Trong sáng tạo trà n đầy ánh sáng
06.05.2009
|
|
"Sá»± kiện hôm nay là ngà y 21 tháng Chạp, và o chÃnh giá» nà y là lúc Äông chÃ, tạo cÆ¡ há»™i cho tôi để gá»i lá»i chà o đến hết những ai, bằng cách nà y hay cách khác, sẽ tham gia và o Năm thế giá»›i thiên văn, và o năm 2009, nhân ká»· niệm 400 năm những quan sát đầu tiên của viá»…n vá»ng kÃnh của ông Galileo Galilei… Nếu theo nhÆ° lá»i Thánh vịnh (19,2) 'tầng trá»i cao kể lại vinh quang Chúa', thì những định luáºt thiên nhiên, mà trải qua dòng lịch sá», biết bao nhiêu nhà khoa há»c đã giúp chúng ta hiểu rõ hÆ¡n, cÅ©ng là má»™t Ä‘á»™ng lá»±c lá»›n lao để chiêm ngưỡng Thiên Chúa vá»›i lòng biết Æ¡n." (Äức Giáo Hoà ng Bênêđictô, Kinh Truyá»n tin Chúa nháºt 21.12.2008).
Từ hà ng ngà n vạn năm nay, con ngÆ°á»i sống trong không gian vÅ© trụ. NhÆ°ng
quê hÆ°Æ¡ng vÅ© trụ vẫn là má»™t ẩn số, Ä‘iá»u mầu nhiệm bà ẩn cho tâm trà con
ngÆ°á»i. Mặc dù cÅ©ng từ nghìn năm nay vẫn luôn có những suy nghÄ© khảo cứu
vỠnguồn gốc lịch sỠcùng hình ảnh vũ trụ.
Những nhà hiá»n triết
từ thá»i đại cổ xÆ°a trÆ°á»›c Chúa giáng sinh nhÆ° Thales thà nh Milet (khoảng 600 v.Chr.), Platon (và o khoảng 428/427 và và 348/347
v.Chr.),
Aristoteles (và o khoảng 384 và 322 v.Chr.), Aristarch thà nh Samos
(310-230 v.Chr.), Apollonius thà nh Perga (260-200 v.Chr.), Hipparchos
(190-120 v.Chr.), và Claudius Ptolomaeus (khoảng 140. Sau Chúa giáng
sinh) cũng đã có những suy tư tìm hiểu vỠnhững yếu tố thà nh hình trong
không gian vũ trụ phát sinh xoay chuyển như thế nà o.
Sang thá»i
Trung cổ, ná»n thần há»c ở Âu châu phát triển nở rá»™ đạt tá»›i cao Ä‘iểm vá»›i
Thánh Tôma Aquinô. Căn cứ trên triết thuyết suy tÆ° của Aristoteles vá»
vÅ© trụ há»c và ná»n tảng thần há»c Kinh Thánh, Thánh Tôma cÅ©ng đã có suy
tư vỠthiên văn.
Từ thế ká»· thứ XV trở Ä‘i, các nhà khoa há»c vá»›i
những suy tư cùng phương phát khảo cứu mới, đã phát minh ra bộ mặt
không gian vÅ© trụ xác thá»±c khoa há»c hÆ¡n.
Công trình suy tư
khoa há»c nghiên cứu khởi Ä‘i từ Nicolaus Kopernicus (1473-1543) ngÆ°á»i
Balan; Tycho Brahe (1546-1601) ngÆ°á»i Äanmạch, Johannes Kepler
(1571-1630) ngÆ°á»i Äức sinh trưởng ở vùng gần Stuttgart, và khuôn mặt
nổi
tiếng nhất cùng gây nhiá»u tranh luáºn trong đạo Công giáo là nhà khoa
há»c giáo sÆ° toán há»c ngÆ°á»i Ã: Galileo Galilei (1564-1642) vá»›i
ống viá»…n vá»ng kÃnh quan sát không gian vÅ© trụ.
1. Hình ảnh vũ trụ trong Kinh Thánh
Theo
tÆ°á»ng thuáºt trong Kinh Thánh nÆ¡i sách Sáng thế ký (St 1, 1-26), Thiên
Chúa tạo dựng vũ trụ thiên nhiên theo thứ tứ trước sau trong sáu ngà y:
Ngà y thứ nhất: Ãnh sáng và đêm tối.
Ngà y thứ hai:nÆ°á»›c và vòm trá»i không gian
Ngà y thứ ba: mặt đất và thảo mộc cây cối
Ngà y thứ tÆ°: mặt trá»i ban ngà y, mặt trăng và các vì sao cho ban đêm trên vòm trá»i
Ngà y thứ năm: các loà i sinh Ä‘á»™ng váºt trên vòm trá»i không gian, trên mặt đất cùng dÆ°á»›i nÆ°á»›c
Ngà y thứ sáu: con ngÆ°á»i giống hình ảnh Thiên Chúa, Ãấng Tạo Hóa.
Sá»±
sống cho má»i loà i là điá»u quan trá»ng thiết yếu cho tồn tại phát triển
trong công trình sáng tạo của thiên nhiên. NhÆ°ng ná»n tảng căn bản cho
sá»± sống trong vÅ© trụ không chỉ là ngôi nhà không gian, mà còn có thá»i
gian nữa.
Vì thế, Thiên Chúa ngay từ khởi đầu đã sáng tạo nên,
do ý muốn bằng lá»i phán ra của Ngà i: Hãy có ánh sáng! là m mốc Ä‘iểm ná»n
tảng cho vÅ© trụ cùng sá»± sống nảy sinh phát triển trong tráºt tá»± thá»i
gian ban ngà y và đêm tối.
Khởi Ä‘i từ sáng tạo thá»i gian bằng
ánh sáng chiếu soi, Thiên Chúa tiếp tục tạo dựng những yếu tố công
trình khác cho vÅ© trụ được đầy đủ trá»n vẹn: vòm trá»i không gian, nÆ°á»›c,
các tinh tú, đất cùng má»i loà i thảo má»™c, Ä‘á»™ng váºt và con ngÆ°á»i.
Ãnh
sáng là yếu tố căn bản phân chia mốc thá»i gian cùng cho sá»± sống phát
triển. Không dừng lại nơi sáng tạo ra ánh sáng cho có đó thôi. Thiên
Chúa còn muốn chia ánh sáng đồng Ä‘á»u cho ban ngà y cùng cho ban đêm nữa.
Vì thế, ban ngà y Ngà i sáng tạo nên mặt Trá»i soi chiếu ánh nắng nóng ấm,
ban đêm mặt Trăng và các vì Sao trên vòm trá»i tá»a ánh sáng êm dịu tÆ°Æ¡i
mát.
Ãnh sáng chan hòa khắp vÅ© trụ cho không gian, cho má»i sinh
Ä‘á»™ng váºt cùng cây cá», dù thá»i gian ban ngà y hay ban đêm, dù trên mặt
đất hay trong vùng nÆ°á»›c con suối, dòng sông, đại dÆ°Æ¡ng tụ lại, dù ở ná»a
vòng bên nà y hay ná»a vòng phÃa bên kia vÅ© trụ trái đất.
Má»i
sinh váºt cùng cây cá» sống trong quê hÆ°Æ¡ng vÅ© trụ, nhÆ°ng dòng sông thá»i
gian trong vũ trụ là nhịp điệu cho sự sống phát triển cùng tồn tại của
chúng. Vì má»i loà i thụ được Thiên Chúa tạo dá»±ng trong công trình sáng
tạo thiên nhiên không chỉ cần có không gian để sống há»at Ä‘á»™ng, mà còn
thá»i gian để nghỉ ngÆ¡i lấy sức cho phát triển sáng tạo.
2. “Tầng trá»i cao kể lại vinh quang Chúa†(Tv 19,2)
Eugene
Cernan, phi hà nh gia tầu vũ trụ của Nasa bên Hoa kỳ đã thực hiện ba
chuyến bay và o không gian vũ trụ từ năm 1966 đến năm 1972, đã nói lên
cảm nháºn của mình: “Bạn nhìn từ cá»a sổ xuyên suốt qua 400.000km
chỉ thấy không gian toà n mầu đen. Bạn không tới gần một hà nh tinh nà o
để có thể nháºn ra vẻ trong sáng của má»™t ngôi sao. NhÆ°ng bạn có thể
chiêm ngắm trái đất, từ vòng cực nà y sang vòng dầu cực khác bên kia,
các vùng đại dương biển cả và các châu lục. Bạn có thể theo dõi trái
đất xoay chuyển nhÆ° thế nà o. Trái đất xoay chuyển nhÆ°ng không bám dÃnh
và o một sợi dây nà o chằng buộc nó, đang khi nó di chuyển sang vùng bóng
tối. Tháºt là má»™t cảnh tượng không thể tưởng tượng ra nổi. Trái đất chìm
lặn trong bóng tối Ä‘en và cả khi bạn nhìn ánh sáng mặt trá»i vùng bên
kia trái đất. Ãnh sáng là yếu tố duy nhất khi ánh mặt trá»i chiếu tá»a
trên phần trái đất, nÆ¡i đó có ánh sáng chiếu lan ra.â€
Ãnh sáng
chiếu lan tá»a khắp trái đất chúng ta, và ánh sáng đó cÅ©ng phản chiếu
lại từ trái đất, như dưới tầm nhìn của con mắt của các phi hà nh gia tầu
vũ trụ từ trên không gian nhìn xuống trái đất.
Vua Thánh ÄavÃt, tác giả Thánh vịnh 19, viết diá»…n tả vá» tráºt tá»± đầy ánh sáng
trong vũ trụ thiên nhiên đã không nhìn từ trên cao không gian xuống
trái đất, nhÆ°ng từ nÆ¡i trái đất hÆ°á»›ng lên tầng vòm trá»i cao đã khám phá
nháºn ra Ä‘iá»u nà y.
Theo con mắt tâm tình của Vua ÄavÃt, tầng
trá»i và mặt trá»i là nÆ¡i ánh sáng phát xuất chiếu tá»a chan hòa, là chứng
từ vỠánh sáng cho con ngÆ°á»i: Tất cả những gì Thiên Chúa tạo dá»±ng, có
giá trị cùng dà nh cho con ngÆ°á»i. Ngà i đã cho tạo dá»±ng chúng và cho
chúng xoay vần trong má»™t tráºt tá»±, có bá»n vững uyển chuyển cùng trong
sáng.
Sá»± ngạc nhiên bỡ ngỡ của Vua thánh ÄavÃt vá» sá»± váºn hà nh
xoay chuyển của mặt trá»i cÅ©ng khai mở tâm trà Ông ngạc nhiên bỡ ngỡ vá»
vinh quang của Thiên Chúa, Äấng Tạo Hóa đã tạo dá»±ng nên công trình vÅ©
trụ thiên nhiên cho con ngÆ°á»i được sống trong má»™t công trình luôn luôn
đổi má»›i, cùng chân trá»i rá»™ng mở vá»›i những yếu tố vẫn hằng luôn là ẩn số
bà nhiệm cho tâm trà con ngÆ°á»i Ä‘i tìm hiểu khám phá.
Mặt Trá»i
chiếu tá»a ánh sáng, theo Vua Thánh ÄavÃt, không phải là Äấng Tạo Hóa.
NhÆ°ng mặt trá»i là hình ảnh diá»…n tả sá»± vinh quang của Thiên Chúa, Äấng
Tạo Hóa. Sá»± váºn hà nh xoay chuyển của mặt Trá»i chiếu sáng khắp cùng công
trình sáng tạo trong thiên nhiên là lá»i loan báo: Thiên Chúa ban cho
con ngÆ°á»i cùng má»i loà i sá»± sống và gìn giữ sá»± sống của há».
Mặt Trá»i chiếu tá»a ánh sáng khai mở tâm trà con ngÆ°á»i khám phá ra: không có ánh sáng mặt trá»i, má»i sá»± Ä‘á»u chìm trong bóng tối.
Äó là điá»u ngạc nhiên cùng thắc mắc của má»i thế hệ con ngÆ°á»i xÆ°a nay Ä‘i tìm hiểu vá» vÅ© trụ trong ngà nh thiên văn há»c.
3. Những suy tư khám phá vỠthiên văn
Thá»i
cổ xa xÆ°a, những nhà hiá»n triết, những báºc thông thái ngÆ°á»i Hy Lạp đã
có những suy tư vỠvũ trụ trong khoa tìm hiểu vỠthiên văn vũ trụ.
3.1.
Nhà hiá»n triết Thales thà nh Milet, sống và o khoảng thá»i gian 600 trÆ°á»›c
Chúa giáng sinh, đã phác há»a trái đất nhÆ° má»™t tấm hình ống tròn mặt
bằng phẳng, trôi nổi trên mặt nước đại dương biển cả. Những hà nh tinh
mặt Trá»i, mặt Trăng và các tinh thể khác cùng các ngôi Sao di chuyển
theo hình vòng cung giống như một bình thủy tinh trong sáng bay lượn
luân chuyển vòng trên mặt trái đất.
3.2. Nhà đại hiá»n triết
Platon, sống trong khoảng 428/427 và 348/347 trước Chúa giáng sinh, ở
thà nh Athen, trong táºp sách Timaios, cÅ©ng đã có suy tÆ° tìm hiểu vá» trái
đất.
Theo Platon, trái đất hình tròn cùng là trung tâm của vũ
trụ. Tất cả những hà nh tinh khác trên vòm trá»i Ä‘á»u gắn chặt và o tinh
thể trong sáng và di chuyển bao quanh trái đất theo hình vòng tròn.
Năng lực tạo ra sự xoay chuyển đó phát ra từ linh hồn của vũ trụ. Vòng
di chuyển của các hà nh tinh chung quanh trái đất diá»…n ra trong má»™t tráºt
tá»± hà i hòa có khoảng cách Ä‘á»u nhau. Tất cả những hà nh tinh trên vòm bầu
trá»i, theo Platon là những váºt thể có trà n đầy thần khÃ. NhÆ°ng chúng
không phải là những Thần Thánh.
3.3. Má»™t khuôn mặt đại hiá»n
triết thông thái nữa và o thá»i cổ Hy lạp và cÅ©ng là há»c trò của Platon:
Aristoteles, sống và o khoảng niên đại 384 và 322 trước Chúa giáng sinh.
Nhà đại hiá»n triết nà y có những suy tÆ° chi tiết cùng xác thá»±c hÆ¡n vá»
thiên văn vũ trụ.
Theo Aristoteles quan sát, sự di chuyển trên
vòm trá»i và trái đất diá»…n ra khác biệt nhau: Những hà nh tinh trên vòm
trá»i luôn di chuyển cháºm theo Ä‘Æ°á»ng vòng tròn trên má»™t lá»™ trình từ xÆ°a
nay không có thay đổi. Những hà nh tinh nà y, theo suy nghĩ tin tưởng của
ngÆ°á»i Hy lạp, có mang tÃnh thần thánh, mặc dù chúng không phải là Thiên
Chúa. Vì chỉ có thần thánh mới có thể di chuyển hoà n hảo được theo một
Ä‘Æ°á»ng vòng tròn nhÆ° thế.
Trái lại trái đất lệ thuộc và o sự khai
sinh và di chuyển. Trái đất di chuyển nhanh và thay đổi khi thì nhÃch
sang bên phải và lại nhanh chóng trở vá» vị trà an toà n. Äó là điểm khác
biệt giữa những gì ở vòm trá»i và trên trái đất.
VỠsự thà nh hình
của trái đất, theo Aristoteles, được cấu tạo bằng bốn nguyên tố chÃnh
yếu theo hình vòng tròn: vòng ở giữa là Äất, các vòng tầng ngoà i bao
phủ chung quanh là NÆ°á»›c, Không Khà và Lá»a.
Những hà nh tinh trên
vòm trá»i là mặt Trá»i, mặt Trăng và các ngôi Sao, theo Aristoteles, lÃ
những đối tượng mang tÃnh thần thánh. Chúng không thà nh hình do những
nguyên tố như của trái đất. Nhưng được cấu tạo thà nh hình bằng nguyên
tố thứ năm, mà bản chất thiên nhiên vẫn là điá»u bà ẩn vô danh tÃnh.
Những hà nh tinh nà y xoay chuyển theo hình tròn vòng cung chung quanh
trái đất.
Mặt Trăng nằm trá»±c tiếp gần tầng vòng Lá»a, má»™t trong
bốn nguyên tố của trái đất, tạo nên ranh giá»›i giữa đất và trá»i. Rồi
theo thứ tự các hà nh tinh khác vòng trên bên ngoà i di chuyển xoay chung
quanh trái đất:Mercur, Venus, Mars, Mặt Trá»i, Jupiter, Saturn và các
hà nh tinh cố định ở vòng bên ngoà i xa hơn.
3.4. Trái đất, như
Aristoteles theo suy tÆ° triết há»c, là trung tâm Ä‘iểm của vÅ© trụ. NhÆ°ng
100 năm sau, Aristarch thà nh Samos (310-230. v. Chr.) đã có suy tư
khác hẳn.
Theo Aristarch mặt Trá»i là trung tâm của vÅ© trụ thế giá»›i và trái đất di chuyển xoay chung quanh mặt Trá»i.
Vòng
di chuyển xoay quanh trong vũ trụ theo suy nghĩ khám phá của Aristarch
vẽ ra nhÆ° nhau, mà theo tiếng Hy lạp đặt tên là “heliosâ€: Ở trung tâm
là Mặt Trá»i rồi vòng các hà nh tinh nhá» hÆ¡n là Mercur, Venus, trái Äất
với mặt Trăng cùng di chuyển theo, Mars, Jupiter, và Saturn, vòng ngoà i
cùng là những hà nh tinh cố định xa trái đất nhất.
3.5.
Apollonius thà nh Perga (260-200 v. Chr.), cũng theo cách suy tư triết
há»c thá»i đó Ä‘ang thịnh hà nh, đã có nháºn xét: Trái đất ở trung tâm của
vũ trụ, mặt Trăng di chuyển xoay chung quanh trái đất. Các hà nh tinh
khác di chuyển chung quanh mặt Trá»i, và mặt trá»i lại di chuyển xoay
chung quanh trái đất.
3.6. 100 năm sau, Hipparchos (190-120 v.
Chr.) đồng ý với hình ảnh vỠvũ trụ thiên văn như của Aristoteles,
nhưng lại cắt nghĩa vòng di chuyển của vũ trụ theo ý tưởng của
Apollnius. Theo Hipparchos các hà nh tinh di chuyển theo hình vòng tròn
điểm trung tâm của nó không là trái đất nhưng ở ngoà i trái đất, và điểm
nà y cũng không là trung tâm của vũ trụ thế giới, nó nằm ở ngoà i với
những khác biệt.
Suy tÆ° nà y thiên vá» toán há»c, nhÆ°ng lại không
phù hợp vá»›i suy tÆ° triết há»c vá» những tÆ°Æ¡ng quan trên vòm trá»i của các
hà nh tinh khác. Nên đã tạo ra những hoà i nghi phản đối trong ngà nh
triết há»c.
3.7. Claudius Ptolomaeus: 300 năm sau
Hipparchos, Claudius Ptolomaeus (khoảng 140. sau Chúa giáng sinh), một
nhà thiên văn đại tà i thá»i cổ xÆ°a. Ptolomaeus là má»™t nhà khảo cứu vá»
thiên văn, nhưng Ông dựa theo hình ảnh vỠvũ trụ của Aristoteles.
Ptolomaeus theo phÆ°Æ¡ng pháp của toán há»c đã Æ°á»›c tÃnh vòng di chuyển của
hà nh tinh theo như Hipparchos đã vẽ ra.
Trong táºp sách “Almagest†bà n luáºn vá» thiên văn, ông vẽ lại Ä‘Æ°á»ng vòng di chuyển của
cách hà nh tinh bên ngoà i giống nhÆ° má»™t bánh xe lá»a lăn chạy hÆ°á»›ng vá»
điểm trung tâm ở giữa, mà điểm đó theo ông là trái đất.
Sang
thá»i Trung cổ, Ä‘á»i sống xã há»™i đã có nhiá»u thay đổi từ chÃnh trị, kinh
tế tới lãnh vực văn hóa, đang khi đó những suy tư khám phá hiểu biết
thá»i cổ xÆ°a bị rÆ¡i và o quên lãng. Äợi mãi tá»›i khi những nhà thông thái
há»c gỉa ở những xứ theo Hồi giáo và o khoảng năm 1100 khám phá ra những
bản văn cổ và sau nà y được dịch sang tiếng Latinh, những há»c giả bên Âu
châu bắt đầu chú ý tá»›i nghiên cứu. Äiá»u nà y Ä‘Æ°a đến sá»± hiểu biết phổ
biến sâu rá»™ng vá» triết há»c, thần há»c, văn chÆ°Æ¡ng cùng các khoa há»c tá»±
nhiên.
3.8. Những tác phẩm của Aristoteles được đón nháºn Ä‘á»c há»c
há»i sâu rá»™ng Æ°u tiên. Cao trà o nghiên cứu há»c há»i nà y gắn liá»n vá»›i tên
tuổi thá»i danh Thánh Tôma Aquino, tiến sÄ© Há»™i Thánh thuá»™c hà ng các
Giáo phụ trong GÃao Há»™i Công giáo.
Ngà i là Tu sÄ© Dòng Äaminh,
nhà thần há»c uyên thâm, và nhà triết há»c lá»—i lạc thá»i Trung cổ của GÃao
Hội Công giáo, sinh trưởng và o năm 1225 ở vùng lâu đà i Roccasecca gần
Aquino bên nÆ°á»›c Ã, và qua Ä‘á»i ngà y 07.03.1274 ở Fossaniova bên Ã.
Thánh
Tôma chú tâm nghiên cứu đạo đức Thần há»c Kinh thánh. NhÆ°ng Thánh nhân
cÅ©ng không bá» qua triết há»c, nhÆ° cách thức cho lý luáºn cùng văn chÆ°Æ¡ng
thần há»c được có ná»n tảng đứng vững cùng trong sáng. Thánh nhân đã
nghiên cứu triết há»c Aristoteles và tìm thấy sá»± tÆ°Æ¡ng quan gần nhÆ° hà i
hòa giữa ná»n triết há»c của Aristoteles vá»›i Thần há»c Kinh Thánh Công
giáo, nhất là khoa lý luáºn tam Ä‘oạn luáºn của Aristoteles được Thánh
nhân sá» dụng để là m sÆ°á»n cho những suy tÆ° lý luáºn viết vá» Thần há»c.
Qua
nghiên cứu triết thuyết của Aristoteles, Thánh Tôma đã khám phá ra hình
ảnh vỠthiên văn vũ trụ theo Aristoteles phù hợp với Kinh Thánh diễn tả
vỠvũ trụ.
3.9. Äến thế ká»· thứ XV sang thế ká»· XVI, Nicolaus
Kopernicus (1473-1543), ngÆ°á»i Balan, theo há»c ngà nh luáºt Giáo há»™i Công
giáo. Ông là cộng sự viên là m việc văn phòng hà nh chánh trong Giáo Hội,
nhÆ°ng không phải là linh mục. Ông bá» thá»i giá» nghiên cứu vá» thiên văn.
Và chÃnh việc nghiên cứu phụ thuá»™c nà y của Ông đã đóng góp nhiá»u cho
ngà nh nà y cùng tạo nên tên tuổi mình trong sỠsách vỠmôn thiên văn.
Trong
táºp viết “De revolutionibusâ€, Nicolaus Kopernicus đã mô tả vÅ© trụ thiên
văn theo cách toán há»c nhÆ° sau: Mặt Trá»i chứ không phải trái đất ở
trung tâm của vÅ© trụ. Tất cả những hà nh tinh trên vòm trá»i, trong đó có
trái Äất, Ä‘á»u di chuyển xoay chung quanh mặt Trá»i.
3.10. Tycho
Brahe (1546-1601), ngÆ°á»i Äanmạch, là ngÆ°á»i sau cùng nghiên cứu vá»
thiên văn trÆ°á»›c khi thá»i đại có ống viá»…n vá»ng kÃnh ra Ä‘á»i.
Ông
cống hiến Ä‘á»i mình để tìm ra hình ảnh thế giá»›i theo hÆ°á»›ng mặt trá»i hay
theo hÆ°á»›ng trái đất. Äể giúp ông việc nghiên cứu Thiên văn, nhà Vua
Äanmạch đã cấp cho ngân khoản xây cất bằng đá trạm quan sát thiên văn
to lớn trên một hòn đảo. Từ trạm quan sát thiên văn khổng lồ nà y, Ông
có thể quan sát đạt đến Ä‘á»™ chÃnh xác mà xÆ°a nay đã không có thể phá»ng
Ä‘oán chÃnh xác được Ä‘Æ°á»ng di chuyển của các ngôi sao. HÆ¡n nữa trải qua
quan sát khảo nghiệm qua trạm thiên văn, Ông và những cộng sự viên đã
thu tháºp được những dữ liệu qúy báu vá» các hà nh tinh.
Tycho
Brahe đã Ä‘i đến kết luáºn là hình ảnh thế giá»›i giống nhÆ° của Apollonius:
Tất cả các hà nh tinh, trừ trái Äất và mặt Trăng di chuyển xoay quanh
mặt trá»i, Ä‘ang khi mặt Trá»i và mặt Trăng cÅ©ng quay di chuyển quanh trái
Äất. NhÆ°ng Ông cÅ©ng nhÆ° Apollonius chỉ Ä‘Æ°a ra suy nghÄ© kết luáºn nà y nhÆ°
má»™t bản vẽ sÆ¡ thảo mà không có tÃnh toán chÃnh xác rõ rà ng theo phÆ°Æ¡ng
pháp toán há»c.
Dá»± thảo suy nghÄ© của Ông phải cần ngÆ°á»i chuyên
môn vá» toán há»c cùng thiên văn nghiên cứu phát triển tiếp cho hoà n
thiện. Và Ông đã tìm thấy ngÆ°á»i cá»™ng sá»± cho công việc Ä‘ang còn dở dang
của mình trÆ°á»›c khi ông qua Ä‘á»i năm 1601. NgÆ°á»i kế vị Tycho Brahe nghiên
cứu công trình thiên văn là Kepler.
3.11. Gioan Kepler (1571-1630) sinh trưởng ở Weil gần Stuttgart bên Äức. Ông là ngÆ°á»i theo
đạo Tin là nh phái Luthero, theo há»c môn thần há»c ở đại há»c Tübingen
những mong muốn trở thà nh Mục sư giảng đạo.
Há»c thần há»c, nhÆ°ng
cÅ©ng phải há»c vá» những môn khoa há»c khác, trong đó có môn vá» thiên văn.
Vị giáo sÆ° môn thiên văn của Kepler là giáo sÆ° Maestlin. Ông nà y ngả vá»
hướng thiên văn theo Kopernicus.
Theo tiếng má»i gá»i của đại
há»c, Kepler ngÆ°ng há»c thần há»c mà sang theo ngà nh toán há»c, và sau nà y
trở thà nh giáo sÆ° toán há»c ở đại há»c Graz. Vá»›i kiến thức toán há»c cùng
thiên văn ông bá» thá»i giá» nghiên cứu quy luáºt di chuyển của các hà nh
tinh trong vũ trụ.
Kepler xác tÃn theo mô hình của Kopernicus vá»
hình ảnh vũ trụ. Ông ngạc nhiên và đi tìm hiểu Thiên Chúa tạo dựng vũ
trụ nhÆ° thế nà o nhÆ° vÅ© trụ xÆ°a nay Ä‘ang có nhÆ° váºy. Từ suy nghÄ© nhÆ°
thế, Ông nhìn ra ở từ trong trung tâm công trình tạo dựng đã sẵn có sự
hà i hòa, mà bây giá» ta nhìn ngắm thấy trên vòm trá»i giống nhÆ° má»™t há»—n
hợp giữa thiên văn và điá»u bà nhiệm.
Kepler cho rằng, có sự
phân chia là m ba cấp nơi những phần không di chuyển bên ngoà i trái đất:
từ Mặt Trá»i ở trung tâm của vÅ© trụ, những vòng hà nh tinh cố định vá»›i
giới hạn bên ngoà i của chúng và khoảng không gian ở giữa nơi các hà nh
tinh di chuyển. Trong vòng chia là m ba cấp nà y, Kepler nhìn ra hình ảnh
ba ngôi Thiên Chúa Ãức Chúa Cha, Chúa Con và Ãức Chúa Thánh Thần phản
chiếu rõ nét vỠđiểm nà y.
Vá» thắc mắc tại sao có 6 hà nh tinh mÃ
không năm hay bảy? – Ãến thá»i Ä‘iểm lúc đó ngÆ°á»i ta má»›i khám phá đặt tên
được sáu hà nh tinh: Merkur,Venus,Trái Ãất,Mars, Jupiter, und Saturn.
Những hà nh tinh khác nhÆ° Uranus, Neptun unbd Pluto và o thá»i Ä‘iểm Kepler
chưa khá phá ra, chúng còn vô danh chưa được biết tới - Tại sao những
hà nh tinh di chuyển chÃnh xác theo cùng váºn tốc?
Kepler dá»±a theo
suy nghÄ© triết há»c của Platon để cắt nghÄ©a vá» con số hà nh tinh cùng
khoảng cách của chúng. Theo Platon đưa ra hình ảnh của năm hình khối
thiên thể: Tetraeder (khối hình tháp tam giác), Kubus (khối
vuông), Oktaeder, Dodekaeder và Ikosaeder. Ông đã thỠnghiệm và khám phá
ra Năm hình khối thiên thể nối với nhau nà y tạo thà nh những không gian
khoảng cách Ä‘á»u nhau giữa sáu hà nh tinh.
Nhà thiên văn Kepler
tìm ra định lý: Các hà nh tinh di chuyển theo Ä‘Æ°á»ng hình bầu dục. Mặt
Trá»i đứng ngay giữa các Ä‘iểm Ä‘Æ°á»ng hình bầu dục di chuyển gặp nhau.VÃ
theo chiá»u diện tÃch vuông di chuyển, nhÆ° má»™t tiá»m năng thứ ba, tạo nên
má»™t ná»a trục ở Ä‘Æ°á»ng di chuyển váºn hà nh của các hà nh tinh.
3.12. Galileo Galilei (1564 – 1642): Từ
Aristoteles đến Kepler trải qua những suy nghĩ nghiên cứu vỠhình ảnh
vÅ© trụ dá»±a trên căn bản triết há»c tá»± nhiên, thần há»c Kinh Thánh. Những
nhà khoa há»c nghiên cứu thiên văn từ thá»i Trung cổ sau Thánh Thomas
Aquino đã muốn nghiên cứu vá» vÅ© trụ Ä‘á»™c láºp vá»›i thần há»c Kinh
Thánh.NhÆ°ng là m thế nà o để Ä‘Æ°a ra má»™t luáºn cứ lý thuyết khác thay thế
cho những suy nghÄ© nghiên cưú xÆ°a nay. Khuôn mặt nhà toán há»c Galileo
đã là m công việc nà y.
Galileo là ngÆ°á»i được nhắc đến từ bốn trăm
nay nhiá»u nhất, má»—i khi tên tuổi ông gắn liá»n vá»›i những buổi há»™i thảo
vá» khoa há»c vá» thiên văn diá»…n ra, nhất là những suy nghÄ© khám phá của
ông như đứng hẳn một bên đối diện với Giáo Hội Công giáo thòi Trung cổ
vỠhình ảnh vũ trụ.
Galileo là giáo sÆ° môn toán há»c ở đại há»c
Pisa và Padua bên Ã. Môn toán há»c ông nghiên cứu giảng dạy bao gồm cả
ngà nh Váºt lý của Aristoteles, thiên văn của Platomaeus.
Galileo
Ä‘Æ°a ra lý thuyết hoà n toà n má»›i vá» váºt lý và triết há»c tá»± nhiên khác hẳn
vá»›i Aristoteles: con Ä‘Æ°á»ng khoa há»c thá»±c nghiệm. Dá»±a trên lý thuyết má»›i
Ông đã quan sát khám phá ra lý thuyết của Aristoteles vỠhình ảnh vũ
trụ Trái Ãất ở trung tâm là sai. NhÆ°ng theo suy nghÄ© khám phá của
Kopernicus Mặt Trá»i là trung tâm của váºn chÆ°yển các hà nh tinh trong vụ
trụ mới đúng.
Rồi hoà n toà n trái ngược với Aristoteles,
Galileo diễn tả vỠvũ trụ nhất là những di chuyển thiên nhiên dựa trên
toán há»c con Ä‘Æ°á»ng thá»±c nghiệm, nhÆ° chÃnh ông đã có câu nói thá»i danh:
“Cuốn sách của thiên nhiên được viết ghi chép nơi ngôn ngữ của toán
há»c.â€
Môn váºt lý thá»±c nghiệm của Galileo còn áp dụng khảo cứu vá»
những váºn chuyển khác nhÆ° định luáºt vá» sá»± hà i hòa cân bằng nÆ¡i thân
thể, vỠđong đưa di chuyển của qủa lắc, ảnh hưởng của sức nâng lên cao
và nhiá»u thứ khác nữa. Qua những khảo nghiệm nà y Galileo đã phát triển
phương pháp thà nghiệm khảo cứu vỠthiên nhiên, mà phương pháp nà y theo
suy tÆ° của triết há»c là điá»u không thể được.
Năm 1609 Galileo
đến Venezia bắt đầu giai Ä‘oạn má»›i trong cuá»™c Ä‘á»i nghiên cứu thiên văn:
á»ng viá»…n vá»ng kÃnh. TrÆ°á»›c ông đã có ngÆ°á»i nghiên cứu chế tạo ra viá»…n
vá»ng kÃnh quan sát các ngôi sao, các hà nh tinh trên vòm trá»i. NhÆ°ng
Galileo không bằng lòng vá»›i chất lượng của những ống kÃnh nà y. Vì chất
lượng của nó còn nhá» chÆ°a có thể quan sát chÃnh xác cùng xa hÆ¡n những
hà nh tinh xa xôi khác. Nên Ông đã nghÄ© ra cách là m tăng Ä‘á»™ to nháºy cùng
phóng to của mắt kÃnh dần lên gấp 30 lần.
Vá»›i ống viá»…n vá»ng kÃnh
có thể quan sát những hà nh tinh ở xa chÃnh xác hÆ¡n, Galileo hÆ°á»›ng ống
kÃnh trÆ°á»›c hết vá» Mặt Trăng. Ông nhìn thấy trên mặt Trăng bóng rợp của
những rặng ngá»n núi cùng thung lÅ©ng. Những bóng rợp nà y là bóng đổ ngả
xuống khi ánh sáng mặt Trá»i chiếu và o chúng. Và Ông đã có thể nhìn thấy
chiá»u cao những ngá»n núi trên đó giống nhÆ° trên mặt trái đất. Những
vầng cấu trúc đen xẫm trên mặt trăng, Galileo cho là đại dương biển ca.
Ông cÅ©ng Ä‘Æ°a đã nháºn định những gì trên mặt Trăng nhìn giống nhÆ° ở trên
trái đất, và theo nhÆ° Aristoteles phân biệt chất liệu sá»± váºt trên trá»i
khác vá»›i trên mặt đất là điá»u không phù hợp.
á»ng Viá»…n vá»ng kÃnh
của Galileo hÆ°á»›ng tá»›i Ä‘Ãch Ä‘iểm quan sát khác: Jupiter. Buổi chiá»u ngà y
07.01.1610, Ông nhìn thấy qua ống viá»…n vá»ng kÃnh ba chấm nhá» gần sát
cạnh hà nh tinh nà y. Buổi chiá»u ngà y hôm sau vị trà của ba chấm nhá» nà y
đã thay đổi. Ngà y 10.01.1610 chỉ còn hai chấm điểm nhỠvà mấy ngà y sau
đó lại hiện lên bốn Ä‘iểm chấm nhá». NhÆ° thế theo Galileo phải là những
mặt Trăng di chuyển chung quanh hà nh tinh nà y. NhỠthế Galileo đã có
thể tÃnh Ä‘Æ°á»ng di chuyển của những hà nh tinh khá chÃnh xác. Mặt Trăng
di chuyển chung má»™t hà nh tinh là điá»u khác ngược hẳn vá»›i thuyết của
Aristoteles vá» thiên văn vÅ© trụ. Theo Aristoteles tất cả má»i hà nh tinh
váºt thể trên vòm trá»i di chuyển vòng chung quanh trái Äất.
á»ng
viá»…n vá»ng kÃnh của Galileo lại hÆ°á»›ng vá» má»™t vùng sáng lẫn lá»™n trên vòm
trá»i, mà ngÆ°á»i ta gá»i là vùng mây mù. Trên vùng sáng mù xa nà y hiện bao
gồm hằng hà sa số những ngôi sao, mắt thÆ°á»ng có thể trông thấy được. Äó
là giải ngân hà .
Ãt lâu sau Galileo hÆ°á»›ng ống viá»…n vá»ng kÃnh
quan sát thấy những vệt trên mặt Trá»i. Nhiá»u nhà thiên văn thá»i cổ xa
xÆ°a đã biết tá»›i những vệt nà y trên mặt Trá»i. NhÆ°ng Galileo có lẽ lÃ
ngÆ°á»i đầu tiên năm 1610 đã khám phá ra con Ä‘Æ°á»ng thá»±c dụng nhìn quan
sát những vệt nà y bằng ống viá»…n vá»ng kÃnh. Có những nhà thiên văn cÅ©ng
dùng ống viá»…n vá»ng kÃnh quan sát những vệt nà y trên mặt Trá»i đã có nháºn
xét vá» hình dạng cùng vị trà của chúng Ä‘á»u thay đổi di Ä‘á»™ng. Có những
nhà thiên văn còn Ä‘Æ°a ra gỉa thuyết những vệt nà y xoay chuyển vị trÃ
theo thứ tá»± tuần hoà n Ä‘á»u đặn cách nhau 14 ngà y. Ai là ngÆ°á»i khi nà o đã
quan sát khám phá ra Ä‘iá»u nà y, trÆ°á»›c sau vẫn không có giải đáp rõ rà ng.
Vá»
những vệt trên Mặt Trá»i và sá»± suy diá»…n vá» chúng là đỠtà i tranh cãi sôi
nổi giữa Galileo và Tu sĩ Dòng tên Christoph Schreiner. Theo Galileo
cho rằng vệt đó là má»™t hiện tượng gần sát mặt Trá»i. Trong khi Tu sÄ©
Schreiner cho rằng từ thá»i cổ xa xÆ°a đã có suy nghÄ© những vệt chấm Ä‘en
đó là những hà nh tinh nhá» di chuyển chạy ngang qua mặt Trá»i. Còn trên
mặt Trá»i không có chấm vết gì hết và không có gì thay đổi hết.
Cuá»™c
tranh cãi thiên văn nà y bÆ°á»›c sang lãnh vá»±c xa hÆ¡n nữa: ai là ngÆ°á»i đầu
tiên đã quan sát thấy những vệt trên mặt Trá»i. Không có bằng chứng lịch
sá» chứng minh cho Schreiner, khi Ông qủa quyết chÃnh mình ông là ngÆ°á»i
trước Galileo đã quan sát thấy.
Cà ng ngà y Galileo và Schreiner
đi sâu và o cuộc tranh cãi thiên văn. Những cuộc tranh cãi đã dẫn đến sự
xung đột với Giáo Hội vỠquan điểm thiên văn dựa theo lý thuyết thiên
văn của Aristoteles.
Galileo qủa quyết theo phương pháp thực
dụng dùng Viá»…n vá»ng kÃnh quan sát thấy những váºt thể hà nh tinh trên vòm
trá»i không thay đổi là điá»u không lấy gì là m bằng chứng cùng không thể
đứng vững được.
Äây là mấu chốt tranh cãi Ä‘Æ°a đến mà n thảm
kịch công kÃch lên án Galileo cùng gây ra vụ án lịch sá» trong Giáo Há»™i
Công giáo thá»i Trung Cổ.
4. Hai bản án dà nh cho Galileo
Bản án thứ nhất và o tháng Hai năm 1616 vá» hai Ä‘iểm chÃnh yếu theo quan sát qủa quyết của Galileo:
- Mặt Trá»i đứng ở giữa trung tâm vÅ© trụ và không di chuyển
- Trái
Äất vừa không đứng ở trung tâm vÅ© trụ và cÅ©ng vừa không phải là không
di chuyển; trái lại trái Äất di chuyển Ä‘á»™ng và quay hằng ngà y chung
quanh mặt Trá»i.
Má»™t Ủy ban của Thánh bá»™ TÃn lý vá» các luáºt lệ
cấm (Inquisitio) bao gồm những nhà thần há»c triết há»c, không có thà nh
viên nà o vá» ngà nh khoa há»c thiên nhiên hay triết há»c thiên nhiên, đã
thảo luáºn và đưa ra bản án chống lại lý thuyết quan sát của Galileo vá»
thiên văn vũ trụ.
Bản án viết:
- VỠđiểm một, qủa quyết
rằng: mặt Trá»i đứng ở giữa trung tâm vÅ© trụ và không chuyển Ä‘á»™ng, theo
triết há»c là ngu xuẩn và phi lý. Qủa quyết nhÆ° thế là má»™t hình thức lạc
giáo. Bởi vì đi ngược lại những gì Kinh Thánh nói cùng cả những suy
luáºn xÆ°a vá» thiên văn của các Thánh Giáo Phụ và những nhà thần há»c lá»—i
lạc nổi tiếng.
- Vá» Ä‘iểm thứ hai, qủa quyết rằng trái Äất tá»±
quay chung mình và chung mặt Trá»i, theo suy luáºn Triết há»c cÅ©ng nhÆ° váºy
vừa ngu dốt vừa phi lý, và theo thần há»c là điá»u sai lạc thiếu sót
trong đức tin tÃn lý.
Cho dù bản phán quyết nà y không có sự hiện
của Galileo trong phiên tòa, vì Ông không được má»i tá»›i hầu tòa, và cÅ©ng
không nhắc đến tên của Galileo, nhưng ai cũng biết nhắm quy và o cá nhân
Galileo thôi.
Äức Hồng y Bellarmin là ngÆ°á»i được ủy trao cho
nhiệm vụ liên lạc báo cho Galileo biết bản án cùng thi hà nh bản phán
quyết với Galileo cho đúng thủ tục tòa án Giáo hội đã ra: Galileo phải
thỠtừ bỠthuyết vỠthiên văn của Kopernicus đã phổ biến và phải ăn năn
thống hối Ä‘á»n tá»™i.
Bản án cấm Galileo dạy há»c cùng phổ biến há»c
thuyết thiên văn theo Kopernicus tưởng như chấm dứt tranh cãi hoà i
nghi. NhÆ°ng không. Nhà khoa há»c cùng giáo sÆ° toán há»c Galileo vẫn theo
Ä‘uổi con Ä‘Æ°á»ng khoa há»c nghiên cứu thiên văn tiếp và còn rá»™ng rãi hÆ¡n.
Ông
âm thầm nghiên cứu và viết ra táºp sách Dialog. Táºp sách nà y trÆ°á»›c sau
được công nháºn là cuốn sách có ná»™i dung tầm cỡ rá»™ng lá»›n bằng tiếng Ã.
Trong táºp sách nà y Galileo đã dá»±a theo phÆ°Æ¡ng pháp khoa há»c thá»±c nghiệm
của môn váºt lý má»›i, khoa toán há»c trình bà y rõ rà ng trong sáng vá» thiên
văn vỠhình ảnh vũ trụ đối lại với lý thuyết thiên văn hình ảnh vũ trụ
của Aistoteles hoà n toà n dá»±a trên suy tưởng triết há»c, mà Giáo Há»™i Công
giáo cộng thêm với việc hiểu Kinh Thánh theo nghĩa chữ đen hằng bảo vệ
lấy đó là m ná»n tảng. CÅ©ng trong táºp sách nà y Galileo còn Ä‘á» cao ca ngợi
thuyết khảo cứu vá» hình ảnh vÅ© trụ thiên văn của Kopernicus: Mặt Trá»i
chứ không phải trái Äất đứng ở trung tâm của vÅ© trụ. Và trái Äất di
chuyển xoay chung quanh mặt Trá»i.
Táºp sách được in ra phổ biến
khắp  châu. Khi Giáo quyá»n – Äức Giáo Hoà ng Urbano VIII., má»™t ngÆ°á»i có
cảm tình với Galileo, hay biết sự việc sách đã in cùng phổ biến rộng
rãi mà không có phép của GÃao quyá»n, là n sóng phản đối Galileo lại sôi
Ä‘á»™ng bùng nổ thêm. Tòa Inquisitio và o tháng MÆ°á»i năm 1632 ra thêm bản
án chống lại Galileo căn cứ theo những gì Galileo đã viết trong táºp
Dialog.
Không chỉ nhà khoa há»c ngà nh thiên văn và giáo sÆ° Toán
há»c Galileo bị kết án là sai lạc trong tÃn lý đức tin cùng không tuân
phục Giáo quyá»n đã ra bản án năm 1616, nhÆ°ng cả những gì Galileo viết
ra nhất là táºp Dialog cÅ©ng bị liệt và o danh mục những sách bị cấm Ä‘oán
Ä‘á»c trong cả và Há»™i Thánh.
Galileo đã phải ngáºm đắng nuốt cay
chịu bị thần quyá»n - thá»i Ä‘iểm đó kiêm luôn cả thế quyá»n - khuất phục
tuân theo bản án của tòa Inquisitio chấp nháºn Ä‘á»c bản tuyên thệ từ bá»
theo há»c thuyết của Kopernicus và những gì Ông đã qủa quyết. NhÆ°ng thâm
tâm Ông vẫn theo Ä‘uổi con Ä‘Æ°á»ng khoa há»c thá»±c nghiệm, con Ä‘Æ°á»ng lý trÃ
tá»± do mà Thiên Chúa đã tạo dá»±ng ban cho con ngÆ°á»i.
Galileo bị
sống trong tình trạng gần nhÆ° tù lá»ng không được Ä‘i ra khá»i khu nhÃ
phạm vi qui định. Mãi sau nà y cuá»™c sống của Ông dần được ná»›i lá»ng thêm
ra nhÆ° tiếp xúc vá»›i má»i ngÆ°á»i, vá»›i há»c trò của Ông, được đến nhà thá»
tham dá»± Thánh Lễ…Và o cuối Ä‘á»i sức khoẻ Ông cà ng suy giảm và bị mù (
khoảng 1637-1639), nhÆ°ng trÆ°á»›c đó Ông đã viết ra má»™t táºp sách khoa há»c
khác nữa: Discorsi e Dimostrazioni Matematiche intorno à due nuove
science attenti alla Mechanica i Movimenti Locali - Những cuộc đà m
thá»ai và bằng chứng theo tóan há»c vá» hai môn khoa há»c má»›i: cÆ¡ Ä‘á»™ng vÃ
định vị chuyển Ä‘á»™ngâ€.
Táºp sách khoa há»c Dioscorsi năm 1638, có
thể nói được là sách vá» khoa váºt lý má»›i, được in ở Hòalan không có phép
của GÃao quyá»n. Khi sách được phổ biến rá»™ng rãi, và Giáo quyá»n Roma hay
biết, nhưng lần nà y không ai đặt ra vấn đỠngăn cản hay cấm đoán gì
nữa.
Nhà khoa há»c thiên văn đại tà i Galileo sau những tháng
năm theo Ä‘uổi con Ä‘Æ°á»ng lý trà khoa há»c và bị hai lần kết án là lạc
giáo, đã qua Ä‘á»i ngà y 08.01.1642, thá» 77 tuổi, trÆ°á»›c sá»± hiện diện của
ngÆ°á»i con trai Vincenzio và hai ngÆ°á»i cá»™ng sá»± thân tÃn trung thà nh bên
giÆ°á»ng bệnh. Sau đó Ông được, theo ý muốn của Roma, an táng trong má»™t
ngôi mộ đơn sơ nằm khuất đà ng sau phòng mặc áo trong nhà thỠSanta
Croce ở thà nh Florenzia bên nÆ°á»›c Ã.
Nhưng năm 1734, gần 100 năm
sau khi Ông qua Ä‘á»i, bất ngá» xác Ông lại được phép di chuyển an táng
trong lòng nhà thá» chá»— xứng đáng dà nh cho những nhân váºt vÄ© đại lá»—i lạc
thá»i danh, trong má»™t ngôi má»™ lá»™ng lẫy vá»›i dòng chữ tuyên dÆ°Æ¡ng vị: “
Galileo Galilei, vị danh nhân thà nh Florenzia, là ngÆ°á»i có công trạng
rất vÄ© đại là m má»›i sống lại ngà nh Thiên Văn, vá» VÅ© trụ há»c và khoa
Triết lý. Và o cùng thá»i của Ông, không ai có thể so sánh được vá»›i Ông.
Xin nguyện chúc Ông được yên nghỉ trong an bình!â€
5. Galileo và công trình nghiên cứu Thiên văn tiếp tục sống động
NhÃ
khoa há»c thiên văn Galileo đã qua Ä‘á»i, nhÆ°ng tên tuổi Ông gắn liá»n vá»›i
công trình nghiên cứu biên chép sự việc của Ông không bị rơi và o quên
lãng mai má»™t vá»›i hai bản án khắc nghiệt nhÆ° có vẻ má»™t chiá»u dà nh cho
Ông lúc còn sinh thá»i. Trái lại, có nhiá»u nhà khoa há»c ngà nh thiên văn
đã tìm cách nà y cách ná», trá»±c tiếp hay gián tiếp can thiệp để Giáo Há»™i
nÆ¡i Thánh bá»™ TÃn lý tòa Inquisitio, sá»a chữa bản án đã là m hoen ố Giáo
Há»™i, mong phục hồi danh dá»± cùng công trình sá»± nghiệp vÄ© đại của nhÃ
khoa há»c đại tà i Galileo. Má»™t trong những ngÆ°á»i đó là Linh mục giáo sÆ°
ngà nh Thiên văn của đại há»c Roma, tên Ông là Settele.
Năm 1818,
Linh mục giáo sÆ° Settele đã viết má»™t sách giáo khoa vá» Mắt kÃnh và vá»
Thiên văn. Trong sách đó Settele bênh vực đứng vỠlý thuyết thực dụng
trái Äất chuyển Ä‘á»™ng, chứ nó không đứng yên tại chá»—, nhÆ° Kopernicus vÃ
Galileo đã khám phá ra cùng nháºn định qủa quyết. Ông xin phép Giáo
quyá»n để in sách. NhÆ°ng bị từ chối, vá»›i lý do vì bản án 1616 dà nh cho
Galileo đã lên án phủ nháºn thuyết nà y rồi là sai lạc vá»›i tÃn lý Kinh
Thánh.
Dẫu váºy, Giáo sÆ° Settele vẫn không bá» cuá»™c. Năm 1820 Ông,
sau nhiá»u lần lý giải biện há»™ sai đúng Ä‘iá»u trong bản án 1616, đã được
phép của Thánh Bá»™ TÃn lý cho phép in sách của Ông. Cho phép Settele in
sách với nội dung hoà n toà n trái ngược với những kết án của bản án 1616
dà nh cho Galileo, nhÆ°ng Thánh Bá»™ không Ä‘Æ°a ra lá»i cải chÃnh sá»a sai
ngà y trước đã xảy ra.
Như thế sách giáo khoa vỠThiên văn của
Settele nói vá» trái Äất chuyển Ä‘á»™ng theo nhÆ° Kopernicus đã khám phá ra,
và Galileo đã từng mạnh mẽ cổ võ là m ná»n tảng cho công trình nghiên vá»
thiên văn, vá» hình ảnh vÅ© trụ, giỠđây được công nháºn.
Nhiá»u ná»—
lá»±c kế tiếp vá» phÃa các nhà khoa há»c, các gÃao sÆ° chuyên môn cÅ©ng nhÆ°
vá» phÃa Giáo Há»™i tìm cách dần dần sá»a chữa lại vụ án Galileo trong dòng
thá»i gian lịch sá».
Công Äồng Vaticano II trong hiến chế
Gaudium et Spes đã công nháºn Ä‘á» cao vai trò Ä‘á»™c láºp của Khoa há»c vá»›i
những khám phá trong thế giới mới ngà y hôm nay.
Ngà y 10.11.1979,
Äức Giáo hoà ng Gioan Phaolô II, nhân dịp ká»· niệm sinh nháºt thứ 100
của nhà bác há»c Albert Einstein, đã nhắc đến tên tuổi của Galileo lÃ
má»™t nhân váºt vÄ© đại ngang hà ng vá»›i Albert Einstein. Dịp nà y ngà i Ä‘á» ra
Ủy ban gồm những nhà chuyên môn Thần há»c, vá» Khoa há»c và vá» Lịch sá»
nghiên cứu lại trÆ°á»ng hợp Galileo trong chiá»u hÆ°á»›ng tìm ra lá»—i lầm, sá»±
hiểu lầm sai trái gây ra giữa đức tin và khoa há»c, giữa Ä‘á»i sống Giáo
Há»™i và đá»i sống trong thế giá»›i ngà y nay.
Trong ý muốn chiá»u
hướng đó, một Ủy ban bao gồm những nhà trà thức chuyên môn vể Giải
thÃch Kinh Thánh, vá» Lịch sá», vá» Luáºt pháp, vá» Khoa há»c tá»± nhiên…được
thà nh hà nh láºp và bắt tay và o công việc khảo cứu trÆ°á»ng hợp khoa há»c
cÅ©ng nhÆ° trÆ°á»ng hợp Galileo.
Và ngà y 31 tháng 10 năm 1992,
Äức Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II đã chÃnh thức, theo những khám phá
nghiên cứu của Ủy Ban, tuyên bố trÆ°á»ng hợp Galileo chấm dứt khóa lại.
Những tranh cãi kết án Galileo đã gây ra sự hiểu lầm phân biệt trầm
trá»ng cho rằng sá»± hiểu biết khoa há»c ngược chống lại đức tin, là điá»u
không đúng gây Ä‘au Ä‘á»›n rất đáng tiếc, và nó từ nay thuá»™c vá» thá»i qúa
khứ. TrÆ°á»ng hợp Galileo có thể là má»™t bà i há»c thá»i sá»± cho Giáo Há»™i vá»
những vấn đỠtương tự hôm nay và cả trong tương lai nữa.
***************
Công
trình tạo dựng thiên nhiên của Thiên Chúa chan hòa ánh sáng. Công trình
đó trÆ°á»›c sau vẫn là điá»u bà ẩm mầu nhiệm cho con ngÆ°á»i phải Ä‘i tìm hiểu
khám phá. Và trong khi Ä‘i tìm hiểu nghiên cứu khám phá con ngÆ°á»i xÆ°a
nay vẫn vấp phải, vì gìới hạn trà khôn hiểu biết hay bị lầm lẫn, bóng
tối che khuất tầm nhìn cùng lối đi.
Dẫu váºy, Thiên Chúa cÅ©ng ban
cho con ngÆ°á»i khả năng suy nghÄ© nhìn lại để sá»a chữa những gì không
đúng mình đã vấp phạm gây ra. Trong ý hướng đó, Giáo Hội Công Giáo sau
những năm dà i hà ng nhiá»u thế ká»· đã không ngừng ăn năn hối lá»—i sá»a chữa
lại những sai trái đã là m. TrÆ°á»ng hợp vá»›i nhà thiên văn khoa há»c
Galileo là má»™t trÆ°á»ng hợp Ä‘iển hình.
Khoa há»c và những nghiên
cứu tìm hiểu thiên văn trong công trình sáng tạo của Thiên Chúa là điá»u
tốt cùng cần thiết. Nó không phản lại Kinh Thánh tÃn Ä‘iá»u trong đạo.
Trái lại giúp mở mang trà khôn hiểu biết rộng thêm ra công trình sáng
tạo trà n đầy ánh sáng của Thiên Chúa.
"Tòa thánh Vatican phổ
biến hôm 29 tháng 01.2009 nói: “Nhà thiên văn há»c Galileo thế ká»· 17 nà y
là “má»™t tÃn hữu, trong bối cảnh của thá»i đại mình, đã cố gắng hòa giải
những kết quả trong nghiên cứu khoa há»c của ông vá»›i giáo lý của đức tin
Kitô giáo.â€
“Vì Ä‘iá»u đó, Galileo xứng đáng được tất cả chúng ta khen ngợi và biết Æ¡n.â€
Bản
công bố nói: Galielo là nhà khoa há»c đầu tiên dùng má»™t kÃnh viá»…n vá»ng
để nghiên cứu vũ trụ, mở ra một biên cương hoà n toà n mới cho những cuộc
khám phá, và buá»™c nhân loại phải “đá»c lại cuốn sách thiên nhiên dÆ°á»›i
ánh sáng hoà n toà n má»›i mẻ.â€
“Vì thế, Giáo Hội ao ước được vinh
danh nhân váºt Galileo -- má»™t thiên tà i sáng tạo và ngÆ°á»i con của Giáo Há»™i.†(VietCatholic News 30/01/2009)
Năm Thiên văn 2009
------------------------------------------
Sách tham khảo:
- Lexikon für Theologie und Kirche, Band 4, Verlag Herder Freiburg, Sonderausgabe 1986. Chữ Galilei Galileo.
- Sr. Lydia La Dous, Galileo Galilei zur Geschichte eines Falles, Topos plus, Kevelaer 2007.
- Paul Deselarers, Dorothea Sattler, Es wurde Licht, Bibel leben, Herder Verlag, Freiburg i. Breisgau 2005. Chương 3. và 4.
-
TRE – Theologische Realenzyklopädie, Studienausgabe Teil I.; Band X I
I. – Galilei, Galileo - Walter de Gruyter. Berlin. New York.
Lm. Äaminh Nguyá»…n Ngá»c Long
(Nguồn: VietCatholic News 02/5/2009) |