Môi trÆ°á»ng giáo dục gia đình Công giáo
28.08.2009
Bà i thuyết trình của ÄGM Vinh SÆ¡n Nguyá»…n Văn Bản tại khóa TÄ©nh Huấn các Bà Mẹ Công Giáo thuá»™c Giáo pháºn BanMêThuá»™t - ngà y 26/8/2009.
Các chị em thân mến, Trong thÆ° mục vụ 2008, HÄGMVN Ä‘á» cao việc giáo dục kitô giáo trong gia đình. Chúng ta sẽ chú tâm đến số 14 Ä‘á» cáºp đến vai trò của cha mẹ trong việc thông truyá»n đức tin cho con cái, và số 18 trình bà y vỠý nghÄ©a việc tôn trá»ng, bảo vệ sá»± sống con ngÆ°á»i. I/ Gia đình và việc giáo dục đức tin (số 14) “Cha mẹ được má»i gá»i để biến tình thÆ°Æ¡ng con cái thà nh dấu chỉ hữu hình cho chúng nháºn ra được tình yêu của Thiên Chúa là ‘nguồn gốc má»i tình phụ tá» trên trá»i Ä‘Æ°á»›i đất’ (Ep 3,15)†(Tông Huấn Gia Äình, số 14). Thiên chức là m cha mẹ nhắn nhủ những báºc phụ huynh có trách nhiệm thông truyá»n đức tin cho các thế hệ kế tiếp. ChÃnh cha mẹ là những giáo lý viên đầu tiên cho con cái. Hãy giá»›i thiệu cho con cái biết Thiên Chúa ngay khi con còn bé qua những lá»i nguyện báºp bẹ Ä‘Æ¡n sÆ¡ và cá» chỉ Ä‘Æ¡n giản (là m dấu Thánh Giá, vòng tay, cúi đầu...). Những lá»i cầu nguyện ngắn gá»n, những ná»™i dung giáo lý căn bản, những câu chuyện lấy từ Thánh Kinh, nếu được cha mẹ ân cần chỉ bảo, sẽ tạo nÆ¡i các em má»™t ná»n tảng giáo lý vững chắc và má»™t Ä‘á»i sống thiêng liêng sâu Ä‘áºm sau nà y. Trách nhiệm của cha mẹ không dừng lại ở đó, mà còn thể hiện qua việc hÆ°á»›ng dẫn, nhắc nhở con em mình Ä‘i há»c giáo lý, tham gia các há»™i Ä‘oà n đạo đức để trưởng thà nh hÆ¡n trong Ä‘á»i sống đức tin. Trong Ä‘oạn nà y, chúng ta thấy được 2 Ä‘iểm cần nhấn mạnh: 1/ Tình thÆ°Æ¡ng cha mẹ dà nh cho con cái là dấu chỉ nháºn ra được (hữu hình) tình yêu của Thiên Chúa dà nh cho con ngÆ°á»i. Cha mẹ là những ngÆ°á»i thể hiện tình yêu của Thiên Chúa, hay có thể nói được rằng cha mẹ là m cho tình yêu của Thiên Chúa được “mạc khải†nÆ¡i cuá»™c sống của mình. 2/ Cha mẹ có trách nhiệm truyá»n thông đức tin cho con cái. Thông truyá»n đức tin có nghÄ©a là truyá»n thụ lại những Ä‘iá»u mình tin (ná»™i dung) và những Ä‘iá»u mình cảm nghiệm vá» giá trị của đức tin trong Ä‘á»i sống cụ thể của mình (ý nghÄ©a của Ä‘á»i sống ngÆ°á»i công giáo). NhÆ° thế, những ngÆ°á»i là m cha mẹ cần phải sống đức tin của mình má»™t cách sâu Ä‘áºm má»›i có thể cảm nháºn được giá trị của Æ¡n Chúa trong cuá»™c Ä‘á»i của mình. Sống đức tin là sống theo sá»± hÆ°á»›ng dẫn của đức tin. Có những Ä‘iá»u Chúa má»i gá»i có thể hiểu được má»™t cách dá»… dà ng (vd. được Chúa yêu mến, tin và o Ngà i thì sẽ có được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i..); nhÆ°ng có những Ä‘iá»u cần phải đặt mình dÆ°á»›i sá»± hÆ°á»›ng dẫn của Giáo Há»™i má»›i có thể hiểu được ý nghÄ©a sâu xa của nó. Äặc biệt là khi phải cá» xát vá»›i những lá»i má»i gá»i của Chúa và những lợi Ãch trÆ°á»›c mắt (vd. sá»± công bình, giá trị của tình yêu, hy sinh cho tha nhân...). Äể có thể hiểu được Ä‘iá»u Chúa muốn nÆ¡i con ngÆ°á»i, cần phải đặt mình trong toà n bá»™ chÆ°Æ¡ng trình cứu rá»—i và táºp sống trong cái nhìn yêu thÆ°Æ¡ng của Ngà i. Äôi lúc cảm thấy lá»i má»i gá»i của Ngà i khó thá»±c hiện quá, nhÆ°ng “khó†không có nghÄ©a là không thể. NgÆ°á»i ta chỉ có thể thá»±c hiện Ä‘iá»u “khó†khi biết rõ lý do của sá»± cố gắng nà y. Má»™t trong những Ä‘iá»u mà những đôi vợ chồng trẻ công giáo ngà y nay phải đối mặt là là m sao có thể dung hòa giữa tình yêu vợ chồng và việc sinh sản con cái má»™t cách có trách nhiệm. Nói đến tình yêu là nói đến má»™t hà nh vi trao hiến hổ tÆ°Æ¡ng má»™t cách có trách nhiệm, chứ không Ä‘Æ¡n thuần chỉ là má»™t đòi há»i bản năng. Những cá» chỉ âu yếm vợ chồng giúp cho đôi bạn hiểu nhau hÆ¡n, an ủi nhau nhiá»u hÆ¡n; và vì thế mở ra sá»± hiệp thông giữa hai ngÆ°á»i, chứ không đóng kÃn trong sá»± thá»a mãn của má»—i ngÆ°á»i má»™t cách Ãch ká»·. Äể cùng giúp nhau tìm thấy sá»± hòa Ä‘iệu giữa tình yêu vợ chồng và trách nhiệm vá»›i sá»± sống của con cái, chúng ta cùng nhau há»c há»i số 18 của thÆ° mục vụ 2008. II/ Gia đình và sứ mạng tôn trá»ng, bảo vệ sá»± sống “Thánh Kinh nói vá»›i chúng ta rằng Thiên Chúa là Äấng hằng sống. Ngà i chia sẻ và thông ban sá»± sống cho con ngÆ°á»i, vì con ngÆ°á»i được tạo dá»±ng giống hình ảnh của Ngà i (x. St 1,27). ChÃnh Thiên Chúa chúc là nh và nâng niu sá»± sống con ngÆ°á»i ngay từ lúc vừa được hình thà nh trong lòng mẹ. Äến lượt mình, con ngÆ°á»i được cá»™ng tác vá»›i Thiên Chúa để thông ban sá»± sống mình đã nháºn. Mặc dù có khả năng thông truyá»n sá»± sống, con ngÆ°á»i không có quyá»n hủy hoại sá»± sống của mình. Äức Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II đã viết: “Sá»± sống của con ngÆ°á»i là thánh thiêng, nó mang tÃnh bất khả xâm phạm được khắc ghi trong lòng ngÆ°á»i, trong lÆ°Æ¡ng tâm con ngÆ°á»i†(Thông Ä‘iệp Tin Mừng sá»± sống, số 40). Vì sá»± sống là ân ban của Thiên Chúa, là vốn quý giá nhất của Ä‘á»i ngÆ°á»i, nên ‘Sá»± sống con ngÆ°á»i phải được tôn trá»ng và bảo vệ má»™t cách tuyệt đối từ giây phút thụ thai’†(Sách GLGHCG, số 2270). Con ngÆ°á»i dù đẹp hay xấu, dù thông minh hay tối dạ, Ä‘á»u là ngÆ°á»i đã được Thiên Chúa dá»±ng nên và được Ngà i yêu thÆ°Æ¡ng. Sá»± sống của ngÆ°á»i ấy nằm trong tay Thiên Chúa và Con Thiên Chúa đã chết trên tháºp giá cho ngÆ°á»i ấy. Do đó, những can thiệp của khoa há»c nhằm lá»±a chá»n giá»›i tÃnh, những hà nh vi giết ngÆ°á»i nhÆ° phá thai, là m chết êm dịu... Ä‘á»u Ä‘i ngược vá»›i phẩm giá con ngÆ°á»i và chống lại Thiên Chúa, vì chúng biến con ngÆ°á»i thà nh má»™t thứ hà ng hóa hay má»™t sản phẩm thay vì là má»™t sinh linh cao quý mang hình ảnh của Äấng Tối Cao. Những lá»›p giáo lý hôn nhân cần phải giúp há»c viên hiểu rõ giáo huấn nà y. Các báºc là m cha mẹ cÅ©ng cần phải hiểu biết để dạy con cái mình tôn trá»ng sá»± sốngâ€. 1/ Giá trị của sá»± sống con ngÆ°á»i Chúng ta có thể tóm những Ä‘iá»u được nói đến trong số 18 nhÆ° sau : Thiên Chúa thông ban sá»± sống của Ngà i cho con ngÆ°á»i. Sá»± sống con ngÆ°á»i được Thiên Chúa chúc là nh từ lúc hình thà nh trong lòng mẹ. Con ngÆ°á»i được cá»™ng tác và o việc thông ban sá»± sống. Mặc dù có khả năng thông truyá»n sá»± sống, con ngÆ°á»i không có quyá»n hủy hoại sá»± sống của mình. Sá»± sống là ân ban của Chúa, nên cần phải được tôn trá»ng, bảo vệ má»™t cách tuyệt đối từ giây phút thụ thai cho đến khi lìa cõi thế. (phá thai là đi ngược lại vá»›i tinh thần tôn trá»ng sá»± sống). Sá»± sống con ngÆ°á»i, dù là của tôi hay của ngÆ°á»i khác, dù là của ngÆ°á»i tôi thÆ°Æ¡ng hay là ngÆ°á»i quấy rầy tôi, Ä‘á»u là hông ân của Chúa, cần phải được tôn trá»ng. Chỉ má»™t mình Thiên Chúa có quyá»n trên mạng sống con ngÆ°á»i. Äiá»u là m cho con ngÆ°á»i trở nên đáng quà không phải chỉ là tà i năng, phái tÃnh, thân pháºn, nhÆ°ng chÃnh là vì con ngÆ°á»i được tham dá»± và o sá»± sống của Thiên Chúa; con ngÆ°á»i được thông chia sá»± sống thần linh. Vì thế, trong suốt quá trình phát triển của con ngÆ°á»i, từ lúc thụ thai trong lòng mẹ cho đến khi nhắm mắt lìa Ä‘á»i, con ngÆ°á»i luôn cần phải được tôn trá»ng và phải được đối xá» má»™t cách công bằng. 2/ Sinh con má»™t cách có trách nhiệm Äược đón nháºn sá»± sống từ nÆ¡i Thiên Chúa, con ngÆ°á»i cÅ©ng được ban cho khả năng thông truyá»n sá»± sống. Tình yêu đôi lứa không đóng kÃn trên chÃnh mình má»™t cách Ãch ká»·, nhÆ°ng phải mở ra khả năng trao ban sá»± sống. Tuy nhiên, trong cuá»™c sống hiện tại, nhá» những hiểu biết khoa há»c vá» con ngÆ°á»i, cả vá» mặt tâm lý và sinh lý, con ngÆ°á»i biết thăng hoa tình yêu đôi lứa khi biết dà nh thá»i giá» cho nhau nhiá»u hÆ¡n, biết cùng nhau chăm sóc con cái, biết chú ý đến việc bảo vệ sức khá»e của ngÆ°á»i phụ nữ và con cái.. Vì thế, cả hai vợ chồng Ä‘á»u cần phải có ý thức trách nhiệm vá» Ä‘á»i sống chung, vá» quyá»n lợi của con cái. Äiá»u nà y giúp đôi vợ chồng ý thức hÆ¡n vá» việc sinh con má»™t cách có trách nhiệm. Sinh con má»™t cách có trách nhiệm không có nghÄ©a là cha mẹ có quyá»n quyết định đứa con được sinh ra hay không, nhÆ°ng là những lần sinh được cách quãng vừa đủ để ngÆ°á»i mẹ có Ä‘iá»u kiện chăm sóc sức khá»e và nuôi dạy con cái. Những kiến thức vá» việc sinh con má»™t cách có trách nhiệm, trên nguyên tắc chung, đã được trình bà y trong các lá»›p giáo lý hôn nhân. (Nếu những anh chị nà o chÆ°a được há»c những Ä‘iá»u nà y, cần liên hệ vá»›i cha sở để ngà i có thể tổ chức những lá»›p há»c cụ thể). Việc sá» dụng những phÆ°Æ¡ng pháp tá»± nhiên cần phải được há»— trợ bằng Ä‘á»i sống cầu nguyện và sá»± quảng đại quan tâm đến nhau nhiá»u hÆ¡n. Những phÆ°Æ¡ng pháp ngừa thai nghịch tá»± nhiên luôn Ä‘i ngược lại vá»›i quyá»n lợi của đôi bạn trong hôn nhân. (Những phÆ°Æ¡ng pháp ngừa thai nghịch tá»± nhiên nhÆ° : uống thuốc ngừa thai, bao cao su.. Những phÆ°Æ¡ng pháp đặt vòng, viên thuốc ngà y hôm sau không phải là ngừa thai, nhÆ°ng là không cho trứng đã thụ tinh được sống). Việc nạo, hút, phá thai Ä‘i ngược lại vá»›i sá»± tôn trá»ng, bảo vệ sá»± sống con ngÆ°á»i. 3/ Những khó khăn của ngÆ°á»i Mẹ Äôi khi những phÆ°Æ¡ng pháp tá»± nhiên cÅ©ng có những bất tiện nhất Ä‘inh vá» mặt tâm lý cÅ©ng nhÆ° sinh lý. Tuy nhiên, trong tinh thần của ngÆ°á»i công giáo quyết tâm Ä‘i theo văn hóa sá»± sống, chứ không theo văn hóa sá»± chết, ngÆ°á»i kitô hữu chúng ta cần phải nháºn ra những khó khăn đến từ đâu, và rồi cố gắng tìm phÆ°Æ¡ng thế tháo gỡ. Phần lá»›n những khó khăn không đến từ phÃa ngÆ°á»i phụ nữ, nhÆ°ng do ngÆ°á»i phối ngẫu (không kiá»m chế, do ảnh hưởng của rượu..). Vì thế, ngÆ°á»i vợ cần trao đổi vá»›i chồng để cá hai ý thức hÆ¡n vá» trách nhiệm đối vá»›i nhau và vá»›i con cái. Cần phải giúp ngÆ°á»i chồng hiểu được rằng sá»± kiêng khem định kỳ, quảng đại chia sẻ những khó khăn của ngÆ°á»i vợ là cách biểu lá»™ tình yêu trân trá»ng của ngÆ°á»i chồng dà nh cho ngÆ°á»i vợ. NgÆ°á»i phụ nữ cần được kÃnh trá»ng bởi vì đó là má»™t phần của cuá»™c Ä‘á»i của ngÆ°á»i chồng và là mẹ của những đứa con. Ngay cả trong trÆ°á»ng hợp cả hai đã cố gắng mà vẫn thất bại, hãy can đảm đón nháºn sá»± sống má»›i nhÆ° là má»™t hồng ân Chúa ban. Sá»± quảng đại trong tình yêu giúp cho đôi bạn hiểu rằng khi mình dám hy sinh quyá»n lợi mình đáng được hưởng vì lợi Ãch của ngÆ°á»i khác là phÆ°Æ¡ng thế tốt nhất để chiến thắng chÃnh lòng Ãch ká»· của con ngÆ°á»i. 4/ Những phÆ°Æ¡ng thế giúp ngÆ°á»i mẹ vượt qua khó khăn Tình yêu vị tha nÆ¡i ngÆ°á»i mẹ cần phải được củng cố bằng Ä‘á»i sống cầu nguyện, hy sinh. ChÃnh sá»± kết hợp vá»›i Chúa Giê-su Thánh Thể và gắn bó vá»›i Lá»i Ngà i giúp cho ngÆ°á»i phụ nữ công giáo có má»™t cái nhìn má»›i vá» sá»± sống con ngÆ°á»i, vỠý nghÄ©a của sá»± hy sinh, vá» việc chết Ä‘i cho tá»™i lá»—i để được sống trong niá»m hạnh phúc của con cái Chúa. Sá»± quảng đại, hiá»n là nh, yêu thÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i mẹ công giáo có sức biến đổi những ngÆ°á»i chồng khó tÃnh nhất và giúp cho ngÆ°á»i mẹ biết cách thông truyá»n đức tin cho con cái mình cách hiệu quả nhất. Bên cạnh những phÆ°Æ¡ng thế siêu nhiên, cả hai vợ chồng cÅ©ng nên tham gia sinh hoạt và o các há»™i Ä‘oà n trong giáo xứ, để cùng nhau xây dá»±ng giáo xứ, và đồng thá»i có được những ngÆ°á»i bạn cùng chia sẻ quan Ä‘iểm đức tin công giáo, ngay cả trong những vấn Ä‘á» khó khăn, để cùng nhau tìm hÆ°á»›ng giải quyết theo đúng lÆ°Æ¡ng tâm của ngÆ°á»i công giáo. Các chị em thân mến, Chúa ban cho các chị em ân huệ được cá»™ng tác vá»›i Ngà i trong việc tạo nên sá»± sống và bảo vệ sá»± sống. Hãy trân trá»ng phẩm giá và thiên chức là m mẹ. Hãy đứng vá» phÃa bảo vệ văn hóa sá»± sống, vì đó là con Ä‘Æ°á»ng Chúa Giê-su Kitô, Chúa chúng ta đã Ä‘i để Ä‘em lại cho chúng ta sá»± sống. Äây cÅ©ng là con Ä‘Æ°á»ng mà Giáo Há»™i luôn theo Ä‘uổi để bảo vệ hạnh phúc gia đình và bảo vệ những ngÆ°á»i bé nhá». Xin Chúa ban sức mạnh cho các chị em, để ngay cả trong những lúc dÆ°á»ng nhÆ° là chỉ có mình chị em phải gánh vác lấy gánh nặng của gia đình, thì gÆ°Æ¡ng sống và lòng đạo đức của thánh nữ Monica vẫn luôn là niá»m an ủi cho tất cả các chị em. Xin Chúa chúc là nh cho thiện chà của chị em.
+GM Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản
(Nguồn: gpbanmethuot.net) |