XBVN – Ủy Ban Kinh Thánh Giáo Hoàng đã xuất bản một văn kiện "Kinh Thánh và luân lý" bằng tiếng Ý và vừa được dịch sang tiếng Pháp. Vấn đề mà văn kiện này đặt ra đó là làm thế nào Kinh Thánh có thể là nguồn mạch phân định luân lý mà không được cứng nhắc luân lý ?

Làm thế nào đọc Kinh Thánh ? Giáo Hội không ngừng đặt ra câu hỏi này, kể từ đầu thế kỷ XX, khi khoa chú giải phê bình lịch sử đã làm đảo lôn cách thức tiếp cận Kinh Thánh. Quả thế, đã từ lâu, người ta đã đọc Kinh Thánh theo kiểu hộ giáo, muốn nhìn thấy nơi mỗi câu Kinh Thánh một chân lý nào đó cần được áp dụng. Các nghiên cứu của khoa chú giải Kinh Thánh đã cho thấy từ đó không thể thiếu trong việc giữ khoảng cách và đặt vào lại văn mạch của bản văn là quan trọng dường nào để hiểu bản văn Kinh Thánh.

Nhưng ta có thể dừng lại ở đó không ? Hiến Chế Tín Lý của Vatican II, dù nhìn nhận lối tiếp cận phê bình lịch sử, nhưng nó cho thấy Kinh Thánh phải là "linh hồn của thần học". Theo nghĩa này, ĐHY Ratzinger (bây giờ là Giáo hoàng Bênêđictô XVI), đặc biệt trong lời tựa của cuốn Chúa Giêsu thành Nazareth của mình, đã yêu cầu các nhà chú giải không được dừng lại ở dữ kiện lịch sử, khoa học, nhưng còn phải là thần học nữa.

Phải chăng họ cũng phải trở thành những luân lý gia ? Đó là đối tượng của một văn kiện của Ủy Ban Kinh Thánh Giáo Hoàng, mà từ năm 2001 đã làm việc về vấn đề này, và văn kiện của Ủy Ban là "Kinh Thánh và luân lý. Đâu là những tiêu chí để phân định ?", vừa hoàn tất năm vừa qua, vừa được xuất bản bằng tiếng Pháp.

Tìm kiếm trong Kinh Thánh
những "những công thức nấu nướng" luân lý là vô ích

Thế nhưng, hãy lưu ý : đây cũng không phải là vấn đề trở lại với một quan niệm mà biến Cựu ước cũng như Tân ước thành những danh mục lề luật cần được áp dụng. Cha Oilier Artus, chuyên viên chú giải Kinh Thánh ở Học viện Công giáo Paris và cũng là thành viên của Ủy ban Kinh Thánh Giáo hoàng cho biết : "Ta sẽ không rơi vào chủ nghĩa luân lý. Vì Kitô giáo trước tiên không phải là một luân lý, nhưng là một mạc khải".

Vậy phải chăng cần phải từ chối tìm ra những nội dung luân lý trong Kinh Thánh, với lý do là những ánh sáng hữu ích duy nhất trong lĩnh vực này cần phải tìm kiếm từ phía lý trí (những gì mà Giáo Hội gọi là "luật bản nhiên") ? Ủy ban trả lời rằng "Không". Ủy ban đã trích dẫn như là sợi chỉ đỏ, nhận xét này của thần học gia Ratzinger trong bài viết về việc canh tân thần học luân lý : "Tính độc đáo của Kinh Thánh trong lãnh vực luân lý không hệ tại nơi tính độc quyền của những nội dung được đề nghị, nhưng trong sự thanh tẩy, sự phân định và quá trình trưởng thành đối với tát cả những gì mà nền văn hóa xung quanh đề nghị."

Quả thế, tìm kiếm trong Kinh Thánh những "công thức nấu nướng" luân lý cho thời đại của chúng ta là vô ích : ta đang ở vào khoảng cách hơn 2000 năm và bản văn, việc sáng tác, từ vựng là phức tạp hơn nhiều. Vả lại, như văn kiện giải thích, "ta tìm thấy trong Kinh Thánh nhiều chuẩn mực, luật lệ, tập, bộ luật. Nhưng chúng không bao giờ bị cô lập, cũng không được dùng vì chính chúng. Trái lại, chúng luôn ghi khắc trong một bối cảnh nhất định."

Ân ban của Thiên Chúa là hàng đầu, lề luật đến sau

Lề luật đến sau mạc khải của Thiên Chúa : cần phải đợi đến chương thứ sáu mươi của Cựu ước trước khi đi đến Thập giới ! Như thế, luân lý là thứ nhì, và chính ân ban của Thiên Chúa là hàng đầu : lề luật đến sau để chỉ cho con người cách thức thích đáng để sống ân ban này.

Trong phần đầu tiên – mà tá»±a đề "Má»™t nền luân lý được mạc khải" sẽ có thể làm ngạc nhiên -, Ủy ban Kinh Thánh ná»— lá»±c nghiên cứu chân trời Kinh  Thánh và nhân chủng này của luân lý Kitô giáo. Trong quan niệm này, con người trÆ°á»›c tiên được Thiên Chúa tạo dá»±ng, rồi nên thành phần của dân được chọn mà Thiên Chúa đã ký kết Giao Æ°á»›c, rồi trở nên anh chị em của Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa.

Theo quan Ä‘iểm này, tất cả các bản  văn Kinh Thánh đều không có cùng thẩm quyền, và Ủy ban Kinh Thánh, cách hợp lý, đã đặt từ đầu công việc của mình hai bản văn lá»›n là Thập giá»›i và Bát phúc nhÆ° là đỉnh cao của mạc khải luân lý của Giáo Há»™i.

Vượt qua "bên kia" của lối chú giải phê bình

Trong phần thứ hai, Ủy ban Kinh Thánh Giáo hoàng cho thấy rằng nếu Kinh Thánh không thể cung cấp những câu trả lời làm sẵn (dùng cho mọi hoàn cảnh) cho những vấn đề của thời đại của chúng ta, thì việc đọc Kinh Thánh sẽ cung cấp không ít tiêu chuẩn giúp cho việc phân định luân lý được dễ dàng : tầm quan trọng của nền văn hóa xung quanh, sự đối lập với mọi việc tôn thờ ngẫu tượng, sự tiến đến với Chúa Kitô, chiều kích cộng đoàn của "hành động" Kitô giáo và cuối cùng là tiêu chí cánh chung, vì đối với người kitô hữu, thế giới không có cứu cánh nơi chính nó.

Theo cách này, cuốn "Kinh Thánh và luân lý" đề ra cho các Kitô hữu, – càng ngày càng nhiều người muốn nhận lấy các bản văn Kinh Thánh-, một dụng cụ làm việc thú vị và tương đối dễ tiếp cận.

Văn kiện này của Vatican phải chăng nó làm nổi bật những tiếp cận có tính phê bình lịch sử của khoa chú giải cổ điển ? Theo cha Artus là không phải thế, nhưng văn kiện "yêu cầu vượt qua bên kia" : "Chú giải phê bình là không thể thiếu, nhưng không được dừng lại ở đó, và như thế biến các khoa học nhân văn thành cấp (xét xử) sau cùng của Chân Lý". Vả lại, chính trong nghĩa này mà Ủy ban Kinh Thánh đã bắt tay vào một chủ đề mới : "Linh ứng và Chân Lý trong Kinh Thánh".

Theo Isabelle de GAULMYN, La-croix

Lm. Võ Xuân Tiến

(Nguồn: Xuân Bích VN)