Các mối tÆ°Æ¡ng quan và các giá trị của Gia Äình theo Thánh Kinh
17.04.2009
|
Cha Raniero Cantalamessa |
Thuyết trình vá» Gia Äình của Cha Raniero Cantalamessa trong Äại Há»™i Thế Giá»›i Lần thứ VI vá» Gia Äình (Mexico 14.01.2009). ------------------------------------
Bà i nói chuyện của tôi
chia là m 3 phần. Trong phần thứ nhất,
tôi sẽ xin minh hoạ kế hoạch khởi thủy của Thiên Chúa trên Hôn Nhân và Gia Äình
và cách thức mà kế hoạch nầy được thực hiện trong lịch sỠdân Israel. Trong
phần thứ hai, tôi sẽ xin nói vỠviệc tóm tắt do Chúa Kitô thực hiện và vỠcách
thức việc nầy Ä‘Æ°Æ¡c giải thÃch và được sống trong lòng cá»™ng đồng Kitô giáo Tân
Ước. Trong phần thứ ba, tôi sẽ cố gắng xem xét những gì mạc khải Kinh Thánh có
thể mang lại giải đáp cho những vấn Ä‘á» hiện nay vá» Hôn Nhân và Gia Äình.
HÔN NHÂN và GIA ÄÃŒNH : KẾ HOẠCH CỦA THIÊN CHÚA VÀ NHá»®NG ÄIỀU
CON NGƯỜI THỰC HIỆN TRONG CỰU ƯỚC
1.
KẾ HOẠCH CỦA THIÊN CHÚA
NgÆ°á»i ta biết rằng Sách Sáng Thế Ký chứa Ä‘á»±ng hai trình
thuáºt cuá»™c Tạo dá»±ng câp con ngÆ°á»i đầu tiên,trở ngược vá» hai truyá»n thống khác
niệt nhau : Truyá»n thống Ya-vê (thế ká»· X trÆ°á»›c CN) và truyá»n thống gần
đây hơn (thế kỷ VI trước CN).
Trong truyá»n thống tÆ° tế (St 1,26 – 28), ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i
nữ được dá»±ng nên cùng má»™t lúc, chứ không phải kẻ trÆ°á»›c ngÆ°á»i sau ; má»™t
tÆ°Æ¡ng quan được nảy sinh giữa « là ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ » vÃ
« là hình ảnh của Thiên Chúa » : « Thiên Chúa đã dựng nên
con ngÆ°á»i theo hình ảnh NgÆ°á»i ; giống hình ảnh Thiên Chúa, NgÆ°á»i dá»±ng nên
con ngÆ°á»i ; ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ, NgÆ°á»i dá»±ng nên hỠ». Ở đây tÃnh cứu cánh đầu tiên của sá»± kết hợp giữa ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ là sinh sôi nẩy nở vÃ
trà n đầy mặt đất.
Trong truyá»n thống Ya-vê (St 2, 18 – 25), ngÆ°á»i nữ được rút
ra từ ngÆ°á»i nam ; việc dá»±ng nên hai giá»›i tÃnh được xem nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng
thuốc cho sá»± cô Ä‘Æ¡n (« ngÆ°á»i nam ở má»™t mình thì không tốt . Ta phải
là m cho nó một trợ thủ xứng hợp với nó »). Dấn nhấn trước tiên không được
đặt trên nhân tố sinh đẻ, nhÆ°ng là trên nhân tố kết hợp (« NgÆ°á»i nam gắn bó
vá»›i vợ mình và há» trở nên má»™t xÆ°Æ¡ng thịt »). Má»—i ngÆ°á»i có tá»± do trÆ°á»›c giá»›i
tÃnh của riêng mình và giá»›i tÃnh của ngÆ°á»i kia : "Cả hai Ä‘á»u trần
truồng, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và vợ mình, và há» không thấy mắc cỡ trÆ°á»›c mặt
nhau".
Không có nơi nà o trong hai văn bản là m ta liên tưởng đến sự
lệ thuá»™c của ngÆ°á»i nữ và o ngÆ°á»i nam, trÆ°á»›c khi phạm tá»™i : cả hai ngÆ°á»i Ä‘á»u
trên bình diện bình đẳng với nhau, ngang hà ng với nhau tuyệt đối, cho dù theo
nhÆ° trong truyá»n thống Ya-vê, khởi đầu từ ngÆ°á»i nam.
Cách giải thÃch thuyết phục nhất vá» lý do tại sao của việc
Thiên Chúa «can thiệp» phân biệt thà nh hai giá»›i tÃnh nầy, tôi đã
tìm thấy được không phải nơi một nhà chú giải, mà là nơi một nhà thơ, Paul
Claudel :
« Kẻ kiêu căng
nầy : không có cách gì khác là m cho nó hiểu được ngÆ°á»i lân cáºn, là m cho nó
và o sâu trong da thịt. Không còn cách nà o khác là m cho nó hiểu sự phụ thuộc và o
nhau, sá»± cần thiết và nhu cầu, má»™t ngÆ°á»i khác trên nó, luáºt lệ trên nó của hữu
thể khác biệt ấy chẳng vì lý do nà o khác ngoà i lý do nó hiện
hữu » (P.Claudel, Le soulier de satin, a. III. sc.8 (éd. La Pléiade, II, Parigi 1956, p. 804)
« Mở ra cho phái tÃnh khác là bÆ°á»›c đầu để mở ra cho
ngÆ°á»i khác, tức là ngÆ°á»i lân cáºn, cho đến NgÆ°á»i Khác viết hoa, tức là Thiên Chúa. Hôn nhân ra Ä‘á»i
dÆ°á»›i dấu hiệu khiêm nhÆ°á»ng. Nó là sá»± thừa nháºn sá»± lệ thuá»™c của nó và do đó, sá»±
lệ thuá»™c của thân pháºn thụ tạo của nó. Yêu má»™t ngÆ°á»i nữ hoặc má»™t ngÆ°á»i nam
tượng trÆ°ng cho hà nh vi khiêm tốn căn bản nhất. Äó là là m cho mình nên ngÆ°á»i ăn
xin và nói vá»›i ngÆ°á»i kia : «Anh/em không còn đủ cho chÃnh mình
nữa. Anh/em cần đến em/anh, cần đến hữu thể của em/anh ». Theo như
Schleimacher suy nghĩ, nếu bản chất của tôn giáo trong « cảm giác lệ
thuá»™c » (Abhaengigheisgefuehl) ở trÆ°á»›c mặt Chúa, thì giá»›i tÃnh con ngÆ°á»i
là trÆ°á»ng há»c tôn giáo đầu tiên.
Cho tá»›i nay là kế hoạch của Thiên Chúa. NhÆ°ng ngÆ°á»i ta không
thể giải thich được Ä‘oạn tiếp của Kinh Thánh nếu nhÆ° cùng lúc vá»›i trình thuáºt
cuộc tạo dựng, chúng ta không để ý tới sự sa ngã, nhất là những gì đã được nói
vá» ngÆ°á»i nữ : “Ta sẽ nhân lên những Ä‘au Ä‘á»›n khi ngÆ°Æ¡i mang thai vÃ
ngÆ°Æ¡i sẽ sinh con trai trong Ä‘au Ä‘á»›n . Lòng tham của ngÆ°Æ¡i sẽ đẩy ngÆ°Æ¡i vá»
phÃa chồng ngÆ°á»i và nó sẽ thống trị ngÆ°Æ¡i » (St 3,16). Ưu thế của ngÆ°á»i
nam trên ngÆ°á»i nữ là môt phần của tá»™i lá»—i con ngÆ°á»i, không phải trong kế hoạch
của Thiên Chúa. Thiên Chúa loan báo Ä‘iá»u nầy vá»›i những lá»i ấy. NgÆ°á»i không chuẩn
y Ä‘iá»u đó.
2. NHá»®NG ÄIỀU CON NGƯỜI THá»°C HIỆN
Kinh Thánh là má»™t cuốn sách của Thiên Chúa và con ngÆ°á»i, bởi
vì tác giả của nó là Thiên Chúa và con ngÆ°á»i, nhÆ°ng cÅ©ng vì nó mô tả, hoà trá»™n
và o nhau, sá»± trung thà nh của Thiên Chúa và sá»± bất trung của con ngÆ°á»i ;
không chỉ qua chủ thể nó tả lại, mà còn qua đối tượng của Sách Thánh. Äiá»u đó
đặc biệt Ä‘áºp và o mắt khi ngÆ°á»i ta so sánh kế hoạch của Thiên Chúa vá» Hôn Nhân
và Gia Äình vá»›i việc áp dụng cụ thể trong lịch sá» dân riêng.
Tưởng cũng nên nêu lên những điểu ngu đần ngớ ngẩn và những
lầm lạc của con ngÆ°á»i để khá»i phải quá ngạc nhiên bởi những gì Ä‘ang xảy ra
chung quanh chúng ta ; và cÅ©ng bởi vì đó là chứng cứ cho thấy hôn nhân vÃ
gia đình là những cÆ¡ chế, Ãt ra là trong thá»±c hà nh, tiến hoá theo thá»i gian nhÆ°
tất cả má»i khÃa cạnh khác của Ä‘á»i sống xã há»™i và tôn giáo. Vẫn ở trong Sách Sáng Thế, ta đã thấy
Lamech, con của Cain vi phạm chế độ một vợ một chồng khi lấy hai vợ. Ông Noê
cùng vá»›i gia đình dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t ngoại lệ giữa sá»± thối nát chung ở thá»i đại
ông sống. ChÃnh các tổ phụ Abraham và Giacóp cÅ©ng có những con cái từ nhiá»u bÃ
vợ. Môsê cho phép thá»±c hà nh ly dị. David va Salomon có cả má»™t háºu cung hùng
háºu.
NhÆ°ng ngÆ°á»i ta quan
sát những lệch lạc nầy, nhÆ° vẫn thÆ°á»ng là m nhÆ°
thế, ở chóp đỉnh xã há»™i giữa các thủ lãnh, hÆ¡n là ở cấp Ä‘á»™ bình dân, mÃ
vá»›i hỠý tưởng hôn nhân má»™t vợ má»™t chồng nguyên thủy phải thà nh luáºt, không có
ngoại lệ. Các Sách Khôn Ngoan – Thánh Vịnh, Châm Ngôn, Siracide (Giáo Sĩ) – hơn
là các sách lịch sá» (Ä‘á» cáºp đến các thủ lãnh) cho phép chúng ta có được hình ảnh
vỠnhững quan hệ và giá trị gia đình được
cân nhắc suy xét và được sống ở Israel. : trung thà nh trong hôn nhân; giáo dục
con cái; tôn kÃnh cha mẹ. Giá trị cuối cùng nầy cấu thà nh má»™t trong mÆ°á»i giá»›i răn: "Hãy thảo kÃnh cha mẹâ€.
Còn hơn là những vựơt
rà o vi phạm cụ thể ở mức Ä‘á»™ cá thể, sá»± rá»i xa lý tưởng nguyên thủy hiện rõ
trong khái niệm căn bản mà ngÆ°á»i ta có vá» hôn nhân ở Israel. Việc là m cho hoá ra tối tăm
chÃnh liên quan tá»›i hai Ä‘iểm chủ yếu : Äiểm thứ nhất là hôn nhân, từ cứu
cánh, trở thà nh phương tiện. Cựu Ước, trong tổng thể của nó, coi hôn nhân như “một
cấu trúc quyá»n bÃnh theo kiểu gia trưởng, chủ yếu để là m cho bá»™ tá»™c tồn tại mãi.
ChÃnh trong ý nghÄ©a nầy mà ta phải hiểu việc thà nh láºp tá»™c Lêvi (Änl 25, 5
-10), láºp ra việc lấy vợ lẽ (St 16) và chế Ä‘á»™ Ä‘a thê tạm thá»i. Lý tưởng má»™t sá»± hiệp
thông Ä‘á»i sống giữa ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ, đặt ná»n tảng trên tÆ°Æ¡ng quan cá nhân
và lẫn nhau không bị bỠquên, nhưng bị đặt
xuống hà ng thứ yếu sau lợi Ãch của con cái.
Việc là m cho hoá ra tối tăm thứ hai và sâu xa được nối kết vá»›i thân pháºn ngÆ°á»i phụ nữ: từ ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i
của ngÆ°Æ¡i Ä‘Ã n ông, được phú cho má»™t phẩm giá bình đẳng, ngÆ°á»i phụ nữ ngà y cà ng
tá» ra lệ thuá»™c Ä‘Ã n ông và theo ý Ä‘Ã n ông. NgÆ°á»i ta có thể nhìn thấy Ä‘iá»u đó táºn
trong lá»i ca tụng ngÆ°á»i phụ nữ trong Sách Châm Ngôn: “Tìm đâu được ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà …Nà ng
qúy hÆ¡n châu ngá»c…†(Cn 31,10 tt). Lá»i ca tụng nầy hoà n toà n là theo ý ngÆ°á»i Ä‘Ã n
ông. Kết luáºn là : phúc thay ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nà o có được má»™t ngÆ°á»i vợ nhÆ° thế! Nà ng
dệt cho ông những y phục đẹp đẽ, là m cho nhà cá»a của ông danh giá, là m ông nở mặt
nở mà y vá»›i bạn bè. Tôi không tin rằng các phụ nữ ngà y nay sẽ phấn khởi vì lá»i
ca tụng nầy.
Các tiên tri, đặc biệt là tiên tri Ôsê, Isaia và Giêrêmia, đã
đóng má»™t vai trò quan trá»ng khi Ä‘em ra lại ánh sáng kế hoạch nguyên thủy của
Thiên Chúa vá» hôn nhân. Vá»›i việc nhìn nháºn
trong sá»± kết hợp của ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ sá»± tượng trÆ°ng cho giao Æ°á»›c giữa Thiên
Chúa và Dân NgÆ°á»i, má»™t cách gián tiếp các tiên tri nầy đặt lại ở vị trà hà ng đầu
những giá trị của tình yêu lẫn nhau, của sự trung thà nh và sự không thể chia lìa
vốn là đặc trÆ°ng thái Ä‘á»™ của Thiên Chúa đối vá»›i Israel. Tất cả các giai Ä‘oạn vÃ
những sự thăng trầm của tình yêu vợ chồng được gợi lên và được sỠdụng trong mục
Ä‘Ãch nầy : sá»± say đắm của tình yêu thá»i kỳ chá»›m nở trong Ä‘Ãnh hôn (Gr 2,2); niá»m
vui tròn đầy ngà y tiệc vui thà nh hôn (Is 72,5); bi kịch đổ vỡ (Is 2,4 tt) và cuối
cùng sá»± tái sinh đầy trà n hy vá»ng của tình xÆ°a nghÄ©a cÅ© (Os 2,16;Is 54,8).
Tiên tri Malakia chỉ cho thấy những ảnh hưởng có lợi mà thông
Ä‘iệp tiên tri có thể Ä‘em đến cho hôn nhân con ngÆ°á»i và nhất là cho thân pháºn ngÆ°á»i
phụ nữ. Thông Ä‘iệp viết : "Äức Chúa là chứng nhân
giữa anh và ngÆ°á»i nữ thá»i trai trẻ của anh, mà anh đã phản bá»™i, mặc dầu nà ng đã lÃ
bạn trăm năm của anh và là ngÆ°á»i phụ nữ giao Æ°á»›c của anh. Chẳng phải đã là má»™t hữu thể duy nhất, có xÆ°Æ¡ng
thịt và hÆ¡i thở sá»± sống? Và hữu thể duy nhất nầy, nó kiếm tìm Ä‘iá»u gì? Má»™t háºu
duệ mà Thiên Chúa ban cho! Hãy tôn trá»ng đối vá»›i cuá»™c Ä‘á»i anh và ngÆ°á»i vợ thá»i
trai trẻ của anh, chớ phản bội nà ng!†(Mk 2,14 – 15)
ChÃnh dÆ°á»›i ánh sáng của
truyá»n thống tiên tri nầy mà thÃch hợp cho việc Ä‘á»c Sách Nhã Ca. Nó tượng trÆ°ng
cho sá»± tái sinh nhãn quan hôn nhân nhÆ° là sá»± hấp dẫn lẫn nhau, nhÆ° eros, nhÆ° niá»m say mê của ngÆ°á»i nam trÆ°á»›c
ngÆ°á»i nữ (trong trÆ°á»ng hợp nầy, cÅ©ng là niá»m say mê của ngÆ°á»i nữ trÆ°á»›c ngÆ°á»i
nam); má»™t nhãn quan hiện diện trong trình thuáºt cÅ© xÆ°a nhất cuá»™c tạo dá»±ng.
Mặt khác, một khoa chú giải hiện đại nà o đó sẽ lầm lẫn khi
giải thÃch Nhã Ca chỉ bằng những từ ngữ nói vá» tình yêu nhân loại giữa má»™t ngÆ°á»i
nam là má»™t ngÆ°á»i nữ. Tác giả Sách Nhã Ca tá»± đặt mình ở tâm lịch sá» tôn giáo của
dân ông, nÆ¡i tình yêu con ngÆ°á»i đã được các tiên tri coi nhÆ° là má»™t ẩn dụ của
giao Æ°á»›c giữa Thiên Chúa và dân tá»™c NgÆ°á»i. Tiên tri Osê đã biến câu chuyện hôn
nhân của chÃnh mình thà nh má»™t ẩn dụ các quan hệ giữa Thiên Chúa và Israel.
Là m sao tưởng tượng được rằng tác giả Sách Nhã Ca lại có thể bá» tất cả những Ä‘iá»u
đó Ä‘i được? Äá»c sách Nhã Ca huyá»n bÃ, vốn rất được truyá»n thống của Israel
và Giáo Há»™i yêu thÃch, do váºy không phải là má»™t cấu trúc thượng tầng đến sau, mÃ
má»™t cách nà o đó đã mặc nhiên có trong sách. Thay vì rút Ä‘i bất cứ Ä‘iá»u gì trong
sá»± tán dÆ°Æ¡ng tình yêu con ngÆ°á»i, sách còn phong ban cho tình yêu con ngÆ°á»i má»™t nét
huy hoà ng và nét đẹp mới mẻ.
PHẦN THỨ HAI
HÔN
NHÂN VÀ GIA ÄÃŒNH TRONG TÂN-ƯỚC
1.
TÓM TẮT HÔN NHÂN TRONG CHÚA KITÔ
Thánh Irênê giải thÃch
“sá»± tóm tắt má»i sá»± nầy - anakephalaiosisâ€
được thá»±c hiện trong Chúa Kitô (Ep 1,10) nhÆ° là má»™t “lấy lại má»i sá»± từ đầu để dẫn
chúng tá»›i sá»± thà nh toà n của chúngâ€. Khái niệm nầy bao hà m đồng thá»i má»™t tÃnh liên
tục và má»™t tÃnh má»›i lạ khi có liên quan đến hôn nhân, được thá»±c hiện má»™t cách gÆ°Æ¡ng
mẫu trong công trình của Chúa Kitô.
1.1 TÃnh liên tục
Chương 19 Phúc Âm theo Thánh Matthêu tự nó cũng đã đủ để
minh há»a hai khÃa cạnh của viêc tóm tắt nầy. TrÆ°á»›c hết chúng ta hãy xem Chúa
Giêsu lấy lại má»i sá»± từ khởi đầu nhÆ° thế nà o.
“Những ngÆ°á»i Biệt phái đến gần NgÆ°á»i và há»i NgÆ°á»i để thá» thách
NgÆ°á»i : “Có được phép rẫy vợ mình vì bất kỳ lý do gì chăng?â€. NgÆ°á»i đáp : "Các ông đã không Ä‘á»c thấy rằng Äấng Tạo Hoá, ngay
từ khởi thủy, đã dá»±ng nên há» ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ [St 1,27] và Chúa nói vá»›i há»
: Vì thế ngÆ°á»i nam sẽ bá» cha mẹ mình để gắn bó vá»›i vợ mình và cả hai chỉ còn lÃ
má»™t xác thịt duy nhất sao? [St 2,24]. Vì váºy há» không còn là hai, nhÆ°ng là má»™t
huyết nhục mà thôi. Váºy thì! Sá»± gì Thiên Chúa đã kết hợp, con ngÆ°á»i không được
tách nó ra†(Mt 19, 3 – 6).
Chúa Giêsu trả lá»i cho các đối thủ vốn chỉ biết suy luáºn
trong lãnh vá»±c bị bó hẹp của má»™t khoa ngụy biện thuá»™c trÆ°á»ng phái (quanh quẩn ở
việc có được phép rẫy vợ mình vì bất cứ lý do gì hay là vẫn phải có một lý do rõ
rà ng và nghiêm túc) bằng việc lấy lại vấn đỠở gốc rễ, từ khởi đầu. Trong các
trÃch dẫn của NgÆ°á»i, Chúa Giêsu tham chiếu hai trình thuáºt vá» việc thiết láºp hôn
nhân, lấy các yếu tố của cả trình thuáºt nầy lẫn trình thuáºt khi và khởi từ đó,
nhÆ° chúng ta đã thấy, NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra ánh sáng khÃa cạnh hiệp thông những con ngÆ°á»i.
Bản văn tiếp theo, vá»
vấn Ä‘á» ly dị, cÅ©ng Ä‘i theo chiá»u hÆ°á»›ng nầy. Chúa Giêsu tái khẳng định sá»± trung
thà nh và sá»± không thể phân ly của mối dây liên kết hôn nhân, vượt qua cả thiện Ãch
của lá»i mà qua đó chế Ä‘á»™ Ä‘a thê và ly dị đã được biện minh trong quá khứ.
Những ngÆ°á»i Biệt-phái bắt bẻ NgÆ°á»i : "Tại sao Ông Môsê đã
truyá»n dạy cấp giấy ly dị mà rẫy vợ - NgÆ°á»i bảo há» : "Vì các ông lòng chai dạ đá, nên
ông Môsê đã cho phép các ông rẫy vợ, chứ thuở ban đầu không phải nhÆ° váºy. Tôi nói
cho các ông biết : ngoại trừ trÆ°á»ng hợp hôn nhân bất hợp pháp, ai rẫy vợ mình mÃ
cưới vợ khác là phạm tội ngoại tình†(Mt 19, 7 – 9).
Bản văn song song của
Mác-cô cho thấy là m sao, theo Chúa Giêsu, trong trÆ°á»ng hợp ly dị, ngÆ°á»i nam vÃ
ngÆ°á»i nữ được đặt trên má»™t bình diện bình đẳng tuyệt đối : "Ai rẫy vợ mình và cÆ°á»›i
má»™t phụ nữ khác là m vợ, thì phạm tá»™i ngoại tình vá»›i vợ mình; và nếu má»™t ngÆ°á»i vợ
ly dị chồng mình và lấy má»™t ngÆ°á»i khác là m chồng, thì ngÆ°á»i nữ đó phạm má»™t tá»™i
ngoại tìnhâ€.
Tôi không ngừng lại ở câu “ngoại trừ khi phạm tá»™i ngoại tìnhâ€
(porneia), bởi vì nhÆ° má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết, các Giáo Há»™i ChÃnh Thống và Tin Là nh giải
thÃch câu nầy má»™t cách khác biệt vá»›i Giáo Há»™i Công giáo. Äúng ra phải nhấn mạnh
“ná»n tảng bà tÃch mặc nhiên của hôn nhân†được trình bà y trong câu trả lá»i của
Chúa Giêsu. Những lá»i “điá»u gì Thiên Chúa đã kết hợp†khẳng định rằng hôn nhân
không phải là má»™t thá»±c tại Ä‘Æ¡n thuần thế tục chỉ do kết quả ý muốn của con ngÆ°á»i.
Ở đây có má»™t chiá»u kÃch linh thánh Ä‘i lên táºn đến Thánh ý Chúa.
Việc nâng hôn nhân lên hà ng "bà tÃch" do váºy không dá»±a trên
lý lẽ yếu ớt vỠsự hiện diện của Chúa Giêsu tại tiệc cưới Cana
và trên Ä‘oạn 5 thÆ° gá»i tÃn hữu Êphêsô. Má»™t cách nà o đó nó bắt đầu vá»›i Chúa Giêsu
ở dÆ°á»›i đất. Äức Giáo hoà ng Gioan-Phaolô II có lý khi NgÆ°á»i định nghÄ©a hôn nhân
“là bà tÃch cÅ© xÆ°a nhấtâ€.
1.2 Nét mới mẻ
Cho tới nay, chúng ta
đã gợi lên tÃnh liên tục. NhÆ°ng tÃnh má»›i lạ thì gồm những gì váºy? Má»™t cách nghịch
lý, sự mới lạ hệ tại ở sự tương đối hoá hôn nhân. Hãy cùng nghe bản văn của Thánh
Mat-thêu sau đây:
“Các môn đệ nói vá»›i NgÆ°á»i : “Nếu là m chồng mà phải nhÆ° thế đối
vá»›i vợ, thì thà đừng lấy vợ còn hÆ¡nâ€. NgÆ°á»i nói vá»›i há» : "Không phải ai cÅ©ng hiểu
được câu nói ấy, nhưng chỉ những ai được Thiên Chúa cho hiểu, mới hiểu được. Quả
váºy, có những ngÆ°á»i không kết hôn vì từ khi lá»t lòng mẹ hỠđã không có khả năng;
có những ngÆ°á»i không thể kết hôn vì bị ngÆ°á»i ta hoạn; lại có những ngÆ°á»i tá»± ý không
kết hôn vì NÆ°á»›c Trá»i. Ai hiểu được thì hiểu†(Mt 19, 10 12).
Qua những lá»i nầy, Chúa Giêsu thiết láºp má»™t trạng thái cuá»™c sống
thứ hai, biện minh cho nó bằng việc NÆ°Æ¡c Trá»i đến trên trần gian. Äiá»u nầy không
thủ tiêu khả năng kia,- hôn nhân- nhÆ°ng tÆ°Æ¡ng đối hoá nó.. Äiá»u nầy xảy ra giống
nhÆ° ý tưởng quốc gia trong lãnh vá»±c chÃnh trị : nó không bị bãi bá», nhÆ°ng được tÆ°Æ¡ng
đối hoá má»™t cách căn bản trong việc mạc khải sá»± hiện diện cùng thá»i, trong lịch
sá», của má»™t vÆ°Æ¡ng quốc Thiên Chúa.
Äể
được công nháºn có giá trị, sá»± tiết dục tá»± nguyện do váºy
không cần ngÆ°á»i ta phải phủ nháºn hoặc coi thÆ°á»ng hôn nhân (má»™t số tác
giả xưa, trong các bà i viết vỠđức trinh khiết, đã rơi và o sai lầm
nầy). Äức
trinh khiết, trái lại, chỉ có ý nghÄ©a nhá» sá»± khẳng định đồng thá»i của sá»±
thiện hảo
hôn nhân. Việc thiết láºp luáºt Ä‘á»™c thân và đức trinh khiết vì NÆ°á»›c Trá»i là m tăng giá trị hôn nhân, vì nó là m cho
hôn
nhân trở thà nh má»™t chá»n lá»±a, má»™t Æ¡n gá»i chứ không còn chỉ là má»™t nghÄ©a
vụ đạo đức
luân lý, mà ở [xã hội] Israel không ai được miễn trừ mà lại không bị tố
cáo là vi
phạm giá»›i răn Äức Chúa Trá»i.
Cần phải lÆ°u ý má»™t Ä‘iá»u
mà ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng hay quên. Luáºt Ä‘á»™c thân và đức trinh khiết có nghÄ©a là từ bá»
hôn nhân, chứ không phải là từ bá» giá»›i tÃnh vẫn luôn mang đầy ý nghÄ©a phong phú,
ngay cả khi giá»›i tÃnh được sống theo cách khác. NgÆ°á»i nam nà o đã chá»n sống Ä‘á»™c
thân và ngÆ°á»i nữ nà o đã chá»n sống trinh khiết cÅ©ng trải nghiệm được nét quyến rÅ©
và do váºy trải nghiệm đựơc sá»± phụ thuá»™c
so vá»›i giá»›i kia và chÃnh đó là cái là m cho sá»± chá»n lá»±a đức khiết tịnh của
há» có ý nghÄ©a và chÃnh vì thế mà nó qúy giá.
1.3 Chúa Giêsu, kẻ thù của gia đình?
Giữa nhiá»u luáºn Ä‘iểm được Ä‘Æ°a ra những năm gần đây nhất
trong lãnh vá»±c “nghiên cứu thứ ba vá» Chúa Giêsu lịch sá»â€, có luáºn Ä‘á» vá» má»™t Giêsu
được coi là đã rẫy bá» gia đình tá»± nhiên và tất cả má»i liên hệ thân thÃch há» hà ng
của NgÆ°á»i, lấy danh nghÄ©a là đã thuá»™c vá» má»™t cá»™ng đồng khác biệt, nÆ¡i đó Thiên
Chúa là Cha và các môn đệ tất cả Ä‘á»u là anh chị em, Ä‘á» ra cho các môn đệ NgÆ°á»i
má»™t cuá»™c Ä‘á»i nay đây mai đó, giống nhÆ° các triết gia phái khuyển nho cÅ©ng là m
nhÆ° váºy bên ngoà i Israel.
Thoạt nhìn đã thấy có những lá»i nói gây bối rối trong các Phúc Âm. Chúa Giêsu đã nói : "Ai
theo Ta mà không ghét cha, mẹ, vợ con, anh chị em và cho đến cả mạng sống mình, thì
không thể là m môn đệ của Ta†(Lc 14,26). Những lá»i nói cứng rắn hết sức ấn tượng,
chắc chắn rồi, nhưng thánh sỠMatthêu vội
và ng giải thÃch ý nghÄ©a của từ “ghét†: “Ai yêu mến cha hoặc mẹ mình hÆ¡n
Ta, thì không xứng với Ta. Ai yêu con trai hoặc con gái mình hơn Ta, thì không xứng
vá»›i Ta†(Mt 10,37). Chúa Giêsu do váºy không đòi phải ghét cha mẹ hoặc con cái,
nhÆ°ng là không được yêu mến hÆ¡n đến mức từ chối Ä‘i theo NgÆ°á»i vì há».
Má»™t Ä‘oạn khác gây bối rối. Má»™t hôm Chúa Giêsu nói vá»›i má»™t ngÆ°á»i
: “Hãy theo Taâ€. NgÆ°á»i ấy thÆ°a : "Cho phép con trÆ°á»›c hết Ä‘i chôn cất cha con đãâ€. NhÆ°ng
NgÆ°á»i nói vá»›i ngÆ°á»i ấy : â€Hãy để kẻ chết chôn ngÆ°á»i chết của há»; còn anh, anh hãy
Ä‘i loan báo NÆ°á»›c Thiên Chúa†(Lc 9,59 tt). Äối vá»›i má»™t số ngÆ°á»i chỉ trÃch,
trong đó có giáo sÄ© Do Thái ngÆ°á»i Mỹ Jacob Neusner mà Äức BeneÄ‘ictô XVI đối thoại
với ông trong cuốn sách Chúa Giêsu
Nazaret của NgÆ°á»i, thì đó là má»™t đòi há»i xúc phạm, má»™t sá»± không vâng lá»i
Thiên Chúa là Äấng ra lệnh chăm sóc cha mẹ, má»™t vi phạm hiển nhiên các bổn pháºn
gia đình.
NgÆ°á»i ta có thể đồng ý má»™t Ä‘iá»u vá»›i giáo sÄ© Neusner : những
lá»i nầy của Chúa Kitô không giải thÃch được nếu ngÆ°á»i ta chỉ coi NgÆ°á»i nhÆ° má»™t
con ngÆ°á»i, dù là ngÆ°á»i ngoại lệ. Chỉ có Thiên Chúa má»›i có thể đòi há»i ngÆ°á»i ta
yếu mến NgÆ°á»i hÆ¡n là má»™t ngÆ°á»i cha và rằng để Ä‘i theo NgÆ°á»i, ngÆ°á»i ta còn phải
từ bá» cả việc có mặt dá»± chôn cất ngÆ°á»i đó. Äối vá»›i các tÃn hữu, thêm má»™t bằng chứng cho thấy Chúa Giêsu là Thiên Chúa;
vá»›i Neusner, đó là lý do khiến ngÆ°á»i ta không thể Ä‘i theo NgÆ°á»i.
TrÆ°á»›c những đòi há»i nầy của Chúa Giêsu, sá»± bối rối cÅ©ng phát
sinh từ sá»± việc ngÆ°á»i ta không để ý đến sá»± khác biệt giữa những gì NgÆ°á»i đòi há»i
nÆ¡i má»i ngÆ°á»i má»™t cách không rõ rà ng phân biệt và những gì NgÆ°á»i chỉ đòi há»i nÆ¡i
má»™t số ngÆ°á»i được gá»i để chia sẻ Ä‘á»i sống trá»n hiến cho NÆ°á»›c Trá»i, nhÆ° vẫn còn
xảy ra ngà y nay trong Giáo Há»™i. NgÆ°á»i ta cÅ©ng phải nói Ä‘iá»u tÆ°Æ¡ng tá»± vá» việc từ
bá» hôn nhân : NgÆ°á»i không áp đặt Ä‘á»iu nầy
và không Ä‘á» nghị vá»›i má»i ngÆ°á»i không phân biệt, nhÆ°ng chỉ Ä‘á» nghị vá»›i những ai
chấp nháºn nên giống nhÆ° NgÆ°á»i, phục vụ trá»n vẹn NÆ°á»›c Trá»i (x. Mt 19,10 12).
Tất cả những nghi ngá»
vá» thái Ä‘á»™ của Chúa Giêsu đối vá»›i gia đình và hôn nhân rÆ¡i rụng, nếu chúng ta để ý đến những Ä‘oạn Phúc Âm khác. Chúa Giêsu lÃ
ngÆ°á»i nghiêm khắc nhất trong hết má»i ngÆ°á»i vá» những gì liên quan đến sá»± không
thể chia lìa của hôn nhân và nhắc nhở mạnh mẽ Ä‘iá»u răn tôn kÃnh cha mẹ mình. NgÆ°á»i
lên án việc viện cá»› tôn giáo mà không thá»±c hà nh bổn pháºn giúp đỡ cha mẹ (x. Mc
7, 11 – 13). Biết bao phép lạ Chúa Giêsu đã thực hiện để là m dịu đau khổ của các
ông bố (ông Giai-rô, ông bố ngÆ°á»i bất toại),
của các bà mẹ (phụ nữ xứ Canaan, bà goá Naim) hoặc của các ngÆ°á»i anh và các bÃ
chị (các chị của Lazarô) và do váºy, để tôn vinh những mối liên hệ há» hà ng thân
thuá»™c. HÆ¡n má»™t lần, NgÆ°á»i chia sẻ Ä‘au khổ của các báºc cha mẹ đến ná»—i khóc cùng
há».
Ở má»™t thá»i đại nhÆ° ngà y nay khi mà má»i sá»± dÆ°á»ng nhÆ° muốn là m
suy yếu các mối liên hệ và các giá trị gia đình, chỉ còn thiếu một nỗi là Chúa
Giêsu và Phúc Âm liên minh nhau chống lại gia đình! Chúa Giêsu đến đem lại cho
hôn nhân vẻ đẹp nguyên thủy, để củng cố hôn nhân,chứ không là m nó suy yếu.
2. HÔN NHÂN VÀ GIA ÄÃŒNH TRONG GIÃO HỘI
THỜI CÃC TÔNG Äá»’
Như chúng ta đã là m đối với kế hoạch nguyên thủy của Thiên
Chúa và vỠsự tóm tắt do Chúa Kitô thực hiện, bây giỠchúng ta hãy tìm xem có được
đón nháºn và sống thế nà o trong cuá»™c sống và trong giảng dạy giáo lý của Giáo Há»™i,
được gắn liá»n lúc nầy vá»›i Giáo Há»™i thá»i các tông đồ. Ở đây Thánh Phaoô là nguồn
thông tin chÃnh cho chúng ta, bởi vì Ngà i đã phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vÆ¡i vấn nạn nầy
trong má»™t số thÆ° của Ngà i,nhất là trong thÆ° thứ nhất gá»i tÃn hữu Côrintô.
Thánh Tông Äồ phân biệt những gì đến trá»±c tiếp từ Chúa Giêsu, từ
những áp dụng đặc biệt mà Ngà i là m trong bối cảnh mới mà Phúc Âm được rao giảng.
Trong trÆ°á»ng hợp thứ nhất, chÃnh tÃnh chất không thể phân ly của hôn nhân được Ä‘á»
cáºp : "Còn vá»›i những ngÆ°á»i đã kết hôn, tôi ra lệnh nầy, không phải là tôi, mà là Äức
Chúa : vợ không được bỠchồng; mà nếu đã bỠchồng, thì phải ở độc thân hoặc phải
là m hòa vá»›i chồng; và chồng cÅ©ng không được rẫy vợ†(I Cor 7,10 11). Trong trÆ°á»ng
hợp thứ hai, chúng ta nhìn thấy những chỉ dẫn Ngà i ban khi có hôn nhân giữa ngừơi
có Äạo và ngÆ°á»i ngoà i Äạo; và những bố trà liên quan đến những ngÆ°á»i sống Ä‘á»™c
thân và trinh nữ : "Còn vá»›i những ngÆ°á»i đã kết hôn, v..v…Vế vấn Ä‘á» Ä‘á»™c thân, v..v…â€
(x. I Cor 7,10 – 11 ;I Cor 7,25). Từ thá»i Chúa Giêsu, Giáo Há»™i thá»i các Tông Äồ
cÅ©ng đã tiếp nháºn má»™t sá»± má»›i mẻ, nhÆ° chúng ta đã thấy, hệ ở sá»± thiếp láºp má»™t tình
trạng Ä‘á»i sống thứ hai : Äá»™c thân và trinh khiết vì NÆ°á»›c Trá»i. Vá»›i những ngÆ°á»i ấy,
Thánh Phaolô - bản thân Ngà i cÅ©ng không láºp gia đình – dà nh phần cuối chÆ°Æ¡ng 7
thÆ° của Ngà i. Căn cứ và o câu : "Tôi mong Æ°á»›c má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nhÆ° tôi; nhÆ°ng má»—i ngÆ°á»i
đón nháºn từ Thiên Chúa đặc sủng riêng, kẻ thế nầy, ngÆ°á»i thế khác†(I Cor 7,7), má»™t
số ngÆ°á»i nghÄ© rằng Thánh Tông Äồ xem hôn
nhân và sá»± trinh khiết nhÆ° hai đặc sủng. Không đúng nhÆ° váºy! Các trinh nữ đã đón
nháºn đặc sủng đức trinh khiết, còn những ngÆ°á»i vợ chồng có được những đặc sủng
khác (hiểu ngầm : không phải là đặc sủng đức trinh khiết). Tháºt có ý nghÄ©a khi thần há»c Giáo Há»™i luôn coi đức trinh khiết nhÆ° má»™t
đặc sủng, chứ không phải là má»™t bà tÃch và coi hôn nhân nhÆ° má»™t bà tÃch, chứ
không phải là một đặc sủng.
Văn bản thÆ° gá»i tÃn hữu
Êphêsô có má»™t trá»ng lượng đáng kể trong tiến trình sẽ dẫn tá»›i (khá lâu sau đó)
việc công nháºn tÃnh chất bà tÃch của hôn nhân : "ChÃnh vì váºy ngừơi Ä‘Ã n ông sẽ lìa
cha mẹ để gắn bó với vợ mình; và cả hai sẽ thà nh một xương một thịt: Mầu Nhiệm
nầy tháºt cao cả: tôi muốn nói vá» Äức Kitô và Há»™i Thánh†(Ep 5, 31 – 32). Äây không
phải là má»™t lá»i khẳng định Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c hoặc ngẫu nhiên, do việc dịch không rõ rà ng từ
“mầu nhiệm†(mysterion) sang tiếng La-tinh bÃ
tÃch (sacramentum). Hôn nhân nhÆ° biểu tượng quan hệ giữa Chúa Kitô và Giáo
Há»™i đặt ná»n tảng trên toà n thể má»™t loạt những lá»i được loan báo và những dụ ngôn,
trong đó Chúa Giêsu đã áp dụng cho chÃnh mình danh hiệu hôn phu, mà các tiên
tri đã gán cho Thiên Chúa.
Trong khi cộng đồng Công giáo lớn lên và dần dà nên vững chắc,
ngÆ°á»i ta thấy triển nở cả má»™t mục vụ và má»™t linh đạo vá» gia đình. Những văn bản
ý nghÄ©a nhất cho chủ Ä‘á» nầy là các thÆ° gá»i tÃn hữu Côlôsê và Êphêsô. Hai mối
quan hệ căn bản cấu thà nh gia đình được đưa ra ánh sáng ở trong hai thư ấy : tương
quan vợ - chồng và tương quan cha mẹ - con cái. VỠtương quan thứ nhất [ vợ -
chồng], Thánh Tông Äồ viết: “Vợ chồng hãy phục tùng nhau trong sá»± kÃnh sợ Chúa
Kitô. Ước gì ngÆ°á»i vợ phụ tùng ngÆ°á»i chồng nhÆ° Giáo Há»™i phục tùng Chúa Kitô; các
bà vợ cÅ©ng phải phục tùng các ngÆ°á»i chồng trong má»i sá»±. Hỡi những ngÆ°á»i chồng,
hãy yêu thÆ°Æ¡ng vợ mình nhÆ° Chúa Kitô yêu thÆ°Æ¡ng Giáo Há»™i : NgÆ°á»i đã phó ná»™p mình
vì Giáo Há»™iâ€.
Thánh Phaolô nhắn nhủ ngÆ°á»i chồng “yêu thÆ°Æ¡ng†vợ mình (Ä‘iá»u
nầy bình thÆ°á»ng vá»›i chúng ta), nhÆ°ng tiếp sau đó Ngà i nhắn nhủ ngÆ°á»i vợ “phục tùngâ€chồng
mình và điá»u ấy dÆ°á»ng nhÆ° không thể chấp nháºn được trong má»™t xã há»™i ý thức mạnh
mẽ vá» sá»± bình đẳng giữa các giá»›i. Vá» Ä‘iểm nầy, Thánh Phaolô, Ãt là má»™t phần, chịu
các Ä‘iá»u kiện táºp tục thá»i đại Ngà i sống. Dù váºy cÅ©ng phải xem lại khó khăn nầy bằng việc
lÆ°u ý tá»›i câu ở đầu thÆ° : “Vì lòng tôn kÃnh Chúa Kitô, hạy phục tùng lẫn nhauâ€,
thiết láºp má»™t tÆ°Æ¡ng quan lẫn nhau trong sá»± phục tùng cÅ©ng nhÆ° trong tình yêu.
VỠmối tương quan cha mẹ - con cái, Thánh Phaolô nhắc lại những
lá»i khuyên răn truyá»n thống của văn chÆ°Æ¡ng sách Khôn ngoan : "Hỡi con cái, hãy
vâng lá»i cha mẹ, trong Äức Chúa: đó là điá»u chÃnh đáng. Hãy tôn vinh cha ngÆ°Æ¡i
và mẹ ngÆ°Æ¡i. (Cn 6,20), đó là giá»›i răn đầu tiên nối liá»n vá»›i má»™t lá»i hứa : để ………(Xh
20,12). Hỡi các báºc là m cha là m mẹ, đừng là m cho con cái tức giáºn; nhÆ°ng hãy giáo
dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sá»a dạy†(Ep 6, 1 – 4).
Các thÆ° mục vụ, đặc biệt là ThÆ° gá»i Titô, cho thấy những chi tiết
cho má»—i phạm trù những con ngÆ°á»i :những ngÆ°á»i vợ, những ngÆ°á»i chồng, các giám mục
và linh mục, những ngÆ°á»i cao tuổi, những thanh thiếu niên, các bà goá, các ông
chủ, những ngÆ°á»i nô lệ ( x. Tt 2, 1 – 9).Quả tháºt, ngay cả các nô lệ cÅ©ng là m
thà nh phần gia đình trong quan niệm mở rộng vỠgia đình.
Ngay cả trong Giáo Hội tiên khởi, lý tưởng hôn nhân được Chúa
Giêsu đỠxuất lại, sẽ không được thực hiện mà không gặp những bóng tối hoặc chống
cá»±. Nhu cầu mà các Tông Äồ cảm nháºn phải nhấn mạnh lên khÃa cạnh nầy của cuá»™c sống
Kitô giáo là m chứng cho Ä‘iá»u ấy, tất nhiên không tÃnh đến trÆ°á»ng hợp loạn luân ở
Côrintô (x. I Cor 8,1 tt). Nhưng xét tổng thể, các Kitô hữu đã giới thiệu cho
thế giới một kiểu mẫu gia đình mới tỠcho thấy đó là một trong những nhân tố công
cuộc rao giảng Tin Mừng.
Tác giả thÆ° gá»i
Diognète ở thế ká»· thứ II khẳng định rằng các Kitô-hữu “láºp gia đình nhÆ° má»i ngÆ°á»i,
cÅ©ng có con cái, nhÆ°ng không bá» rÆ¡i con cái má»›i sinh của há». Há» chia sẻ cùng má»™t
bà n ăn, nhÆ°ng không chung má»™t giÆ°á»ng nằm†(V, 6 – 7). Trong cuốn Apologies, Justin Ä‘Æ°a ra lý lẽ rằng chúng
ta, các Kitô hữu ngà y nay, lẽ ra phải có thể đối thoại vá»›i các nhà cầm quyá»n chÃnh
trị. Ông nói
nhÆ° sau : Các Ngà i, hỡi những hoà ng đế La Mã, các Ngà i nhân lên các luáºt lệ vá»
gia đình, nhưng chúng cho thấy không hiệu quả để tránh cho gia đình đổ vỡ. Hãy đến
mà xem gia đình của chúng tôi và các Ngà i
sẽ xác tÃn rằng Kitô hữu là những đồng minh tốt nhất của cuá»™c cải cách xã há»™i, chứ
không phải là kẻ thù của các Ngà i. Kết thúc, sau ba thế kỷ bách hại, vị hoà ng đế
đã tiếp nháºn kiểu mẫu Kitô giáo vá» gia đình trong luáºt pháp của ông.
PHẦN THỨ BA
NHá»®NG GÃŒ LỜI GIẢNG DẠY KINH THÃNH NÓI VỚI CHÚNG TA HÔM NAY
Việc Ä‘á»c lại Kinh Thánh trong má»™t buổi tụ há»p nhÆ° cuá»™c tụ há»p nầy, vốn không phải là má»™t cuá»™c há»™i nghị các nhà chú giải Kinh Thánh, mà là những ngÆ°á»i là m công tác mục vụ phục vụ gia đình, không thể chỉ giá»›i hạn và o má»™t Ä‘á» nghị má»›i vá» mạc khải, mà phải có thể soi sáng những vấn nạn ngà y nay. Thánh Grégoire Cả nói : « Sách Thánh lá»›n lên vá»›i ngÆ°á»i Ä‘á»c nó » (cum legentibus cresci) ; nó vén bức mà n những ứng dụng má»›i cà ng lúc các vấn Ä‘á» má»›i đặt ra. Và ngÆ°á»i ta có thể nói rằng ngà y nay các vấn Ä‘á» hoặc những khiêu khÃch thì rất nhiá»u.
1. Là TƯỞNG KINH THÃNH ÄẶT VẤN ÄỀ
Chúng ta Ä‘ang đối diện vá»›i má»™t sá»± gây tranh cãi có vẻ mang tầm cỡ thế giá»›i vá»›i công trình nghiên cứu Kinh Thánh vá» giá»›i tÃnh, hôn nhân và gia đình. Nghiên cứu của ÄGM Tony Anatrella được gá»i cho chúng tôi là những ngÆ°á»i thuyết trình, nhằm tá»›i há»™i nghị nầy, đã cho chúng tôi má»™t tóm tắt rất có Ãch cho chúng tôi. Phải hà nh xá» thế nà o trÆ°á»›c hiện tượng nầy?
Sai lầm đầu tiên cần tránh, theo ý tôi, là đã tiêu tốn nhiá»u thá»i giá» công sức để đụng Ä‘á»™ vá»›i những thuyá»t trái ngược, rút cuá»™c chỉ là m cho chúng trở nên quan trá»ng hÆ¡n những gì không đáng được nhÆ° thế. Äối vá»›i Denys, việc Ä‘Æ°a ra sá»± tháºt vẫn luôn hiệu nghiệm hÆ¡n là bác bẻ những sai lầm của ngÆ°á»i khác.
Má»™t sai lầm nữa có lẽ là dá»±a và o các luáºt lệ nhà nÆ°á»›c để bênh vá»±c những giá trị Kitô giáo. Những Kitô hữu tiên khởi, nhÆ° chúng ta đã thấy, đã là m thay đổi các luáºt lệ nhà nÆ°á»›c bằng các thói tục của há» ; vì váºy ngà y nay chúng ta không thể hy vá»ng thay đổi các thói tục vá»›i các luáºt lệ nhà nÆ°á»›c.
Công Äồng đã khai trÆ°Æ¡ng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp má»›i: phÆ°Æ¡ng pháp đối thoại chứ không phải đối láºp vá»›i thế giá»›i ; má»™t phÆ°Æ¡ng pháp không loại trừ sá»± tá»± phê. Trong văn bản, Công Äồng nói rằng Giáo Há»™i Ä‘ang cố gắng rút ra được những lợi Ãch từ những chỉ trÃch ngay cả của những kẻ đấu tranh chống đối Giáo Há»™i. Tôi cho rằng chúng ta cÅ©ng phải áp dụng phÆ°Æ¡ng pháp nầy trong khi thảo luáºn những vấn Ä‘á» hôn nhân và gia đình, nhÆ° hiến chế Gaudium et Spes đã từng là m và o thá»i nó.
Ãp dụng phÆ°Æ¡ng pháp đối thoại nầy có nghÄ©a là tìm từ táºn sâu xa những phản đối căn cÆ¡ nhất, xem có thể đón nháºn má»™t Ä‘iểm tÃch cá»±c nà o chăng? ChÃnh là phÆ°Æ¡ng pháp xÆ°a cÅ© của Thánh Phaolô gồm ở việc thẩm tra rà soát lại má»i sá»± và chỉ giữ lại những gì tốt đẹp (x. I Tx 5,21). Äó là những gì xảy ra vá»›i chủ nghÄ©a Marx: Giáo Há»™i bị thúc đẩy tá»›i việc phát triển há»c thuyết xã há»™i của mình và điá»u tÆ°Æ¡ng tá»± cÅ©ng rất có thể sẽ xảy đến vá»›i cuá»™c cách mạng được gá»i là « giống » (gender) mà nhÆ° ÄGM Anatrella lÆ°u ý trong nghiên cứu của Ngà i, có nhiá»u Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đồng vá»›i chủ nghÄ©a Marx và có thể có cùng mục Ä‘Ãch.
Sá»± chỉ trÃch kiểu mẫu truyá»n thống hôn nhân và gia đình, - dẫn tá»›i những ý kiến không thể chấp nháºn được vỠ« khá» xây dá»±ng » mà ngÆ°á»i ta thấy nẩy nở má»—i ngà y,- đã khởi đầu vá»›i thuyết thấu thị (illuminism) và chủ nghÄ©a lãng mạn. ChÃnh là vá»›i những ý hÆ°á»›ng khác nhau, nhÆ°ng cùng chung mục tiêu, mà hai phong trà o nầy lên tiếng chống lại hôn nhân truyá»n thống xét theo quan Ä‘iểm chỉ dà nh riêng của những « cứu cánh » khách quan nầy, nghÄ©a là con cái, xã há»™i, Giáo Há»™i và quá Ãt cho chÃnh hôn nhân, trong giá trị chủ quan và nhiá»u liên hệ. NgÆ°á»i ta há»i các vợ chồng tÆ°Æ¡ng lai đủ má»i sá»±, trừ việc há»i há» có yêu nhau chăng và có tá»± do chá»n lá»±a chăng. NgÆ°á»i ta chống lại kiểu mẫu hôn nhân nầy nhÆ° má»™t hiệp Æ°á»›c (thuyết thấu thị) và nhÆ° kết hợp tình yêu (chủ nghÄ©a lãng mạn) giữa vợ chồng.
NhÆ°ng chỉ trÃch nầy nằm trong ý nghÄ©a nguyên thủy của Kinh Thánh, chứ không phải ngược lại ! Công Äồng Vatican II đã tiếp nháºn đòi há»i nầy khi công nháºn tình yêu đối vá»›i nhau và sá»± há»— trợ giữa các phối ngẫu, nhÆ° là điá»u thiện hảo cÅ©ng hà ng đầu trong hôn nhân. Trong má»™t trong các bà i giáo lý ngà y thứ tÆ°, Äức Giáo Hoà ng Gioan-Phaolô II đã nói : « Thân thể con ngÆ°á»i, vá»›i giá»›i tÃnh của mình và nam tÃnh cùng nữ tÃnh […] không chỉ là nguồn khả năng sinh sản và sinh đẻ, nhÆ° trong má»i tráºt tá»± tá»± nhiên, nhÆ°ng ngay từ ban đầu đã chứa Ä‘á»±ng thuá»™c tÃnh là m vợ là m chồng tức là diá»…n tả tình yêu : tình yêu nầy chÃnh là trong đó con ngÆ°á»i trở thà nh quà trao ban và nhá» quà tặng ban nầy, hà nh Ä‘á»™ng trong chÃnh ý nghÄ©a hữu thể và sá»± hiện hữu của nó ».
Trong Tông thÆ° Thiên Chúa là Tình Yêu của NgÆ°á»i, Äức Giáo hoà ng Bênêđictô XVI còn Ä‘i xa hÆ¡n nữa, vá»›i việc viết ra những Ä‘iá»u sâu xa và má»›i mẻ vá» eros trong Ä‘á»i đôi lứa và trong cả những tÆ°Æ¡ng quan giữa Thiên Chúa và con ngÆ°á»i. "Mối lên hệ chặt chẽ nầy giữa eros và hôn nhân trong Kinh Thánh trên thá»±c tế không tìm thấy được cái song song bên ngoà i văn chÆ°Æ¡ng Kinh Thánh".
Phản ứng tÃch cá»±c má»™t cách đáng ngạc nhiên vá»›i Tông thÆ° nầy của Äức Giáo hoà ng cho thấy má»™t trình bà y hoà bình vá» chân lý Kitô giáo mang lại nhiá»u hoa trái nhiá»u biết bao hÆ¡n là sá»± bác bẻ sai lầm nghịch lại, ngay cả khi cái nầy sẽ tìm thấy vị trà của nó đúng nÆ¡i đúng lúc. Còn lâu chúng ta má»›i chấp nháºn các háºu quả những tiá»n Ä‘á» của phong cách nầy rằng bất cứ loại eros nà o cÅ©ng có thể tạo thà nh hôn nhân, kể cả hôn nhân giữa hai ngÆ°á»i cùng giá»›i tÃnh, nhÆ°ng sá»± bác bá» nầy thủ đắc má»™t sức mạnh khác và má»™t sá»± đáng tin khác, nếu ngÆ°á»i ta liên kết nó vá»›i việc nháºn ra sá»± tốt là nh táºn gốc mà vấn Ä‘á» nầy mang lại và liên kết cả vá»›i má»™t sá»± tá»± phê là nh mạnh.
Trên thá»±c tế, chúng ta không thể im hÆ¡i lặng tiếng vá» sá»± đóng góp của các Kitô hữu trong việc hình thà nh cái nhìn thuần túy khách quan nầy vá» hôn nhân. Uy tÃn của Thánh Augustinô, được Thánh Tôma Aquinô củng cố vá» quan Ä‘iểm nầy, cuối cùng đã mang lại má»™t Ä‘iểm tiêu cá»±c cho sá»± kết hợp xác thịt của vợ chồng, được coi nhÆ° phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n tá»™i nguyên tồ và tá»± nó không phải là không có tá»™i « Ãt là tá»™i nhẹ ». Theo Vị Tiến SÄ© thà nh Hippone, những ngÆ°á»i phối ngẫu phải miá»…n cưỡng tiến đến hà nh vi giao hợp và phải đồng ý chỉ vì đó là phÆ°Æ¡ng tiện duy nhất để có những công dân má»›i cho nÆ°á»›c nhà và những chi thể má»›i cho Giáo Há»™i.
Má»™t vấn Ä‘á» khác nữa mà chúng ta có thể coi nhÆ° vấn Ä‘á» của mình, đó là phẩm giá bình đẳng giữa ngÆ°á»i nữ và ngÆ°á»i nam. NgÆ°á»i phụ nữ, nhÆ° chúng ta đã thấy, ở ngay tâm kế hoạch nguyên thủy của Thiên Chúa và trong tÆ° duy của Chúa Kitô, nhÆ°ng ngÆ°á»i nữ hầu nhÆ° luôn gây thất vá»ng. Lá»i Chúa phán vá»›i Evà : « Sá»± khao khát của ngÆ°Æ¡i đẩy ngÆ°Æ¡i vá» phÃa chồng ngÆ°Æ¡i và hắn sẽ thống trị trên ngÆ°Æ¡i » (St 3,16) , đã tá» ra má»™t cách bi thảm trong suốt dòng lịch sá».
NÆ¡i những đại diện của cái tá»± xÆ°ng là «Cách mạng giống», vấn Ä‘á» nầy đã dẫn đến những ý kiến Ä‘iện rồ, nhÆ° là hủy bá» việc phân định các giá»›i và thay và o đó bằng sá»± phân biệt các « giống » (giống Ä‘á»±c, giống cái, giống thay đổi) uyển chuyển và chủ quan hÆ¡n, hoặc ý kiến giải phóng phụ nữ khá»i giai Ä‘oạn ấy, ngÆ°á»i ta không hiểu rồi còn có thÃch thú hoặc Æ°á»›c muốn có con cái nữa chăng !).
Vì váºy chÃnh chá»n lá»±a đối thoại và tá»± phê cho chúng ta quyá»n tố giác những kế hoạch nầy nhÆ° là « vô nhân đạo », nghÄ©a là không chỉ nghịch vá»›i ý muốn của Thiên Chúa, mà còn nghịch vá»›i thiện Ãch của con ngÆ°á»i. Äược thá»±c hiện ở quy mô lá»›n, các kế hoạch nầy sẽ dẫn đến những đổ vỡ không ngá» tá»›i. Hy vá»ng duy nhất của chúng ta là mong cho lÆ°Æ¡ng tâm ngay là nh của má»—i ngÆ°á»i, hiệp vá»›i « Æ°á»›c ao » của giá»›i kia, vá»›i nhu cầu là m mẹ và là m cha mà Thiên Chúa đã khắc ghi trong bản tÃnh con ngÆ°á»i, sẽ kháng lại những âm mÆ°u muốn thay thế Thiên Chúa, do má»™t cảm thức tá»™i lá»—i muá»™n mà ng nÆ¡i con ngÆ°á»i, hÆ¡n là vì tôn trá»ng và yêu thÆ°Æ¡ng tháºt sá»± đối vá»›i phụ nữ (nhân tiện,những thuyết nầy gần nhÆ° hoà n toà n đến từ con ngÆ°á»i !) 2. MỘT Là TƯỞNG CẦN TÃI KHÃM PHÃ
Vá»›i các Kitô-hữu, việc dấn thân khám phá và sống tròn đầy tinh thần Kinh Thánh của hôn nhân và gia đình, theo cách thế có thể giá»›i thiệu nó lại cho thế gian bằng hà nh Ä‘á»™ng hÆ¡n là bằng lá»i nói, không há» kém quan trá»ng so vá»›i việc dấn thân bênh vá»±c lý tưởng Kinh Thánh nầy.
Hôm nay chúng ta Ä‘á»c trình thuáºt vá» tạo dá»±ng ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ dÆ°á»›i ánh sáng mạc khải Ba Ngôi Thiên Chúa. DÆ°á»›i sá»± soi sáng nầy, câu Kinh Thánh « Thiên Chúa đã dá»±ng con ngÆ°á»i theo hình ảnh NgÆ°á»i ; theo hình ảnh Thiên Chúa, NgÆ°á»i đã tạo dá»±ng con ngÆ°á»i ; ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ, NgÆ°á»i đã tạo nên hỠ» (St 1,27), tá» cho chúng ta thấy ý nghÄ©a của nó vốn vẫn cứ bà ẩn và bất định trÆ°á»›c Chúa Kitô. Có thể có tÆ°Æ¡ng quan nà o giữa sá»± việc là «hình ảnh của Thiên Chúa» và là «ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ» ? Thiên Chúa của Kinh Thánh không có bao hà m giá»›i tÃnh. NgÆ°á»i không là nam giá»›i và cÅ©ng không là nữ giá»›i.
Sá»± giống nhau là nhÆ° váºy đó. Thiên Chúa là tình yêu và tình yêu đòi há»i sá»± hiệp thông, sá»± chia sẻ, yêu cầu má»™t « ta » (moi) và má»™t « ngÆ°á»i » (toi). Không có tình yêu nà o mà lại không phải là tình yêu đối vá»›i má»™t ai đó ; ở đâu chỉ có duy nhất má»™t chủ thể, thì không thể có tình yêu, mà chỉ là sá»± Ãch ká»· và tá»± yêu mình. NÆ¡i nà o Thiên Chúa bị quan niệm nhÆ° Luáºt hoặc Quyá»n Năng tuyệt đối, thì chẳng cần Ä‘á»n má»™t tÃnh Ä‘a dạng con ngÆ°á»i là m gì (má»™t mình thì vẫn có thể thá»±c thi quyá»n hà nh !). Thiên Chúa được Chúa Giêsu Kitô mạc khải, bởi vì là tình yêu, cho nên Ä‘á»™c nhất và duy nhất, nhÆ°ng NgÆ°á»i không cô Ä‘Æ¡n má»™t mình. NgÆ°á»i là má»™t và là ba. NÆ¡i NgÆ°á»i đồng tồn tại hiệp nhất và phân biệt, hiệp nhất vá» bản thể, vỠý chÃ, vỠý hÆ°á»›ng, nhÆ°ng phân biệt vá» các ngôi vị và đặc tÃnh. Hai ngÆ°á»i yêu nhau – và tình yêu của ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ trong hôn nhân là và dụ mạnh nhất cho tình yêu ấy – tái hiện má»™t Ä‘iá»u gì đó trong những cái mà ngÆ°á»i ta tìm thây trong Ba Ngôi Thiên Chúa. Äó là hai ngôi, Chúa Cha và Chúa Con, yêu nhau và sinh ra Chúa Thánh Thần là tình yêu là m ná»n tảng cho hai ngôi. Má»™t ai đó đã định nghÄ©a Chúa Thánh Linh nhÆ° là «Chúng tôi Thiên Chúa», nghÄ©a là không phải «Ngôi Ba của Ba Ngôi», nhÆ°ng là ngôi thứ nhất số nhiá»u.
ChÃnh trong Ä‘iá»u ấy mà cặp hôn nhân loà i ngÆ°á»i là hình ảnh của Thiên Chúa. NgÆ°á»i chồng và ngÆ°á»i vợ trên thá»±c tế là má»™t xÆ°Æ¡ng thịt.má»™t tâm hồn, má»™t linh hồn duy nhất, mặc cho sá»± khác biệt vá» giá»›i tÃnh và tÃnh cách ngÆ°á»i. Trong lứa đôi hôn nhân, hiệp nhất và đa dạng hoà hợp vá»›i nhau. Vợ chồng đối diện nhau, nhÆ° má»™t «tôi» và má»™t «ngÆ°á»i» và hỠđối diện vá»›i cả phần thế giá»›i còn lại, khởi đầu từ con cái há» sinh ra, nhÆ° má»™t «chúng tôi». NhÆ° thể chỉ có má»™t con ngÆ°á»i duy nhất, không phải ở số Ãt mà là ở số nhiá»u. «Chúng tôi » nghÄ©a là « mẹ con và ta », « cha con và ta ».
ChÃnh qua ánh sáng nầy mà chúng ta khám phá ra ý nghÄ©a sâu xa của sứ Ä‘iệp các tiên tri liên quan đến hôn nhân con ngÆ°á»i, vốn vì đó mà là biểu tượng và phản ánh má»™t tình yêu khác, tình yêu Thiên Chúa đối vá»›i dân NgÆ°á»i. Äiá»u nầy không há» có nói là ý Ä‘em má»™t ý nghÄ©a huyá»n bà chất chồng lên má»™t thá»±c tại chỉ thuá»™c vá» thế gian. CÅ©ng không phải chỉ có tÃnh cách tượng trÆ°ng. Äúng hÆ¡n đó là tá» cho thấy gÆ°Æ¡ng mặt tháºt sá»± và mục Ä‘Ãch tối háºu của việc tạo dá»±ng con ngÆ°á»i giống Ä‘á»±c và giống cái ; thoát ra khá»i sá»± cô cô Ä‘Æ¡n cá nhân và khá»i sá»± « Ãch ká»· » của mình, mở ra cho ngÆ°á»i kia và ,thông qua trạng thái ngây ngất chóng phai của sá»± kết hợp xác thịt, nâng mình lên tá»›i Æ°á»›c ao có được tình yêu và niá»m vui bất táºn.
Äâu là nguyên nhân của sá»± bất toà n và sá»± không hoà n thà nh rá»i bá» sá»± kết hợp xác thịt ở bên trong hôn nhân và ở bên ngoà i? Tại sao Ä‘Ã tiến nầy lại luôn rÆ¡i xuống lại trên chÃnh nó và tại sao lá»i hứa vá» cái vô táºn và cái vÄ©nh cá»u luôn bị lừa gạt?
NgÆ°á»i xÆ°a đã đặt ra má»™t câu châm ngôn nói lên rất tốt thá»±c tại nầy: «Sau giao hợp con váºt trở nên buồn sầu». Giống nhÆ° má»i con váºt, con ngÆ°á»i trở nên buồn rầu sau khi kết hợp xác thịt.
Thi sÄ© ngoại giáo Lucrèce đã để lại má»™t mô tả không thÆ°Æ¡ng xót vá» sá»± vỡ má»™ng tiếp theo sau má»—i má»™t lần giao hợp. Sá»± mô tả nầy được thuáºt lại trong má»™t há»™i nghị dà nh cho các đôi hôn phối và các gia đình sẽ không có vẻ chÆ°á»›ng tai gai mắt khi nghe: « Há» siết chặt nhau má»™t cách thèm khát, trá»™n lẫn nÆ°á»›c bá»t của nhau và hoà lẫn hÆ¡i thở khi răng va chạm nhau. Cố gắng vô Ãch, vì không má»™t ai trong hai ngÆ°á»i có thể tách được gì từ thân xác của ngÆ°á»i kia, cÅ©ng không thể thâm nháºp và tan biến hoà n toà n trong cÆ¡ thể ngÆ°á»i kia ».
NgÆ°á»i ta tìm má»™t phÆ°Æ¡ng thuốc cho sá»± vỡ má»™ng nầy, song chỉ là m nó thêm trầm trá»ng. CÅ©ng thể thức ấy, để thay đổi chất lượng hà nh vi nầy, ngÆ°á»i ta tăng cÆ°á»ng số lượng, qua hết bạn tình nầy sang bạn tình khác. Và ngÆ°á»i ta là m há»ng hồng ân mà Thiên Chúa đã ban cho chúng ta vá» tình dục. Và điá»u đó Ä‘ang xảy ra trong văn hoá và trong xã há»™i ngà y nay.
Vá»›i tÆ° cách là những Kitô-hữu Ä‘Ãch thá»±c, chúng ta có muốn má»™t lần thay cho tất cả, Ä‘i tìm má»™t lá»i giải thÃch cho sá»± rối loạn hoạt Ä‘á»™ng tai hại nầy không? Lá»i giải thÃch nầy là sá»± kết hợp tình dục không Ä‘Æ°Æ¡c sống theo cách và theo ý hÆ°á»›ng mà Thiên Chúa muốn. Mục Ä‘Ãch của NgÆ°á»i là , qua sá»± ngây ngất và tan hoà tình yêu nầy, ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ nâng mình lên tá»›i Æ°á»›c ao và có má»™t hình dung trÆ°á»›c nhất định vá» tình yêu vÄ©nh cá»u, và rằng há» hãy nhá»› lại hỠđến từ đâu và đi vỠđâu.
Tá»™i lá»—i, khởi đầu từ tá»™i của Adong và Evà theo Kinh Thánh, đã băng qua kế hoạch nầy, đã là m ô uế hà nh vi nầy, nghÄ©a là đã tÆ°á»›c Ä‘oạt mất của hà nh vi nầy sá»± phong phú đạo đức. Nó biến hà nh vi nầy thà nh má»™t hà nh vi bị kết thúc nÆ¡i chÃnh nó, và vì thế mà «không thoả mãn». NgÆ°á»i ta đã tách biểu tượng khá»i thá»±c tại tượng trÆ°ng của no và lấy Ä‘i của nó sá»± năng Ä‘á»™ng ná»™i tại của nó. NgÆ°á»i ta đã cắt xẻo nó. ChÆ°a có lúc nà o nhÆ° trong trÆ°á»ng hợp nầy đã xác nháºn chân lý lá»i Thánh Augustin: «Ôi lạy Chúa, NgÆ°á»i đã dá»±ng nên chúng con cho NgÆ°á»i và lòng chúng con chÆ°a nghỉ ngÆ¡i bao lâu nó chÆ°a an nghỉ trong NgÆ°á»i ».
Ngay cả những cặp hôn nhân Kitô hữu – có khi còn hÆ¡n cả những ngÆ°á»i khác – không thà nh công trong việc tìm lại được ý nghÄ©a nguyên thủy phong phú của kết hợp tình dục do ý tưởng ham muốn nhục dục và tá»™i tổ tông liên kết vá»›i hà nh vi nầy trong nhiá»u thế ká»·. Không phải trong chứng từ của má»™t Ãt cặp hôn nhân được canh tân bởi kinh nghiệm há» có vá» Chúa Thánh Thần và sống Ä‘á»i Kitô hữu có tÃnh cách đặc sủng, mà ngÆ°á»i ta tìm lại được má»™t Ä‘iá»u gì đó vỠý nghÄ©a nguyên thủy của hà nh vi giao hợp. Má»™t số ngÆ°á»i còn cả thố lá»™ vá»›i các cặp bạn bè hoặc vá»›i cha xứ của há» rằng há» giao hợp vá»›i nhau mà miệng lá»›n tiếng tung hô Thiên Chúa, có khi còn hát xÆ°á»›ng nữa. Quả là kinh nghiệm thá»±c sá»± vá» sá»± hiện diện của Thiên Chúa.
NgÆ°á»i ta hiểu vì sao chỉ có thể tìm lại được sá»± tròn đầy nầy trong Æ¡n gá»i hôn nhân trong Chúa Thánh Thần. Hà nh vi cÆ¡ bản cấu thà nh hôn nhân nằm trong sá»± trao hiến cho nhau, sá»± việc dâng hiến thân xác mình nhÆ° má»™t quà tặng cho bạn phối ngẫu của mình. Hôn nhân, bởi vì nó là bà tÃch trao ban, tá»± bản chất là má»™t bà tÃch mở ra cho Chúa Thánh Thần hà nh Ä‘á»™ng, vì Chúa Thánh Thần chÃnh là Sá»± Trao Ban Ä‘Ãch thá»±c, hoặc còn hÆ¡n thế, là Sá»± Trao Ban cho nhau giữa Chúa Cha và Chúa Con. Ngừoi là sá»± hiện diện quan trá»ng của Thần Khà là m cho hôn nhân trở thà nh má»™t Bà tÃch không chỉ được cá» hà nh, mà còn được sống.
Dà nh má»™t chá»— cho Chúa Kitô trong Ä‘á»i sống lứa đôi của mình là bà quyết để tiến đến những sá»± huy hoà ng của hôn nhân Kitô giáo. Trên thá»±c tế chÃnh từ Chúa Kitô mà Chúa Thánh Thần đến và canh tân má»i sá»±. Má»™t cuốn sách của ÄGM Fulton Sheen, rất nổi tiếng trong tháºp niên 1950, dạy Ä‘iá»u ấy ngay ở tá»±a Ä‘á» cuốn sách nầy: «Ba ngÆ°á»i để kết hôn ».
Äừng sợ hãi khi Ä‘á» nghị vá»›i má»™t số cặp các vợ chồng Kitô hữu tÆ°Æ¡ng lai được chuẩn bị kỹ cà ng, má»™t mục tiêu được nâng cao: cùng nhau cầu nguyện chung tối hôm thà nh hôn, nhÆ° Tôbia và Sara đã là m, để Ä‘em cho Thiên Chúa Cha niá»m vui được nhìn thấy lần nữa được kế hoạch nguyên thủy của NgÆ°á»i thá»±c hiện, nhá» Chúa Kitô, khi Adong và Evà còn trần truồng trÆ°á»›c mặt nhau và cả hai trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa mà không cảm thấy xấu hổ.
Tôi xin kết thúc bằng má»™t lá»i rút ra từ cuốn «Chiếc già y bằng sa-tanh » của Claudel. Äó là má»™t mẩu đối thoại giữa vai chÃnh nữ, giữa cÆ¡n sợ hãi và ước ao Ä‘i đến tình yêu và thiên thần há»™ thủ của cô:
· Dona Prouhèze: Sao chứ! NhÆ° váºy là được phép phải không? Tình yêu của những tạo váºt trao cho nhau, đúng tháºt là Thiên Chúa không ghen tỵ chứ?
· Thiên Thần há»™ thủ: Là m thế nà o mà Thiên Chúa lại ghen tỵ vá»›i Ä‘iá»u NgÆ°á»i đã là m chứ?
· Dona Prougèze: NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông nằm trong tay ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà sẽ quên Thiên Chúa
· Thiên thần há»™ thủ: Ở vá»›i NgÆ°á»i là quên NgÆ°á»i sao? HÆ¡n nữa liên kết vá»›i mầu nhiệm cuá»™c tạo dá»±ng của Thiên Chúa là ở vá»›i NgÆ°á»i.
BTGH chuyển ngữ
|