại mà trên dân này phúc lành của Thiên Chúa ở lại (x. St 12,1-3). NhÆ° lịch sá»­ cứu Ä‘á»™ tiến triển, người ta thấy rõ ràng là Thiên Chúa muốn cho tất cả mọi người được tham gia, nhÆ° anh chị em, vào phúc lành đặc biệt này, là Ä‘iều đạt đến viên mãn trong Chúa Giêsu, ngõ hầu tất cả nên má»™t. Tình yêu vô biên của Chúa Cha cÅ©ng được thông truyền cho chúng ta, trong Chúa Giêsu, thậm chí qua sá»± hiện diện của anh chị em chúng ta. Đức tin dạy chúng ta nhìn thấy rằng trong má»—i người có phúc lành dành cho tôi, rằng ánh sáng của Dung Nhan Thiên Chúa chiếu rọi trên tôi qua khuôn mặt của anh chị em tôi.

Cái nhìn của đức tin Kitô giáo đã mang đến thành của con người không biết bao nhiêu lợi ích cho cuá»™c sống chung của họ! Nhờ đức tin, chúng ta đã hiểu được giá trị Ä‘á»™c đáo của má»—i người, là Ä‘iều mà người ta không thấy rõ trong thời cổ đại. Trong thế ká»· thứ hai, Celsus, má»™t người ngoại giáo, trách cứ các Kitô hữu về má»™t ý tưởng mà ông cho là Ä‘iên rồ và ảo tưởng: nghÄ© rằng Thiên Chúa đã dá»±ng nên thế giá»›i cho con người, đã đặt con người ở tá»™t đỉnh của toàn thể vÅ© trụ. â€œTại sao lại cho rằng [cỏ] mọc lên vì lợi ích của con người, chứ không phải vì loài dã thú man rợ nhất trong tất cả loài vật mà không có lý do gì hết?”[46] â€œNếu chúng ta từ  trời nhìn xuống đất, chúng ta có thá»±c sá»± thấy bất kỳ sá»± khác biệt nào giữa các hoạt Ä‘á»™ng của chúng ta và của những con kiến hay con ong không?”[47] á»ž trung tâm của đức tin theo Thánh Kinh là tình yêu của Thiên Chúa, là quan tâm cụ thể của Ngài dành cho tất cả mọi người, và kế hoạch cứu Ä‘á»™ của Ngài là kế hoạch bao trùm toàn thể nhân loại và mọi tạo vật, là Ä‘iều đạt đến tá»™t đỉnh trong việc Nhập Thể, Cái Chết và việc Phục Sinh của Chúa Giêsu Kitô. Khi thá»±c tại này bị che khuất, người ta không có tiêu chuẩn để phân biệt Ä‘iều gì làm cho cuá»™c sống con người nên quý báu và Ä‘á»™c đáo. Con người bị mất chá»— đứng trong vÅ© trụ, và lạc lõng trong thiên nhiên vì chối bỏ trách nhiệm luân lý của mình, hoặc giả bá»™ làm trọng tài tuyệt đối, tá»± cho là mình có má»™t quyền năng vô hạn để thao túng.

55. Mặt khác, đức tin, qua việc tỏ cho chúng ta thấy tình yêu của Thiên Chúa là Đấng Tạo Hoá, làm cho chúng ta tôn trọng thiên nhiên hÆ¡n nữa, và phân biệt trong đó trong má»™t ngữ pháp được viết bởi bàn tay của Ngài và má»™t nÆ¡i cÆ° ngụ được trao cho chúng ta để bảo vệ và chăm sóc. Đức tin cÅ©ng giúp chúng ta tìm thấy những mô hình phát triển không chỉ Ä‘Æ¡n thuần dá»±a trên tiện ích và lợi nhuận, nhÆ°ng coi thụ tạo nhÆ° má»™t hồng ân mà tất cả chúng ta đều phải mang Æ¡n; nó dạy chúng ta khám phá ra những hình thức cai trị công chính, nhìn nhận rằng quyền hành đến từ Thiên Chúa và được dùng để phục vụ công ích. Đức tin cÅ©ng xác nhận khả năng tha thứ, là Ä‘iều thường đòi hỏi thì giờ và ná»— lá»±c, kiên nhẫn và dấn thân. Tha thứ là Ä‘iều có thể khi người ta khám phá rằng sá»± tốt lành luôn luôn có trÆ°á»›c và mạnh hÆ¡n sá»± dữ, và rằng lời mà Thiên Chúa dùng để nâng đỡ cuá»™c đời chúng ta thì sâu sắc hÆ¡n mọi khÆ°á»›c từ của chúng ta. Ngoài ra, ngay từ má»™t quan Ä‘iểm hoàn toàn nhân chủng, sá»± hợp nhất vẫn cao hÆ¡n sá»± tranh chấp; chúng ta cÅ©ng có trách nhiệm phải đối phó vá»›i tranh chấp trong khi tìm cách giải quyết nó, để đánh bại nó, biến nó thành má»™t mắt xích trong má»™t chuá»—i, trong má»™t tiến trình hÆ°á»›ng về sá»± hiệp nhất.

Khi đức tin bị suy yếu, thì ngay cả những nền tảng của cuá»™c sống cÅ©ng có nguy cÆ¡ bị thu hẹp lại, nhÆ° thi sÄ© T.S. Eliot cảnh báo: â€œBạn có cần người ta phải bảo bạn rằng ngay cả những thành tá»±u khiêm tốn này / là những Ä‘iều cho phép bạn tá»± hào theo kiểu xã há»™i thượng lÆ°u / sẽ khó mà tồn tại được nếu không có đức tin, là Ä‘iều mà nhờ đó chúng trở thành quan trọng không?”[48] Nếu chúng ta loại bỏ đức tin vào Thiên Chúa ra khỏi các thành của chúng ta, sá»± tin tưởng lẫn nhau sẽ bị suy yếu, chúng ta sẽ chỉ còn giữ được sá»± hợp nhất vì sợ hãi mà thôi, và sá»± ổn định của chúng ta sẽ bị Ä‘e doạ.  ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái xác quyết rằng“Thiên Chúa đã không hổ thẹn để cho các ngài gọi mình là Thiên Chúa của các ngài, vì đã chuẩn bị má»™t thành cho các ngài” (Dt 11,16). Ở đây, từ ngữ â€œkhông hổ thẹn” liên hệ vá»›i việc thừa nhận công khai. Người ta muốn nói rằng Thiên Chúa thú nhận má»™t cách công khai rằng, bằng hành Ä‘á»™ng cụ thể của Ngài, Ngài hiện diện giữa chúng ta, và Ngài muốn củng cố mọi mối liên hệ giữa loài người. Chẵng lẽ chúng ta lại là những kẻ cảm thấy xấu hổ khi gọi Thiên Chúa là Thiên Chúa của mình sao? Chẳng lẽ chúng ta lại là những kẻ không dám tuyên xÆ°ng Ngài nhÆ° thế trong đời sống công cá»™ng của mình, là những người không dám nói lên sá»± cao cả của cuá»™c sống chung mà Ngài làm cho khả dÄ© sao? Đức tin soi sáng cuá»™c sống trong xã há»™i. Nó có má»™t ánh sáng sáng tạo dành cho má»—i giai Ä‘oạn má»›i của lịch sá»­, bởi vì nó đặt tất cả mọi biến cố trong sá»± liên hệ vá»›i nguyên thuá»· và cứu cánh của mọi sá»± trong Chúa Cha, là Đấng yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta.

Một sức mạnh an ủi trong đau khổ

56. Khi viết cho các tín hữu Côrintô về những gian nan và Ä‘au khổ của mình, Thánh Phaolô liên kết đức tin của ngài vá»›i việc rao giảng Tin Mừng. Thá»±c ra, ngài nói rằng trong ngài lời Thánh Kinh: â€œTôi đã tin, nên tôi má»›i nói” (2 Cr 4,13) đã được thá»±c hiện. Thánh Tông Đồ nhắc đến má»™t câu của Thánh vịnh 116, trong đó tác giả Thánh vịnh thốt lên: â€œTôi giữ đức tin của tôi, ngay cả khi tôi nói: ‘Tôi rất khốn khổ.’” (câu 10). Nói về đức tin cÅ©ng liên quan đến việc nói về những thá»­ thách Ä‘au Ä‘á»›n, nhÆ°ng thá»±c ra, Thánh Phaolô thấy trong chúng lời rao giảng có sức thuyết phục nhất của Tin Mừng, vì chính trong sá»± yếu Ä‘uối và Ä‘au khổ mà chúng ta khám phá ra rằng quyền năng của Thiên Chúa thắng vượt sá»± yếu Ä‘uối và Ä‘au khổ của chúng ta. Chính Thánh Tông đồ thấy mình ở trong má»™t tình trạng bị chết, là tình trạng sẽ trở nên sá»± sống cho các Kitô hữu (x. 2 Cr 4,7-12). Trong giờ thá»­ thách, đức tin soi sáng chúng ta; trong Ä‘au khổ và yếu Ä‘uối, chúng ta thấy rõ rằng â€œ[…] chúng tôi không rao giảng chính mình, mà rao giảng Chúa Giêsu Kitô là Chúa”(2 Cr 4,5). ChÆ°Æ¡ng mười má»™t của ThÆ° gá»­i tín hữu Do Thái kết thúc bằng việc nhắc đến những người chịu Ä‘au khổ vì đức tin (x. Dt 11,35-38); trong số đó có má»™t chá»— đặc biệt dành cho ông Môsê, người đã mang trên mình sá»± sỉ nhục của Đức Kitô (xem câu 26). Người Kitô hữu biết rằng mình không thể loại bỏ Ä‘au khổ, nhÆ°ng chúng có thể có ý nghÄ©a và trở thành má»™t hành Ä‘á»™ng yêu thÆ°Æ¡ng, tín thác vào vào bàn tay Thiên Chúa là Đấng không bỏ rÆ¡i chúng ta, bằng cách này, nó là má»™t giai Ä‘oạn tăng trưởng trong đức tin và tình yêu. Qua việc chiêm niệm sá»± kết hợp của Đức Kitô vá»›i Chúa Cha, cả trong giờ phút Ä‘au khổ tá»™t đỉnh của Người trên Thánh Giá (x. Mc 15,34), người Kitô hữu học chia sẻ cùng má»™t cái nhìn của Chúa Giêsu. Vì thế, ngay cả cái chết cÅ©ng được sáng tỏ và có thể được cảm nghiệm nhÆ° lời mời gọi cuối cùng vá»›i đức tin, lời mời gọi sau cùng â€œhãy rời bỏ vùng đất của ngÆ°Æ¡i” (St 12,1), lời mời gọi â€œhãy đến!” cuối cùng mà Đức Chúa Cha nói, mà vá»›i Ngài chúng ta phó thác trong sá»± tá»± tin rằng Ngài cÅ©ng sẽ củng cố chúng ta ngay cả trong bÆ°á»›c cuối cùng của chúng ta.

57. Ãnh sáng đức tin và cÅ©ng không làm cho chúng ta quên Ä‘i những Ä‘au khổ của thế giá»›i này. Những người Ä‘ang chịu Ä‘au khổ đã là những trung gian của ánh sáng cho biết bao nhiêu người nam nữ có đức tin! Vá»›i Thánh Phanxicô thành Assisi và người bị bệnh phong cùi, hoặc vá»›i Mẹ Chân phÆ°á»›c Têrêsa thành Calcutta và những người nghèo của mẹ cÅ©ng thế. Các ngài đã hiểu mầu nhiệm hoạt Ä‘á»™ng trong đó. Khi đến gần những người Ä‘au khổ, các ngài chắc chắn không thể loại bỏ tất cả các ná»—i Ä‘au của họ, hoặc giải thích Ä‘uợc mọi sá»± dữ. Đức tin không phải là má»™t ánh sáng xua Ä‘uổi tất cả mọi bóng tối của chúng ta, nhÆ°ng là má»™t ngọn đèn hÆ°á»›ng dẫn các bÆ°á»›c Ä‘i của chúng ta trong đêm tối và đủ cho cuá»™c hành trình. Đối vá»›i những người Ä‘au khổ, Thiên Chúa không ban cho những lý lẽ để giải thích mọi sá»±, đúng hÆ¡n, nhÆ°ng Ngài ban câu trả lời của Ngài dÆ°á»›i hình thức má»™t sá»± hiện diện Ä‘i cùng, má»™t lịch sá»­ của sá»± tốt lành kết hợp vá»›i má»—i câu chuyện về Ä‘au khổ để mở ra cho nó má»™t tia sáng. Trong Đức Kitô, Thiên Chúa muốn chia sẻ con đường này vá»›i chúng ta và ban cho chúng ta cái nhìn của Người để chúng ta có thể nhìn thấy ánh sáng bên trong nó. Đức Kitô, khi đã chịu Ä‘au khổ, là â€œÃáº¥ng khai mở và kiên toàn đức tin” (Dt 12,2).

Đau khổ nhắc nhở chúng ta rằng việc phục vụ của đức tin cho công ích luôn luôn là việc phục vụ của hy vọng, má»™t niềm hy vọng nhìn về phía trÆ°á»›c, trong khi biết rằng chỉ từ Thiên Chúa, từ tÆ°Æ¡ng lai đến từ Chúa Giêsu Phục Sinh, xã há»™i chúng ta má»›i có thể tìm thấy nền tảng vững chắc và lâu dài của nó. Theo nghÄ©a này, đức tin liên kết vá»›i hy vọng, cho dù nÆ¡i ở của chúng ta ở dÆ°á»›i đất có thể bị phá huá»·, chúng ta có má»™t nÆ¡i ở vÄ©nh cá»­u mà Thiên Chúa đã chuẩn bị trong Đức Kitô, trong thân thể của Người (x. 2 Cr 4,16–5,5). NhÆ° thế, Ä‘á»™ng năng của đức tin, đức cậy (hy vọng) và đức mến (bác ái) (x. 1 Th 1,3; 1 Cr 13,13) dẫn chúng ta đến ôm ấp những quan tâm của tất cả mọi người trong cuá»™c hành trình của chúng ta hÆ°á»›ng về thành này“là thành mà Thiên Chúa là kiến trúc sÆ° và người xây dá»±ng” (Dt 11,10), bởi vì â€œhy vọng không làm chúng ta thất vọng” (Rm 5,5).

Trong sự hợp nhất với đức tin và đức mến, đức cậy đẩy chúng ta về một tương lai vững chắc, nằm trong một viễn cảnh khác với những đề nghị hão huyền của các thần tượng của thế gian, cung cấp một động lực mới và sức mạnh cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Đừng để cho ai cướp mất niềm hy vọng của mình, hoặc để cho nó trở nên vô ích vì những giải pháp và những đề nghị tức thời là những điều ngăn chặn cuộc hành trình của chúng ta, là những điều bẻ thời gian ra “thành từng mảnh vụn” và biến đổi nó thành không gian. Thời gian luôn luôn lớn hơn nhiều so với không gian. Không gian làm cho tiến trình bị cứng lại, trong khi thời gian đẩy tới tương lai và khuyến khích chúng ta tiến bước trong hy vọng.

Phúc cho Bà, vì đã tin (Lc 1,45)

58. Trong dụ ngôn người gieo giống, Thánh Luca tường thuật những lời này mà Chúa Giêsu đã dùng để giải thích ý nghÄ©a của “đất tốt”: â€œÄÃ³ là những kẻ khi nghe Lời Chúa thì nghe Lời Chúa vá»›i má»™t tâm hồn cao thượng và đại lượng, mà sinh hoa kết quả nhờ kiên tâm bền chí.” (Lc 8,15). Trong bối cảnh của Tin Mừng Thánh Luca, đề cập đến má»™t tâm hồn cao thượng và đại lượng, nói về những người nghe và giữ lời, bao gồm má»™t chân dung tiềm ẩn của đức tin của Đức Trinh Nữ Maria. Chính thánh sá»­ nói về ký ức của Đức Mẹ Maria, làm sao Mẹ giữ trong lòng mình tất cả những gì Mẹ đã nghe và đã thấy, để từ đó có thể sinh hoa kết quả trong đời sống của Mẹ. Mẹ của Chúa là biểu tượng hoàn hảo của đức tin, nhÆ° Thánh Elisabeth nói:“Phúc cho em vì đã tin.” (Lc 1,45).

Trong Đức Mẹ Maria, thiếu nữ Sion, lịch sá»­ lâu dài của đức tin của Cá»±u Ước đã được thể hiện, vá»›i tường thuật về đời sống của rất nhiều phụ nữ trung thành, bắt đầu vá»›i bà Sarah, là những phụ nữ, cùng vá»›i các Tổ phụ, là nÆ¡i mà lời hứa của Thiên Chúa đã được hoàn thành và cuá»™c sống má»›i nở hoa. Trong thời viên mãn, Lời Chúa đã nói cùng Mẹ Maria và Mẹ đã đón nhận vá»›i tất cả con người, trong tâm hồn Mẹ, để Lời ấy có thể thành nhục thể trong lòng Mẹ và được sinh ra nhÆ° ánh sáng cho nhân loại. Thánh Giustinô Tá»­ đạo, trong cuá»™c đối thoại vá»›i Tryphô, sá»­ dụng má»™t cách diá»…n tả tuyệt vời mà qua đó ngài nói rằng Đức Maria, khi chấp nhận sứ Ä‘iệp của thiên sứ, đã thụ thai â€œÄ‘ức tin và niềm vui”.[49] Thật ra, trong Mẹ Chúa Giêsu, đức tin thể hiện trọn vẹn hoa trái của nó, và khi đời sống tinh thần của chúng ta sinh hoa trái làm cho chúng ta trở nên tràn đầy niềm vui, đó là dấu chỉ rõ ràng nhất về sá»± cao cả của đức tin. Trong cuá»™c sống của mình, Đức Mẹ hoàn thành cuá»™c hành hÆ°Æ¡ng đức tin, theo bÆ°á»›c chân của Con Mẹ.[50] NhÆ° vậy, trong Đức Mẹ, cuá»™c hành trình đức tin của Cá»±u Ước được tiếp tục bằng việc Ä‘i theo Đức Kitô, để cho Người biến đổi và Ä‘i vào trong nhãn quan của Con Thiên Chúa Nhập Thể.

59. Chúng ta có thể nói rằng nÆ¡i Đức Trinh Nữ Maria, chúng ta thấy thể hiện Ä‘iều mà tôi đã đề cập trÆ°á»›c đây, nghÄ©a là người tín hữu được hoàn toàn thu hút vào lời tuyên xÆ°ng đức tin của mình. Vì Đức Mẹ liên kết chặt chẽ vá»›i Chúa Giêsu, Mẹ cÅ©ng liên kết chặt chẽ vá»›i những gì mà chúng ta tin. Trong việc thụ thai mà vẫn còn đồng tring của Mẹ, chúng ta có má»™t dấu chỉ rõ ràng về việc làm Con Thiên Chúa của Đức Kitô. Nguồn gốc vÄ©nh cá»­u của Đức Kitô trong Chúa Cha. Người là Con theo má»™t ý nghÄ©a tổng thể và Ä‘á»™c nhất, và vì vậy, Người được sinh ra trong thời gian mà không cần sá»± can thiệp của má»™t người nam. NhÆ° Chúa Con, Chúa Giêsu mang đến cho thế giá»›i má»™t khởi đầu má»›i và má»™t ánh sáng má»›i, sá»± viên mãn của tình yêu trung tín của Thiên Chúa, Đấng tá»± hiến mình cho nhân loại. Ngoài ra, tình mẫu tá»­ thật sá»± của Đức Mẹ Maria cÅ©ng đảm bảo cho Con Thiên Chúa má»™t lịch sá»­ nhân loại đích thá»±c, má»™t xác thịt thá»±c sá»±, trong đó Người sẽ chết trên Thánh Giá và sống lại từ cõi chết. Đức Mẹ Maria sẽ Ä‘i theo Chúa Giêsu cho đến tận Thánh Giá (x. Ga 19,25), từ đó tình mẫu tá»­ của Mẹ sẽ mở rá»™ng cho tất cả các môn đệ của Người (x. Ga 19,26-27). Mẹ cÅ©ng sẽ có mặt trong căn phòng trên lầu, sau khi Chúa Giêsu Phục Sinh và Lên Trời, cùng các Tông đồ cầu xin Æ¡n Chúa Thánh Thần (x. Cv 1,14). Chuyển Ä‘á»™ng của tình yêu giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần chạy qua lịch sá»­ của chúng ta, và Đức Kitô lôi kéo chúng ta về vá»›i chính Người để cứu chúng ta (x. Ga 12,32). Ở trung tâm đức tin của chúng ta là lời tuyên xÆ°ng về Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, sinh bởi má»™t người nữ, là Đấng Ä‘em chúng ta đến việc làm nghÄ©a tá»­, nhờ hồng ân của Chúa Thánh Thần (x. Gl 4,4).

60. Chúng ta hãy hÆ°á»›ng về Đức Mẹ Maria, Mẹ Há»™i Thánh và Mẹ của đức tin của chúng ta trong cầu nguyện.

Lạy Mẹ, xin giúp đỡ đức tin của chúng con!

Xin mở tai chúng con để lắng nghe Lời Chúa và nhận ra giọng của Thiên Chúa cùng lời mời gọi của Người.

Xin đánh thức trong chúng con ước muốn đi theo bước chân Người, ra đi từ vùng đất của chúng con và nhận được lời hứa của Người.

Xin giúp chúng con để chúng con được tình yêu của Người chạm đến, và để chúng con có thể chạm vào Người trong đức tin.

Xin giúp chúng con phó thác hoàn toàn cho Người và tin vào tình yêu của Người, đặc biệt là trong những lúc bị thử thách và của thập giá, khi đức tin của chúng con được mời gọi đến trưởng thành.

Xin gieo trong đức tin của chúng con niềm vui của Đấng Phục sinh.

Xin nhắc nhở chúng con rằng những người tin không bao giờ một mình.

Xin dạy cho con nhìn tất cả mọi sự với cặp mắt của Chúa Giêsu, để Người có thể là ánh sáng cho cuộc hành trình của chúng con. Và xin cho ánh sáng đức tin này luôn luôn lớn lên trong chúng con, cho đến một ngày không có hoàng hôn, chính là Đức Kitô, Con Mẹ và Chúa chúng con!

Ban hành tại Rôma, tại Đền thờ Thánh Phêrô, ngày 29-6, Lễ Hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô, năm 2013, năm thứ nhất của triều đại giáo hoàng của tôi.

Phanxicô, Giáo hoàng

--------------------

[1] Dialogus cum Tryphone Iudaeo, 121, 2: PG 6, 758.
[2] Clement of Alexandria, Protrepticus, IX: PG 8, 195.
[3] Brief an Elisabeth Nietzsche (11 June 1865), in: Werke in drei Bänden, München, 1954, 953ff.
[4] Paradiso XXIV, 145-147.  
[5] Acta Sanctorum, Junii, I, 21.
[6] â€œMặc dù Công đồng không nói rõ là bàn về đức tin, nhÆ°ng nói về đức tin trên má»—i trang, nó nhìn nhận việc sống đức tin, tính chất siêu nhiên của nó, giả định rằng nó đầy đủ và mạnh mẽ, và đặt giáo huấn của mình trên đó. Thật là đủ để nhắc lại những tuyên bố của Công đồng... để thấy tầm quan trọng thiết yếu mà Công đồng, theo truyền thống tín lý của Há»™i Thánh, được gán cho đức tin, đức tin chân chính, có nguồn trong Đức Kitô , và huấn quyền của Há»™i Thánh là những máng chuyển của nó” (Phaolô VI, Buổi triều yết chung [ngày 8-3-1967]: Insegnamenti V [1967], 705).
[7] x. Thí dụ, Công đồng Vatican I, Hiến chế Tín lý về Đức tin Công giáo Dei Filius, Ch.  3: DS 3008-3020; Công đồng Vatican II, Hiến chế Tín lý về Mặc khải của Thiên Chúa Dei Verbum, 5: Giáo lý Há»™i thánh Công giáo, số 153-165.
[8] x. Giáo lý V, 1: PG 33, 505A.
[9] In Psal. 32, II, s. I, 9: PL 36, 284.
[10] M. Buber, Die Erzählungen der Chassidim, Zurich, 1949, 793.
[11] Ã‰mile, Paris, 1966, 387.
[12] Lettre à Monseigneur de Beaumont, L’Âge d’Homme, Lausanne, p. 110.
[13] x. In Ioh. Evang, 45, 9:. PL 35, 1722-1723.
[14] Phần II, IV.
[15] De Continentia, 4, 11: PL 40, 356.
[16] â€œVom Wesen katholischer Weltanschauung” (1923), trong Unterscheidung des Christlichen. Gesammelte Studien 1923-1963, Mainz, 1963, 24.
[17] XI, 30, 40: PL 32, 825.
[18] x. nhÆ° trên., 825-826.
[19] x. Vermischte Bemerkungen / Văn hoá và Giá trị, ed. G.H. von Wright, Oxford, 1991, 32-33, 61-64.
[20] Homiliae in Evangelia, II, 27, 4: PL 76, 1207.
[21] x. Expositio sur Cantica Canticorum, XVIII, 88: CCL, Continuatio Mediaevalis 87, 67.
[22] NhÆ° trên, XIX, 90:. CCL, Continuatio Mediaevalis 87, 69.
[23] â€œSá»± vâng phục của đức tin (Rm 16,26; so vá»›i Rm 1,5, 2; Cr 10,5-6) phải là sá»± đáp trả của chúng ta vá»›i Thiên Chúa là Đấng mạc khải. Nhờ đức tin mà má»™t người tá»± nguyện dâng hiến toàn tâm trí và ý chí cho Thiên Chúa là Đấng mạc khải, và sẵn sàng chấp nhận sá»± mặc khải mà Thiên Chúa ban. Để có đức tin này, chúng ta cần ân sủng của Thiên Chúa tiền liệu và giúp đỡ, cÅ©ng nhÆ° sá»± trợ giúp bên trong của Chúa Thánh Thần, Đấng chạm đến tâm hồn và hoán cải nó Ä‘á»… trở về vá»›i Thiên Chúa, cùng mở đôi mắt của tâm trí và làm cho ‘mọi người dá»… dàng đón nhận và tin vào chân lý’. Cùng má»™t Chúa Thánh Thần liên tục hoàn thiện đức tin bằng những hồng ân của Ngài, ngõ hầu mặc khải càng ngày càng được hiểu biết sâu xa hÆ¡n” (Công đồng Vatican II, Hiến chế Tín lý về Mặc khải của Thiên Chúa, Dei Verbum, 5).
[24] x. H. Schlier, Meditationen über den Johanneischen Begriff der Wahrheit, in: Besinnung auf das Neue Testament. Exegetische Aufsätze und Vorträge 2, Freiburg, Basel, Wien 1959, 272.
[25] x. S. Th. III, q. 55, a. 2, ad 1.
[26] Sermo 229/L, 2: PLS 2, 576: « Tangere autem corde, hoc est credere ».
[27] x. Thông Điệp Fides et Ratio (14-9-1998), 73: AAS (1999), 61-62.
[28] x. Confessiones, VIII, 12, 29: PL 32, 762.
[29] De Trinitate, XV, 11, 20: PL 42, 1071: “verbum quod intus lucet”.
[30] x. De Civitate Dei, XXII, 30, 5: PL 41, 804.
[31] x. Thánh Bá»™ Giáo Lý Đức Tin, Tuyên ngôn Dominus Iesus (6 tháng 8 năm 2000), 15: AAS 92 (2000), 756.
[32] Demonstratio Apostolicae Predicationis, 24: SC 406, 117.
[33] x. S. Bonaventura, Breviloquium, Prol.: Opera omnia, V, Quaracchi 1891, 201; In I Sent., prooem., q. 1, resp.: Opera Omnia, I, Quaracchi 1891, 7; S. Thomas Aquinas, S. Th. I, q. 1. 
[34] x. De Baptismo, 20, 5: CCL 1, 295.
[35] Hiến chế Tín lý về Mạc khải Thiên Chúa Dei Verbum, 8.
[36] x. Công đồng Vatican II, Hiến chế về Phụng vụ Thánh Sacrosanctum Concilium, 59.
[37] x. Epistula Barnabae, 11, 5: SC 172, 162.
[38] x. De nuptiis et concupiscentia, I, 4, 5: PL 44, 413: "Habent quippe intentionem generandi regenerandos, ut qui ex eis saeculi filii nascuntur in Dei filios renascantur".
[39] Công đồng Vatican II, Hiến chế Tín lý về Mạc khải Thiên Chúa Dei Verbum, 8.
[40] In Nativitate Domini Sermo, 4, 6: SC 22, 110.
[41] x. Irenaeus, Adversus Haereses, I, 10, 2: SC 264, 160.
[42] x. nhÆ° trên, II, 27, 1: SC 294, 264.
[43] x. Augustine, De Sancta Virginitate, 48, 48: PL 40, 424-425: “Servatur et in fide inviolata quaedam castitas virginalis, qua Ecclesia uni viro virgo casta cooptatur”.
[44] x. An Essay on the Development of Christian Doctrine [Má»™t Tiểu Luận về sá»± Phát Triển của Học Thuyết Kitô Giáo] (Uniform Edition: Longmans, Green and Company, London, 1868-1881, 185-189. 
[45] x. Công đồng Vatican II, Hiến chế Tín lý về Mạc khải Thiên Chúa Dei Verbum, 10.
[46] Origen, Contra Celsum, IV, 75: SC 136, 372.
[47] NhÆ° trên, 85:. SC 136, 394.
[48] â€œChoruses from The Rock” in: The Collected Poems and Plays 1909-1950, New York 1980, 106.
[49] x. Dialogus cum Tryphone Iudaeo, 100, 5: PG 6, 710.
[50] x. Công đồng Vatican II, Hiến chế Tín lý về Há»™i Thánh Lumen Gentium, 58.