Từ Ratzinger tới Bênêđictô
17.06.2010
 |
|
Trên đây là tá»±a má»™t bà i báo khác của Äức Hồng y Dulles (1) đăng trên tá» First Things Journal số tháng Hai năm 2006.
Giống vị tiá»n nhiệm Gioan Phaolô II, Äức Bênêđictô XVI cÅ©ng hiện diện đủ 4 khóa Công Äồng Vatican II, từ năm 1962 tá»›i năm 1965. Trong khi Karol Wojtyla tham dá»± vá»›i tÆ° cách Giám mục, thì Joseph Ratzinger tham dá»± vá»›i tÆ° cách chuyên viên thần há»c. Trong và sau thá»i gian Công Äồng, ngà i lần lượt dạy tại các đại há»c Bonn (1959-1963), Munster (1963-1966), Tubingen (1966-1969), và Regensburg, cho tá»›i khi được cá» là m Tổng Giám mục Munich năm 1977. Năm 1981, ngà i trở thà nh Tổng trưởng Bá»™ TÃn Lý, má»™t chức vụ ngà i nắm giữ cho tá»›i ngà y Äức Gioan Phaolô II qua Ä‘á»i và o tháng TÆ° năm 2005.
Trong nhiá»u ấn phẩm của mình, thần há»c gia Ratzinger tiếp tục tranh luáºn các vấn Ä‘á» từng được đặt ra trong thá»i gian Công Äồng và trong nhiá»u dịp đã tỠý không hà i lòng vá»›i má»™t số văn kiện của Công Äồng. Vá» Ä‘iểm nà y, ngà i khác vá»›i Äức Gioan Phaolô II, là ngÆ°á»i luôn nhất quán ca ngợi Công Äồng, và chÆ°a bao giá» phê phán nó cả. Các trÆ°á»›c tác của ngà i có thể chia thà nh 3 giai Ä‘oạn: tham gia Công Äồng, các nháºn định đầu tiên vá» các văn kiện của Công Äồng, và những suy tÆ° sau đó vá» việc tiếp nháºn Công Äồng. Ta cÅ©ng nên chú ý tá»›i sá»± thay đổi trong phản ứng của ngà i đối vá»›i 4 Hiến chế chÃnh của Công Äồng: Hiến chế vá» phụng vụ (Sacrosanctum Concilium), Hiến chế vá» mạc khải (Dei Verbum), Hiến chế vá» Giáo Há»™i (Lumen Gentium), và Hiến chế vá» Giáo Há»™i trong thế giá»›i ngà y nay (Gaudium et Spes).
Tại Công Äồng, Ratzinger rất được trá»ng vá»ng nhÆ° má»™t thần há»c gia sáng chói Ä‘ang xuất hiện. Ngà i cá»™ng tác máºt thiết vá»›i các chuyên viên Dòng Tên kỳ cá»±u, trong đó có Karl Rahner, Alois Grillmeier, và Otto Semmelroth, cả ba Ä‘á»u thÆ°á»ng xuyên giữ liên lạc vá»›i các Giám mục Äức. Các Hồng y ngÆ°á»i Äức, nhÆ° Josef Frings của Cologne và Julius Döpfner của Munich và Freising, vốn được các Giám mục kiêm thần há»c gia ủng há»™ mạnh mẽ, trong đó có vị sau nà y là Hồng y, tức Hermann Volk, do đó các ngà i tạo được má»™t ảnh hưởng rất mạnh và xét chung tá» ra chống đối các sÆ¡ đồ của Ủy Ban Chuẩn Bị vốn được đặt dÆ°á»›i quyá»n Ä‘iá»u khiển của Äức Hồng y Alfredo Ottaviani và Cha Sebastian Tromp, S.J.
Gần cuối khóa thứ nhất, Ratzinger được cá» là m cố vấn thần há»c cho Äức Hồng y Frings, má»™t chức vụ ngà i giữ cho tá»›i lúc kết thúc Công Äồng. Nhiá»u nhà viết tiểu sá» của ngà i cho rằng ngà i soạn bà i diá»…n văn ngà y 8 tháng 11 năm 1963 cho Äức Hồng y Frings, trong đó, các thủ tục của Văn Phòng Thánh (Holy Office) bị chỉ trÃch má»™t cách kịch liệt. Phối hợp vá»›i nhiá»u biến cố khác, bà i diá»…n văn nà y hiển nhiên đã ảnh hưởng tá»›i việc Äức Phaolô cải tổ Văn Phòng nà y và đặt cho nó má»™t tên má»›i: Bá»™ TÃn Lý.
Trong khóa thứ nhất, má»™t số sÆ¡ đồ chÃnh thức đã được Ủy Ban Chuẩn Bị phân phối vá»›i hy vá»ng được các nghị phụ chấp nháºn, Ãt nhất cÅ©ng dÆ°á»›i hình thức đã được tái duyệt. Xét chung, các nghị phụ ngÆ°á»i Äức hà i lòng vá»›i văn kiện vá» phụng vụ, nhÆ°ng tỠý bất mãn đối vá»›i các văn kiện vá» mạc khải và Giáo Há»™i, và tìm cách thay thế chúng.
Vá» mạc khải, thần há»c gia Ratzinger cho rằng sÆ¡ đồ đầu tiên không thể chấp nháºn được và cần phải rút lại. Theo yêu cầu của Äức Hồng y Frings, ngà i soạn má»™t bản văn thay thế. Bản văn nà y sau đó đã được soạn lại vá»›i sá»± há»— trợ của Karl Rahner. TrÆ°á»›c sá»± bất mãn của Äức Hồng y Ottaviani, 3.000 bản sao văn kiện ấy đã được âm thầm phân phối cho các nghị phụ và chuyên viên. Linh mục Yves Congar, dù nói chung có thiện cảm, nhÆ°ng cho rằng bản văn nà y quá có tÃnh tÆ° riêng (personal) khó có thể được tiếp nháºn và chỉ trÃch nó không lÆ°u ý đủ tá»›i những Ä‘iểm tÃch cá»±c của các sÆ¡ đồ của Ủy Ban Chuẩn Bị. Gerald Fogarty còn gá»i nó là má»™t tổng hợp thu gá»n của ná»n thần há»c hệ thống Rahner. Dù sÆ¡ đồ của mình bị bác bá», nhÆ°ng Rahner và Ratzinger cÅ©ng đã đóng góp nhiá»u cho bản văn của Ủy ban há»—n hợp do Äức Gioan XXIII thà nh láºp. Cả hai được Ä‘á» cá» là m cố vấn cho tiểu ban soạn thảo bản văn má»›i. Rahner mạnh mẽ bênh vá»±c chủ trÆ°Æ¡ng của mình vá» mối tÆ°Æ¡ng quan giữa Thánh Kinh và Thánh Truyá»n. Ratzinger giúp soạn tu chÃnh cho chÆ°Æ¡ng nói vá» Thánh Truyá»n; ngà i cÅ©ng có cÆ¡ há»™i Ä‘á» nghị các sá»a đổi cho chÆ°Æ¡ng nói vá» thẩm quyá»n và việc giải thÃch Thánh Kinh.
Vá» Giáo Há»™i, Ratzinger cùng vá»›i các Giám mục Äức và các chuyên viên "đồng chÃ" váºn Ä‘á»™ng cho ý niệm Giáo Há»™i nhÆ° bà tÃch được lồng sâu và o Hiến chế, má»™t quan tâm được chÃnh Äức Hồng y Frings phát biểu tại phòng há»p của Công Äồng. Cả Ratzinger lẫn Rahner Ä‘á»u cùng là m việc trong tiểu ban duyệt lại việc lên công thức cho tÃnh hiệp Ä‘oà n tại các Ä‘iá»u 22 và 23. Ratzinger cÅ©ng được cá» và o nhóm soạn lại sÆ¡ đồ vá» hoạt Ä‘á»™ng truyá»n giáo của Giáo Há»™i để Ä‘em ra thảo luáºn và o khóa cuối cùng của Công Äồng. Ngà i cá»™ng tác máºt thiết vá»›i Cha Congar trong việc xác định ná»n tảng thần há»c cho việc truyá»n giáo, má»™t chủ Ä‘á» mà cả hai thấy dá»… nhất trà vá»›i nhau. Trong nháºt ký của mình, Cha Congar coi Ratzinger là ngÆ°á»i "hợp lý, khiêm tốn, vô vị lợi và hay giúp đỡ". Cha gán cho Ratzinger công tìm ra câu định nghÄ©a cho hoạt Ä‘á»™ng truyá»n giáo, má»™t định nghÄ©a sau đó đã được chấp nháºn, cÅ©ng nhÆ° đã Ä‘á» nghị lồng phần vỠđại kết và o trong bản văn. Nhiá»u ngÆ°á»i khác gán cho ngà i công đã nghÄ© ra phần chú thÃch khiến Châu Mỹ La tinh được liệt và o miá»n truyá»n giáo dù đã được Phúc Âm hóa từ lâu. Trong các buổi tranh luáºn vá» Hiến chế Vui Mừng Và Hy Vá»ng hồi tháng 9 năm 1965, Ratzinger Ä‘Æ°a ra nhiá»u chỉ trÃch mà sau nà y được ngà i trình bà y trong các tác phẩm và bà i báo của mình. Ngà i cho rằng sÆ¡ đồ nà y quá duy tá»± nhiên (naturalistic) và phi lịch sá», không ghi nháºn đầy đủ vá» tá»™i lá»—i và các háºu quả của chúng, và quá lạc quan vá» tiến bá»™ nhân bản.
Tóm lại, ta có thể nói rằng Ratzinger thuá»™c ná»™i bá»™ nhóm thần há»c gia gây ảnh hưởng trổi vượt tại Vatican II. Dù lúc ấy ngà i má»›i chỉ 30 tuổi, thiếu thế đứng công khai nhÆ° Congar, Rahner và Gérard Philips. Trong các khóa đầu, ngà i là m việc máºt thiết vá»›i Rahner và các chuyên viên Dòng Tên ngÆ°á»i Äức, chống lại trÆ°á»ng phái Rôma, dù ngà i ăn nói chừng má»±c. Công Äồng cà ng tiến triển, Ratzinger cà ng trở nên Ä‘á»™c láºp hÆ¡n. Ngà i có những đóng góp Ä‘á»™c đáo và quan trá»ng và o văn kiện vá» truyá»n giáo và đưa ra lá»i chỉ trÃch Ä‘Ãch danh Hiến chế mục vụ vá» Giáo Há»™i trong thế giá»›i ngà y nay, cho thấy rõ: ngà i thÃch Thánh Augustinô hÆ¡n Thánh Tôma Aquinô và nhạy cảm đối vá»›i các Æ°u tÆ° của giáo phái Luthêrô.
Trong thá»i gian Công Äồng và Ãt năm sau khi Công Äồng kết thúc, thần há»c gia Ratzinger viết khá nhiá»u bình luáºn vá» các văn kiện của Công Äồng. Dù có nhiá»u phê phán, nhÆ°ng các nháºn định nà y phần lá»›n nhất trà vá»›i hÆ°á»›ng Ä‘i tổng quát của Vatican II và cho thấy ngà i chấp nháºn 3 mục tiêu đã được Äức Gioan XXIII nêu ra: canh tân Giáo Há»™i, hợp nhất Kitô hữu, và đối thoại vá»›i thế giá»›i ngà y nay. Ngà i hoan hô việc bác bá» má»™t số sÆ¡ đồ của Ủy Ban Chuẩn Bị, chủ yếu vì các sÆ¡ đồ nà y dùng ngôn ngữ kinh viện trừu tượng và thất bại không nói vá»›i thế giá»›i hiện đại bằng ngôn ngữ mục vụ. Ngà i đánh giá việc công đồng thoát ảnh hưởng khống chế của Rôma, và cởi mở cÅ©ng nhÆ° thà nh tháºt trong các bà n luáºn của mình.
Là thà nh viên của nhóm cấp tiến trong Công Äồng, Ratzinger giảng dạy tại đại há»c Tubingen vá»›i Hans Kung và tham gia ban chủ biên táºp san cấp tiến Concilium, xuất bản từ Hòa Lan. Năm 1969, sau cuá»™c nổi dáºy của sinh viên tại Tubingen, ngà i di chuyển tá»›i má»™t phân khoa có tÃnh truyá»n thống hÆ¡n là Regensburg. Rồi năm 1972, ngà i trở thà nh má»™t trong các thà nh viên sáng láºp ra tạp chà Communio, má»™t đối tác bảo thủ hÆ¡n của Concilium. Khuynh hÆ°á»›ng thần há»c của ngà i xem ra đã thay đổi. Năm 1975, ká»· niệm 10 năm kết thúc Vatican II, ngà i viết má»™t bà i báo, trong đó ngà i tuyên bố mình khác vá»›i nhóm cấp tiến, là nhóm muốn Ä‘i quá cả Công Äồng, và khác cả vá»›i nhóm bảo thủ là nhóm chỉ muốn lui vá» Ä‘Ã ng sau Công Äồng. Ngà i cho rằng con Ä‘Æ°á»ng thÃch đáng nhất là giải thÃch Vatican II hoà n toà n nhÆ° má»™t tiếp nối vá»›i các Công đồng trÆ°á»›c đó nhÆ° Trent và Vatican I, vì cả 3 công đồng nà y Ä‘á»u được cùng má»™t thẩm quyá»n nâng đỡ đó là Äức Giáo Hoà ng và hiệp Ä‘oà n Giám mục hiệp thông vá»›i ngà i.
Hai năm sau, ngà i được cá» nhiệm là m Tổng Giám mục rồi Hồng y, và năm 1981, là m Tổng trưởng Bá»™ TÃn Lý. Trong má»™t cuá»™c phá»ng vấn được công bố năm 1985, ngà i bác bá», không cho rằng Vatican II phải chịu trách nhiệm vá» việc đã tạo ra các xáo trá»™n thá»i háºu Công đồng. Theo ngà i, tình huống đó là do sá»± sổ lồng của các lá»±c lượng luáºn chiến và ly tâm trong Giáo Há»™i và sá»± lấn lÆ°á»›t của ý thức hệ tá»± do cấp tiến đầy cá nhân, duy lý và khoái lạc chủ nghÄ©a ở bên ngoà i Giáo Há»™i. Ngà i nhắc lại lá»i kêu gá»i phải trung thà nh vá»›i giáo huấn thá»±c sá»± của Công Äồng không cần có những dè dặt đôi khi là m nó thui chá»™t hay không được có những khai triển là m nó ra méo mó.
Theo ngà i, cần phải loại bá» các giải thÃch sai lạc trÆ°á»›c khi khởi sá»± việc tiếp nháºn Ä‘Ãch thá»±c. Ngà i bảo: phe bảo thủ cÅ©ng nhÆ° phe cấp tiến Ä‘á»u phạm cùng má»™t lầm lá»—i là không nháºn ra rằng Vatican II, vá» căn bản, hoà n toà n tiếp nối quá khứ. Khi bác bá» má»™t số dá»± thảo ban đầu, các nghị phụ đã không khÆ°á»›c từ há»c lý của các dá»± thảo ấy, má»™t há»c lý có tÃnh hết sức truyá»n thống, mà chỉ khÆ°á»›c từ văn phong của chúng, má»™t văn phong các ngà i coi là quá kinh viện và không đủ tÃnh mục vụ. Nguy hại hÆ¡n cả là khuynh hÆ°á»›ng của phe cấp tiến muốn đặt má»™t tÆ°Æ¡ng phản giữa chữ nghÄ©a trong bản văn Công đồng và tinh thần của nó. Phải tìm tinh thần ngay trong chữ nghÄ©a của nó.
Má»™t số ngÆ°á»i cho rằng Hiến chế mục vụ vá» Giáo Há»™i trong thế giá»›i ngà y nay, được soạn thảo và o giai Ä‘oạn chót, phải được coi nhÆ° tuyệt đỉnh của Công Äồng, mà các Hiến chế khác chỉ là dá»n Ä‘Æ°á»ng. Ratzinger có quan Ä‘iểm ngược hẳn. Hiến chế mục vụ là thứ yếu so vá»›i hai Hiến chế vá» mạc khải và Giáo Há»™i, vì hai Hiến chế nà y má»›i dẫn ngÆ°á»i giải thÃch trở vá» nguồn và tâm Ä‘iểm của Ä‘á»i sống Kitô hữu. Hiến chế vá» phụng vụ, dù không có tÃnh tÃn lý theo nghÄ©a hẹp, nhÆ°ng là Hiến chế thà nh công nhất trong 4 Hiến chế; Hiến chế mục vụ Vui Mừng Và Hy Vá»ng là má»™t cố gắng thăm dò nhằm áp dụng há»c lý Công giáo và o mối tÆ°Æ¡ng quan hiện nay của Giáo Há»™i vá»›i thế giá»›i.
Văn kiện đầu tiên được thảo luáºn tại khóa há»p năm 1962 là văn kiện vá» phụng vụ. Ngay trong các nháºn định sá»›m nhất của mình, Ratzinger đã hết lá»i ca ngợi văn kiện nà y. Ngà i ca ngợi các cố gắng của nó trong việc loại bá» tÃnh cô láºp của linh mục chủ tế và cổ vÅ© việc tham dá»± tÃch cá»±c của cá»™ng Ä‘oà n. Ngà i nhất trà vá»›i Hiến chế vá» việc cần phải dà nh tầm quan trá»ng lá»›n hÆ¡n cho Lá»i Chúa trong Thánh Kinh và việc công bố. Ngà i hà i lòng vá»›i Ä‘iá»u khoản của Hiến chế cho phép việc Hiệp Lá»… dÆ°á»›i cả hai hình và khuyến khÃch việc thÃch ứng và o địa phÆ°Æ¡ng do các Há»™i đồng Giám mục liên hệ Ä‘iá»u hÆ°á»›ng, gồm cả việc sá» dụng ngôn ngữ bình dân. Ngà i viết: "Cần phải phá đổ bức tÆ°á»ng tiếng La tinh nếu muốn cho phụng vụ má»™t lần nữa diá»…n tiến nhÆ° má»™t công bố hay má»™t lá»i má»i gá»i cầu nguyện". Ngà i cÅ©ng ủng há»™ lá»i kêu gá»i của Công Äồng nhằm tìm lại tÃnh Ä‘Æ¡n giản trong các ná»n phụng vụ tiên khởi và loại bá» những thêm thắt rÆ°á»m rà thá»i Trung Cổ.
Trong các trÆ°á»›c tác sau nà y khi đã là Hồng y, Ratzinger tìm cách đánh đổ các giải thÃch sai lạc Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Ngà i nhấn mạnh rằng: các nghị phụ không há» có ý định khởi diá»…n má»™t cuá»™c cách mạng phụng vụ. Các ngà i chỉ muốn dẫn khởi việc sá» dụng vừa phải ngôn ngữ bình dân song song vá»›i tiếng La tinh, chứ không há» nghÄ© tá»›i việc loại bá» tiếng La tinh, vẫn còn là ngôn ngữ chÃnh thức của Nghi Lá»… Rôma. Khi kêu gá»i sá»± tham dá»± tÃch cá»±c, Công đồng không há» nghÄ© tá»›i việc phải không ngừng hết nói, tá»›i hát, rồi Ä‘á»c và bắt tay; việc thinh lặng cầu nguyện cÅ©ng là phÆ°Æ¡ng cách hết sức sâu sắc của việc Ä‘Ãch thân tham dá»±. Ngà i đặc biệt tỠý tiếc vá» sá»± khuất dạng của âm nhạc thánh cổ truyá»n, tháºt trái vá»›i ý định của Công Äồng. Công Äồng cÅ©ng không há» có ý muốn khởi diá»…n việc thá» nghiệm và sáng tạo phụng vụ có tÃnh giáºt gân. Nó nghiêm cấm cả linh mục lẫn giáo dân không được tá»± ý thay đổi qui luáºt phụng vụ.
Ở má»™t số ấn phẩm, Ratzinger quả có than phiá»n vá» tÃnh Ä‘á»™t ngá»™t trong việc Äức Phaolô VI áp đặt Sách Lá»… sau Công Äồng, trong đó có việc loại bá» Thánh Lá»… TriÄ‘entinô. Hà nh Ä‘á»™ng nà y đã góp phần là m tăng cảm tưởng, khá phổ biến lúc ấy, cho rằng Công Äồng là má»™t gián Ä‘oạn chứ không phải là má»™t giai Ä‘oạn má»›i trong diá»…n trình phát triển liên tục. Vá» phần mình, thần há»c gia Ratzinger không có gì chống đối việc cá» hà nh Thánh Lá»… theo sách lá»… từng được sá» dụng trÆ°á»›c thá»i Công Äồng.
Trong các nháºn định đầu tiên của mình vá» Hiến chế mạc khải, nhà thần há»c trẻ tuổi Ratzinger phát biểu má»™t cách tÃch cá»±c. Câu đầu tiên rất lôi cuốn ngà i vì nó đặt Giáo Há»™i ở má»™t tÆ° thế kÃnh cẩn lắng nghe Lá»i Thiên Chúa. Ngà i cÅ©ng hoan nghênh cố gắng của Công Äồng nhằm phá vỡ não trạng chống Duy Hiện Äại (Modernism) của những nhà tân kinh viện và tiếp nháºn ngôn ngữ Thánh Kinh và cách sá» dụng hiện đại. Ngà i hà i lòng vá»›i việc Công Äồng nhìn nháºn diá»…n trình qua đó, Thánh Kinh phát sinh từ lịch sá» tôn giáo của Dân Chúa.
Trong các chÆ°Æ¡ng vá» Hiến chế Dei Verbum viết cho "Vorgrimler Commentary", Ratzinger má»™t lần nữa ca ngợi lá»i nói đầu nhÆ° là mở cá»a để Giáo Há»™i hÆ°á»›ng lên Lá»i Chúa và nhấn mạnh tá»›i giá trị của việc công bố. Dù vẫn tiếp tục ghi nháºn thà nh công của chÆ°Æ¡ng đầu vì đã nhấn mạnh tá»›i việc mạc khải xuyên qua lịch sá», ngà i phê bình rằng cái nhìn vá» lịch sá» Cá»±u Ước hÆ¡i quá lạc quan và đã bá» qua tÃnh lấn lÆ°á»›t của tá»™i lá»—i. Ngà i nháºn xét rằng việc lÆ°u ý tá»›i chủ Ä‘á» của Luthêrô vá» lá» luáºt và Tin Mừng có thể là m già u thêm cho bản văn. Thần há»c vỠđức tin trong Hiến chế, theo Æ°á»›c tÃnh của ngà i, chắc chắn đồng Ä‘iệu vá»›i, và có khi phong phú hÆ¡n, thần há»c của Vatican I. à kiến của Ratzinger vá» Thánh Truyá»n ở chÆ°Æ¡ng 2 cho thấy ngà i sắc sảo đánh giá được các khó khăn do các nhà bình luáºn Thệ phản nêu ra. Ngà i cho rằng chÆ°Æ¡ng nà y đã dà nh nhiá»u Æ°u tiên cho Thánh Kinh hÆ¡n là Thánh Truyá»n và ca ngợi nó đã đặt nhiệm chức giáo huấn của Giáo Há»™i bên dÆ°á»›i Lá»i Chúa. NhÆ°ng ngà i chỉ trÃch nó đã không nhìn nháºn Thánh Kinh nhÆ° là qui phạm để nháºn dạng các truyá»n thống không chân chÃnh từng là m méo mó Tin Mừng.
Cà ng có tuổi, thần há»c gia Ratzinger cà ng lên tiếng dÆ°á»›i má»™t nhãn quan khác, có tÃnh tuyên tÃn Công giáo nhiá»u hÆ¡n. Dù vẫn coi Hiến chế mạc khải nhÆ° là má»™t trong các bản văn sáng chói của Công đồng, ngà i cho rằng nó cần được tiếp nháºn má»™t cách chân thá»±c. Trong các lối giải thÃch hiện hà nh, ngà i thấy hai khuyết Ä‘iểm chÃnh. TrÆ°á»›c nhất, nó bị Ä‘á»c sai nhÆ° thể dạy rằng má»i mạc khải Ä‘á»u chứa trong Thánh Kinh. Ngà i cho rằng vì là má»™t thá»±c tại sống Ä‘á»™ng, mạc khải không thể bị đóng khung cứng ngắc trong má»™t bản văn. Thánh Truyá»n là má»™t "phần của mạc khải Ä‘i bên trên và đi quá Thánh Kinh và không thể hiểu được bên trong má»™t bá»™ công thức".
Theo Äức Hồng y Tổng trưởng, bá» qua Thánh Truyá»n sống Ä‘á»™ng chÃnh là má»™t trong các lầm lẫn nghiêm trá»ng nhất của ná»n chú giải háºu Công đồng. Lầm lẫn khác là đã rút gá»n ná»n chú giải và o phÆ°Æ¡ng pháp phê bình sá» há»c (historical-critical). Trong má»™t bà i báo vá» việc giải thÃch Thánh Kinh hiện đại, ngà i bình luáºn vá» sá»± bế tắc biểu kiến giữa nhà chú giải và nhà thần há»c tÃn lý. Khi Ä‘Æ°a ra cách vượt qua thế lưỡng nan nà y, Công đồng dạy rằng phÆ°Æ¡ng pháp phê bình sá» há»c chỉ là giai Ä‘oạn thứ nhất của khoa chú giải. Nó giúp soi sáng bản văn trên bình diện nhân bản và lịch sá», nhÆ°ng để tìm ra Lá»i Thiên Chúa, nhà chú giải phải Ä‘i xa hÆ¡n, phải dá»±a và o Thánh Kinh nhÆ° má»™t toà n thể, dá»±a và o Thánh Truyá»n, và dá»±a và o toà n bá»™ hệ thống các tÃn Ä‘iá»u Công giáo. Ngà i viết: "Bản thân tôi xác tÃn rằng cẩn tháºn Ä‘á»c hết toà n bá»™ bản văn của Dei Verbum có thể Ä‘em lại các yếu tố chủ yếu cho má»™t tổng hợp giữa phÆ°Æ¡ng pháp sá» há»c và khoa chú giải thần há»c". NhÆ°ng không may, việc tiếp nháºn háºu Công đồng trên thá»±c tế đã loại bá» phần thần há»c trong phát biểu của Công đồng, coi nó nhÆ° má»™t nhượng bá»™ đối vá»›i quá khứ, do đó khiến cho khoa chú giải Công giáo trở thà nh gần nhÆ° không phân biệt được vá»›i khoa chú giải Thệ phản. Cùng vá»›i việc gần nhÆ° Ä‘á»™c quyá»n của ná»n chú giải phê bình sá» há»c, việc bá» qua Thánh Truyá»n đã khiến nhiá»u Kitô hữu nghÄ© rằng trong Giáo Há»™i không Ä‘iá»u gì được giảng dạy mà không được phÆ°Æ¡ng pháp phê bình lịch sá» soi mói. Trên thá»±c tế, Ä‘iá»u ấy có nghÄ©a: các giả thuyết luôn luôn thay đổi của khoa chú giải đã trở thà nh thẩm quyá»n tÃn lý cao nhất trong Giáo Há»™i.
Trong má»™t thá»i gian dà i, Ratzinger đã nói khá nhiá»u đến Hiến chế TÃn lý vá» Giáo Há»™i. Qua các nháºn xét đầu tiên, ngà i cho rằng nó đã thà nh công trong việc đặt ý niệm Dân Chúa lên trên ý niệm Nhiệm Thể. Mô thức Nhiệm Thể, vốn được Æ°a chuá»™ng dÆ°á»›i thá»i Äức Piô XII, khá có giá trị nhÆ°ng đã không thể ban bố tÆ° cách Giáo Há»™i cho các Kitô hữu không phải là Công giáo và khiến ngÆ°á»i ta lầm lẫn trong việc đồng hóa Giáo Há»™i vá»›i Chúa Kitô, vị Chúa của mình. Ngà i cho rằng hình ảnh Dân Chúa hợp vá»›i Thánh Kinh nhiá»u hÆ¡n; nó giúp ta có chá»— nhìn nháºn tá»™i lá»—i nÆ¡i con cái Giáo Há»™i và cho thấy Giáo Há»™i vẫn Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng lữ hà nh dÆ°á»›i dấu hy vá»ng. Vì các lý do tÆ°Æ¡ng tá»±, ngà i cÅ©ng ủng há»™ chủ Ä‘á» Giáo Há»™i nhÆ° bà tÃch. Là dấu chỉ và dụng cụ, Giáo Há»™i được Ä‘iá»u hÆ°á»›ng vá» má»™t mục Ä‘Ãch nằm bên ngoà i chÃnh mình.
Trong nhiá»u bình luáºn lúc đầu, Ratzinger tá» ra rất quan tâm tá»›i tÃnh hiệp Ä‘oà n Giám mục. Ngà i tin rằng các Tông đồ tạo thà nh má»™t nhóm ổn định dÆ°á»›i quyá»n Phêrô là m đầu, giống các Giám mục sau đó dÆ°á»›i quyá»n tối thượng của ngÆ°á»i kế vị Phêrô. Theo quan Ä‘iểm của ngà i, tÃnh hiệp Ä‘oà n há»— trợ cho việc truyá»n đạt theo chiá»u ngang giữa các Giám mục vá»›i nhau. Äà ng sau tÃnh hiệp Ä‘oà n, là quan Ä‘iểm cho rằng Giáo Há»™i bao gồm các cá»™ng Ä‘oà n tÆ°Æ¡ng đối Ä‘á»™c láºp dÆ°á»›i quyá»n các Giám mục liên hệ. Việc tái khám phá ra các giáo há»™i địa phÆ°Æ¡ng khiến ta thấy rõ tÃnh Ä‘a phức quả nằm trong chÃnh cấu trúc của Giáo Há»™i. Ratzinger nháºn xét rằng: theo Tân Ước, Giáo Há»™i là hiệp thông các giáo há»™i địa phÆ°Æ¡ng, há»— tÆ°Æ¡ng liên kết vá»›i nhau nhá» Thân Mình và Lá»i Chúa Kitô, đặc biệt khi tụ há»p vá»›i nhau tại tiệc Thánh Thể. Trong tÆ° cách cầm đầu các giáo há»™i đặc thù, các Giám mục phải hợp tác vá»›i nhau trong má»™t thừa tác vụ vốn chủ yếu có tÃnh cá»™ng Ä‘oà n. Không phải má»i sáng kiến Ä‘á»u đặt lên vai má»™t mình Äức Giáo Hoà ng; ngà i có thể chấp nháºn Ä‘iá»u mà Giám mục Ä‘oà n hay má»™t bá»™ pháºn của nó ấn định.
Ratzinger Ãt thất vá»ng hÆ¡n má»™t số đồng nghiệp thần há»c gia khác đối vá»›i bản giải thÃch, dùng là m phụ lục cho chÆ°Æ¡ng 3 Hiến chế Lumen Gentium , nhằm soi sáng há»c lý hiệp Ä‘oà n. Bản ghi chú nà y trình bà y má»™t số minh giải cần thiết, dù hÆ¡i nghiêng vá» phÃa ủng há»™ quyá»n tối thượng của Äức Giáo Hoà ng. Tuy nhiên, không nên cÆ°á»ng Ä‘iệu vá» tầm quan trá»ng của nó, vì nó vừa không phải là văn kiện Công đồng vừa không được Äức Giáo Hoà ng ký nháºn. Dù được Äức Giáo Hoà ng chấp nháºn, nhÆ°ng nó chỉ được vị Tổng thÆ° ký của công đồng ký nháºn.
Và o giai Ä‘oạn nà y, Ratzinger cho rằng Thượng Há»™i đồng Giám mục do Äức Phaolô VI thiết láºp năm 1965, vá» má»™t và i phÆ°Æ¡ng diện, quả có tÃnh hiệp Ä‘oà n. Äa số các thà nh viên của nó do chÃnh các Giám mục bầu ra, danh xÆ°ng Thượng Há»™i đồng (Synod) vốn là má»™t từ ngữ khiến ta nhá»› tá»›i cấu trúc của Giáo Há»™i thá»i xÆ°a. Ngà i viết rằng: Thượng Há»™i đồng là "má»™t công đồng thÆ°á»ng trá»±c thu nhá»". Ngà i cÅ©ng cho rằng các Há»™i đồng Giám mục là những cÆ¡ quan giống nhÆ° Thượng Há»™i đồng, là m trung gian giữa các Giám mục cá thể và Äức Giáo Hoà ng; cÆ¡ quan nà y có quyá»n láºp pháp. Viết cho tạp chà Concilium năm 1965, ngà i cho rằng các Há»™i đồng Giám mục thể hiện má»™t phần tÃnh hiệp Ä‘oà n và quả quyết rằng chúng có căn bản thần há»c thá»±c sá»±.
Tại Vatican II, có sá»± chia rẽ ý kiến vá» việc nên hay không nên xem xét Thánh Mẫu há»c trong má»™t văn kiện riêng biệt. Cùng vá»›i đại Ä‘a số các thần há»c gia Äức, Ratzinger ủng há»™ ý kiến lồng Äức Mẹ và o Hiến chế vá» Giáo Há»™i, và cuối cùng đã xảy ra nhÆ° thế. Không nhÆ° Äức Cha Wojtyla, ngà i tỠý lo ngại vá» chủ nghÄ©a khuếch đại Äức Mẹ (Marian maximalism) và tá» ra không mấy thiện cảm đối vá»›i những tÆ°á»›c hiệu má»›i nhÆ° "Mẹ Giáo Há»™i". Má»™t phần vì vấn đỠđại kết, ngà i hoan nghênh việc Công Äồng tá»± chế không tuyên xÆ°ng Äức Mẹ là Äấng Trung Gian và Äồng Công Cứu Chuá»™c.
Trong các nháºn định đầu tiên của mình, Ratzinger ca ngợi tÃnh nhạy cảm đại kết của Hiến chế vá» Giáo Há»™i. Nó phá bỠđược cảm giác cho rằng các Kitô hữu không phải là Công giáo chỉ liên kết vá»›i Giáo Há»™i bằng má»™t Æ°á»›c muốn tiá»m ẩn, nhÆ° Äức Piô XII từng dạy. Nếu Ä‘á»c nó song song vá»›i sắc lệnh vỠđại kết, Lumen Gentium quả đã dà nh cho các cá»™ng đồng Thệ phản và ChÃnh thống tÆ° cách giáo há»™i tÃch cá»±c. Äối vá»›i thần há»c gia Ratzinger, Giáo Há»™i là Công giáo, nhÆ°ng các giáo há»™i và các cá»™ng đồng giáo há»™i đặc thù rất có thể hiện diện má»™t cách bất thÆ°á»ng bên ngoà i biên giá»›i của Giáo Há»™i. Má»™t số giáo há»™i, nhÆ° các cá»™ng đồng ChÃnh thống giáo Äông phÆ°Æ¡ng, xứng đáng được gá»i là các giáo há»™i theo nghÄ©a thần há»c.
Trong suốt sá»± nghiệp sau nà y, Ratzinger tiếp tục viết rá»™ng dà i vá» các vấn đỠđược Hiến chế vá» Giáo Há»™i của Vatican II nêu lên. Ngà i thÆ°á»ng xuyên trở lại các chủ Ä‘á» vá» Giáo Há»™i nhÆ° Dân Chúa, vốn là chủ Ä‘á» trong luáºn án tiến sÄ© của ngà i. Ngà y nay, ngà i cho rằng: khi gá»i Giáo Há»™i bằng danh xÆ°ng ấy, Công Äồng không dùng hạn từ "dân" theo nghÄ©a xã há»™i. Theo quan Ä‘iểm thá»±c nghiệm, dá»±a và o các phân tÃch xã há»™i há»c, Kitô hữu không phải là má»™t dân. NhÆ°ng các Kitô hữu không phải là dân nà y có thể trở thà nh dân của Thiên Chúa nhỠđược há»™i nháºp và o Chúa Kitô, qua việc tháp nháºp có tÃnh bà tÃch và o thân xác chịu đóng Ä‘inh và sống lại của NgÆ°á»i. Nói cách khác, Giáo Há»™i là dân của Thiên Chúa bởi vì nó là má»™t bà tÃch trong Chúa Kitô. Ở đây, ta phải ghi nháºn có sá»± thất bại vá» tiếp nháºn: Từ Công Äồng Vatican II, "ý niệm Giáo Há»™i nhÆ° bà tÃch khó lòng mà nháºp và o ý thức ngÆ°á»i ta".
Ratzinger không chống đối ná»n Giáo há»™i há»c vá» hiệp thông từng nổi báºt tại Thượng Há»™i đồng Giám mục thế giá»›i năm 1985 há»p bà n vá» việc giải thÃch Vatican II. Nhá» phép Thánh Thể, Giáo Há»™i hiệp thông vá»›i toà n bá»™ Nhiệm Thể Chúa Kitô. NhÆ°ng Ratzinger cho rằng "hiệp thông", ở má»™t mức Ä‘á»™ nà o đó, đã trở thà nh má»™t từ ngữ thá»i thượng và thÆ°á»ng bị bóp méo khi nhấn mạnh má»™t cách phiến diện tá»›i chiá»u ngang mà quên khuấy cả Thiên Chúa. Quả váºy, nó đã được dùng để cổ vÅ© má»™t hình thức của chủ nghÄ©a bình đẳng bên trong Giáo Há»™i.
Ratzinger hồi đầu coi việc Công Äồng tái láºp ná»n thần há»c vá» các giáo há»™i địa phÆ°Æ¡ng nhÆ° má»™t đóng góp hết sức quan trá»ng. Tuy nhiên, từ năm 1992, ngà i cho rằng vá» phÆ°Æ¡ng diện hữu thể và lịch sá», Giáo Há»™i hoà n vÅ© Æ°u tiên hÆ¡n các giáo há»™i đặc thù. Khởi nguyên, nó không do các giáo há»™i địa phÆ°Æ¡ng hay giáo há»™i miá»n tạo nên. Ngà i nói rằng: những ai cho rằng giáo há»™i đặc thù Æ°u tiên hÆ¡n Giáo Há»™i phổ quát, là đã giải thÃch sai các văn kiện của Công Äồng. Vá» tÃnh hiệp Ä‘oà n, khi có tuổi hÆ¡n, Ratzinger cho rằng theo Vatican II, Giám mục trÆ°á»›c nhất là thà nh viên của má»™t hiệp Ä‘oà n, má»™t hiệp Ä‘oà n từ bản chất vốn có tÃnh phổ quát. Giám mục là ngÆ°á»i kế vị các Tông đồ, má»—i vị Ä‘á»u đồng chịu trách nhiệm đối vá»›i Giáo Há»™i hoà n vÅ©, cùng vá»›i và dÆ°á»›i quyá»n Phêrô. Các Giám mục tại các giáo pháºn tham gia việc Ä‘iá»u khiển Giáo Há»™i hoà n vÅ© bằng cách cai quản tốt giáo há»™i của riêng mình, giữ cho giáo há»™i ấy luôn hiệp thông vá»›i Giáo Há»™i Công giáo. Trong ná»n thần há»c sau nà y của Ratzinger, Thượng Há»™i đồng Giám mục không còn được coi là cÆ¡ quan hiệp Ä‘oà n hay má»™t công đồng thu nhá» nữa; nó chỉ có tÃnh tÆ° vấn cho Äức Giáo Hoà ng để ngà i thi hà nh các trách vụ của mình. Nhá» thế, tiếng nói của Giáo Há»™i hoà n vÅ© được má»i ngÆ°á»i trong thế giá»›i ngà y nay nghe rõ hÆ¡n.
Má»™t thay đổi tÆ°Æ¡ng tá»± cÅ©ng đã xảy ra cho quan niệm của Ratzinger vá» các Há»™i đồng Giám mục, mà trÆ°á»›c đây ngà i coi là những cÆ¡ quan có tÃnh cá»™ng Ä‘oà n theo nghÄ©a thần há»c. Qua năm 1986, ngà i viết rằng: "Ta không nên quên rằng các Há»™i đồng Giám mục không có căn bản thần há»c; chúng không thuá»™c cÆ¡ cấu Giáo Há»™i nhÆ° ý Chúa Kitô, do đó, có thể loại bỠđược; chúng chỉ có chức năng thá»±c tiá»…n, cụ thể mà thôi". Khó có thể chối cãi rằng vá» các Há»™i đồng Giám mục, cÅ©ng nhÆ° vá» Thượng Há»™i đồng Giám mục, Äức Hồng y Ratzinger đã thay đổi quan Ä‘iểm trÆ°á»›c đây của ngà i.
Má»™t trong những vấn Ä‘á» gây tranh cãi hÆ¡n cả trong các giải thÃch vá» Hiến chế Lumen Gentium là ý nghÄ©a của mệnh Ä‘á»: Giáo Há»™i Chúa Kitô "tồn tại trong" (subsists in) Giáo Há»™i Công giáo Rôma. Má»™t số thần há»c gia cho câu đó nhìn nháºn việc Giáo Há»™i Chúa Kitô hiện diện trong nhiá»u giáo há»™i khác, nhÆ°ng không giáo há»™i nà o có thể tá»± cho mình là giáo há»™i duy nhất chân thá»±c. Ratzinger nghÄ© ngược lại. Äối vá»›i ngà i, "tồn tại" hà m nghÄ©a má»™t hiện hữu toà n bá»™, hoà n tất, tá»± mình đã đủ (self-contained subject). Bởi thế, Giáo Há»™i Công giáo thá»±c sá»± là Giáo Há»™i của Chúa Kitô. NhÆ°ng hạn từ "tồn tại" không có tÃnh loại trừ, Ä‘á»™c chiếm; nó chấp nháºn khả thể có những thá»±c thể có tÃnh giáo há»™i (ecclesial entities) tách biệt vá»›i Giáo Há»™i duy nhất vá» phÆ°Æ¡ng diện định chế. Tuy nhiên sá»± phân biệt (dividedness) hay tách biệt nà y không phải là những thá»±c tại có tÃnh bổ túc cho nhau má»™t cách đáng Æ°á»›c ao mà là má»™t thiếu sót cần được chữa trị.
Trong lÄ©nh vá»±c Thánh Mẫu há»c, Ratzinger không hà i lòng vá»›i má»™t hiểu lầm khác của Công Äồng. Ngà i tin rằng việc lồng chÆ°Æ¡ng vá» Äức Maria và o Hiến chế vá» Giáo Há»™i là để ngÆ°á»i ta chịu tìm tòi hiểu biết hÆ¡n chứ không hẳn để quên Ä‘i mầu nhiệm Äức Mẹ. ChÃnh ngà i đã vượt qua được nhiá»u dè dặt đối vá»›i các tÆ°á»›c hiệu của Äức Mẹ mà ngà i từng phát biểu lúc Công Äồng còn Ä‘ang diá»…n tiến. Ngà i tin rằng ta phải chạy đến vá»›i Äức Mẹ để há»c há»i các chân lý vá» Chúa Giêsu Kitô, những chân lý mà ta phải công bố.
Hiến chế mục vụ Gaudium et Spes, trong hình thức cuối cùng, chủ yếu là công trình của các nhà thần há»c Pháp. Các nhà thần há»c Äức không kiểm soát văn kiện nà y. Thá»i Công Äồng, thần há»c gia Ratzinger đã ghi nháºn nhiá»u khó khăn, bắt đầu là vấn Ä‘á» ngôn từ. Khi tiếp nháºn ngôn từ hiện đại, bản văn không tránh khá»i việc tá»± đặt mình ra ngoà i thế giá»›i Thánh Kinh, đến ná»—i, vì thế, các trÃch dẫn Thánh Kinh chỉ còn là những món trang trà phụ trá»™i. Vì công khai thÃch đối thoại hÆ¡n, nên Hiến chế đã biến đức tin không còn là má»™t đòi há»i khẩn cấp phải dấn thân trá»n vẹn mà chỉ còn là việc lùng kiếm đối thoại trong những vấn Ä‘á» mông lung. Chúa Kitô chỉ được nhắc tá»›i ở cuối má»—i phần, gần nhÆ° má»™t thứ trà dÆ° tá»u háºu.
Ratzinger cho rằng: thay vì lấy đối thoại thay thế các phát biểu tÃn lý, tốt hÆ¡n nên sá» dụng ngôn ngữ công bố, nại tá»›i thế giá ná»™i tại của chân lý Thiên Chúa. Dá»±a và o tÆ° tưởng Teilhard de Chardin, Hiến chế đã nối kết niá»m hy vá»ng Kitô giáo quá sát và o ý niệm hiện đại vá» tiến bá»™. Tiến bá»™ váºt chất hết sức hà m hồ, lưỡng nghÄ©a vì nó có thể dẫn tá»›i việc thoái hóa lẫn việc nhân bản hóa Ä‘Ãch thá»±c. Thánh Giá dạy ta rằng thế giá»›i không được cứu chuá»™c nhá» tiến bá»™ kỹ thuáºt nhÆ°ng nhá» tình yêu hiến sinh. Trong phần vá» thống nhất hóa, Gaudium et Spes nói tá»›i thế giá»›i má»™t cách thái quá, do quan Ä‘iểm chức năng và hữu dụng hÆ¡n là quan Ä‘iểm chiêm niệm và thán phục.
Lá»i bình luáºn của Ratzinger vá» chÆ°Æ¡ng đầu của Gaudium et Spes vẫn chứa má»™t số nháºn định công kÃch. Theo quan Ä‘iểm của ngà i, phần bà n tá»›i lÆ°Æ¡ng tâm ở Ä‘iá»u 16 đặt ra nhiá»u câu há»i không được giải đáp, nhÆ° vấn Ä‘á» lÆ°Æ¡ng tâm có thể sai lầm và vấn Ä‘á» quyá»n được theo má»™t lÆ°Æ¡ng tâm lầm lẫn. Theo nháºn định của ngà i, phần nói vỠý chà tá»± do ở Ä‘iá»u 17 "hoà n toà n thuá»™c phái Pelagian". Ngà i cho rằng nó không nói chi tá»›i toà n bá»™ các vấn Ä‘á» phức tạp mà Luther từng xá» lý dÆ°á»›i danh xÆ°ng "servum arbitrium" (ý chà nô bá»™c) dù chủ trÆ°Æ¡ng của Luther không phù hợp vá»›i Tân Ước.
Ratzinger không hoà n toà n tiêu cá»±c trong phán Ä‘oán của mình. Ngà i ca ngợi phần thảo luáºn vá» chủ nghÄ©a vô thần ở các Ä‘iá»u 19-21, cho rằng nó "cân bằng và có căn bản vững chắc". Ngà i cÅ©ng hà i lòng cho rằng văn kiện nà y, dù chỉ trÃch chủ nghÄ©a vô thần dÆ°á»›i má»i hình thức, nhÆ°ng đã không chỉ Ä‘Ãch danh chủ nghÄ©a cá»™ng sản Mác-xÃt, nhÆ° má»™t số nhà chiến tranh lạnh thÆ°á»ng mong muốn. Ngà i rất thÃch Ä‘iá»u 22 nói vá» tÃnh trung tâm của Chúa Kitô và mầu nhiệm Vượt Qua, thấy nó nói rất hay vá» các khả thể cứu rá»—i dà nh cho ngÆ°á»i chÆ°a được Phúc âm hóa, hÆ¡n hẳn các phát biểu "cá»±c kỳ không thá»a đáng" của Lumen Gentium 16, là đoạn xem ra muốn gợi ý rằng cứu rá»—i là má»™t thà nh tá»±u nhân bản chứ không hẳn má»™t hồng ân của Chúa.
Vá» Hiến chế nà y, Ratzinger thá»i sau xem ra không rút lại các phản biện trÆ°á»›c đây của mình, dù ngà i vẫn khuyên ngÆ°á»i ta nên chấp nháºn toà n bá»™ giáo huấn của Vatican II. NhÆ°ng ngà i cho rằng các hà m hồ tối nghÄ©a của Gaudium et Spes phần lá»›n đã bị các lối giải thÃch duy tục là m cho trầm trá»ng thêm. Ratzinger chủ trÆ°Æ¡ng rằng Công Äồng rất đúng trong Æ°á»›c muốn duyệt lại mối liên hệ giữa Giáo Há»™i và thế giá»›i. Có những giá trị, dù xuất phát ở bên ngoà i Giáo Há»™i, nhÆ°ng vẫn có chá»— đứng bên trong Giáo Há»™i, Ãt nhất cÅ©ng dÆ°á»›i hình thức đã được Ä‘iá»u chỉnh. Tuy nhiên, Giáo Há»™i và thế giá»›i không bao giá» gặp nhau mà không có tranh chấp. Các ná»n thần há»c thế gian đã quá dá»… dãi trong việc há»™i nháºp Phúc âm và o các trà o lÆ°u thế tục.
Rải rác đây đó trong các cuá»™c phá»ng vấn, Ratzinger nhắc tá»›i Ãt nhất 3 lệch lạc đặc thù trong các lối giải thÃch. Thứ nhất, Gaudium et Spes quả có nhắc tá»›i các dấu chỉ thá»i đại nhÆ°ng Hiến chế nà y nói rõ: các dấu chỉ nà y phải được biện phân và phê phán dÆ°á»›i ánh sáng Phúc âm. Các nhà giải thÃch hiện đại coi các dấu chỉ thá»i đại nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng pháp má»›i để tìm ra các chân lý thần há»c trong các biến cố hiện nay và biến chúng thà nh qui phạm để phê phán chứng tá Thánh Kinh và Thánh Truyá»n.
Thứ hai, Hiến chế mục vụ có thể sai lầm theo hÆ°á»›ng lạc quan, nhÆ°ng nó có công khai nói tá»›i tá»™i lá»—i và sá»± ác. Nó minh nhiên nhắc tá»›i Satan, không dÆ°á»›i 5 lần. Tuy nhiên, các nhà giải thÃch sau Công Äồng có khuynh hÆ°á»›ng coi Satan chỉ là má»™t thứ huyá»n thoại bán khai. Cuối cùng, Gaudium et Spes thÆ°á»ng hay nhắc tá»›i NÆ°á»›c Thiên Chúa. NhÆ°ng các Ä‘á»™c giả khoái chà lại thÆ°á»ng chỉ nói tá»›i nÆ°á»›c hoà bình, công lý và bảo tồn môi sinh. Ratzinger đặt câu há»i: phải chăng bá»™ ba giá trị nà y đã thay thế Thiên Chúa? Ngà i tá»± trả lá»i: giá trị không thể thay thế được chân lý, cÅ©ng nhÆ° không thể thay thế được Thiên Chúa, vì chúng chỉ là các tia phản chiếu chÃnh NgÆ°á»i. Không có Thiên Chúa, các giá trị sẽ bị các ý thức hệ phi nhân là m cho méo mó, nhÆ° từng thấy trong nhiá»u hình thức của chủ nghÄ©a Mác-xÃt.
Quả có nhiá»u thay đổi trong các nháºn định của Ratzinger vá» Vatican II. Lúc còn dò dẫm Ä‘i tìm con Ä‘Æ°á»ng thần há»c riêng cho mình, trong những năm đầu của Công Äồng, ngà i phải dá»±a và o Karl Rahner nhÆ° ngÆ°á»i chỉ bảo (mentor). Chỉ dần dần sau đó, ngà i má»›i hiểu rõ: cả ngà i lẫn Karl Rhaner, vá» phÆ°Æ¡ng diện thần há»c, quả Ä‘ang sống trong hai hà nh tinh khác nhau. Trong khi Rahner thấy mạc khải và cứu rá»—i chủ yếu trong các chuyển Ä‘á»™ng hÆ°á»›ng thượng của tinh thần con ngÆ°á»i, thì Ratzinger thấy chúng trong các biến cố lịch sỠđược Thánh Kinh và các Giáo phụ tiên khởi chứng thá»±c.
Sá»± nghiệp của Ratzinger rõ rà ng chịu ảnh hưởng ná»n thần há»c của mình. Trong tÆ° cách Tổng Giám mục và Hồng y, cà ng ngà y ngà i cà ng bị bó buá»™c phải đảm nhiệm nhiá»u trách nhiệm hÆ¡n đối vá»›i sinh hoạt công của Giáo Há»™i và do đó cà ng ngà y cà ng hiểu rõ nhu cầu cần có các cÆ¡ cấu bà tÃch có tÃnh hoà n vÅ© để duy trì tÃnh hợp nhất của Giáo Há»™i và sá»± trung trinh của Giáo Há»™i đối vá»›i Phúc âm. Ngà i cÅ©ng buá»™c phải tranh luáºn vá»›i các lối giải thÃch Vatican II mà cả ngà i lẫn các nghị phụ chÆ°a bao giá» dá»± tưởng. Các hy vá»ng thoạt đầu của ngà i đối vá»›i các cÆ¡ chế má»›i nhÆ° Há»™i đồng Giám mục đã được nhiá»u diá»…n biến chỉnh đốn.
Dù có những thay đổi nhÆ° thế, Äức Bênêđictô XVI vẫn cho thấy má»™t tÃnh nhất quán vá» căn bản. Trong tÆ° cách má»™t triết gia nhân vị và trong tÆ° cách má»™t thần há»c gia theo truyá»n thống Augustinô, ngà i mong Giáo Há»™i duy trì má»™t tÆ° thế cầu nguyện và thá» phượng. Ngà i không mấy tin tưởng ở kỹ thuáºt, ở chủ nghÄ©a tranh đấu xã há»™i, ở tham vá»ng của con ngÆ°á»i đòi xây dá»±ng NÆ°á»›c Thiên Chúa. ChÃnh vì thế, ngà i đánh giá cao các văn kiện Công đồng vá» phụng vụ và mạc khải, và khá dè dặt đối vá»›i các Hiến chế vá» Giáo Há»™i trong thế giá»›i hiện nay, dù vẫn công nháºn nó có những thà nh tá»±u vững chắc.
Theo Äức Hồng y Dulles, sá»± tÆ°Æ¡ng phản giữa Äức Giáo Hoà ng Bênêđictô XVI và vị tiá»n nhiệm của ngà i khá rõ rà ng. Äức Gioan Phaolô II là má»™t nhà đạo đức há»c xã há»™i, rất Æ°u tÆ° sao cho Giáo Há»™i can dá»± và o việc lên khuôn cho tráºt tá»± thế giá»›i, má»™t thế giá»›i của hòa bình, của công lý và của tình huynh đệ. Trong các văn kiện của Vatican II, văn kiện được Äức Gioan Phaolô II Æ°a thÃch chắc chắn là Hiến chế mục vụ Gaudium et Spes. Äức Bênêđictô XVI, ngÆ°á»i coi Gaudium et Spes nhÆ° Hiến chế yếu nhất trong 4 Hiến chế, nên tá» ra thÃch 3 văn kiện kia hÆ¡n.
NhÆ°ng dù nhà triết há»c Ba Lan và nhà thần há»c Äức có khác nhau vá» cái nhìn ra sao, các ngà i vẫn nhất trà vá»›i nhau rằng Công Äồng đã bị ngÆ°á»i ta giải thÃch sai má»™t cách trầm trá»ng. Cần phải hiểu rằng Công Äồng nà y phù hợp vá»›i giáo huấn thÆ°á»ng hằng của Giáo Há»™i. Phải tìm tinh thần thá»±c sá»± của Công Äồng trong chÃnh ngôn từ của nó, chứ không phải tách biệt khá»i ngôn từ ấy.
------------------------------
(1) Xem bà i Hoà n cầu hóa ngôi vị Giáo hoà ng
Vũ Văn An
(Nguồn: VietCatholic News) |
In bài này
Lưu dạng file
Gửi bài này qua Email
