SỨ ÄIỆP NGÀY HÃ’A BÃŒNH THẾ GIỚI LẦN THỨ 43 (1-1-2010) CỦA ÄỨC THÃNH CHA
BÊNÊÄICTÔ XVI
NẾU BẠN MUá»N XÂY Dá»°NG HÃ’A
BÌNH, HÃY BẢO TỒN THIÊN NHIÊN
1. Nhân dịp đầu năm má»›i, tôi muốn gá»i những lá»i cầu chúc an bình nồng
nhiệt nhất đến tất cả các cộng đoà n Kitô, các vị lãnh đạo quốc gia,
những ngÆ°á»i nam nữ thiện chà trên toà n thế giá»›i. Tôi đã chá»n Ä‘á» tà i cho
Ngà y Hòa Bình Thế giới lần thứ 43 nà y là : "Nếu bạn muốn xây dựng hòa bình, hãy bảo tồn thiên nhiên".
Sá»± tôn trá»ng thiên nhiên rất quan trá»ng vì â€sá»± sáng tạo là khởi đầu vÃ
là ná»n tảng của má»i hoạt Ä‘á»™ng của Thiên Chúa†(1) và việc bảo tồn công
trình nà y ngà y nay trở thà nh Ä‘iá»u thiết yếu đối vá»›i sá»± sống chung hòa
bình của nhân loại. Thá»±c váºy, nếu vì sá»± tà n ác của con ngÆ°á»i đối vá»›i
con ngÆ°á»i, có nhiá»u Ä‘e dá»a Ä‘ang đè nặng trên hòa bình và sá»± phát triển
nhân bản toà n diện chân thực - như chiến tranh, các cuộc xung đột quốc
tế và miá»n, những vụ khủng bố và vi phạm các quyá»n con ngÆ°á»i -, thì
những Ä‘e dá»a do sá»± lÆ¡ là , - nếu không muốn nói là sá»± lạm dụng - đối vá»›i
trái đất và các tà i nguyên thiên nhiên do Thiên Chúa ban, cũng không
kém phần đáng lo âu. Vì lý do đó, Ä‘iá»u rất quan trá»ng là nhân loại canh
tân và củng cố â€giao Æ°á»›c giữa con ngÆ°á»i và môi sinh, giao Æ°á»›c nà y phải
phản ánh tình yêu sáng tạo của Thiên Chúa, Äấng là nguồn gốc và là cùng
Ä‘Ãch của chúng ta†(2).
2. Trong Thông Ä‘iệp â€Bác ái trong chân lýâ€,
tôi đã nhấn mạnh rằng sá»± phát triển con ngÆ°á»i toà n diện có liên hệ chặt
chẽ vá»›i các nghÄ©a vụ phát sinh từ quan hệ của con ngÆ°á»i vá»›i môi trÆ°á»ng
thiên nhiên, vốn được coi như một món quà của Thiên Chúa ban cho tất cả
má»i ngÆ°á»i và việc sá» dụng món quà nà y bao gồm má»™t trách nhiệm chung đối
vá»›i toà n thể nhân loại, đặc biệt là đối vá»›i những ngÆ°á»i nghèo và các
thế hệ mai sau. Ngoà i ra tôi đã ghi nháºn rằng má»™t khi ngÆ°á»i ta coi
thiên nhiên, và nhất là con ngÆ°á»i, chỉ là kết quả của tình cá» và của
định mệnh thuyết tiến hóa, thì sẽ có nguy cơ là m suy giảm ý thức trách
nhiệm (3). Trái lại, nhìn nháºn thiên nhiên nhÆ° má»™t món quà của Thiên
Chúa ban cho nhân loại sẽ giúp chúng ta hiểu Æ¡n gá»i và giá trị của con
ngÆ°á»i. Cùng vá»›i tác giả Thánh Vịnh, chúng ta có thể ngưỡng má»™ tuyên
xÆ°ng rằng: â€Khi ngắm nhìn trá»i, công trình của tay Chúa, mặt trăng vÃ
các vì sao mà Chúa đã tạo dá»±ng, con ngÆ°á»i có là chi để Chúa nhá»› đến,
phà m nhân có là gì mà Chúa phải báºn tâm?†(Tv 8,4-5). Ngắm nhìn vẻ đẹp
thiên nhiên giúp chúng ta nhìn nháºn tình yêu của Äấng Tạo Hóa, Tình Yêu
đã â€chuyển Ä‘á»™ng mặt trá»i và các vì sao khácâ€, nhÆ° thi hà o Dante
Alighieri đã mô tả (4).
3. Cách đây 20 năm, khi chá»n Ä‘á» tà i cho Ngà y Hòa Bình thế giá»›i là â€Hòa bình vá»›i Thiên Chúa, hòa bình vá»›i toà n thể công trình tạo dá»±ngâ€,
ÄGH Gioan Phaolô II đã lÆ°u ý vá» quan hệ giữa chúng ta, trong tÆ° cách lÃ
thụ tạo của Thiên Chúa, vá»›i vÅ© trụ bao quanh chúng ta. NgÆ°á»i viết: "Ngà y nay, cà ng ngà y ngÆ°á»i ta cà ng ý thức rằng hòa bình thế giá»›i cÅ©ng
Ä‘ang bị Ä‘e dá»a vì sá»± thiếu tôn trá»ng thiên nhiên". Và NgÆ°á»i viết thêm
rằng không được bóp nghẹt â€lÆ°Æ¡ng tâm môi sinhâ€, trái lại cần phải tạo
Ä‘iá»u kiện để nó phát triển và trưởng thà nh, bằng cách tìm được kiểu
diá»…n tả thÃch hợp trong các chÆ°Æ¡ng trình và các sáng kiến cụ thể†(5).
Các vị Tiá»n Nhiệm khác của tôi cÅ©ng đã nói vá» quan hệ giữa con ngÆ°á»i vÃ
môi sinh. Và dụ, hồi năm 1971, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Thông điệp Rerum novarum (Tân
Sá»±), của Äức Lêô XIII, Äức Phaolô VI đã nhấn mạnh rằng: â€Sá»± khai thác
thiên nhiên bừa bãi có nguy cÆ¡ phá hủy thiên nhiên và con ngÆ°á»i trở
thà nh nạn nhân của sá»± suy thoái thiên nhiên nhÆ° thếâ€. Và NgÆ°á»i thêm
rằng nhÆ° thế, “không những môi sinh váºt chất trở thà nh má»™t Ä‘e dá»a
trÆ°á»ng kỳ vá»›i sá»± ô nhiá»…m và rác rưởi, các thứ bệnh má»›i, khả năng hủy
hoại hoà n toà n, nhÆ°ng cả khung cảnh con ngÆ°á»i, mà con ngÆ°á»i không còn
là m chủ được cũng bị thương tổn, và như thế nó tạo ra cho tương lai một
môi trÆ°á»ng mà con ngÆ°á»i không thể chấp nháºn được: đây là vấn Ä‘á» xã há»™i
có chiá»u kÃch to lá»›n liên hệ tá»›i toà n thể gia đình nhân loại†(6).
4. Tuy tránh không Ä‘i và o các giải pháp kỹ thuáºt chuyên biệt, Giáo Há»™i, trong tÆ° cách là â€chuyên gia vá» nhân đạoâ€,
mạnh mẽ lÆ°u ý vá» tÆ°Æ¡ng quan giữa Äấng Tạo Hóa, con ngÆ°á»i và thiên
nhiên. Năm 1990, Äức Gioan Phaolô II đã nói vá» â€cuá»™c khủng hoảng môi
sinh†và nhấn mạnh rằng cuá»™c khủng hoảng nà y chủ yếu có tÃnh chất luân
lý đạo đức, NgÆ°á»i chỉ rõ â€sá»± cấp thiết vá» luân lý cần phải có má»™t tình
liên Ä‘á»›i má»›i†(7). Lá»i kêu gá»i nà y ngà y nay cà ng khẩn cấp hÆ¡n, đứng
trÆ°á»›c những triệu chứng ngà y cà ng gia tăng vá» má»™t cuá»™c khủng hoảng mÃ
nếu không nghiêm túc cứu xét thì tháºt là vô trách nhiệm. Là m sao chúng
ta có thể tá» ra dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c những vấn Ä‘á» xuất phát từ các hiện
tượng nhÆ° sá»± thay đổi khà háºu, nạn sa mạc hóa, sá»± suy thoái và mất khả
năng sản xuất của những vùng nông nghiệp rộng lớn, sự ô nhiễm sông ngòi
và các mạch nÆ°á»›c, sá»± nghèo nà n hóa đặc tÃnh sinh váºt khác biệt
(biodiversità ), sự gia tăng thiên tai, nạn tà n lụi rừng cây tại những
vùng xÃch Ä‘á»›i và nhiệt Ä‘á»›i? Là m sao không để ý tá»›i má»™t hiện tượng Ä‘ang
lan rá»™ng, đó là â€những ngÆ°á»i tị nạn vá» môi sinhâ€: tức là những ngÆ°á»i vì
môi trÆ°á»ng sinh sống bị xuống cấp, nên há» buá»™c lòng rá»i bá» môi trÆ°á»ng
ấy, kể cả của cải, để ra đi, đương đầu với những nguy hiểm và bao nhiêu
Ä‘iá»u bất trắc của tình trạng bị bó buá»™c tản cÆ°? Là m sao không phản ứng
trước những xung đột hiện nay và những cuộc xung đột có thể bùng nổ vì
sự tìm kiếm các nguồn tà i nguyên thiên nhiên? Tất cả những vấn đỠấy có
ảnh hưởng sâu Ä‘áºm tá»›i việc thá»±c thi các quyá»n con ngÆ°á»i, tá»›i lÆ°Æ¡ng
thá»±c, sức khá»e và sá»± phát triểnâ€.
5. Tuy nhiên, cần phải xét
rằng cuá»™c khủng hoảng môi sinh không thể được thẩm định tách biệt khá»i
những vấn Ä‘á» gắn liá»n vá»›i nó, vì nó liên hệ sâu Ä‘áºm vá»›i chÃnh ý niệm vá»
sá»± phát triển và nhân sinh quan, cÅ©ng nhÆ° những quan hệ của con ngÆ°á»i
vá»›i đồng loại và thiên nhiên. Vì thế, Ä‘iá»u khôn ngoan là duyệt lại má»™t
cách sâu rộng và sáng suốt kiểu mẫu phát triển, cũng như suy tư vỠý
nghÄ©a ná»n kinh tế và các mục tiêu của nó, để sá»a sai những gì trục trặc
và thiếu quân bình. Tình trạng sức khá»e môi sinh của trái đất Ä‘ang đòi
há»i Ä‘iá»u đó; và nhất là cuá»™c khủng hoảng vá» văn hóa và luân lý của con
ngÆ°á»i cÅ©ng đòi phải xét lại nhÆ° váºy, vì từ lâu đã có những triệu chứng
hiển nhiên ở các nơi trên thế giới vỠcuộc khủng hoảng ấy (8). Nhân
loại Ä‘ang cần được canh tân sâu Ä‘áºm vá» văn hóa, cần tái khám phá những
giá trị há»p thà nh ná»n tảng vững chắc cho má»™t tÆ°Æ¡ng lai tốt đẹp hÆ¡n cho
tất cả má»i ngÆ°á»i. Những tình trạng khủng hoảng mà nhân loại Ä‘ang trải
qua, dù thuộc lãnh vực kinh tế, lương thực, môi sinh hay xã hội, xét
cho cùng, Ä‘á»u là má»™t cuá»™c khủng hoảng luân lý có liên hệ vá»›i nhau.
Những tình trạng ấy bó buá»™c phải suy nghÄ© lại con Ä‘Æ°á»ng chung của con
ngÆ°á»i. Äặc biệt chúng bó buá»™c phải chấp nháºn má»™t lối sống Ä‘iá»u Ä‘á»™ vÃ
liên Ä‘á»›i, vá»›i những qui luáºt và hình thức dấn thân má»›i mẻ, tin tưởng vÃ
can đảm dá»±a trên những kinh nghiệm tÃch cá»±c đã thá»±c hiện và quyết liệt
loại bỠnhững kinh nghiệm tiêu cực. Chỉ như thế cuộc khủng hoảng hiện
nay mới trở thà nh cơ hội để phân định và đưa ra những kế hoạch mới.
6. NÆ¡i nguồn gốc của Ä‘iá»u mà chúng ta gá»i là â€thiên nhiênâ€,
theo nghÄ©a vÅ© trụ, chẳng có má»™t â€chủ ý yêu thÆ°Æ¡ng và sá»± tháºt†hay sao?
Thế giá»›i nà y â€không phải là sản phẩm của má»™t sá»± tất định, má»™t định mệnh
mù quáng hay tình cỠnà o đó... Thế giới có nguồn gốc từ ý chà tự do của
Thiên Chúa, Äấng muốn cho các loà i thụ tạo được tham phần và o sá»± hiện
hữu, sự khôn ngoan và tốt là nh của Ngà i†(9). Sách Sáng thế, trong
những trang đầu tiên, dẫn chúng ta tới dự phóng khôn ngoan vỠvũ trụ,
là kết quả tư tưởng của Thiên Chúa, và nơi tột đỉnh của công trình sáng
tạo ấy có ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ, hỠđược dá»±ng nên giống hình ảnh Thiên
Chúa, để â€là m đầy trái đất†và â€cai quản nó†nhÆ° â€ngÆ°á»i quản lý†của
chÃnh Thiên Chúa (Cf St 1,28). Sá»± hòa hợp giữa Äấng Tạo Hóa, nhân loại
và thiên nhiên, mà Kinh Thánh mô tả, đã bị phá hủy vì tá»™i của Adam vÃ
Eva, của ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ, há» ham muốn chiếm Ä‘oạt địa vị của Thiên
Chúa, từ chối không coi mình là thụ tạo của Ngà i. Háºu quả là cả nghÄ©a
vụ â€cai quảnâ€, vun trồng và gìn giữ trái đất†của con ngÆ°á»i cÅ©ng bị
biến thái và nảy sinh cuá»™c xung Ä‘á»™t giữa con ngÆ°á»i và phần còn lại của
thiên nhiên (Cf St 3,17-19). Con ngÆ°á»i để cho mình bị lòng Ãch ká»· thống
trị, mất ý thức vỠmệnh lệnh của Thiên Chúa, và trong tương quan với
thiên nhiên, con ngÆ°á»i xá» sá»± nhÆ° kẻ khai thác bóc lá»™t, muốn thi hà nh
má»™t sá»± thống trị tuyệt đối trên thiên nhiên. NhÆ°ng ý nghÄ©a Ä‘Ãch thá»±c
của mệnh lệnh đầu tiên của Thiên Chúa, được sách Sáng thế nêu báºt,
không phải chỉ là má»™t sá»± trao ban quyá»n bÃnh, nhÆ°ng đúng hÆ¡n là má»™t lá»i
kêu gá»i lãnh nháºn trách nhiệm. Vả lại, triết lý khôn ngoan của những
ngÆ°á»i xÆ°a nhìn nháºn rằng thiên nhiên mà chúng ta được sá» dụng không
phải â€nhÆ° má»™t đống đồ phế thải tung tóe đây đó†(10), còn Mạc Khải Kinh
Thánh cho chúng ta hiểu rằng thiên nhiên là món quà của Äấng Tạo Hóa,
Ngà i đã thiết láºp những tráºt tá»± ná»™i tại cho nó, để con ngÆ°á»i có thể rút
ra từ đó những Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng cần thiết hầu â€bảo tồn và vun trồng thiên
nhiên†(Cf St 2,15) (11). Tất cả những gì hiện hữu Ä‘á»u thuá»™c vá» Thiên
Chúa, Ngà i ủy thác chúng cho con ngÆ°á»i, nhÆ°ng không phải để con ngÆ°á»i
sá» dụng chúng má»™t cách Ä‘á»™c Ä‘oán. Và khi con ngÆ°á»i, thay vì chu toà n vai
trò cộng tác viên của Thiên Chúa, lại thay thế Thiên Chúa, thì rốt cục
con ngÆ°á»i sẽ tạo nên sá»± nổi loạn của thiên nhiên, â€thiên nhiên bị con
ngÆ°á»i thống trị Ä‘á»™c Ä‘oán thay vì được cai quản†(12). Vì váºy, con ngÆ°á»i
có nghĩa vụ cai quản thiên nhiên trong tinh thần trách nhiệm, bảo tồn
và vun trồng nó (13).
7. Rất tiếc là chúng ta phải nhìn nháºn
rằng má»™t số đông ngÆ°á»i tại các quốc gia và miá»n khác nhau trên trái đất
ngà y cà ng cảm thấy khó khăn lá»›n vì sá»± cẩu thả hoặc từ khÆ°á»›c của nhiá»u
ngÆ°á»i không chăm sóc môi sinh trong tinh thần trách nhiệm. Công đồng
chung Vatican 2 đã nhắc nhở rằng â€Thiên Chúa đã dà nh trái đất và tất cả
những gì chứa Ä‘á»±ng trong đó cho tất cả má»i ngÆ°á»i và má»i dân tá»™c được sá»
dụng†(14). Vì thế, gia sản thiên nhiên thuộc vỠtoà n thể nhân loại.
Nhưng nhịp độ khai thác hiện nay đang là m một số nguồn tà i nguyên bị
lâm nguy không những cho thế hệ hiện tại, nhưng nhất là cho các thế hệ
tÆ°Æ¡ng lai (15). Vì thế, ta dá»… nháºn thấy sá»± suy thoái môi sinh thÆ°á»ng lÃ
do sá»± thiếu những chÃnh sách sáng suốt hoặc do sá»± theo Ä‘uổi những lợi
lá»™c kinh tế má»™t cách thiển cáºn, và đáng tiếc thay, những chÃnh sách nà y
thÆ°á»ng trở thà nh má»™t Ä‘e dá»a nghiêm trá»ng đối vá»›i thiên nhiên. Äể chống
lại hiện tượng ấy, dá»±a trên sá»± kiện â€má»—i quyết định kinh tế Ä‘á»u có má»™t
háºu quả luân lý†(16), cần là m sao để hoạt Ä‘á»™ng kinh tế tôn trá»ng môi
sinh nhiá»u hÆ¡n. Khi ta sá» dụng các nguồn tà i nguyên thiên nhiên, cần
quan tâm bảo tồn chúng, và dá»± trù cả những tổn phà - vá» mặt môi sinh vÃ
xã há»™i - những tổn phà nà y cần được coi nhÆ° má»™t mục quan trá»ng trong
các tổn phà của hoạt Ä‘á»™ng kinh tế. Cá»™ng đồng quốc tế và các chÃnh quyá»n
quốc gia có nhiệm vụ đưa ra những chỉ dẫn đúng đắn để chống lại một
cách hữu hiệu những cách thức khai thác môi sinh có hại cho nó. Äể bảo
vệ môi sinh, để bảo tồn các nguồn tà i nguyên và khà háºu, má»™t Ä‘Ã ng cần
phải hà nh Ä‘á»™ng trong sá»± tôn trá»ng các qui luáºt được xác định rõ rà ng vá»
mặt pháp lý và kinh tế, và đà ng khác cần để ý đến tình liên đới phải có
đối vá»›i những ngÆ°á»i cÆ° ngụ tại các vùng nghèo hÆ¡n trên trái đất và các
thế hệ tương lai.
8. Thá»±c váºy, dÆ°á»ng nhÆ° cần cấp thiết đạt tá»›i
một tình liên đới chân thà nh giữa các thế hệ. Không thể dồn cho các thế
hệ tương lai những tổn phà do việc sỠdụng các tà i nguyên môi sinh
chung: â€Trong tÆ° cách là những ngÆ°á»i thừa kế của các thế hệ trÆ°á»›c đây
và được hưởng công trình của những ngÆ°á»i đồng thá»i, chúng ta có nghÄ©a
vụ đối vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i và không thể không quan tâm tá»›i những ngÆ°á»i
sẽ đến sau chúng ta để nới rộng gia đình nhân loại. Tình liên đới đại
đồng, vốn là má»™t sá»± kiện và là má»™t Ä‘iá»u Ãch lợi cho chúng ta, cÅ©ng lÃ
má»™t nghÄ©a vụ. Äây là má»™t trách nhiệm của các thế hệ hiện tại đối vá»›i
các thế hệ tương lai, và cũng là trách nhiệm của mỗi quốc gia và cộng
đồng quốc tế†(17). Việc sỠdụng các nguồn tà i nguyên thiên nhiên phải
là m sao để những lợi Ãch hiện thá»i không kéo theo những háºu quả tiêu
cá»±c cho các sinh váºt, con ngÆ°á»i và những váºt khác, hiện tại và tÆ°Æ¡ng
lai; việc bảo tồn tà i sản riêng không ngăn cản tiêu Ä‘Ãch chung của các
tà i nguyên cho tất cả má»i ngÆ°á»i (18); sá»± can thiệp của con ngÆ°á»i không
được là m thÆ°Æ¡ng tổn sá»± phong phú của trái đất, để mÆ°u Ãch ngà y nay vÃ
trong tương lai. Ngoà i sự liên đơn chân thà nh giữa các thế hệ, cũng cần
tái khẳng định nghĩa vụ luân lý cấp thiết phải canh tân tình liên đới
trong cùng thế hệ với nhau, đặc biệt là trong các quan hệ giữa những
quốc gia Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng phát triển và những nÆ°á»›c công nghệ cao: â€Cá»™ng
đồng quốc tế có nghÄ©a vụ không thể tránh né cần tìm ra những con Ä‘Æ°á»ng
chÃnh thức để qui định sá»± khai thác các tà i nguyên không thể hồi hại,
vá»›i sá»± tham gia của các nÆ°á»›c nghèo, để cùng nhau láºp kế hoạch cho tÆ°Æ¡ng
lai†(19). Cuộc khủng hoảng môi sinh chứng tỠcần cấp thiết có một tình
liên Ä‘á»›i được thể hiện trong không gian và thá»i gian. Thá»±c váºy, Ä‘iá»u
quan trá»ng là nhìn nháºn trách nhiệm lịch sá» của các nÆ°á»›c công nghệ
trong số các nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng môi sinh hiện nay. Các
nước kém phát triển hơn, và đặc biệt là các nước đang trổi lên, cũng
không được miá»…n chuẩn trách nhiệm đối vá»›i thiên nhiên, vì tất cả Ä‘á»u có
nghÄ©a vụ dần dần chấp nháºn các biện pháp và chÃnh sách môi sinh hữu
hiệu. Äiá»u nà y có thể thá»±c hiện dá»… dà ng hÆ¡n nếu ngÆ°á»i ta bá»›t những tÃnh
toán vụ lợi trong việc viện trợ và thông truyá»n kiến thức cÅ©ng nhÆ° sá»
dụng các kỹ thuáºt tôn trá»ng môi sinh hÆ¡n.
9. Chắc chắn một
trong những vấn Ä‘á» chÃnh mà cá»™ng đồng quốc tế cần giải quyết là vấn Ä‘á»
các nguồn năng lượng, bằng cách xác định những kế hoạch chung và dà i
hạn để thá»a mãn các nhu cầu năng lượng của thế hệ hiện tại và tÆ°Æ¡ng
lai. Vá»›i mục Ä‘Ãch ấy, các xã há»™i kỹ thuáºt tân tiến cần tá» ra sẵn sà ng
cổ vÅ© lối sống Ä‘iá»u Ä‘á»™, giảm bá»›t nhu cầu năng lượng và cải tiến các
Ä‘iá»u kiện sá» dụng chúng. Äồng thá»i, cần cổ vÅ© việc nghiên cứu và ứng
dụng các năng lượng Ãt ảnh hưởng hÆ¡n tá»›i môi sinh hÆ¡n, và cần â€tái phân
phối các nguồn năng lượng trên trái đất, là m sao để các nước không có
cÅ©ng có thể được hưởng†(20). Vì váºy, cuá»™c khủng hoảng môi sinh là cÆ¡
há»™i lịch sỠđể Ä‘á» ra má»™t câu trả lá»i táºp thể nhắm biến cải kiểu mẫu
phát triển hoà n vÅ© theo chiá»u hÆ°á»›ng tôn trá»ng hÆ¡n đối vá»›i thiên nhiên
và phát triển con ngÆ°á»i toà n diện, theo giá trị của đức bác ái trong
chân lý. Vì thế, tôi cầu mong có sá»± chấp nháºn má»™t kiểu mẫu phát triển
dá»±a trên đặc tÃnh trung tâm của con ngÆ°á»i, sá»± thăng tiến và chia sẻ
công Ãch, trách nhiệm, ý thức vá» sá»± cần thiết phải thay đổi lối sống vÃ
sá»± khôn ngoan tháºn trá»ng, là nhân đức chỉ dẫn những hà nh vi cần thá»±c
hiện ngà y nay, tiên liệu những gì có thể xảy ra ngà y mai (21).
10. Äể hÆ°á»›ng dẫn nhân loại tiến vá» sá»± quản trị môi sinh và các tà i
nguyên của trái đất má»™t cách lâu bá»n, con ngÆ°á»i được má»i gá»i sá» dụng
trà thông minh của mình trong lãnh vá»±c nghiên cứu khoa há»c và kỹ thuáºt
và trong việc ứng dụng những khám phá từ đó mà ra. â€Tình liên Ä‘á»›i má»›iâ€
mà Äức Gioan Phaolô II đã Ä‘á» nghị trong Sứ Ä‘iệp nhân ngà y Hòa Bình Thế
giá»›i năm 1990 (22), và â€tình liên Ä‘á»›i hoà n vũ†mà chÃnh tôi đã nhắc đến
trong Sứ điệp nhân Ngà y Hòa Bình Thế giới năm 2009 (23), là những thái
độ thiết yếu để hướng dẫn những nỗ lực bảo vệ thiên nhiên, qua một hệ
thống quản lý các tà i nguyên trái đất có phối hợp hơn trên bình diện
quốc tế, nhất là trong lúc ngÆ°á»i ta thấy ngà y cà ng hiển nhiên sá»± liên
hệ chặt chẽ giữa cuộc chiến đấu chống suy thoái môi sinh và sự thăng
tiến phát triển con ngÆ°á»i toà n diện. Äây là má»™t Ä‘á»™ng thái (dinamica)
không thể bá» qua, xét vì â€sá»± phát triển nhân bản toà n diện không thể
xảy ra nếu không có sự phát triển tình liên đới của nhân loại†(24).
Ngà y nay có bao nhiêu khả năng khoa há»c và những phÆ°Æ¡ng thức có tiá»m
năng đổi má»›i, nhỠđó có thể mang lại những giải pháp thá»a đáng và hà i
hòa cho quan hệ giữa con ngÆ°á»i và môi sinh. Và dụ, cần khuyến khÃch các
nghiên cứu nhắm tìm ra những phương thức hữu hiệu nhất để khai thác
tiá»m năng lá»›n lao của năng lượng mặt trá»i. CÅ©ng cần chú ý nhÆ° thế đối
với vấn đỠnước trên thế giới và hệ thống thủy địa (idrogeologico) trên
hoà n cầu, chu kỳ của hệ thống nà y có tầm quan trá»ng hà ng đầu đối vá»›i sá»±
sống trên trái đất và sá»± ổn định của nó Ä‘ang có nguy cÆ¡ bị Ä‘e dá»a trầm
trá»ng vì những thay đổi khà háºu. CÅ©ng cần tìm kiếm những kế hoạch thÃch
hợp để phát triển nông thôn, qui trá»ng tâm và o các tiểu nông dân và gia
đình há», cÅ©ng nhÆ° cần Ä‘á» ra những chÃnh sách thÃch hợp để quản lý rừng
cây, loại bỠcác đồ phế thải, đỠcao giá trị của sự hợp lực hiện hữu
giữa việc chống lại thay đổi khà háºu và chiến đấu chống nghèo đói. Cần
có những chÃnh sách quốc gia có tầm mức rá»™ng lá»›n, được bổ túc bằng sá»±
dấn thân của quốc tế, nhắm mang lại những lợi Ãch quan trá»ng, nhất lÃ
vá» trung hạn và dà i hạn. Tóm lại, cần ra khá»i tiêu chuẩn thuần túy thị
trÆ°á»ng để cổ võ những hình thức sản xuất nông nghiệp và công nghệ tôn
trá»ng tráºt tá»± thiên nhiên và đáp ứng các nhu cầu cÆ¡ bản của má»i ngÆ°á»i.
Cần đương đầu với vấn đỠmôi sinh không phải chỉ nghĩ đến viễn tượng
kinh hoà ng mà sự suy thoái môi sinh có thể gây ra; động lực thúc đẩy
giải quyết vấn Ä‘á» nà y phải dá»±a trên sá»± tìm kiếm má»™t tình liên Ä‘á»›i Ä‘Ãch
thá»±c theo chiá»u kÃch hoà n cầu, dá»±a theo các giá trị bác ái, công lý vÃ
công Ãch. Äà ng khác, nhÆ° tôi đã có dịp nhắc nhở, â€kỹ thuáºt không bao
giá» chỉ là kỹ thuáºt thuần túy. Nó biểu lá»™ con ngÆ°á»i và khát vá»ng phát
triển của con ngÆ°á»i; nó diá»…n tả lòng mong Æ°á»›c của tâm trà con ngÆ°á»i
muốn dần dần vượt thắng má»™t số sá»± lệ thuá»™c váºt chất. Vì thế, kỹ thuáºt
cÅ©ng thuá»™c vá» mệnh lệnh â€hãy vun trồng và bảo tồn trái đất†(Cf St
2,15) mà Thiên Chúa ủy thác cho con ngÆ°á»i, và nó phải nhắm củng cố giao
Æ°á»›c giữa con ngÆ°á»i và môi sinh được kêu gá»i phản ánh tình thÆ°Æ¡ng sáng
tạo của Thiên Chúa†(25).
11. Má»™t Ä‘iá»u ngà y cà ng rõ rà ng là đá»
tà i suy thoái môi sinh đặt vấn Ä‘á» vá» thái Ä‘á»™ của má»—i ngÆ°á»i chúng ta,
lối sống và những kiểu mẫu tiêu thụ và sản xuất Ä‘ang thịnh hà nh, thÆ°á»ng
không thể chấp nháºn được vá» phÆ°Æ¡ng diện xã há»™i, môi sinh và cả vá» kinh
tế nữa. Ngà y nay ngÆ°á»i ta thấy cần phải có má»™t sá»± thay đổi não trạng
thá»±c sá»±, thúc đẩy má»i ngÆ°á»i chấp nháºn má»™t lối sống má»›i â€theo đó sá»± tìm
kiếm chân, thiện, mỹ và sự hiệp thông với tha nhân để cùng nhau tăng
trÆ°á»ng trở thà nh những yếu tố xác định sá»± chá»n lá»±a tiêu thụ, tiết kiệm
và đầu tư†(26). Cà ng ngà y cần phải giáo dục vỠviệc xây dựng hòa bình
Ä‘i từ những chá»n lá»±a có chiá»u kÃch rá»™ng lá»›n, trên bình diện bản thân,
gia đình, cá»™ng Ä‘oà n và chÃnh trị. Tất cả chúng ta Ä‘á»u có trách nhiệm
bảo vệ và săn sóc thiên nhiên. Trách nhiệm nà y không có biên giới. Theo
nguyên tắc phụ Ä‘á»›i, Ä‘iá»u quan trá»ng là má»—i ngÆ°á»i dấn thân theo bình
diện tương ứng với mình, hoạt động để vượt thắng sự ưu tiên dà nh cho tư
lợi. Các chủ thể khác nhau trong xã há»™i dân sá»± và các tổ chức phi chÃnh
phủ có vai trò gây ý thức và huấn luyện. Các tổ chức nà y đang quyết
liệt và quảng đại dấn thân phổ biến trách nhiệm môi sinh, trách nhiệm
nà y ngà y cà ng phải Ä‘i kèm sá»± tôn trá»ng â€môi sinh nhân sự†(ecologia
umana). Ngoà i ra, cần nhắc nhở trách nhiệm của các cÆ¡ quan truyá»n thông
trong lãnh vá»±c nà y, bằng cách Ä‘á» nghị những kiểu mẫu tÃch cá»±c cần noi
theo. Quan tâm chăm sóc môi sinh đòi phải có một cái nhìn xa và bao
quát vỠthế giới; một nỗ lực chung và trách nhiệm để đi từ thái độ chỉ
chú tâm đến những lợi lá»™c Ãch ká»· của đất nÆ°á»›c tiến tá»›i má»™t cái nhìn
ngà y cà ng bao gồm những nhu cầu của má»i dân tá»™c. Ta không thể dá»ng dÆ°ng
đối vá»›i những gì xảy ra quanh chúng ta, vì sá»± suy thoái của bất kỳ miá»n
nà o trên trái đất cÅ©ng ảnh hưởng tá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i. Những quan hệ
giữa các cá nhân, các nhóm xã hội và quốc gia, cũng như những quan hệ
giữa con ngÆ°á»i và môi sinh, được kêu gá»i đón nháºn đặc tÃnh tôn trá»ng vÃ
â€bác ái trong chân lýâ€. Trong bối cảnh rá»™ng rãi ấy, Ä‘iá»u đáng mong Æ°á»›c
hÆ¡n bao giá» hết là ngÆ°á»i ta cụ thể hóa và đạt được sá»± đồng thuáºn trong
những cố gắng của cộng đồng quốc tế nhắm dần dần giải trừ võ trang hạt
nhân và tiến tới một thế giới không còn loại võ khà nà y, nguyên sự hiện
diện của các võ khà hạt nhân cÅ©ng Ä‘e dá»a sá»± sống của trái đất và tiến
trình phát triển toà n diện của nhân loại hiện tại và tương lai.
12. Giáo Hội có một trách nhiệm đối với thiên nhiên và cảm thấy phải
thi hà nh trách nhiệm ấy, cả trong lãnh vực công cộng, để bảo vệ đất
đai, nước và không khà là những món quà Thiên Chúa Tạo Hóa dà nh cho tất
cả má»i ngÆ°á»i, và nhất là để bảo vệ con ngÆ°á»i chống lại nguy cÆ¡ hủy diệt
chÃnh mình. Thá»±c váºy, sá»± suy thoái thiên nhiên có liên hệ chặt chẽ vá»›i
ná»n văn hóa hình thà nh sá»± sống chung của con ngÆ°á»i, vì thế, â€khi môi
sinh nhân sự†được tôn trá»ng trong xã há»™i, thì cả môi sinh thiên nhiên
cÅ©ng được lợi Ãch theo†(27). Ta không thể đòi ngÆ°á»i trẻ tôn trá»ng môi
sinh, nếu há» không được giúp đỡ, trong gia đình và xã há»™i, để tôn trá»ng
chÃnh bản thân há»: cuốn sách thiên nhiên thá»±c là duy nhất, vá» phÆ°Æ¡ng
diện môi sinh cũng như vỠphương diện luân lý đạo đức bản thân, gia
đình và xã hội (28). Các nghĩa vụ đối với môi sinh xuất phát từ những
nghÄ©a vụ đối vá»›i con ngÆ°á»i xét nÆ¡i chÃnh bản thân và trong quan hệ vá»›i
tha nhân. Vì thế, tôi vui lòng khuyến khÃch việc giáo dục vá» trách
nhiệm môi sinh, - nhÆ° tôi đã nói đến trong Thông Ä‘iệp â€Bác ái trong
chân lýâ€, - để bảo tồn má»™t â€môi sinh Ä‘Ãch thá»±c vá» nhân sự†và tiếp đến
tái quyết liệt củng cố tÃnh chất bất khả xâm phạm của của sá»± sống con
ngÆ°á»i trong má»i giai Ä‘oạn và trong má»i hoà n cảnh, củng cố phẩm giá của
con ngÆ°á»i và sứ mạng không thể thay thế được của gia đình, trong đó
ngÆ°á»i ta giáo dục vá» tình yêu đối vá»›i tha nhân và tôn trá»ng thiên nhiên
(29). Cần bảo tồn gia sản nhân sự của xã hội. Gia sản các giá trị nà y
có nguồn gốc và được ghi trong luáºt luân lý tá»± nhiên, vốn là ná»n tảng
sá»± tôn trá»ng con ngÆ°á»i và thiên nhiên.
13. Sau cùng không nên
quên sá»± kiện rất quan trá»ng là bao nhiêu ngÆ°á»i tìm được yên hà n và an
bình, cảm thấy được đổi mới và nâng đỡ khi hỠtiếp xúc trực tiếp với vẻ
đẹp và sự hà i hòa của thiên nhiên. Vì thế, có một thứ hỗ tương: khi ta
chăm sóc thiên nhiên, thì chúng ta nháºn thấy rằng qua thiên nhiên,
Thiên Chúa cÅ©ng chăm sóc chúng ta. Äà ng khác, má»™t quan niệm đúng đắn vá»
quan hệ của con ngÆ°á»i vá»›i môi sinh không Ä‘Æ°a tá»›i sá»± tuyệt đối hóa thiên
nhiên và cÅ©ng không coi nó quan trá»ng hÆ¡n chÃnh con ngÆ°á»i. Sở dÄ© Huấn
Quyá»n của Há»™i Thánh tá» ra dè dặt đối vá»›i má»™t quan niệm vá» môi sinh theo
xu hÆ°á»›ng coi môi sinh và sinh váºt là trung tâm, là vì quan niệm ấy loại
bá» sá»± khác biệt vá» thá»±c thể và cứu cánh giữa con ngÆ°á»i và các sinh váºt
khác. NhÆ° thế, trong thá»±c tế ngÆ°á»i ta loại bá» căn tÃnh và vai trò cao
trá»ng hÆ¡n của con ngÆ°á»i, và cổ vÅ© má»™t quan niệm â€cá đối bằng đầu†vá»
phẩm giá của má»i sinh váºt. Và thế là ngÆ°á»i ta chiá»u theo má»™t thứ chủ
thuyết phiếm thần mới, với những sắc thái tân ngoại giáo, coi ơn cứu độ
con ngÆ°á»i xuất phát từ thiên nhiên mà thôi, thứ thiên nhiên được hiểu
theo nghÄ©a hoà n toà n duy tá»± nhiên. Trái lại, Giáo Há»™i má»i gá»i đặt vấn
Ä‘á» má»™t cách quân bình, trong niá»m tôn trá»ng qui luáºt mà Äấng Tạo Hóa đã
ghi khắc nÆ¡i công trình của ngà i, khi ủy thác cho con ngÆ°á»i vai trò gìn
giữ và quản trị thiên nhiên trong tinh thần trách nhiệm, vai trò mà con
ngÆ°á»i không được lạm dụng, và cÅ©ng không thể từ khÆ°á»›c. Thá»±c váºy, cả láºp
trÆ°á»ng chống lại sá»± tuyệt đối hóa kỹ thuáºt và quyá»n năng của con ngÆ°á»i,
cũng có thể trở thà nh là một sự xâm phạm không những chống lại thiên
nhiên, nhÆ°ng còn là m thÆ°Æ¡ng tổn chÃnh phẩm giá con ngÆ°á»i.
14.
â€Nếu bạn muốn hòa bình, hãy bảo tồn thiên nhiênâ€. Sá»± tìm kiếm hòa bình
từ phÃa má»i ngÆ°á»i thiện chà chắc chắn sẽ dá»… dà ng hÆ¡n nhá» cùng nhìn nháºn
quan hệ không thể tách rá»i giữa Thiên Chúa, con ngÆ°á»i và toà n thể thiên
nhiên. Äược Mạc Khải của Chúa soi sáng và noi theo Truyá»n Thống của
Giáo Há»™i, các tÃn hữu Kitô đóng góp phần của mình. Há» nhìn vÅ© trụ vá»›i
các kỳ công dưới ánh sáng hoạt động sáng tạo của Chúa Cha và công trình
cứu chuá»™c của Chúa Kitô, Äấng đã dùng cái chết và sá»± sống lại của Ngà i
mà hòa giải cùng Thiên Chúa, â€má»i sá»± trên trái đất cÅ©ng nhÆ° trên trá»iâ€
(Cl 1,20). Chúa Kitô chịu đóng đinh và sống lại, đã ban cho nhân loại
Thần Trà Thánh Hóa của ngà i, hÆ°á»›ng dẫn con Ä‘Æ°á»ng lịch sá», trong khi chá»
đợi ngà y quang lâm của Chúa, khai mạc â€trá»i má»›i đất má»›i†(2 Pr 3,13),
trong đó công lý và hòa bình sẽ hiển trị vÄ©nh cá»u. Vì thế, bảo vệ môi
sinh thiên nhiên để kiến tạo một thế giới hòa bình, đó là một nghĩa vụ
của má»—i ngÆ°á»i. Äó là má»™t thách đố cấp thiết cần phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i má»™t
quyết tâm chung và được đổi mới; đó là một cơ hội Chúa quan phòng ban
để trao cho các thế hệ trẻ viá»…n tượng má»™t tÆ°Æ¡ng lai tốt đẹp hÆ¡n cho má»i
ngÆ°á»i. Ước gì các vị lãnh đạo các quốc gia và những ngÆ°á»i ở má»i cấp Ä‘á»™
quan tâm đến số pháºn của nhân loại hãy ý thức Ä‘iá»u nà y: việc bảo tồn
thiên nhiên và thá»±c hiện hòa bình là những thá»±c tại có liên hệ máºt
thiết vá»›i nhau! Vì thế, tôi má»i gá»i tất cả các tÃn hữu hãy dâng lá»i
khẩn nguyện nồng nhiệt lên Thiên Chúa, Äấng Tạo Hóa toà n năng và là Cha
từ bi, xin Chúa là m cho tâm hồn má»—i ngÆ°á»i nam nữ đón nháºn và sống lá»i
kêu gá»i khẩn thiết: Nếu bạn muốn xây dá»±ng hòa bình hãy bảo tồn thiên
nhiên.
Vatican,
ngà y 8 tháng 12 năm 2009
BÊNÊÄICTÔ XVI, Giáo Hoà ng
---------------------------------------------------
[1] Giáo lý Giáo Há»™i Công giáo, số. 198. [2] Benoit XVI, Sứ Ä‘iệp Ngà y hòa bình thế giá»›i 2008, n.7. [3] Xem. Số. 48. [4] La Divine Comédie, Paradis, XXXIII, 145. [5] Sứ Ä‘iệp Ngà y hòa bình thế giá»›i, 1/1/1990, số 1. [6] Tông thÆ° Octogesima adveniens, số.21. [7] Sứ Ä‘iệp Ngà y hòa bình thế giá»›i, số 10. [8] X. Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số 32. [9] Giáo lý Giáo Há»™i Công giáo, số 295. [10] Héraclite d’Éphèse (535 av. JC env. – 475 av. JC env. ) Fragment 22B124, in H. Diels-W. Kranz, Die Fragmente der Vorsokratiker,Weidmann, Berlin 19526. [11] Xem. Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số 48. [12] Gioan-Phaolô II, Thông Ä‘iệp Centesimus annus, số. 37. [13] Xem. Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số 50. [14] Hiến chế Mục vụ Gaudium et Spes, số.69. [15] X. Gioan-Phaolô II, Thông Ä‘iệp Sollecitudo rei socialis, số. 34. [16] Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số 37. [17] Há»™i đồng Tòa Thánh Công Lý và Hòa Bình, Toát yếu Há»c thuyết xã há»™i của Giáo Há»™i, số 467. X. Phaolô VI, Thông Ä‘iệp Populorum progressio, số. 17. [18] X. Gioan-Phaolô II, Thông Ä‘iệp Centesimus annus, các số. 30-31, 43. [19] Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số. 49 [20] Ibid. [21] Cf. Saint Thomas d’Aquin, S. Th., II.II, q. 49, 5. [22] X. số. 9. [23] Cf. n. 8. [24] Paul VI, Thông Ä‘iệp Populorum progressio, số. 43. [25] Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số. 69. [26] Gioan-Phaolô II, Thông Ä‘iệp Centesimus annus, số. 36. [27] Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số. 51. [28] Xem, nt, các số. 15, 51. [29] Xem, nt, các số. 28, 51, 61; Gioan-Phaolô II, Thông Ä‘iệp Centesimus annus, các số. 38, 39. [30] Bênêđictô XVI, Thông Ä‘iệp Äức ái trong sá»± tháºt, số. 70.
|