Canh Tân Sư Phạm Giáo Lý
27.06.2009
CANH TÂN SƯ PHẠM GIÃO Là Bà i 1 Cha Peter Rushton, má»™t linh mục ngÆ°á»i Úc vừa được Chúa gá»i vá», có Ä‘iá»u đặc biệt là ngà i để lại ngÆ°á»i vợ và ba ngÆ°á»i con. Lý do là vì trÆ°á»›c kia ngà i là linh mục Anh giáo, sau nà y ngà i trở lại Công giáo và được Toà Thánh cho phép thi hà nh sứ vụ linh mục. Cha Rushton có gia đình, nhÆ°ng ngà i lại không hợp vá»›i việc tông đồ gia đình cho bằng giảng dạy và hÆ°á»›ng dẫn tÄ©nh tâm cho các nữ tu. Do đó ngà i thÆ°á»ng hay nói “Thiên Chúa có tÃnh hà i hÆ°á»›câ€. Quả tháºt, nhá» Chúa có tÃnh hà i hÆ°á»›c mà chúng tôi, ngÆ°á»i giáo dân nhiá»u khiếm khuyết, lại được sai Ä‘i để giúp đỡ giáo lý nhiá»u nÆ¡i khác nhau. Từ những tiếp xúc, lắng nghe, chia sẻ, chúng tôi nháºn thấy rõ rà ng việc canh tân sÆ° phạm giáo lý là điá»u rất cấp bách trong công tác rao giảng Tin Mừng.
V áºy canh tân là gì ? Chúa Thánh Thần là Äấng tác tạo, do đó dÆ°á»›i sá»± thúc đẩy cùa Ngà i, Giáo
Há»™i không ngừng đổi má»›i vá» má»i phÆ°Æ¡ng diện, nhất là sau luồng sinh khà mạnh mẽ
của Công Äồng Vatican II. NhÆ°ng khác vá»›i các thể chế trần gian, Giáo Há»™i canh
tân không phải là đi xa, mà là trở vỠvới nguồn cội, trở vỠvới thuở ban đầu
như Chúa Giêsu đã là m và đã dạy. Sư phạm giáo lý cũng phải quay vỠvới phương
pháp của chÃnh Äức Giêsu. Qua má»i thá»i, Chúa Giêsu là ngÆ°á»i thầy vÄ© đại nhất.
Tông huấn Catechesi Tradendae đã quả quyết : « Äấng giảng dạy cách nà y đáng được tôn phong bằng má»™t tÆ°á»›c
hiệu “Thầyâ€.Ä‘á»™c đáo. Trong toà n thể Tân
Ước, nhất là trong các sách Tin Mừng, biết bao nhiêu lần ngÆ°á»i ta đã gá»i NgÆ°á»i
là Thầy! » NhÆ°ng vì nhiá»u lý do, cách truyá»n giảng giáo lý sau nà y cứ
dần dần đi xa phương pháp giảng dạy tuyệt hảo của Thầy Chà Thánh, do đó nhu cầu
canh tân, cÅ©ng là quay vá», là điá»u không thể chần chừ.
NhÆ°ng tại sao phải canh tân ? Có hai lý do chÃnh, má»™t
là thá»i đại ngà y cà ng thay đổi, từ cách sống, cách nghÄ©, đến kinh tế, khoa há»c,
tất cả đã có những bÆ°á»›c tiến mạnh mẽ. Các khoa sÆ° phạm Ä‘á»i cÅ©ng đã thay đổi
nhanh chóng cho phù hợp. Xin Ä‘an cá» việc dạy ngoại ngữ. Trong bốn tháºp niên vừa
qua, phương pháp dạy ngoại ngữ đã thay đổi từ phương pháp Dịch – Văn phạm, sang
phÆ°Æ¡ng pháp Trá»±c tiếp, rồi ThÃnh thị, bây giá» ngÆ°á»i ta áp dụng phÆ°Æ¡ng pháp Giao
tiếp. Các khoa sư phạm thì cứ phải lo tìm ra cái mới mẻ hơn, còn giáo lý thì
được canh tân chỉ khi con ngÆ°á»i chiêm ngắm và bắt chÆ°á»›c Thầy Chà Thánh má»™t cách
chi tiết nhất.
Lý do
thứ hai để canh tân giáo lý quan trá»ng hÆ¡n. Há»™i Thánh vá»›i huấn quyá»n được Chúa
Giêsu trao ban nhá» Thánh Thần của NgÆ°á»i, đã không ngừng giảng dạy và chỉ thị
cho con cái mình cách rao giảng hữu hiệu và phù hợp nhất. Các thông Ä‘iệp vÃ
tông huấn của Hội Thánh vỠviệc giảng dạy giáo lý là kho tà ng phong phú cho
công việc dạy giáo lý. NhÆ°ng dÆ°á»ng nhÆ° các giáo lý viên Ãt có cÆ¡ há»™i tiếp xúc
để há»c há»i và thá»±c thi. Do đó, canh tân trong giáo lý còn là lắng nghe tiếng
Há»™i Thánh là Mẹ và là Thầy, ngÆ°á»i tiếp nối công việc rao giảng của chÃnh Äức
Kytô.
Và cần canh tân những gì ? Giáo Hội tự bản chất có sứ
mệnh rao giảng, loan truyá»n Lá»i của Thiên Chúa. Do đó không thể có sá»± đổi má»›i
trong sứ mệnh và trong sứ Ä‘iệp rao truyá»n, mà chỉ cần canh tân cách thức giảng
dạy cÅ©ng nhÆ° trong quan niệm vá» giáo dục. Tất cả cách truyá»n dạy trong giáo lý phải
phản chiếu việc giảng dạy của Äức Kytô, ngÆ°á»i Thầy muôn thuở. Do váºy mà canh
tân sÆ° phạm giáo lý là bắt chÆ°á»›c Äức Kytô, từ cách giảng dạy cho đến tâm tình
và thái Ä‘á»™ khi giảng dạy. Những Ä‘iá»u cần phải canh tân đã được trình bà y rõ
rà ng trong Tông huấn Catechesi Tradendae và trong chương XII của bản Tóm Lược
Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo. Chúng ta sẽ cùng phân tÃch chi tiết trong các bà i
sau, nhưng có thể tóm lại trong và i điểm sau đây :
Thứ
nhất, giáo lý phải hÆ°á»›ng vá» trung tâm là Äức Giêsu Kytô, cùng bÆ°á»›c Ä‘i vá»›i Thánh
Thần của NgÆ°á»i.
Thứ
hai, giáo lý phải gắn liá»n vá»›i Ä‘á»i sống đạo và các bà tÃch, phải hÆ°á»›ng các em
đến việc kết hợp máºt thiết vá»›i Äức Kytô.
Thứ ba,
phải luôn mở rộng quan niệm vỠdạy Giáo Lý, duyệt xét
lại các phÆ°Æ¡ng pháp, tìm ngôn ngữ thÃch hợp, và dùng những phÆ°Æ¡ng tiện má»›i để
truyá»n thông sứ Ä‘iệp.
Thứ tư, hãy bắt chước Mẹ Maria là Thầy dạy mẫu mực của Hội Thánh. Tông huấn
viết : « Mẹ là “má»™t sách Giáo Lý sống†vÃ
là “Mẹ và gương mẫu của các Giáo Lý
viên »
Nguyện xin Chúa Thánh Linh hãy đến canh tân Ä‘á»i sống và cách giảng dạy của
chúng con, và xin Mẹ Maria dẫn chúng con Ä‘i đúng Ä‘Æ°á»ng lối giáo dục mà Äức Giêsu Kytô Con Mẹ đã thá»±c hiện.
----------------------
N.B. Khi thực hiện loạt bà i vỠSư Phạm Giáo Lý nà y, con xin cám ơn các Cha
Xứ, các Cha đặc trách giáo lý, Sœur Marie Xuân Lan, giám đốc khấn sinh và các
sÅ“urs Dòng Thánh Phaolô Äà nẵng, đã hÆ°á»›ng dẫn và giúp đỡ cÅ©ng nhÆ° tạo Ä‘iá»u kiện
cho con được có cÆ¡ há»™i cùng há»c há»i và chia sẻ. Xin quà Cha, quà sÅ“urs chỉ giáo
thêm và nếu cần chúng con hợp tác, xin liên lạc qua địa chỉ email :
samuelvpn@gmail.com
Bà i 2 GIÃO HUẤN CỦA HỘI THÃNH VỀ GIÃO LÃ
Thi
hà nh sứ mạng là m ngôn sứ, Giáo Hội không những giảng dạy dân Chúa trong
các nghi thức phụng vụ, nhưng Giáo Hội còn ý thức trách nhiệm loan
truyá»n Æ¡n cứu Ä‘á»™ qua các lá»›p giáo lý dÆ°á»›i nhiá»u hình thức khác nhau.
Qua dòng thá»i gian, các đấng có thẩm quyá»n trong Giáo Há»™i, vá»›i quyá»n
giáo huấn của mình, đã khuyên dạy và hướng dẫn các giáo lý viên vỠcách
thức dạy giáo lý sao cho phù hợp và hiệu quả nhất. Ở thá»i đại nà y, giáo
lý viên cần Ä‘á»c kỹ cÅ©ng nhÆ° nghiá»n ngẫm bản Tóm Lược Há»c Thuyết Xã Há»™i
Công Giáo và Tông huấn Catechesi Tradendae để nắm vững những Ä‘iá»u mình
phải là m trong khi thi hà nh công cuộc rao giảng cao cả của mình.
I. HỌC THUYẾT XÃ HỘI CÔNG GIÃO VÀ GIÃO LÃ
1. Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo là gì ?
Tin Mừng rõ rà ng trình bà y cho chúng ta
công cuá»™c cứu Ä‘á»™ toà n diện của Äức Kytô, Ngôi Lá»i nháºp thể. NgÆ°á»i không
chỉ cứu rá»—i phần linh hồn con ngÆ°á»i, nhÆ°ng giáo lý của NgÆ°á»i còn nhấn
mạnh đến thá»±c tại trần gian khi NgÆ°á»i giải thoát con ngÆ°á»i khá»i những
Æ°u tÆ°, buồn khổ và bệnh táºt. Giáo Há»™i theo bÆ°á»›c chân Thầy của mình cÅ©ng
rao giảng giáo lý Æ¡n cứu Ä‘á»™ toà n diện ấy. NhÆ°ng có má»™t thá»i, vì nhiá»u
lý do, Giáo Há»™i có vẻ chăm chú và o sá»± sống Ä‘á»i sau mà thôi. Những ngÆ°á»i
chống đối Giáo Há»™i có cá»› để chỉ trÃch Giáo Há»™i cách nà y cách khác. Ở
Việt nam cÅ©ng có má»™t “thợ là m thơ†đã viết những lá»i châm biếm đại khái
chuông nhà thá» ru ngủ con ngÆ°á»i. Tháºt ra, và o thế ká»· 18, 19, khi công
nghiệp kỹ thuáºt phát triển và xã há»™i thay đổi nhanh chóng, bao vấn Ä‘á»
vá» con ngÆ°á»i nảy sinh, thì Giáo Há»™i đã lên tiếng mạnh mẽ hÆ¡n vá» các vấn
Ä‘á» xã há»™i, nhÆ° Äức Hồng y Angelo Sodano, Bá»™ Trưởng Ngoại giao Toà Thánh
đã viết: “Suốt dòng lịch sỠGiáo Hội và đặc biệt trong mấy thế kỷ gần
đây, Giáo Há»™i – theo lá»i Äức Lêô XIII – đã không ngừng nói lên tiếng
nói của mình vá» những câu há»i liên quan đến cuá»™c sống trong xã há»™i. Äức
Thánh Cha Gioan Phaolô II đã tiếp tục công bố và cáºp nháºt di sản vá» Há»c
thuyết Xã hội Công giáo. VỠphần mình, ngà i đã công bố ba thông điệp
quan trá»ng – Laborem Exercens, Sollicitudo Rei Socialis và Centesimus Annus – trình bà y những bÆ°á»›c cÆ¡ bản của tÆ° tưởng Công giáo trong lÄ©nh vá»±c nà y.â€
Äể giá»›i thiệu Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo, Äức Hồng y
Angelo Sodano viết tiếp: “Nhiá»u giám mục trên toà n thế giá»›i trong giai
Ä‘oạn gần đây đã đóng góp những hiểu biết sâu xa hÆ¡n vá» Há»c thuyết Xã
há»™i Công giáo qua các công trình của há». Vô số những há»c giả trên các
lục địa cÅ©ng vẫn Ä‘ang là m nhÆ° váºy. Vì thế, chúng ta hy vá»ng rằng má»™t
bản tóm lược thu tháºp tất cả các chất liệu trên và trình bà y má»™t cách
hệ thống, sẽ giá»›i thiệu những Ä‘iá»u cÆ¡ bản của Há»c thuyết Xã há»™i Công
giáo. Tháºt đáng ca ngợi khi Há»™i đồng Giáo hoà ng vá» Công lý và Hoà bình
(*) đã đảm nháºn nhiệm vụ nà y và đã cố gắng hết sức mình cho công trình
trong những năm gần đây. Tôi rất vui mừng khi thấy cuốn “Tóm lược Há»c
thuyết Xã hội của Giáo hội Công giáo†được xuất bản, và cùng chia sẻ
vá»›i Äức Hồng y (*) niá»m vui mừng được trao gá»i táºp sách đến tất cả tÃn
hữu và những ngÆ°á»i thiện chà nhÆ° má»™t thứ lÆ°Æ¡ng thá»±c cần thiết để phát
triển nhân cách và tinh thần, cho má»i cá nhân và má»i cá»™ng đồng. »
Ghi chú (*) Äức Hồng Y Phanxicô Xaviê
Nguyá»…n Văn Thuáºn, Chủ tịch Há»™i Äồng Giáo Hoà ng vá» Công Lý và Hoà Bình,
đã có sáng kiến đưa ra bản Tóm Lược nà y.
2. Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo nói gì vá» việc dạy giáo lý ?
Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo trình bà y chiá»u kÃch xã
há»™i của giáo lý Äức Kytô. Trong viá»…n tượng nà y, giáo lý phải Ä‘Ã o tạo
các tÃn hữu thà nh những con ngÆ°á»i yêu mến Äức Kytô và biết góp phần xây
dá»±ng xã há»™i trần thế. Khi áp dụng Há»c Thuyết và o việc giảng dạy, giáo
lý viên sẽ khÆ¡i mở cho ngÆ°á»i há»c cách sống Lá»i Chúa cụ thể vá»›i tinh
thần trách nhiệm và biết liên Ä‘á»›i trong Ä‘á»i sống mình. Má»™t và dụ cụ
thể: Khi dạy vỠđức công bằng, giáo lý viên nhắc “không được trá»™m cắpâ€
và “nếu ăn cắp váºt gì của ai thì phải xÆ°ng tá»™i và phải trả lại má»›i được
tha tá»™iâ€. NhÆ°ng Há»c Thuyết Xã Há»™i dạy rằng công bằng còn là chia sẻ cái
mình Ä‘ang có cho ngÆ°á»i thiếu thốn. NhÆ° váºy, chia sẻ là nghÄ©a vụ công
bằng trước khi là hà nh động bác ái. Hơn nữa, nếu chúng ta không chia sẻ
của cải, để cho ngÆ°á»i khác chết đói, là chúng ta phạm tá»™i giết ngÆ°á»i.
(cf. Công Äồng Vatican II, Hiến chế Giáo Há»™i trong Thế Giá»›i Hôm Nay, số
65). Còn nhiá»u những lá»i dạy khác của Há»™i Thánh mà giáo lý viên không
chú ý và nhÆ° váºy, không hoà n tất lá»i giảng của mình.
Huấn quyá»n Há»™i Thánh nhấn mạnh các Ä‘iểm sau đây vá» việc áp dụng Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo và o giáo lý:
- “Cần phải tham khảo há»c thuyết xã há»™i của Giáo Há»™i để Ä‘Ã o tạo Kitô hữu biết há»™i nháºp trá»n vẹn.†(chÆ°Æ¡ng XII, khoản 528)
- “Giá trị Ä‘Ã o tạo của há»c thuyết xã há»™i của Giáo Há»™i
cần được quan tâm hơn trong việc dạy giáo lý. Giáo lý là việc giảng dạy
có hệ thống vá» toà n bá»™ há»c thuyết Kitô giáo, nhằm dẫn dắt các tÃn hữu
sống trá»n vẹn Tin Mừng. Mục Ä‘Ãch cuối cùng của giáo lý “là đưa con
ngÆ°á»i không chỉ tiếp cáºn được mà còn hiệp thông máºt thiết được vá»›i Äức
Giêsu Kitôâ€. Theo Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng nà y, ngÆ°á»i ta có thể nháºn ra tác Ä‘á»™ng của
Chúa Thánh Thần, là Äấng ban tặng Ä‘á»i sống má»›i trong Äức Kitô.†(chÆ°Æ¡ng
XII, khoản 529)
- “Trong bối cảnh của việc dạy giáo lý, Ä‘iá»u quan
trá»ng trên hết là phải giảng dạy há»c thuyết xã há»™i của Giáo Há»™i thế nà o
để thôi thúc ngÆ°á»i há»c là m cho các thá»±c tại trần thế thấm nhuần Tin
Mừng và mang tÃnh nhân bản.â€(chÆ°Æ¡ng XII, khoản 530)
II. TÔNG HUẤN CATECHESI TRADENDAE
1. Tông huấn Catechesi Tradendae là gì ?
Từ
ngà y 30/9 đến ngà y 29/10/1977, Thượng Há»™i Äồng Giám Mục Thế Giá»›i, triá»u
đại Äức Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II, đã nhóm há»p lần thứ 4 vá»›i chủ đỠ« Việc Giảng dạy Giáo lý trong Thá»i đại Chúng ta » và ban hà nh Tông huấnCatechesi Tradendae, kim
chỉ nam cho việc dạy giáo lý thá»i đại má»›i. Tông huấn gồm có chÃn
chÆ°Æ¡ng, nêu rõ các nguyên tắc : tầm quan trá»ng của việc dạy Giáo Lý
trong Há»™i Thánh, Äức Giêsu Kytô là Thầy, nguồn mạch Thánh Kinh, phÆ°Æ¡ng
tiện giảng dạy Giáo Lý v.v…
2. Tông huấn Catechesi Tradendae dạy gì ?
Chúng
tôi xin lược trÃch và i Ä‘iểm chÃnh yếu nhất trong Tông huấn nhÆ° sau đây.
(Xin Ä‘á»c toà n văn Tông huấn trên các website của Há»™i Äồng Giám Mục Việt
Nam, Uá»· Ban Giáo Lý Việt Nam tại Hoa Kỳ, hay của Giáo Pháºn Nha Trang…)
- “ Hội Thánh luôn luôn coi việc dạy Giáo Lý là một
trong những công tác chÃnh của mình, bởi vì trÆ°á»›c khi lên cùng Cha
NgÆ°á»i sau khi phục sinh, Äức Kitô đã ban cho các tông đồ má»™t mệnh lệnh
cuối cùng, là hãy là m cho muôn dân trở thà nh môn đệ, và dạy hỠtuân giữ
tất cả những gì NgÆ°á»i đã truyá»n.â€
- “ Mục Ä‘Ãch chÃnh và thiết yếu của việc dạy Giáo Lý,
theo cách diá»…n tả mà Thánh Phaolô, cÅ©ng nhÆ° môn thần há»c hiện đại thÃch
nhất, là “Mầu Nhiệm Äức Kitô†. Dạy Giáo Lý là má»™t cách dẫn dắt má»™t ngÆ°á»i để há» há»c tất cả các khÃa cạnh của mầu nhiệm nà y: “để
là m cho má»i ngÆ°á»i thấy chÆ°Æ¡ng trình mầu nhiệm… hiểu biết cùng vá»›i các
thánh cái gì là chiá»u rá»™ng, chiá»u dà i, chiá»u cao cùng chiá»u sâu… biết
rằng tình yêu của Äức Kitô vượt trên má»i kiến thức… (và được đổ đầy)
bằng tất cả sá»± sung mãn của Thiên Chúa.â€
- “Chúng ta phải nói rằng trong việc dạy Giáo Lý,
chúng ta giảng dạy vá» chÃnh Äức Kitô, Ngôi Lá»i Nháºp Thể và Con Thiên
Chúa, - má»i Ä‘iá»u khác Ä‘á»u được dạy qui chiếu vể NgÆ°á»i – và cÅ©ng chỉ có
má»™t mình Äức Kitô là Äấng giảng dạy - ngÆ°á»i nà o khác giảng dạy cÅ©ng chỉ
vì ngÆ°á»i ấy là phát ngôn viên của Äức Kitô, để Äức Kitô dùng môi miệng
mình mà giảng dạy. Dầu ở mức độ trách nhiệm nà o đi nữa trong Hội
Thánh, má»i Giáo Lý viên phải luôn cố gắng truyá»n thụ bằng lá»i giảng dạy
và cách sống của mình giáo huấn và đá»i sống của Chúa Giêsuâ€.
- “Chúa Giêsu đã dạy. ChÃnh những chứng từ mà NgÆ°á»i là m cho chÃnh mình: “Hằng ngà y Tôi đã ngồi giảng dạy trong Ä‘á»n thá».†[16]
ChÃnh những quan sát đầy ngưỡng má»™ của các Thánh Sá», ngạc nhiên khi
thấy NgÆ°á»i dạy khắp nÆ¡i và má»i lúc, dạy bằng má»™t cách thế và vá»›i má»™t uy
quyá»n mà chÆ°a ai từng biết đến. (…)Äấng giảng dạy cách nà y đáng được
tôn phong bằng má»™t tÆ°á»›c hiệu “Thầyâ€.Ä‘á»™c đáo. Trong toà n thể Tân Ước,
nhất là trong các sách Tin Mừng, biết bao nhiêu lần ngÆ°á»i ta đã gá»i
NgÆ°á»i là Thầy!â€
- “Äối vá»›i Kitô hữu, Thánh Giá là má»™t trong những
hình ảnh siêu phà m và phổ thông nhất của Äức Kitô là Thầy. Tất cả những
suy nghÄ© nà y, là những suy nghÄ© theo các truyá»n thống vÄ© đại của Há»™i
Thánh, và tất cả củng cố lòng nhiệt thà nh của chúng ta đối vá»›i Äức
Kitô, là Vị Thầy tá» lá»™ Thiên Chúa cho loà i ngÆ°á»i và con ngÆ°á»i cho chÃnh
há», vị Thầy vừa cứu chữa, vừa thánh hoá và hÆ°á»›ng dẫn, là Äấng vừa sống,
vừa nói, vừa khÃch lệ, di chuyển, sá»a sai, xét xá», tha thứ, và đồng
hà nh vá»›i chúng ta má»—i ngà y trên Ä‘Æ°á»ng lịch sá», là vị Thầy Ä‘ang đến vÃ
sẽ đến trong vinh quang. Chỉ nhá» kết hợp máºt thiết vá»›i
NgÆ°á»i mà các Giáo Lý viên có thể tìm thấy ánh sáng và sức mạnh cho má»™t
canh tân Giáo Lý chÃnh hiệu và đáng mong Æ°á»›c.â€
- “Các hoạt động Giáo Lý có thể được thực hiện trong
các hoà n cảnh thuáºn tiện đúng chá»— và đúng lúc, và phải có thể sá» dụng
phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông đại chúng và những dụng cụ thÃch hợp (…) Tôi
mạnh mẽ cùng các Nghị Phụ trong Thượng Há»™i Äồng lên tiếng phản đối tất
cả má»i kỳ thị trong lãnh vá»±c dạy Giáo Lý, đồng thá»i cÅ©ng khẩn thiết kêu
gá»i các nhà cầm quyá»n hãy chấm dứt hoà n toà n những sá»± kiá»m chế tá»± do
con ngÆ°á»i nói chung, và tá»± do tôn giáo nói riêng.â€
- “Phải là má»™t sá»± giảng dạy có hệ thống, không tùy hứng, nhÆ°ng phải có chÆ°Æ¡ng trình để đạt đến má»™t mục Ä‘Ãch rõ rà ng;â€
- “Việc dạy Giáo Lý chân chÃnh luôn luôn là má»™t sá»±
dẫn nháºp có thứ tá»± và hệ thống và o mặc khải, là Thiên Chúa đã ban ChÃnh
Mình cho nhân loại trong Äức Chúa Giêsu Kitô, má»™t mặc khải được khắc
ghi sâu Ä‘áºm trong ký ức Há»™i Thánh và trong Thánh Kinh, cùng được liên
tục thông truyá»n từ thế hệ nà y qua thế hệ khác bằng má»™t truyá»n thống
sống Ä‘á»™ng và linh hoạt. Tuy thế, mặc khải nà y không được tách ra khá»i
Ä‘á»i sống, hay chỉ được đặt cách nhân tạo cạnh Ä‘á»i sống.â€
- “Việc dạy Giáo Lý tự bản chất được nối kết với toà n
thể hoạt Ä‘á»™ng phụng vụ và bà tÃch, vì chÃnh trong các bà tÃch, nhất lÃ
bà tÃch Thánh Thể, mà Äức Chúa Giêsu Kitô hoạt Ä‘á»™ng má»™t cách viên mãn
cho việc biến đổi con ngÆ°á»i.â€
- “Việc dạy Giáo Lý còn mở ra cho Ä‘á»™ng lá»±c truyá»n
giáo. Nếu việc dạy Giáo Lý được thực thi tốt đẹp, các Kitô hữu sẽ hăng
say là m chứng cho Äức Tin của há», truyá»n thụ Äức Tin ấy cho trẻ em, là m
cho ngÆ°á»i khác biết đến nó, và phục vụ cá»™ng đồng nhân loại bằng má»i
cách.â€
“Trong việc dạy Giáo Lý, Ä‘iá»u quan trá»ng là dạy vá» những
quyết tâm cá nhân trong lãnh vá»±c luân lý để sống theo Tin Mừng, vÃ
những thái Ä‘á»™ Kitô, dù anh hùng hay rất Ä‘Æ¡n giản trÆ°á»›c cuá»™c Ä‘á»i hay
trÆ°á»›c thế gian - Ä‘iá»u mà chúng ta gá»i là các nhân đức của Phúc Âm.â€
- “Nên nhấn mạnh đến vần đỠcuối cùng vỠphương pháp
đã được Thượng Há»™i Äồng Giám Mục bà n luáºn khá nhiá»u, đó là há»c thuá»™c
lòng. Việc dạy Giáo Lý Kitô trong những thá»i gian đầu tiên, trùng hợp
vá»›i ná»n văn hoá đặc biệt truyá»n khẩu, nên dùng đến trà nhá»› rất nhiá»u.
Từ đó việc há»c Giáo Lý được biết là có má»™t truyá»n thống há»c các chân lý
căn bản bằng phÆ°Æ¡ng pháp thuá»™c lòng. Tất cả chúng ta Ä‘á»u ý thức rằng
phÆ°Æ¡ng pháp nà y có thể có má»™t số bất lợi, Ãt là nó Ä‘Æ°a đến việc thiếu
hiểu biết hay không hiểu biết gì cả; nó biến tất cả má»i kiến thức thà nh
công thức được láºp Ä‘i láºp lại mà không hiểu chÃnh xác. Các bất lợi nà y
và những đặc tÃnh khác của ná»n văn hoá mà chúng ta có ở và i nÆ¡i Ä‘Æ°a đến
việc hoà n toà n loại bỠ– theo má»™t số ngÆ°á»i là dứt khoát phải loại bá» -
việc há»c thuá»™c lòng trong môn Giáo Lý. NhÆ°ng trong Äại Há»™i của Thượng
Há»™i Äồng Giám Mục, chúng ta nghe được má»™t số tiếng nói có thẩm quyá»n
kêu gá»i phục hồi má»™t sá»± cân bằng cách tháºn trá»ng giữa sá»± suy nghÄ© vÃ
bá»™c phát, giữa đối thoại và im lặng, giữa việc viết và việc há»c thuá»™c
lòng. HÆ¡n nữa má»™t số ná»n văn hoá còn rất tôn trá»ng việc há»c thuá»™c lòng.â€
- “Tôi muốn gieo tháºt nhiá»u can đảm, hy vá»ng và sá»±
hăng say trong lòng tất cả những ngÆ°á»i khác nhau có nhiệm vụ dạy vá» tôn
giáo và huấn luyện vá» Ä‘á»i sống qua việc là m theo Tin Mừng.â€
-“Khi thi hà nh sứ vụ dạy Giáo Lý, Hội Thánh - cũng
như mỗi cá nhân Kitô hữu hiến thân cho sứ vụ ấy trong Hội Thánh và nhân
danh Hội Thánh - phải ý thức rõ rà ng rằng mình hà nh động như một công
cụ sống Ä‘á»™ng và má»m dẻo của Chúa Thánh Thần. Phải cầu khẩn Thánh Thần
nà y không ngơi, hiệp thông với Ngà i, cố gắng hiểu biết những gì Ngà i
tháºt sá»± linh hứng, đó phải là thái Ä‘á»™ của Há»™i Thánh và của má»—i Giáo Lý
viên.â€
Äức Mẹ Maria, Mẹ và Mẫu GÆ°Æ¡ng của Môn Äệ . Khi Chúa Giêsu ngồi trong lòng Mẹ, và sau nà y khi NgÆ°á»i nghe lá»i Mẹ trong suốt Ä‘á»i ẩn dáºt tại Nadareth, ngÆ°á»i Con nà y, là “Con Má»™t từ Chúa Chaâ€, “đầy ân sủng và chân lý â€,
được Mẹ đà o luyện kiến thức nhân loại vỠThánh Kinh và lịch sỠcủa
chÆ°Æ¡ng trình Thiên Chúa dà nh cho dân Ngà i, và trong sá»± tôn thá» Äức Chúa
Cha.
Còn Mẹ lại là môn đệ đầu tiên của Chúa. Mẹ là môn đệ
đầu tiên trong thá»i gian, bởi vì ngay cả khi Mẹ tìm thấy ngÆ°á»i con còn
niên thiếu của Mẹ trong Ä‘á»n thá» Mẹ đã há»c được của NgÆ°á»i bà i há»c mà Mẹ
giữ kÃn trong lòng. Mẹ là môn đệ đầu tiên trên những ngÆ°á»i khác vì
không ai đã “được Thiên Chúa dạy†Ở má»™t chiá»u sâu nhÆ° thế. Mẹ “vừa là Mẹ vừa là môn đệâ€
như Thánh Augustinô đã nói vỠMẹ, mà còn dám nói thêm rằng đối với Mẹ,
việc là m môn đệ của Mẹ quan trá»ng hÆ¡n là m Mẹ. Cho nên không phải là vô
lý khi trong Thượng Há»™i Äồng có những tôn vinh Mẹ là “má»™t sách Giáo Lý sống†và là “Mẹ và gÆ°Æ¡ng mẫu của các Giáo Lý viênâ€.
III. KẾT LUẬN
Dạy giáo lý lÃ
giảng vá» Äức Kytô, Ngôi Lá»i nháºp thể bằng chÃnh Lá»i của NgÆ°á»i. Giáo Há»™i
được Chúa giao sứ vụ cai quản các kho tà ng mầu nhiệm và ơn phúc, cho
nên Giáo Há»™i có thẩm quyá»n và có trách nhiệm hÆ°á»›ng dẫn cụ thể cách thức
giảng dạy giáo lý. Khi Ä‘á»c kỹ các văn kiện Toà Thánh liên quan đến việc
giảng dạy nà y, giáo lý viên đã có đầy đủ những nét sÆ° phạm chÃnh yếu
cho công việc của mình. Việc dạy giáo lý không Ä‘Æ¡n giản nhÆ° truyá»n
giảng những kiến thức khác ở Ä‘á»i, mà là chiếu toả ánh sáng Äức Kytô, do
đó giáo lý viên phải gắn bó vá»›i NgÆ°á»i qua Thánh Thần của NgÆ°á»i, qua
Giáo Há»™i do NgÆ°á»i sáng láºp và gìn giữ, và qua Mẹ Maria Äấng đã được tôn
vinh là có phúc vì đã vâng giữ Lá»i NgÆ°á»i. Nhà thÆ¡ Xuân Diệu khi viếng
đồi Bá»u Châu, Trà Kiệu đã viết và o sổ và ng ká»· niệm ngà y 20/5/1983:
"TrÆ°a hôm nay con ngồi nhÆ° trẻ nhá»,
Giữa đáy trưa, trong lòng Mẹ vô cùng.
Con là sáo, Mẹ là ngà n vạn gió,
Mẹ là trá»i, con là hạt sÆ°Æ¡ng rung . .."
Giáo lý viên là nhà thơ ca ngợi kỳ công Thiên Chúa, chỉ thà nh công khi có Mẹ là “ngà n vạn gió†là m tiếng sáo vang lên.
BÃ i 3 GIÃO
Là CẦN GẮN LIỀN VỚI LỜI CHÚA
Hiến chế Mục Vụ Lá»i Thiên Chúa Verbum Deum dạy: “Việc dạy Giáo
Lý, má»™t hình thức của thừa tác vụ Lá»i Chúa, phải được nuôi dưỡng và thăng tiến
trong sá»± thánh thiện nhá» Lá»i Chúa trong Thánh Kinh †(số 12). Dạy giáo lý
chÃnh là dạy Lá»i Chúa. NhÆ°ng dÆ°á»ng nhÆ° lâu nay ở nhiá»u nÆ¡i, Thánh Kinh chỉ có
má»™t chá»— đứng trong giáo lý. Äó là việc Ä‘á»c má»™t Ä‘oạn Tin Mừng và o đầu giá» giáo
lý, và lắm khi sau giá» giáo lý là các em quên mất. Äiá»u quan trá»ng trong giáo
lý là phải là m sao cho Lá»i Chúa thấm sâu và o cuá»™c Ä‘á»i các em và cuá»™c Ä‘á»i giáo
lý viên, như hạt giống đi và o lòng đất và sinh sôi nẩy nở.
A. TẠI SAO CẦN ÄƯA THÃNH KINH VÀO LỚP GIÃO Là NHIỀU HÆ N?
1. Lá»i Chúa nuôi dưỡng Äức Tin
các em và giáo lý viên
Lịch sỠdân Thiên Chúa cho thấy cứ mỗi lần dân thánh bất trung, phản
bá»™i hay dao Ä‘á»™ng trong lòng tin thì các ngôn sứ lại đứng lên nói cho dân Lá»i
của Thiên Chúa. Trong Tin Mừng, Äức Giêsu cÅ©ng nhiá»u lần củng cố đức tin và đá»i
sống luân lý của các Tông đồ và của dân chúng bằng Lá»i NgÆ°á»i.
NhÆ° váºy Lá»i Chúa là lÆ°Æ¡ng thá»±c và là thần dược cho Ä‘á»i sống đức tin
và luân lý. Trong việc dạy giáo lý, giáo lý viên là ngÆ°á»i thừa hà nh của Chúa
Giêsu và của Giáo Há»™i, giúp loan báo Lá»i Chúa đến vá»›i các em. NhÆ°ng chắc chắn
tá»± mình, giáo lý viên không đủ sức để củng cố đức tin cho các em và cho chÃnh
mình. Chỉ có Lá»i Chúa má»›i là m cho anh chị và các em vững tin và hăng say sống
đức tin.
2. Giúp các em hiểu thêm vỠChúa
Giêsu
Chúa Giêsu là Lá»i Thiên Chúa. Do đó cà ng Ä‘á»c và nói
Lá»i Tin Mừng thì các em cà ng hiểu vá» Chúa Giêsu hÆ¡n. Trong Tin Mừng, các em gặp
Chúa Giêsu hằng sống, nghe Lá»i NgÆ°á»i rao giảng và cùng bÆ°á»›c Ä‘i vá»›i NgÆ°á»i trên
má»i nẻo Ä‘Æ°á»ng xứ Palestine.
Do đó, cần giúp các em tiếp xúc với Tin Mừng. Chỉ
bằng cách nà y giáo lý viên má»›i là m cho các em hiểu và cảm vá» Äức Giêsu má»™t cách
đầy đủ trá»n vẹn.
3. Là m cho lớp giáo lý sống
Ä‘á»™ng
Một trong những ưu tư của giáo lý viên là là m sao cho lớp giáo lý
sống Ä‘á»™ng để các em không thấy chán ngán giá» giáo lý. Những trò chÆ¡i, lá»i nói
hà i hÆ°á»›c được sá» dụng tối Ä‘a. NhÆ°ng cần phải nhá»› chÃnh Chúa Giêsu má»›i là sá»± thu
hút đầy sức mạnh bá»n bÄ©.
Lá»i Chúa dạy có sức sống mãnh liệt, phù hợp vá»›i con ngÆ°á»i ở má»i thá»i
đại và má»i hoà n cảnh khác nhau. Lối giảng dạy đầy hình tượng của Chúa Giêsu
tháºt thi vị, dá»… nhá»› và rất ấn tượng. Do đó, khi nói nhÆ° Chúa Giêsu nói, chắc
chắn giáo lý viên sẽ Ä‘em đến cho lá»›p giáo lý bầu khà vui tÆ°Æ¡i và đầy hy vá»ng.
B. ÄEM THÃNH KINH VÀO GIÃO
Là NHƯ THẾ NÀO?
Có bốn Ä‘iá»u các
giáo lý viên nên thực hiện:
1. Äá»c
Thánh Kinh sốt sắng trong giá» há»c :
Äiá»u nà y hầu nhÆ° lá»›p giáo lý nà o cÅ©ng đã từng áp dụng. Có khi giáo
lý viên Ä‘á»c Lá»i Chúa, có khi má»™t em Ä‘á»c. NhÆ°ng vấn Ä‘á» là tại sao các em không
nhá»› Lá»i Chúa nhiá»u? Phải chăng chúng ta chỉ Ä‘á»c lÆ°á»›t, Ä‘á»c sÆ¡ sà i và không gá»i
hết tâm hồn và o Lá»i Chúa? Nhiá»u giáo lý viên có thói quen nói: “Mở sách Tân Ước
trang 71†chẳng hạn, thay vì sách Tin Mừng nà o, chương và câu thứ mấy. Cần giúp
các em quen với việc mở sách Kinh Thánh đúng cách, nhanh chóng, dễ nhớ.
2. Kể
chuyện Thánh Kinh, nhất là Tin Mừng:
Khi dạy giáo lý, rất cần giải thÃch, nhÆ°ng tối kỵ dà i dòng, rÆ°á»m rà .
Cách dạy giáo lý hay nhất là kể chuyện Tin Mừng. Và dụ khi dạy vỠMầu Nhiệm Một
Chúa Ba Ngôi, nếu chúng ta cố gắng giải thÃch theo ý riêng thì chẳng Ä‘i đến
đâu. Cách hay nhất là kể cho các em nghe câu chuyện thiên thần truyá»n tin cho
Äức Maria, Chúa Giêsu chịu phép rá»a ở sông Jordan v.v… rồi có và i giải thÃch
ngắn gá»n để Ä‘i đến kết luáºn cho bà i giảng. NhÆ° thế các em sẽ nhá»› và sẽ sống gắn
bó với Thiên Chúa Ba Ngôi.
3. Cho các
em há»c thuá»™c lòng Lá»i Chúa:
Má»™t giáo lý viên đã từng há»i chúng tôi trong buổi há»™i thảo vá» sÆ°
phạm giáo lý: “Tông huấn Catechesi nhấn mạnh đến việc dạy Lá»i Chúa, nhÆ°ng cÅ©ng
nhấn mạnh đến việc há»c thuá»™c lòng, váºy cần chú ý Ä‘iá»u nà o hÆ¡n?â€. Chúng tôi thấy
không có gì mâu thuẫn cả. Cần giúp các em thuá»™c lòng Lá»i Chúa trÆ°á»›c tiên.
Con cái cà ng nhá»› lá»i cha mẹ thì cà ng sống tốt, đó là điá»u hiển
nhiên. Chúng tôi sẽ lại nói đến việc “há»c thuá»™c lòng trong giáo lý†trong má»™t
bà i sau, nhÆ°ng chắc chắn Lá»i Chúa là điá»u mà các em phải nhá»› nhất để là m hà nh
trang cần thiết Ä‘i và o Ä‘á»i.
4. Thực hà nh cụ
thể
Tông huấn Catechesi Tradendae dạy: “Trong việc dạy Giáo Lý, Ä‘iá»u
quan trá»ng là dạy vá» những quyết tâm cá nhân trong lãnh vá»±c luân lý để sống
theo Tin Mừngâ€. Cần phải hÆ°á»›ng dẫn các em có những quyết tâm thá»±c hà nh mang
tÃnh cá nhân và cụ thể để các em ngà y cà ng nên giống Chúa Giêsu.
Nên tránh những quyết tâm chung chung
cho cả lá»›p, chẳng hạn tuần nà y em quyết tâm sẽ vâng lá»i mẹ em ba lần. Vâng lá»i
trong việc gì, các em có thể nói cụ thể cho chÃnh mình. Nói chung nhÆ° váºy thì
sẽ thế nà o nếu các em đã vâng lá»i mẹ nhiá»u lần (chứ không chỉ ba lần), và đối
với những em không sống với mẹ thì sao? Do đó hãy hướng dẫn rõ rà ng để các em
tự quyết tâm với Chúa.
Äể kết luáºn, xin má»i các bạn, đặc
biệt các huynh trưởng và giáo lý viên, chúng ta hãy cùng Ä‘á»c Tin Mừng Gio-an
(2:1-5) và lắng nghe tiếng Chúa Giêsu nói vá»›i chúng ta: “1 Ngà y thứ ba, có tiệc cÆ°á»›i tại Ca-na miá»n Ga-li-lê. Trong
tiệc cÆ°á»›i có thân mẫu Äức Giê-su.2 Äức Giê-su và các môn đệ cÅ©ng
được má»i tham dá»±.3 Khi thấy thiếu rượu, thân mẫu Äức Giê-su nói vá»›i
NgÆ°á»i: "Há» hết rượu rồi."4 Äức Giê-su đáp: "ThÆ°a bà ,
chuyện đó can gì đến bà và tôi? GiỠcủa tôi chưa đến."5 Thân
mẫu NgÆ°á»i nói vá»›i gia nhân: "NgÆ°á»i bảo gì, các anh cứ việc là m theo. "
BÃ i 4
GIÚP CÃC EM Sá»NG ÄẠO
VÀ ÄÀO TẠO NHÂN CÃCH CÃC EM
Ở nhiá»u giáo xứ, hoạt Ä‘á»™ng
giáo lý được chú trá»ng và giáo lý viên để tâm đến cách sống hà ng ngà y của từng
em há»c sinh của mình. Äó là điá»u lý tưởng mà má»i giáo lý viên cần hÆ°á»›ng đến.
NhÆ°ng vì nhiá»u lý do, trong đó có những cản trở vá» thá»i gian và hoà n cảnh xã
há»™i, ở nhiá»u nÆ¡i, giáo lý chỉ Ä‘Æ¡n giản là đến lá»›p nghe cắt nghÄ©a bà i có trong
sách và khi hết giỠthì hoạt động giáo lý chấm dứt. Nếu giáo lý chỉ cần như thế
thôi thì Giáo Há»™i đã không thao thức tìm những Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng thÃch hợp và ân cần
nhắc bảo nhÆ° Giáo Há»™i đã là m. Váºy, dạy giáo lý còn phải được hiá»u sâu xa hÆ¡n vÃ
thá»±c hà nh tháºt chu đáo.
I.
DẠY GIÃO LÃ: GIÚP CÃC EM Sá»NG ÄẠO
Tông
Huấn Catechesi Tradendae dạy: « Bản chất của việc dạy Giáo Lý gắn liá»n
vá»›i tất cả các hoạt Ä‘á»™ng Phụng Vụ vÃ
các Bà TÃch, vì chÃnh các Bà TÃch và nhất là Bà TÃch Thánh Thể là nÆ¡i
Äức Ki-tô hoạt Ä‘á»™ng má»™t cách sung mãn để biến đổi nhân loại. Việc dạy Giáo Lý sá»a soạn cho việc lãnh nháºn
các Bà TÃch ». (số 23).
1. Giúp các em cảm được các mầu nhiệm vÃ
trung thà nh sống các mầu nhiệm.
Äức tin, các bà tÃch,
việc cầu nguyện… phải là chÃnh cuá»™c sống ngÆ°á»i Kytô hữu. Giáo lý giúp các em
cảm nghiệm và sống các mầu nhiệm. Việc dạy giáo lý không chỉ là cung cấp kiến
thức tôn giáo mà hÆ¡n nữa, là huấn luyện Ä‘á»i sống thân tình vá»›i Äức Giêsu là Äấng
Ä‘ang sống và hoạt Ä‘á»™ng giữa loà i ngÆ°á»i hôm nay. Nói thế nà o cho các em cảm được
và sống được nhÆ° váºy không phải dá»… dà ng. Chắc chắn phải có sá»± hÆ°á»›ng dẫn và nâng
đỡ của Chúa Thánh Linh. Và má»—i giáo lý viên phải là m sao, bằng lá»i nói và gÆ°Æ¡ng
sáng của mình, cho các em thấy các mầu nhiệm thánh gắn bó vá»›i Ä‘á»i mình còn hÆ¡n
không khà để thở từng ngà y, từng giá».
2. Giúp các em thá»±c hà nh Lá»i Chúa má»™t
cách hồn nhiên và trá»n vẹn.
Há»c giáo
lý là há»c và sống Lá»i Chúa. Các em phải được thấm nhuần Lá»i Chúa, để Lá»i Chúa
gắn bó vá»›i các em nhÆ° hÆ¡i các em thở, hoà nháºp và o cuá»™c Ä‘á»i các em để các em
sống và lá»›n lên hà ng ngà y vá»›i Lá»i Chúa. Do đó giáo lý viên phải trình bà y Lá»i
Chúa sao cho sống Ä‘á»™ng, dá»… nhá»›, dá»… cảm ; và biến Lá»i ấy thà nh quyết tâm
sống, những quyết tâm cá nhân được gợi lên nhỠlòng mến chứ không phải vì áp
đặt chung chung. Muốn nhÆ° thế, thái Ä‘á»™ của giáo lý viên đối vá»›i Lá»i Chúa vÃ
cách anh chị nói vá» Lá»i Chúa quả tháºt có má»™t tầm quan trá»ng lá»›n lao.
3. Giúp các em chiếu toả Tin Mừng cho thế
giới hà ng ngà y.
à thức truyá»n giáo cÅ©ng phải được gieo và o
lòng các em
tháºt sá»›m, vì đó là sứ mạng cao cả gắn liá»n vá»›i bản chất Giáo Há»™i Chúa Kytô. Các
em yêu mến Chúa và Giáo Há»™i thì các em cÅ©ng sẽ góp phần là m cho ngÆ°á»i chung
quanh nháºn biết Chúa. Phải táºp cho các em biết hãnh diện khi tuyên xÆ°ng đức tin
dÆ°á»›i bất cứ hình thức nà o, là m dấu Thánh Giá khi ăn cÆ¡m trÆ°á»›c mặt má»i ngÆ°á»i
chẳng hạn. Nếu muốn các em hăng say vá»›i bổn pháºn truyá»n giáo, các anh chị phải
cho các em thấy đức tin của các em là ân huệ siêu nhiên cao cả, cần thiết cho
cuá»™c Ä‘á»i, và các em phải quảng đại chia sẻ ân huệ ấy. Phải là m cho các em thấm
nhuần Ä‘iá»u mà Há»c Thuyết Xã Há»™i Công Giáo dạy : « Sứ mạng của Giáo Há»™i là công bố và truyá»n đạt sá»± cứu Ä‘á»™ đã có được trong
Äức Giêsu Kitô, mà NgÆ°á»i gá»i là “NÆ°á»›c Chúa†(Mc 1,15)
II. DẠY
GIÃO Là : ÄÀO TẠO NHÂN CÃCH CHO CÃC EM
1. Giáo lý Ä‘Ã o tạo con ngÆ°á»i toà n diện
Hội Thánh
vẫn luôn trình bà y mầu nhiệm cứu Ä‘á»™ má»™t cách toà n diện cho con ngÆ°á»i má»i thá»i.
Giáo lý cÅ©ng nằm trong viá»…n cảnh đó. Có má»™t thá»i ngÆ°á»i ta hiểu giáo lý nhÆ° lÃ
dạy các em thuá»™c và i câu há»i thÆ°a rồi lãnh nháºn các bà tÃch, thế là đủ. NhÆ°ng
má»™t Kytô hữu chỉ được coi là trưởng thà nh trong Ä‘á»i sống đạo khi ngÆ°á»i ấy gắn
bó Ä‘á»i mình vá»›i Äức Giêsu và đổi má»›i từ tâm hồn, nhân cách đến từng cách sống
má»—i ngà y theo đòi há»i của Tin Mừng. Vì thế mà việc dạy giáo lý không thể tách
rá»i con ngÆ°á»i phần xác, phần xã há»™i ra khá»i con ngÆ°á»i của niá»m tin thiêng
liêng.
2. Giáo dục Việt nam ngà y nay không giúp đà o tạo nhân cách
Mục tiêu giáo dục là đà o tạo con
ngÆ°á»i. NhÆ°ng để phục vụ cho nhiá»u mục tiêu khác nhau, giáo dục Việt nam bây giá»
không góp phần Ä‘Ã o tạo con ngÆ°á»i. Những má»› kiến thức được nhồi nhét cùng vá»›i
những chiếc cặp oằn vai các em, những bữa ăn vá»™i vã trên yên xe ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố
khói bụi cho kịp giá» há»c thêm… có rèn luyện nhân cách các em hay không ?
Äó là chÆ°a kể đến sá»± gian dối trà n lan ở há»c Ä‘Æ°á»ng. Ngay cả thầy cô má»™t và i môn
há»c cÅ©ng thừa nháºn « Chúng tôi nói dối ăn lÆ°Æ¡ng ! ». Ở trong môi trÆ°á»ng giáo dục đó, các em sẽ hình
thà nh nhân cách theo hướng nà o ? Rõ rà ng chúng ta chỉ còn trông chỠvà o
các lớp giáo lý, nơi đó việc đà o tạo nhân cách các em phải được nhấn mạnh cùng
vá»›i Ä‘á»i sống tâm linh.
3. Giáo lý viên nên là m gì ?
Giữa
má»™t xã há»™i mà việc giáo dục có nhiá»u vấn Ä‘á» nhÆ° thế, lá»›p giáo lý cà ng có thêm
trách nhiệm Ä‘Ã o tạo nhân bản, dÆ°á»›i ánh sáng của Lá»i Chúa. DÄ© nhiên chúng ta
trình bà y vỠGiêsu là trình bà y vỠcác mầu nhiệm thánh, nhưng không chỉ là lý
thuyết thần há»c, mà là chÃnh mầu nhiệm Giêsu Ä‘i và o cuá»™c Ä‘á»i để cứu Ä‘á»™ con
ngÆ°á»i cả hồn lẫn xác: nâng cao nhân vị (x. Há»c thuyết Xã há»™i của Giáo Há»™i,
chÆ°Æ¡ng III).
Khi dạy lối sống, rèn nhân cách cho các
em, chúng ta cần hướng các em vỠviệc bắt chước trẻ Giêsu ở Nagiarét. Các em
cần táºp các đức tÃnh nhân bản nhÆ° : Trung thá»±c, cao thượng, dÅ©ng cảm,
trách nhiệm, nhân háºu v.v…
Äể Ä‘Ã o tạo nhân cách các em, giáo lý viên
phải kiên trì giảng dạy, uốn nắn và nhất là cầu nguyện cho các em. Gương Chúa
Giêsu va mẫu gương các thánh rất cần thiết trong tiến trình đà o tạo nà y.
Giáo lý viên cần chìm sâu và o,
ngáºp lặn trong Giêsu khi soạn bà i, khi giảng bà i và khi đối xá» vá»›i các em. Anh
chị hãy nói vỠGiêsu say sưa như chưa bao giỠđược nói. Anh chị nên nói sao cho
các em cảm được cuá»™c sống có hai con Ä‘Æ°á»ng rõ rệt: con Ä‘Æ°á»ng của Giêsu và con
Ä‘Æ°á»ng thế gian. Con Ä‘Æ°á»ng
Giêsu là con Ä‘Æ°á»ng thế nà o? Tác Ä‘á»™ng của bà i giáo lý là giúp các em hiểu vá»
Giêsu hơn – yêu mến Giêsu hơn và quyết định sống như Giêsu.
Nếu chúng ta gà o lên: các em hãy trung thực, đừng nói dối,
đừng ăn cắp, các em sẽ nghe theo không? Váºy chúng ta hãy cùng
a/ Giúp các em yêu mến vÃ
bắt chÆ°á»›c Giêsu ấu thÆ¡ bằng cách kể chuyện vá» Chúa Giêsu và lặp lại lá»i NgÆ°á»i
dạy.
b/ Kể cho các em gÆ°Æ¡ng các thánh, những ngÆ°á»i chá»n Giêsu là m mẫu má»±c cho
Ä‘á»i mình.
c/ Thá»i đại hôm nay có rất nhiá»u bạn trẻ theo gÆ°Æ¡ng Giêsu. Ở trÆ°á»ng há»c,
ngÆ°á»i ta Ä‘Æ°a ra nhiá»u “tấm gÆ°Æ¡ng†rất kỳ cục, lạ Ä‘á»i, không nhân bản. Chúng ta
cần Ä‘Æ°a những mẫu gÆ°Æ¡ng của các bạn cùng trang lứa vá»›i các em, Ä‘ang sống Ä‘á»i
sống tốt đẹp, nhân ái v.v…
d/ Táºp cho các em sống đẹp, cao thượng bằng những hoạt Ä‘á»™ng cụ thể.
Nguyện xin Äức Trinh Nữ Maria, ngÆ°á»i Mẹ trẻ
đã thà nh công rực rỡ trong việc đà o tạo Giêsu thơ ấu, chúc là nh cho chúng con
và giúp chúng con Ä‘Ã o tạo các em có hiệu quả. “KÃnh mừng Maria đầy Æ¡n phúc, Äức
Chúa Trá»i ở cùng Mẹâ€.
BÃ i 5
ÃP DỤNG PHÆ¯Æ NG PHÃP
“HỌC SINH
LÀ TRUNG TÂMâ€
Trong
mấy tháºp niên gần đây, các khoa sÆ° phạm không ngừng thay đổi để tìm ra phÆ°Æ¡ng
thế dạy há»c hữu hiệu hÆ¡n. NhÆ°ng Ãt ngÆ°á»i biết là phÆ°Æ¡ng pháp hoà n hảo và tối Æ°u
đã được vị Thầy vÄ© đại của má»i thá»i đại là Äức Giêsu đã áp dụng từ đầu Công
nguyên. Äó là phÆ°Æ¡ng pháp lấy ngÆ°á»i há»c là trung tâm, giảng dạy cách sinh Ä‘á»™ng
bằng hình ảnh, chú ý đến nhu cầu và trình Ä‘á»™ của há»â€¦
I. NGƯỜI HỌC LÀ TRUNG TÂM CỦA
TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC
NgÆ°á»i
ta kể câu chuyện vui, trong giá» há»c chÃnh trị, thầy giáo bá»±c bá»™i nói vá»›i sinh
viên: “Nà y các anh chị đang đánh bà i ở cuối lớp, hãy giữ im lặng như các anh
chị Ä‘ang ăn ở giữa lá»›p để các anh chị bà n đầu có thể ngủâ€. Những giá» há»c mà ná»™i
dung vô bổ, được dạy kiểu áp đặt thì không thể có hiệu quả được.
Ná»™i
dung giáo lý tá»± bản chất thì phong phú, hữu Ãch và hấp dẫn. NhÆ°ng giáo lý ấy
được con ngÆ°á»i dạy cho con ngÆ°á»i trong môi trÆ°á»ng xã há»™i và thá»i đại, nên dÄ©
nhiên cần đến những phÆ°Æ¡ng thế thÃch hợp.
Các nghiên cứu mới vỠsư phạm cho thấy tiến
trình dạy và há»c sẽ có hiệu quả hÆ¡n khi ngÆ°á»i há»c là trung tâm, còn ngÆ°á»i thầy
chỉ đóng vai trò khÃch lệ và hÆ°á»›ng dẫn. Chúa Giêsu là vị Thầy tuyệt đối, vá»›i cả
uy quyá»n và chân lý nÆ¡i NgÆ°á»i, NgÆ°á»i phán Lá»i quyá»n năng để biến đổi tất cả,
nhÆ°ng NgÆ°á»i vẫn lắng nghe, chia sẻ và đồng hà nh khi NgÆ°á»i giảng dạy.
Trong
giá» giáo lý, Chúa Giêsu là trung tâm và là ngÆ°á»i Thầy tuyệt đối. NhÆ°ng xét vá»
mặt lá»›p há»c hữu hình, khi xem há»c sinh là trung tâm, giáo lý viên sẽ:
- lắng
nghe và hiểu từng há»c sinh của mình,
- cho
các em cá»™ng tác và o tiến trình dạy và há»c bằng cách Ä‘Æ°a ý kiến, đặt câu há»i…
- thÆ°á»ng
xuyên thảo luáºn vá»›i nhau và vá»›i giáo lý viên.
Lấy
và dụ khi giáo lý viên dạy bà i vá» Thánh Lá»…. Anh chị Ä‘á»c bà i Tin Mừng vá» việc
Chúa láºp bà tÃch Thánh Thể, cho các em chia sẻ Lá»i Chúa vừa nghe, rồi há»i các
em vá» phép lạ Chúa hoá bánh ra nhiá»u hoặc lá»i Chúa tiên báo vá» cuá»™c tá» nạn, có
thể há»i các em vá» biến cố manna trong sa mạc ngà y xÆ°a… Chắc chắn lá»›p há»c sẽ
sinh động hơn là mình anh chị độc thoại suốt buổi.
II. DẠY GIÃO Là THEO PHÆ¯Æ NG PHÃP HOẠT ÄỘNG
Cách
đây khá lâu, một giáo sư Hà n quốc dạy cho một nhóm thanh niên à Châu ở Singapore
vá» các vấn Ä‘á» của giá»›i trẻ. Má»—i buổi há»c ông Ä‘Æ°a ra má»™t và i hoạt Ä‘á»™ng. Có lần
ông viết lên bảng một từ tiếng Hà n, chẳng ai biết nghĩa. Rồi ông viết câu tiếng
Anh sau đó: “Open itâ€, má»i ngÆ°á»i Ä‘oán đó là cá»a sổ, cá»a ra và o, mắt… Rồi ông
thêm và o “Open it. It’s very hot in hereâ€. Váºy là ai cÅ©ng biết từ ấy nghÄ©a lÃ
cá»a sổ. Ông bảo: “Má»™t từ chỉ có nghÄ©a khi đứng trong ngữ cảnh. Váºy con ngÆ°á»i
chỉ hình thà nh nhân cách khi sống trong cá»™ng đồngâ€. HÆ¡n mÆ°á»i năm qua, nhiá»u
ngÆ°á»i vẫn nhá»› bà i há»c ấy vì nó khởi đầu bằng má»™t hoạt Ä‘á»™ng.
Chúa
Giêsu rao giảng bao giá» cÅ©ng vá»›i những hoạt Ä‘á»™ng để là m ngÆ°á»i nghe chú ý. NgÆ°á»i
chỉ chim trá»i hay bông hoa để nói vá» Chúa Quan Phòng, NgÆ°á»i Ä‘Æ°a các môn đệ đến
đồng lúa chÃn để giảng vá» công cuá»™c truyá»n giáo… Chúng ta không thể không bắt
chÆ°á»›c NgÆ°á»i.
Các
cô giáo dạy Anh văn cho trẻ em bây giỠhay dùng phương pháp hoạt động, đi đâu
cÅ©ng lỉnh kỉnh há»c cụ, bản đồ… Giáo lý viên cÅ©ng phải mang lỉnh kỉnh trên
ngÆ°á»i, trong tâm trà và có sẵn trong lá»›p má»i dụng cụ cần thiết cho các hoạt
động trong lớp. Giáo lý viên đến lớp giáo lý tay không thì các em ra vỠđầu óc rỗng
không.
Chúng ta thỠđưa ra một và dụ. Các em sắp
há»c bà i “Chúa Giêsu tha tá»™i cho emâ€. Giáo lý viên Ä‘Æ°a hình ảnh cà nh cây bị gãy
và đứa con Ä‘i xa. Cho các em thảo luáºn và trả lá»i “Cà nh cây héo vì không vá»›i
thân cây. Äứa con buồn chán vì bá» nhà cha mẹ…†Rồi giáo lý viên Ä‘á»c Tin Mừng vá»
NgÆ°á»i Cha nhân háºu hay vá» việc Chúa gá»i ông Giakêu. Sau đó giáo lý viên giảng
vắn tắt, rồi kể những câu chuyện Phúc Âm có liên quan. Cuối giỠcho các nhóm
thi kể lại các câu chuyện… Có lẽ các em sẽ hiểu và nhá»› bà i há»c hÆ¡n.
III .
CÃC TRÃ’ CHÆ I TRONG LỚP GIÃO LÃ
Chúng
ta thÆ°á»ng có thói quen há»… thấy há»c sinh uể oải là cho cả lá»›p hát hay chÆ¡i trò
chơi. Nhưng kiểu “chữa cháy†như thế không có lợi bao nhiêu, một là chơi xong
lại căng thẳng nghe giảng dà i dòng thì các em lại chán, hai là nếu trò chơi
không có ý nghÄ©a gì liên quan đến bà i há»c thì sẽ vô bổ. Äang dạy vể đức yêu
thương mà cho các em chơi trò “bắn trúng ai thì chết†chẳng hạn, là phản tác
dụng vô cùng.
Do
đó, trò chÆ¡i trong lá»›p giáo lý là cần thiết và Ãch lợi nếu nó bảo đảm ba Ä‘iá»u:
- Trò chơi ấy là một phần của các hoạt động
giáo lý, có chủ định và soạn kỹ trước.
-
Trò
chÆ¡i ấy có ý nghÄ©a rõ rà ng, và dụ Ä‘ang dạy bà i “Em là chứng nhân Tin Mừngâ€,
giáo lý viên cho các em chÆ¡i trò “Dắt ngÆ°á»i mù vượt chÆ°á»›ng ngại váºt†để các em
ý thức vai trò “ánh sáng†của ngÆ°á»i mang lấy Äức Kytô khi sống trong xã há»™i.
- Trò
chÆ¡i không mất giá», mất sức các em nhiá»u, cÅ©ng không lạm dụng, theo kiểu giá»
nà o cũng chơi trò chơi.
Vì thế, giáo lý viên phải năng động, sáng
tạo để nghĩ ra hay “chế biến†trò chơi sao cho phù hợp với bà i mình dạy.
Lạy Chúa Giêsu là Thầy của chúng con, Chúa
đã bảo hãy để trẻ nhỠđến với Chúa, vì Chúa yêu thương các em với cả tâm hồn.
Xin cho giáo lý viên chúng con khám phá ra gương mặt của Chúa nơi các em, để
chúng con hết lòng vá»›i các em và táºn tâm vá»›i sứ mạng của mình vì lòng yêu mến
Chúa. Amen.