TRÊN ĐƯỜNG ĐỐI THOẠI ĐẠI-KẾT:
THOẢ ƯỚC CÔNG-GIÁO và PHÁI TIN-LÀNH LUTHER
VỀ SỰ CÔNG-CHÍNH-HÓA

Ngày 31 tháng 10 năm 1999, tại Augsbourg, nước Đức, đại diện của Giáo Hội Công Giáo và các Giáo Hội Tin lành Luther đã ký kết một thoả ước về công-chính-hoá. Người ta đã dùng từ “biến cố” để chỉ sự kiện này: đây là lần đầu tiên, các Giáo Hội ly khai từ nhiều thế kỷ qua do những bất đồng tín lý sâu xa, tìm thấy lại được khả năng nói lên đức tin Kitô-giáo bằng một tiếng nói chung. Còn là “biến cố” về một sự đào sâu ý nghĩa Kitô-giáo của ân-sủng. Một ngàn năm sau Thánh Augustinô, vấn nạn ân sủng đã được nâng lên mới mẻ trong Giáo Hội bằng những từ ngữ về “công-chính-hoá”, bởi tu sĩ Dòng Augustinô Martin Luther (1483-1546), ngay lập tức mọi sự đều đã bị chặn đứng và rất dài lâu.

Luther rao giảng sự tối thượng của ân sủng so với sự lầm than khốn khổ của con người tội lỗi, không thể tự mình đến gần Thiên Chúa được. Tội lỗi cất đi mọi tự do làm đẹp lòng Chúa. Luận đề về sự tự do bị giam hãm này, những luận đề khác như là về công-chính-hoá duy nhất nhờ đức tin, ”không công trạng”, kéo theo việc bị Giáo Hội kết án và sự đoạn giao hiệp thông. Tiếp đó người ta chỉ biết đối chiếu một cách khô khan vô ích những lập trường đối nghịch nhau, phía những người Tin lành Luther thì bám trụ vào gia sản của Luther; trong khi người Công-giáo khăng khăng bảo vệ giáo thuyết Công đồng Trente (1545-1563).

Cuộc đối thoại đại kết giữa Công-giáo và phái Tin lành Luther, được bắt đầu năm 1967, gắn liền với vấn đề công-chính-hoá. Những cặp mắt luôn mở to về những gì đã chưa được nhìn thấu đáo trong thời Phục Hưng, chẳng hạn như giữa Công-giáo và Tin lành Luther có không ít những xác tín chung. Những sự khác biệt nghiêm trọng vẫn còn ngăn trở tái lập sự hiệp thông, nhưng đã trở nên khả dĩ nghe nhau giải thích. Và về vấn đề công-chính-hoá, các sự khác biệt không “mang tính chia cắt các Giáo Hội”. Do vậy mà có Tuyên bố Ausgbourg: "Nhận thức chung về giáo lý công-chính-hoá được đề ra trong bản tuyên bố này cho thấy giữa người Tin lành Luther và người Công-giáo có một sự nhất trí trong các chân lý căn bản của giáo lý công-chính-hoá". Bản văn nói:

"Niềm tin chung của chúng ta tuyên xưng rằng sự công chính hóa là công trình của Thiên Chúa Ba Ngôi. Chúa Cha đã gửi Con của Ngài đến trong thế gian để cứu chuộc người tội lỗi. Việc nhập thể, cái chết và sự phục sinh của Đức Kitô là nền tảng và tiền đề cho sự công-chính-hóa…Chúng tôi cùng nhau tuyên xưng: chính duy nhất nhờ ân sủng qua phương tiện đức tin vào hành động cứu rỗi của Đức Kitô, chứ không phải trên căn bản công trạng của chúng ta, mà chúng ta được Thiên Chúa chấp nhận và chúng ta đón nhận Thánh Linh đổi mới tâm hồn chúng ta, phục hồi chúng ta và kêu gọi chúng ta hoàn thành những việc tốt lành..."

Bản trình bày những xác tín chung được bổ sung bằng những điều đã đem ra về những chủ đề nhạy cảm.

Những người Tin lành Luther cho rằng con người tội lỗi không có khả năng tự quay về với Thiên Chúa và họ từ chối mọi sự hợp tác của con người vào ân sủng. Người Công-giáo nói chính xác rằng với họ sự hợp tác tự nó là “một tác động của ân sủng”. Người Tin lành Luther nhìn thấy trong ân sủng lòng bao dung của Chúa. Công-giáo trách cứ họ vì không nói sự biến đổi người tội lỗi bởi ân sủng: ân sủng tha thứ của Chúa luôn gắn kết với sự ban phát một đời sống mới. Trong đức tin,con người nhân loại đặt tất cả niềm tin tưởng vào Đấng Tạo Dựng và Cứu Chuộc mình.Chính Thiên Chúa gợi lên niềm tin này khi tạo ra sự tin tưởng dường ấy từ lời mang tính tạo dựng của Người. Công-giáo giữ quan niệm ân sủng như là một “đức tính” trong linh hồn con người và khái niệm công trạng, nhân danh trách nhiệm của con người. Ngườo được công-chính-hóa không được miễn trừ chiến đấu chống trả lòng tham lam ích kỷ của con người cũ, gây ra ác cảm đối với Chúa (Ga 4,16;Rm 7,7.10). Đối với người Tin lành Luther, ”sự ham muốn nhục dục” này tồn tại trong con người sau Phép Rửa là một tội lỗi theo đúng nghĩa: người mời được thanh tẩy vừa là “công chính và tội lỗi”, CÔNG CHÍNH, là bởi vì Thiên Chúa làm cho người ấy trở nên một người công chính trong Đức Kitô; là kẻ tội lỗi, nhưng nơi người ấy tội lỗi đã bị Đức Kitô “chế ngự”. Đối với người Công-giáo, đam mê nhục dục là một khuynh hướng đến từ tội lỗi và xô đẩy tới tội lỗi, nhưng nơi con người đã được tha thứ và thanh tẩy, thì đam mê ấy không thể là tội lỗi, bởi vì ân sủng của Phép Rửa diệt tận gốc tất cả những gì là “có thể bị kết án” (Rm 8,1). Chỉ khi nào con người vượt qua luật Chúa, thì người Kitô-hữu mớI bị goị là tội nhân.

Người ta còn đọc thấy: ”Chúng tôi cùng nhau tuyên xưng rằng con người nhân loại được công-chính-hoá nhờ tin vào Phúc Âm, ’một cách độc lập với những công trình của lề luật’ (Rm 3,28)”. Những bước tiếp cận Công-giáo và Tin lành Luther với vấn nạn các việc làm không còn được coi là loại bỏ nhau nữa: giáo lý Công-giáo không nghi ngờ rằng các việc lành là một ân sủng và người Tin lành Luther chia sẻ ý tưởng về một sự tiến triển trong ân sủng. Người Công-giáo không còn khước từ sự khẳng định của phái Tin lành Luther bị công đồng Trentô kết án, rằng người được công-chính-hoá có được “sự chắc chắn về ơn cứu rỗi của mình”. Người ta đánh giá rằng do sự nhất trí, mà sự khác biệt về điểm này không còn được dùng để biện minh cho việc loại bỏ nhau nữa. Đối với những người Cải Cách, thực chất, ”trong sự tin cậy nơi lời hứa của Thiên Chúa,người tín hữu được bảo đảm ơn cứu rỗi cho mình, song sự chắc chắn này, khi người tín hữu chỉ nhìn về mình, không trở thành một sự bảo đảm”.

Như vậy người ta đi đến chỗ tin chắc sự hiện hữu của một sự đồng thuận trong các chân lý căn bản liên quan đến giáo lý về sự công-chính-hoá. Sự đồng thuận này có sự “phân biệt” và chấp nhận những khác biệt. Sự công-chính-hoá không xuất phát từ cũng một tiếp cận nơi người Công-giáo và người Tin lành Luther vì các truyền thống và những quan điểm về nguyên tắc tôn giáo của mỗi bên. Những việc kết án lẫn nhau xuất hiện trong một ánh sáng mới, khi mỗi truyền thống tuyên bố sẽ không lên án nhân danh đức tin, những lập trường của bên kia nữa.

Sự xích lại gần nhau giữa Giáo Hội Công-giáo và các Giáo Hội Tin lành Luther là một dấu chỉ cho đại kết. Một bước tiến lớn đã được thực hiện, nhưng không phải ở mức thừa nhận một tuyên xưng đức tin chung. Tuyên bố không bao quát tất cả những gì được giảng dạy trong các Giáo Hội có liên quan đến sự công-chính-hoá (đó là chưa kể đến những vấn đề khác!). Nhưng chướng ngại vật từ những việc dứt phép thông công nhau đã thôi ngăn chặn đường đi, cũng đã là nhiều lắm rồi. Việc xóa bỏ cho nhau những lời rút phép thông công giúp phục hồi một loại tương quan khác. Người ta thấy có thể để tùy bên kia nhận thức và ngưng những phản đối về căn bản các giải thích. Người ta hiểu hơn rằng đối thọai đại kết không phải là bằng bất cứ giá nào cũng phải đem một truyền thống Kiô-giáo khác đến với những quan điểm “đúng” hơn. Sự khác biệt có thể có ngay từ khi các bản trình bày riêng biệt, trong sự khác nhau của chúng, được mở ra cho nhau và không đặt lại vấn đề nhất trí trong các chân lý căn bản.

Sá»± xung Ä‘á»™t về giáo lý giữa Công-giáo và Tin lành dẫn đến má»™t sá»± nắm bắt tốt hÆ¡n cái trọng tâm của sứ Ä‘iệp Kinh Thánh về ân sủng đến vá»›i chúng ta trong Đức Giêsu Kitô: hạnh phúc được nhận biết rằng Thiên Chúa là tòan ân sủng và sá»± diệu kỳ của biến cải mà ân sủng tác Ä‘á»™ng nÆ¡i con người tá»™i lá»—i. Đối thọai làm cho hiểu được rằng những người này (các tín hữu Tin lành phái Luther), nhÆ° Otto Pesch viết, ”chỉ có chống cá»± lại khuynh hÆ°á»›ng giảm-thiểu-hóa tối Ä‘a tá»™i lá»—i, trong khi những người kia nổi loạn chống lại sá»± giá»›i hạn tác Ä‘á»™ng của ân sủng nÆ¡i con người”: những nguyện vọng tưởng chừng không thể hòa giải được nhÆ°ng nay lại không đối nghịch khi mà má»—i phía biết để tâm tá»›i Æ°u tÆ° của nhau. Từ nay người Công-giáo và Tin lành phái Luther có thể học nÆ¡i nhau để hiểu hÆ¡n về ân sủng và người ta chỉ có thể ca ngợi những người có nhiệm vụ về Bản Tuyên Bố đã bỏ qua những phản đối và chỉ trích vốn không ít trÆ°á»›c đây.

Daniel OLIVIER

Giuse Nguyễn Thế Bài
chuyển ngữ từ Croire.com

(Nguồn: Xuân Bích VN)