Linh Mục và Luáºt Äá»™c thân
18.11.2009
|
|
Luáºt Ä‘á»™c thân dà nh cho linh mục trong Giáo Há»™i Công giáo vẫn được nhiá»u ngÆ°á»i quan tâm, và trong thá»i gian gần đây lại được má»™t số cổ võ cho vấn đỠđể linh mục láºp gia đình.
Tháng 8 năm 2003, hÆ¡n 160 linh mục trong Tổng Giáo pháºn Milwaukee, Hoa Kỳ, ký Ä‘Æ¡n xin Tổng Giám mục Timothy Dolan cho hỠđược Ä‘em vấn Ä‘á» Luáºt Äá»™c Thân của linh mục ra bà n luáºn trong Há»™i đồng linh mục, và há» yêu cầu luáºt nà y phải được coi là má»™t Sá»± Lá»±a Chá»n hÆ¡n là má»™t Sá»± Bắt Buá»™c.
Gần đây, khi má»™t số anh em linh mục Anh giáo xin gia nháºp Giáo Há»™i Công giáo, Ä‘á» tà i Luáºt Äá»™c Thân của linh mục cÅ©ng được Ä‘em ra bà n luáºn vì phần lá»›n những anh em Anh giáo đã có gia đình.
Riêng vá»›i Giáo Há»™i Công giáo La Mã, chúng ta hiểu gì vá» luáºt Ä‘á»™c thân của linh mục? Trong bà i nà y, tôi xin trình bà y vá» lịch sá» luáºt Ä‘á»™c thân trong Giáo Há»™i hÆ¡n là ý nghÄ©a linh đạo của luáºt nà y.
Giáo Hội Công Giáo La Mã và Các Giáo Hội khác
Má»™t trong những hiểu lầm của nhiá»u ngÆ°á»i ngoà i Công giáo là đồng hoá vấn Ä‘á» linh mục Ä‘á»™c thân vá»›i những tÃn Ä‘iá»u hay tÃn lý của Giáo Há»™i. Há» cho rằng trong Thánh Kinh, má»™t số các tông đồ không sống Ä‘á»™c thân, tại sao Giáo Há»™i Công giáo La Mã lại bắt các linh mục ngà y nay sống Ä‘á»™c thân? Má»™t số anh em Tin Là nh cá»±c Ä‘oan còn kết án Giáo Há»™i Công giáo là đi ngược lại những gì không có trong Thánh Kinh.
Vá»›i Giáo Há»™i Công giáo, chÃnh sách Ä‘á»™c thân chỉ áp dụng cho linh mục của Giáo Há»™i Công giáo La Mã, vì Giáo Há»™i Công giáo Äông PhÆ°Æ¡ng không bắt các linh mục của há» sống Ä‘á»™c thân. CÅ©ng nhÆ° Giáo Há»™i ChÃnh Thống hay những Giáo Há»™i Äông PhÆ°Æ¡ng (nhÆ°ng không là Công giáo), Giáo Há»™i Công giáo Äông PhÆ°Æ¡ng cho phép linh mục được láºp gia đình, nhÆ°ng không cho phép những ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân nháºn chức linh mục láºp gia đình sau khi đã là m linh mục. NghÄ©a là , hỠđược phép láºp gia đình trÆ°á»›c khi chịu chức linh mục, nhÆ°ng không được phép sau khi nháºn chức linh mục. Vá»›i những ngÆ°á»i láºp gia đình, nếu vợ qua Ä‘á»i, há» không được phép tục huyá»n (lấy vợ khác). Riêng vá»›i Giám mục, Giáo Há»™i Công giáo Äông PhÆ°Æ¡ng chỉ chá»n từ những linh mục Ä‘á»™c thân mà thôi.
Trong Giáo Há»™i Công giáo La Mã, luáºt Ä‘á»™c thân áp dụng cho linh mục và Giám mục. NhÆ°ng đây không là vấn Ä‘á» thần há»c hay tÃn Ä‘iá»u, nhÆ°ng chỉ là vấn Ä‘á» ká»· luáºt mục vụ trong Giáo Há»™i mà thôi.
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu luáºt mục vụ được Giáo Há»™i đặt ra trong lịch sá».
Những Thá»i Äiểm Quan Trá»ng
Lịch sá» luáºt Ä‘á»™c thân tháºt ra không đồng nhất trong thá»i kỳ đầu của Giáo Há»™i. Bắt nguồn từ Do Thái giáo, những Kitô hữu đầu tiên thi hà nh những luáºt áp dụng cho TÆ° Tế trong đạo Do Thái. Những tÆ° tế không được ăn ở vá»›i vợ trÆ°á»›c khi dâng lá»… hiến tế.
Äức Giáo hoà ng Siricus, trong má»™t sắc lệnh ban bố ngà y 10 tháng 2 năm 385 Directa Decretal đã nói đến tÆ° tưởng bắt nguồn từ Cá»±u Ước nà y: “Chúng ta đã khám phá trong lá»i sách Lêvi, Äức Chúa phán: “Các ngÆ°Æ¡i phải nên thánh và phải thánh thiện, vì Ta là ÄỨC CHÚA, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡i.†(Lv 20,7). Tại sao Chúa cảnh cáo những ngÆ°á»i là m công việc thánh thiêng những lá»i nà y: “Các con phải nên thánh nhÆ° ta là thánh†(Lv 20,7). CÅ©ng thế, tại sao những thầy TÆ° Tế nháºn lệnh là trong suốt thá»i gian đến phiên trá»±c Äá»n Thánh, há» bắt buá»™c phải sống trong Ä‘á»n thánh, xa gia đình? Äiá»u qúa rõ rà ng là vì nhÆ° thế há» không bị tÆ° tưởng xác thịt quyến rÅ© nghÄ© đến Ä‘Ã n bà , ngay cả vợ há», và nhÆ° thế, lÆ°Æ¡ng tâm há» sáng láng, và há» có thể hiến dâng cho Thiên Chúa những của lá»… xứng đáng của há». Những ngÆ°á»i nà y, sau khi đã hoà n tất sứ vụ của há», được phép vá» nhà vá»›i ăn ở vá»›i vợ chỉ cho má»™t mục Ä‘Ãch duy nhất là sinh con nối dõi, vì không ai ngoại trừ ngÆ°á»i thuá»™c dòng dõi Lêvi có thể được phép là m công việc hiến tế nà y†[1]
Trong Tân Ước, má»™t số các tông đồ có gia đình (nhÆ° trÆ°á»ng hợp Phêrô đến nhà mẹ vợ Mc 1,30). NhÆ°ng cÅ©ng có trÆ°á»ng hợp Ä‘á»™c thân nhÆ° thánh Phaolô: “Vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân và quả phụ, tôi nói thế nà y: há» cứ ở váºy nhÆ° tôi thì tốt cho há»â€ (1Cr 7,8).[2]
Äiá»u rõ rà ng là vai trò của những ngÆ°á»i lãnh đạo cá»™ng Ä‘oà n Kitô hữu thá»i đó (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i các Giám mục ngà y nay),[3] là những ngÆ°á»i có gia đình. Trong thÆ° thánh Phaolô gởi cho Timôthê, Ngà i nêu lên ngÆ°á»i tiêu chuẩn cần thiết để chá»n má»™t ngÆ°á»i là m giám quản: “Váºy giám quản phải là ngÆ°á»i không ai chê trách được, chỉ có má»™t Ä‘á»i vợ, tiết Ä‘á»™, chừng má»±c, nhã nhặn, hiếu khách, có khả năng giảng dạy; ngÆ°á»i ấy không được nghiện rượu, không được hiếu chiến, nhÆ°ng phải hiá»n hoà , không hay gây sá»±, không ham tiá»n, biết Ä‘iá»u khiển tốt gia đình mình, biết dạy con cái phục tùng cách rất nghiêm chỉnh, vì ai không biết Ä‘iá»u khiển gia đình mình, thì là m sao có thể lo cho Há»™i Thánh của Thiên Chúa được? NgÆ°á»i ấy không được là tân tòng, kẻo lên mặt kiêu căng mà bị kết án nhÆ° ma quá»·. NgÆ°á»i ấy còn phải được ngÆ°á»i ngoà i chứng nháºn là tốt, kẻo bị sỉ nhục và sa và o cạm bẫy ma quá»·.†(1Tm 3,2-8).
Luáºt Ä‘á»™c thân cho linh mục được Giáo Há»™i cổ võ và dần dần bắt buá»™c áp dụng cho các linh mục qua thá»i gian.
Và o giữa thế kỉ thứ hai, ở Bắc Phi, giáo phụ thần há»c gia Tertullian (160-225) tin là các tông đồ kiêng khem việc xác thịt khi là m việc mục vụ.[4] Trong tác phẩm De praescriptione haereticorum (Những Qui Äịnh Chống Lại Lạc Giáo), Tertullian nói đến kiêng khem tÃnh dục là má»™t trong những thói quen của giáo phái Mithra (phát triển ở Tiểu à và Trung Äông) mà theo ông là há» bắt chÆ°á»›c từ Kitô giáo.[5]
Trong Didascalia Apostolorum, viết bằng tiếng Hy Lạp và o ná»a đầu thế ká»· thứ ba, tác giả cÅ©ng nói đến yêu cầu cần thiết vá» Ä‘iá»u kiện sống tiết dục cho những Giám mục và những ngÆ°á»i vợ của há» (không được quan hệ vợ chồng), và đòi há»i những ngÆ°á»i trÆ°á»›c khi được phong Giám mục phải hứa “liệu có sống khiết tịnh, và liệu vợ há» có là má»™t ngÆ°á»i có đức tin và hứa sống khiết tịnh, và liệu ngÆ°á»i đó có chăm lo cho con cái trở nên những ngÆ°á»i con kÃnh sợ Thiên Chúa không.â€[6]
Nhiá»u bằng chứng cho thấy có nhiá»u Giám mục trong thế ká»· thứ ba có gia đình nhÆ° Passivus, Giám mục Fermo, Cassius, Giám mục Narmi, Aetherius, Giám mục Vienne, Aquilinus, Giám mục Évreux, Faron, Giám mục Meaux, Magnus, Giám mục Avignon, Filibaud, Giám mục Aire-sur-l’Adour, là cha của thánh Philibert de Jumièges, Sigilaicus, Giám mục Tours và là cha của thánh Cyran of Brenne. Äiá»u chúng ta không rõ là là các Giám mục nà y có con sau khi là m Giám mục hay chỉ trÆ°á»›c khi là m Giám mục.
Luáºt Ä‘á»™c thân được áp dụng rõ rà ng hÆ¡n bắt đầu từ thế kỉ thứ tÆ°. Năm 313, đại đế Constantine chấm dứt tất cả những áp bức và bắt bá»› Kitô hữu qua việc hợp thức hoá Kitô giáo. Từ đó Kitô giáo được công khai sinh hoạt.
Và o thá»i kỳ nà y, Giáo Há»™i phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i rất nhiá»u những lạc giáo, nà o là những giáo phái từ chối thiên tÃnh hay nhân tÃnh của Chúa Giêsu Kitô, từ chối vai trò Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa, từ chối sá»± tiếp nối giữa Cá»±u Ước vá»›i Tân Ước… nói chung là Giáo Há»™i có rất nhiá»u vấn nạn để đối phó. Bên cạnh đó, Ä‘á»i sống của phó tế, linh mục và Giám mục cÅ©ng cần phải có những qui định cụ thể để ổn định và thống nhất Ä‘á»i sống sinh hoạt của Giáo Há»™i.
Những qui định được biểu quyết qua các hội nghị hay công đồng, dù không được áp dụng đồng nhất, nhưng chắc chắn được phổ biến rộng rãi trong Giáo Hội.
Äầu thế ká»· thứ tÆ°, các thánh giáo phụ Ambrose và Jerome cÅ©ng đồng ý rằng Giám mục có gia đình thì không trái ngược vá»›i luáºt của Chúa, nhÆ°ng nếu là Giám mục thì phải biết sống kiêng khem và nếu vợ chết thì không được tục huyá»n.[7]
Công đồng miá»n há»p tại Elvira (năm 306) đòi buá»™c các Giám mục, linh mục phải kiêng khem hoà n toà n vá»›i vợ, đòi há»i há» không được sinh con. Ai vi phạm thì bị ká»· luáºt và bị loại bá» (luáºt 33).[8]
Công đồng chung Nicea năm 325, trong Ä‘iá»u luáºt 3 nói: “Cấm tất cả Giám mục, linh mục, phó tế hay bất cứ tu sÄ© (nam) không được có má»™t ngÆ°á»i nữ ở vá»›i mình, ngoại trừ ngÆ°á»i đó là mẹ, chị em gái, dì hay những ngÆ°á»i không tạo nên nghi ngá».â€
ThÆ° của Äức Giáo hoà ng Siricus từ Roma (năm 385) và công đồng há»p ở Carthage (năm 390) cÅ©ng lặp lại luáºt nà y, là bắt buá»™t tất cả những Giám mục, linh mục, hay phó tế Ä‘ang có gia đình, không được ăn ở vợ chồng. Công đồng viện lý do là việc là m nà y có truyá»n thống từ thá»i các tông đồ.[9]
Từ thế ká»· thứ năm trở Ä‘i, Giáo Há»™i Công giáo Tây phÆ°Æ¡ng đòi há»i những ứng viên là m linh mục, Giám mục phải hứa sống Ä‘á»™c thân. Lá»i hứa được công đồng miá»n vùng Orange (năm 441) và Arles (năm 524) chấp thuáºn. Äến cuối thế ká»· thứ 9, công đồng miá»n vùng Metz và Mainz cÅ©ng nhắc lại việc cấm linh mục, Giám mục láºp gia đình.
Sở dÄ© Giáo Há»™i lặp Ä‘i lặp lại việc sống Ä‘á»™c thân của linh mục trong nhiá»u công đồng vì thá»i kỳ đó, dù luáºt là không được láºp gia đình, nhÆ°ng trong thá»±c tế Kitô hữu vẫn có liên lạc giữa Giáo Há»™i Tây PhÆ°ong và Äông PhÆ°Æ¡ng, mà Giáo Há»™i Äông PhÆ°Æ¡ng không theo luáºt đặt ra của Giáo Há»™i Tây PhÆ°Æ¡ng, nên má»™t số linh mục trong thá»±c tế vẫn láºp gia đình (nên biết Giáo Há»™i Äông-Tây chia rẽ năm 1054).
Cuối thế ká»· mÆ°á»i má»™t, Äức Giáo hoà ng Gregoria đã cải tổ luáºt Giáo Há»™i trong đó có luáºt Ä‘á»™c thân và bắt buá»™c áp dụng cho má»i linh mục, Giám mục.
Công đồng Lateran I (năm 1123) nhấn mạnh: “Chúng tôi tuyệt đối cấm linh mục, phó tế, phụ phó tế không được liên hệ vá»›i phụ nữ, hay sống vá»›i há» nhÆ° Ä‘iá»u khoảng 3 công đồng Nicea công bố, vá»›i là do cần thiết được phép, những ngÆ°á»i đó là mẹ, chị em, hay cô dì, hay bất cứ má»™t ngÆ°á»i nữ nà o mà không gây nghi ngá»â€ (Äiá»u 3). Nếu có linh mục hay phó tế… nà o vi phạm luáºt nà y mà láºp gia đình, công đồng công bố là hôn nhân đó cần phải được giải, và ngÆ°á»i đó phải bị lên án và chịu ká»· luáºt (Ä‘iá»u 21).
Công đồng Lateran II (năm 1139) tái khẳng định: (1) những linh mục, phó tế hay phụ phó tế nà o vi phạm luáºt Ä‘á»™c thân sẽ bị loại trừ khá»i chức vụ (Ä‘iá»u khoản 6); và (2) theo lá»i dạy của các giáo hoà ng tiá»n nhiệm Gregory VII, Urbano, và Paschal, công đồng cấm giáo dân dá»± lá»… những linh mục vi phạm luáºt nà y (Ä‘iá»u khoản 7).[10]
Công đồng Trento (1545-1563), trong phiên há»p thứ 24, đã khẳng định lại giáo huấn nà y. Tiếp tục lá»i phán quyết của công đồng Lateran II, công đồng Trentô còn tuyên bố là những hôn nhân của những ngÆ°á»i vi phạm nà y là Vô Hiệu (không có hiệu lá»±c, hay không thà nh): “Nếu ai nói rằng, những tu sÄ© đã có chức thánh, hay có những lá»i khấn trá»ng giữ mình khiết tịnh, mà lại láºp gia đình, thì hôn phối đó vô hiệu†(Äiá»u 9).
Từ thế kỉ 16, các giáo phái Tin Là nh cổ Ä‘á»™ng cho việc tu sÄ© láºp gia đình, Giáo Há»™i Công giáo La Mã vẫn giữ vững luáºt Ä‘á»™c thân cho các nam nữ tu sÄ©, nhất là cho linh mục.
Kết Luáºn
Luáºt Ä‘á»™c thân dà nh cho linh mục Công giáo là má»™t quyết định có tÃnh cách ká»· luáºt vá» mục vụ hÆ¡n là thần há»c. Giáo Há»™i tiếp tục khẳng định lá»i cam kết nà y trong những giáo huấn hiện tại. Chúng ta có thể kết thúc Ä‘á» tà i nà y vá»›i lá»i dạy trong Giáo Lý Công Giáo số 1579: “Trong Giáo Há»™i La-tinh, trừ các phó tế vÄ©nh viá»…n, má»i thừa tác viên có chức thánh thÆ°á»ng được tuyển chá»n từ những ngÆ°á»i nam sống Ä‘á»™c thân và có ý giữ Ä‘á»™c thân "vì NÆ°á»›c Trá»i" (Mt 19,12). Ãược má»i gá»i táºn hiến cho Chúa để "lo việc của NgÆ°á»i" (x. 1Cor 7, 32), các ngà i hiến thân trá»n vẹn cho Thiên Chúa và con ngÆ°á»i. Ãá»i sống Ä‘á»™c thân là dấu chỉ của sá»± sống má»›i mà các thừa tác viên của Há»™i Thánh được thánh hiến để phục vụ. Nếu hân hoan đón nháºn Ä‘á»i sống Ä‘á»™c thân nà y, các ngà i sẽ loan báo NÆ°á»›c Trá»i hữu hiệu hÆ¡n (x. PO 16).
Số 1580: “Trong các Giáo Há»™i Ãông PhÆ°Æ¡ng, từ nhiá»u thế ká»· nay, có má»™t táºp tục khác: chỉ các Giám mục được tuyển chá»n trong những ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân; còn linh mục và phó tế có thể được tuyển chá»n trong những ngÆ°á»i đã láºp gia đình. Táºp tục nà y từ lâu vẫn được coi là chÃnh đáng. Các linh mục nà y thi hà nh thừa tác vụ hữu hiệu giữa cá»™ng Ä‘oà n (x. PO 16). HÆ¡n nữa, sá»± Ä‘á»™c thân của các linh mục rất được trân trá»ng trong các Giáo Há»™i Ãông PhÆ°Æ¡ng và nhiá»u linh mục đã tá»± nguyện sống Ä‘á»™c thân vì NÆ°á»›c Trá»i. Ở PhÆ°Æ¡ng Ãông cÅ©ng nhÆ° PhÆ°Æ¡ng Tây, ngÆ°á»i đã nháºn chức thánh không được phép láºp gia đình nữa.â€
-------------------------------
[1] TrÃch trong Epistola Decretalis Papae Siricii, VII. De clericis incontinentibu.
[2] Äoạn Kinh Thánh nà y thuyết phục nhiá»u ngÆ°á»i tin rằng Phaolô là má»™t ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân, không láºp gia đình. Có ngÆ°á»i trÃch: “Phải chăng tôi không có quyá»n ăn uống, không có quyá»n Ä‘em theo má»™t ngÆ°á»i chị em tÃn hữu nhÆ° các tông đồ khác, nhÆ° các anh em của Chúa và nhÆ° ông Kêpha?†(1Cr 9,4-5) và nói Phaolô có vợ. Tháºt ra, đây không là má»™t bằng chứng rõ đủ để nói lên Ä‘iá»u đó, mà có thể câu nói để biện minh vá» quyá»n có gia đình thì đúng hÆ¡n, nghÄ©a là , Phaolô cÅ©ng nhÆ° bao ngÆ°á»i khác có quyá»n láºp gia đình, và nếu có gia đình thì há» có quyá»n Ä‘em theo vợ trong khi là m công việc mục vụ nhÆ° Phêrô hay các tông đồ khác. Có ngÆ°á»i khác cho là Phaolô đã có gia đình nhÆ°ng có thể vợ chết, hoặc li dị vợ nên sống Ä‘á»i Ä‘á»™c thân. Không có tà i liệu chÃnh xác nà o nói đến những đồn đãi nà y, ngoại trừ ngÆ°á»i ta biết chắc là sau khi trở lại, Phaolô sống nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân.
[3] Danh từ được dùng trong Thánh Kinh bằng tiếng Hy Lạp là episkopos để chỉ những ngÆ°á»i mà Tân Ước tiếng Việt dịch là Giám quản. CÅ©ng danh từ đó, ngà y nay ta gá»i là Giám mục.
[4] Xem trong De Monogamia, ch. VIII.
[5] “Habet et uirgines, habet et continentes" (Há» cÅ©ng có những ngÆ°á»i đồng trinh; há» cÅ©ng có những ngÆ°á»i kiêng khem) trÃch trong De praescriptione haereticorum, XL,5.
[6] TrÃch trong Didascalia Apostolorum, ch. IV, ii, 2.
[7] Xem Saint Ambrose, Epistle LXIII, 62.
[8] Tháºt ra, không chỉ giám mục và linh mục, công đồng còn đòi há»i cả phó tế và những ngÆ°á»i là m mục vụ ở những chức vụ khác nữa. Xem Canon 33.
[9] Xem Công đồng Carthage, canon 3.
[10] TrÆ°á»›c đó, Äức Giáo hoà ng Nicholas II (năm 1059) và Äức Giáo hoà ng Gregory VII (năm 1075) đã cấm các linh mục vi phạm luáºt Ä‘á»™c thân là m lá»…, và cấm giáo dân đến dá»± lá»… há» dâng, và cấm các vị nà y thi hà nh các chức vụ trong Giáo Há»™i.
Lm. Nguyễn Khắc Hy, pss
(Nguồn: Xuân BÃch VN) |