Sứ Ä‘iệp của Äức Thánh Cha Bênêđictô XVI nhân Ngà y Hòa Bình Thế Giá»›i 1-1-2009
13.12.2008
|
|
â€Má»—i ngÆ°á»i hãy thi hà nh pháºn vụ của mình và đừng trì hoãn†đó là điá»u Äức Lêô XIII đã viết hồi năm 1891, và ngà i thêm rằng: â€Vá» phần mình, Giáo Há»™i sẽ không bao giá» thiếu sót công việc bổn pháºn bằng bất cứ cách nà oâ€. à thức nà y ngà y nay cÅ©ng tháp tùng hoạt Ä‘á»™ng của Giáo Há»™i đối vá»›i ngÆ°á»i nghèo, trong đó Giáo Há»™i nhìn thấy Chúa Kitô và luôn nghe văng vẳng trong tâm hồn mình mệnh lệnh của vị Vua Hòa Bình nói vá»›i các Tông Äồ: â€ChÃnh các con hãy cho hỠăn†(Lc 9,13). Trung thà nh vá»›i lá»i má»i gá»i của Chúa, cá»™ng đồng Kitô giáo sẽ không quên bảo đảm vá»›i toà n thể gia đình nhân loại sá»± há»— trợ trong những ná»— lá»±c liên Ä‘á»›i má»™t cách sáng tạo, không những để rá»™ng ban những gì là thừa thãi, nhÆ°ng nhất là để thay đổi â€lối sống, những kiểu mẫu sản xuất và tiêu thụ, những cÆ¡ cấu quyá»n bÃnh được củng cố Ä‘ang Ä‘iá»u hà nh các xã há»™i ngà y nayâ€. Tôi nồng nhiệt má»i gá»i má»—i môn đệ Chúa Kitô, cÅ©ng nhÆ° má»—i ngÆ°á»i thiện chÃ, và o đầu năm má»›i nà y, hãy mở rá»™ng con tim đối vá»›i những nhu cầu của ngÆ°á»i nghèo và là m những gì cụ thể có thể giúp đỡ há». Thá»±c váºy, châm ngôn nà y vẫn luôn đúng, đó là â€bà i trừ nghèo đói chÃnh là xây dá»±ng hòa bìnhâ€.
Sứ Ä‘iệp của Äức Thánh Cha Bênêđictô XVI
nhân Ngà y Hòa Bình Thế Giới 1-1-2009
BÀI TRỪ NGHÈO ÄÓI, XÂY Dá»°NG HÃ’A BÃŒNH
1. Và o đầu năm má»›i nà y, tôi cÅ©ng muốn gá»i đến tất cả má»i ngÆ°á»i lá»i cầu
chúc hòa bình, và qua Sứ Äiệp nà y, tôi má»i gá»i suy tÆ° vá» Ä‘á» tà i: Bà i trừ nghèo đói, xây dá»±ng hòa bình.
Trong Sứ Ä‘iệp nhân Ngà y Hòa Bình Thế Giá»›i năm 1993, vị Tiá»n nhiệm đáng
kÃnh của tôi, Gioan Phaolô II, đã từng nêu rõ những ảnh hưởng tiêu cá»±c
mà tình trạng nghèo đói của các dân tá»™c gây ra cho hòa bình. Thá»±c váºy,
nghèo đói thÆ°á»ng là má»™t trong những nhân tố góp phần hoặc là m cho các
cuá»™c xung Ä‘á»™t trầm trá»ng thêm, kể cả các cuá»™c xung Ä‘á»™t vÅ© trang. Äối
lại, các cuá»™c xung Ä‘á»™t nà y nuôi dưỡng thảm trạng nghèo đói. Äức Gioan
Phaolô II đã viết: â€Má»™t Ä‘e dá»a nghiêm trá»ng khác đối vá»›i hòa bình Ä‘ang
xảy ra và ngà y cà ng trầm trá»ng hÆ¡n trên thế giá»›i, đó là nhiá»u ngÆ°á»i,
hay đúng hÆ¡n, nhiá»u dân tá»™c ngà y nay Ä‘ang sống trong cảnh nghèo đói
cùng cá»±c. Sá»± chênh lệch giữa ngÆ°á»i già u và ngÆ°á»i nghèo ngà y cà ng rõ rệt
hÆ¡n, ngay cả tại những nÆ°á»›c phát triển vá» kinh tế. Äây là má»™t vấn Ä‘á» mÃ
lÆ°Æ¡ng tâm nhân loại phải quan tâm, vì tình cảnh của nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘au
thương đến độ là m thương tổn phẩm giá bẩm sinh của hỠvà vì thế cũng
là m thiệt hại cho sự phát triển chân thực và sự hòa hợp của cộng đồng
thế giới†(1).
2. Trong bối cảnh đó, việc bà i trừ nghèo đói cũng đòi phải cứu xét kỹ lưỡng hiện tượng phức tạp là sự toà n cầu hóa.
Việc cứu xét nà y quan trá»ng cả vá» phÆ°Æ¡ng diện phÆ°Æ¡ng pháp, vì nó nhắc
nhở nên sá» dụng kết quả nghiên cứu của các nhà kinh tế và xã há»™i há»c vá»
bao nhiêu khÃa cạnh của nạn nghèo đói. NhÆ°ng việc kêu gá»i để ý đến sá»± toà n cầu hóa cÅ©ng phải mang má»™t ý nghÄ©a tinh thần và luân lý, thúc giục
hãy nhìn ngÆ°á»i nghèo vá»›i ý thức rằng tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u tham phần và o
má»™t dá»± án duy nhất của Thiên Chúa, dá»± án má»i gá»i há»p thà nh má»™t gia đình
duy nhất, trong đó má»i ngÆ°á»i - cá nhân, dân tá»™c và quốc gia - phải cÆ°
xỠtheo các nguyên tắc huynh đệ và trách nhiệm.
Trong viễn tượng ấy, cần có một cái
nhìn bao quát và rõ rà ng vỠnạn nghèo đói. Giả sỠđó chỉ là nghèo đói
vá» váºt chất mà thôi, thì chỉ cần các khoa há»c xã há»™i nêu rõ những đặc
tÃnh chÃnh yếu của hiện tượng nghèo đói là đủ; các khoa nà y giúp chúng
ta Ä‘o lÆ°á»ng nghèo đói dá»±a trên các dữ kiện, chủ yếu là số lượng. NhÆ°ng
chúng ta biết rằng có những thứ nghèo đói không thuá»™c váºt chất, vÃ
chúng không phải là háºu quả trá»±c tiếp và đương nhiên của sá»± thiếu thốn
váºt chất. Và dụ, trong các xã há»™i sung túc và tiến bá»™, có tình trạng
những ngÆ°á»i bị gạt ra ngoà i lá», há» nghèo vá» tÆ°Æ¡ng quan, vá» luân lý và tinh thần:
đó là những ngÆ°á»i bị mất định hÆ°á»›ng trong ná»™i tâm, mặc dù sống trong
sung túc vỠkinh tế, nhưng hỠvẫn không cảm thấy thoải mái và thấy khó
chịu. Má»™t Ä‘Ã ng tôi nghÄ© đến Ä‘iá»u gá»i là â€cháºm tiến vá» tinh thần†(2),
và đà ng khác, tôi nghÄ© đến những háºu quả tiêu cá»±c của sá»± â€siêu phát
triển†(3). Tôi cÅ©ng không quên rằng, trong các xã há»™i gá»i là â€nghèoâ€,
sá»± tăng trưởng kinh tế thÆ°á»ng bị cản trở vì những chÆ°á»›ng ngại văn hóa,
không cho phép sỠdụng đúng đắn các nguồn tà i nguyên. Dầu sao đi nữa,
Ä‘iá»u rất đúng là má»—i hình thức nghèo đói Ä‘á»u có căn cá»™i là sá»± thiếu tôn
trá»ng phẩm giá siêu việt của nhân vị. Khi con ngÆ°á»i không được coi
trá»ng trong Æ¡n gá»i toà n diện của há» và khi ngÆ°á»i ta không tôn trá»ng
những đòi há»i của má»™t ná»n â€sinh thái há»c vá» con ngÆ°á»i†(4) thì những
năng động xấu xa của nghèo đói cũng bùng lên, như ta thấy rõ trong một
số môi trÆ°á»ng mà tôi sắp gợi lên sau đây.
Nghèo đói và những hệ lụy vỠluân lý
3. Nghèo đói thÆ°á»ng được đặt trong quan hệ vá»›i sá»± gia tăng dân số,
như thể đây là nguyên nhân gây nên nghèo đói. Vì thế, có những chiến
dịch giảm bá»›t sinh sản Ä‘ang được phát Ä‘á»™ng trên bình diện quốc tế, vÃ
ngÆ°á»i ta dùng cả những phÆ°Æ¡ng pháp không tôn trá»ng phẩm giá của phụ nữ
cÅ©ng nhÆ° không tôn trá»ng quyá»n của đôi vợ chồng được xác định số con
của há» trong tinh thần trách nhiệm (5) và nhiá»u khi, trầm trá»ng hÆ¡n
nữa, ngÆ°á»i ta dùng cả những phÆ°Æ¡ng pháp không tôn trá»ng quyá»n sống. Sá»±
tiêu diệt hà ng triệu hà i nhi chưa sinh ra, nhân danh cuộc chiến chống
nghèo đói, trong thá»±c tế, đó là má»™t sá»± loại trừ những ngÆ°á»i nghèo nhất
trong nhân loại. Äứng trÆ°á»›c tình trạng đó, có sá»± kiện nà y là : hồi năm
1981, khoảng 40% dân số thế giới sống dưới mức nghèo đói tuyệt đối,
nhÆ°ng ngà y nay tá»· lệ ấy được giảm bá»›t má»™t ná»a, và có những dân tá»™c đã
ra khá»i tình trạng nghèo đói, và hÆ¡n nữa dân số gia tăng đáng kể. Sá»±
kiện ấy chứng tá» Ä‘iá»u nà y là : có những nguồn tà i nguyên để giải quyết
vấn đỠnghèo đói, cho dù dân số gia tăng. Cũng không nên quên rằng, từ
cuối thế chiến thứ IIi đến nay, dân số trên trái đất tăng thêm 4 tỷ
ngÆ°á»i, và phần lá»›n hiện tượng nà y có liên quan tá»›i những nÆ°á»›c má»›i trổi
lên trên trÆ°á»ng quốc tế nhÆ° những tân cÆ°á»ng quốc kinh tế và đã phát
triển mau lẹ nhỠdân số đông. Ngoà i ra, trong số những nước phát triển
cao, nÆ°á»›c nà o có tá»· số sinh sản cao hÆ¡n thì có tiá»m năng phát triển
nhiá»u hÆ¡n. Nói khác Ä‘i, dân số Ä‘ang tá» ra là điá»u phong phú chứ không
phải là một nhân tố gây nên nghèo đói.
4. Má»™t lÄ©nh vá»±c khác gây lo âu là các bệnh truyá»n nhiá»…m lan rá»™ng,
chẳng hạn bệnh sốt rét ngã nước, lao phổi và AIDS. Tùy theo mức độ tác
động trên các thà nh phần sản xuất trong dân chúng, chúng có ảnh hưởng
lớn trong việc là m suy thoái tình trạng chung của đất nước. Những cố
gắng ngăn chặn háºu quả của các bệnh ấy nÆ¡i dân chúng không luôn luôn
đạt được những kết quả đáng kể. Ngoà i ra, để nháºn được viện trợ kinh tế
hầu có thể đương đầu với các bệnh dịch vừa nói, các nước nạn nhân
thÆ°á»ng phải thi hà nh những chÃnh sách trái ngược vá»›i sá»± sống. Äặc biệt,
tháºt là khó bà i trừ bệnh AIDS, vốn là má»™t nguyên nhân thê thảm gây ra
nghèo đói, nếu không để ý tới các vấn đỠluân lý có liên hệ tới sự lan
trà n virus bệnh nà y. Trước tiên cần thực hiện những chiến dịch nhằm
giáo dục đặc biệt cho ngÆ°á»i trẻ vá» tÃnh dục trong tinh thần trách nhiệm
hoà n toà n tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i phẩm giá con ngÆ°á»i; các sáng kiến trong chiá»u
hÆ°á»›ng nà y đã mang lại những thà nh quả quan trá»ng, là m giảm bá»›t sá»± lan
trà n bệnh AIDS. Tiếp đến cần cung cấp cho dân nghèo những thuốc men vÃ
các biện pháp trị liệu cần thiết; Ä‘iá»u nà y đòi phải có má»™t sá»± quyết
liệt cổ vÅ© nghiên cứu y khoa và những canh tân phÆ°Æ¡ng pháp trị liệu, vÃ
nếu cần, nên áp dụng uyển chuyển các qui luáºt quốc tế vá» việc bảo vệ
tà i sản trà thức, để đảm bảo cho tất cả má»i ngÆ°á»i sá»± săn sóc cÆ¡ bản vá»
y tế.
5.
Một lĩnh vực thứ ba cần chú ý trong các chương trình chiến đấu chống
nghèo đói, và nó chứng tá» chiá»u kÃch luân lý ná»™i tại của chÆ°Æ¡ng trình
nà y, đó là tình trạng nghèo đói của trẻ em.
Khi gia đình lâm và o tình trạng nghèo đói, thì trẻ em là những nạn
nhân dá»… bị thÆ°Æ¡ng tổn nhất: hầu nhÆ° má»™t ná»a những ngÆ°á»i sống trong
nghèo đói cùng cá»±c ngà y nay là trẻ em. Äứng vá» phÃa trẻ em khi cứu
xét vấn đỠnghèo đói, sẽ giúp dà nh ưu tiên cho những mục tiêu có liên
hệ trá»±c tiếp tá»›i các em, và dụ chăm sóc ngÆ°á»i mẹ, dấn thân giáo dục,
giúp chủng ngừa, chữa trị bệnh táºt và cung cấp nÆ°á»›c uống, bảo vệ môi
sinh, và nhất là dấn thân bảo vệ gia đình cÅ©ng nhÆ° quan hệ bá»n vững của
gia đình. Khi gia đình bị suy yếu thì những thiệt hại chắc chắn sẽ đổ
trên trẻ em. NÆ¡i nà o phẩm giá phụ nữ và ngÆ°á»i mẹ không được tôn
trá»ng, thì con cái là những ngÆ°á»i cà ng cảm thấy Ä‘iá»u đó hÆ¡n cả.
6. Một phạm vi thứ tư đáng được đặc biệt chú ý xét vỠphương diện luân lý, đó là tương quan giữa sự giải trừ vũ trang và phát triển.
Mức độ chi phà quân sự hiện nay trên thế giới đang gây lo âu. Như tôi
đã có dịp nhấn mạnh, hiện nay â€những tà i nguyên lá»›n lao vá» váºt chất vÃ
nhân sự đang được sỠdụng cho những chi phà quân sự và cho việc vũ
trang. Thực tế là các tà i nguyên đó bị rút từ các dự án phát triển các
dân tá»™c, nhất là những dân nghèo túng nhất cần được giúp đỡ. Và đây lÃ
trái ngược với Hiến Chương Liên Hợp Quốc. Văn kiện nà y đòi cộng đồng
quốc tế, đặc biệt là các quốc gia, phải â€thăng tiến sá»± ổn định và duy
trì hòa bình, an ninh quốc tế với chi phà tối thiểu vỠnhân lực và tà i
lá»±c cho việc vÅ© trang†(Ä‘iá»u 26) (6).
Tình trạng vừa nói không tạo Ä‘iá»u
kiện dá»… dà ng, và tệ hÆ¡n nữa, nó cản trở nghiêm trá»ng việc đạt tá»›i những
mục tiêu lớn vỠphát triển mà cộng đồng quốc tế nhắm tới. Ngoà i ra, sự
gia tăng thái quá các chi phà quân sự có nguy cơ đẩy mạnh cuộc chạy đua
vÅ© trang, tạo nên những vùng cháºm tiến và tuyệt vá»ng, và do đó trở
thà nh yếu tố gây ra bất ổn, căng thẳng và xung Ä‘á»™t. NhÆ° vị Tiá»n Nhiệm
đáng kÃnh của tôi, Äức Phaolô VI, đã quả quyết chà lý 'Phát triển chÃnh
là danh xÆ°ng má»›i của hòa bình' (7). Vì thế, các nÆ°á»›c được kêu má»i hãy
suy tư nghiêm túc vỠnhững lý do sâu xa nhất gây nên các cuộc xung đột,
thÆ°á»ng là do bất công khÆ¡i lên, và hãy can đảm xét mình vá» vấn Ä‘á» nà y.
Nếu ngÆ°á»i ta đạt tá»›i sá»± cải tiến các quan hệ, thì tình trạng nà y sẽ
giúp giảm bớt các chi phà võ trang. Các tà i nguyên tiết kiệm được có
thể dà nh cho các dá»± án phát triển con ngÆ°á»i và các dân tá»™c nghèo túng
nhất: việc dấn thân trong chiá»u hÆ°á»›ng nà y chÃnh là dấn thân cho ná»n hòa
bình giữa lòng gia đình nhân loạiâ€.
7. LÄ©nh vá»±c thứ năm liên quan tá»›i cuá»™c chiến chống nghèo đói váºt chất là cuá»™c khủng hoảng lÆ°Æ¡ng thá»±c hiện nay,
Ä‘ang gây nguy hiểm trầm trá»ng cho việc thá»a mãn các nhu cầu cÆ¡ bản.
Cuộc khủng hoảng nà y không phải vì thiếu lương thực cho bằng vì những
khó khăn trong việc kiếm được lương thực và vì những hiện tượng đầu cơ,
và vì thiếu những tổ chức chÃnh trị và kinh tế có khả năng Ä‘Æ°Æ¡ng đầu
với các nhu cầu và tình trạng khẩn cấp. Nạn suy dinh dưỡng cũng có thể
gây ra những thiệt hại nặng ná» vá» tâm váºt lý cho dân chúng, khiến cho
nhiá»u ngÆ°á»i không có năng lá»±c cần thiết để ra khá»i cảnh nghèo đói, nếu
không được trợ giúp đặc biệt. Và điá»u nà y góp phần là m cho sá»± chênh
lệch thêm sâu rộng, tạo nên những phản ứng có nguy cơ trở thà nh bạo
lá»±c. Các dữ kiện vá» nạn nghèo đói trong những tháºp niên gần đây cho
thấy hố ngăn cách giữa ngÆ°á»i già u và ngÆ°á»i nghèo ngà y cà ng sâu rá»™ng.
Những nguyên nhân chÃnh gây ra hiện tượng ấy, má»™t Ä‘Ã ng chắc chắn là sá»±
thay đổi kỹ thuáºt mà giai cấp có lợi tức cao trong xã há»™i được hưởng,
và đà ng khác là do tình trạng giá cả sản phẩm công nghệ gia tăng mau lẹ
hÆ¡n giá nông phẩm và nguyên liệu mà các nÆ°á»›c nghèo sở hữu. Và thế lÃ
phần lớn dân chúng tại các nước nghèo nhất bị gạt ra ngoà i lỠhai lần,
xét vỠlợi tức thấp và vỠgiá cả cao.
Chiến đấu chống nghèo đói và tình liên đới hoà n cầu
8.
Má»™t trong những con Ä‘Æ°á»ng tốt nhất để xây dá»±ng hòa bình là sá»± toà n cầu
hóa nhắm đến lợi Ãch của đại gia đình nhân loại (8). NhÆ°ng để quản trị
sự toà n cầu hóa, cần có một sự liên đới toà n cầu
(9) mạnh mẽ giữa các nước già u và các nước nghèo, cũng như giữa lòng
má»—i nÆ°á»›c, dù đó là nÆ°á»›c già u. Cần có má»™t â€bá»™ qui luáºt luân lý đạo đức
chung†(10), các qui luáºt nà y không phải chỉ có tÃnh chất qui Æ°á»›c,
nhÆ°ng được ăn rá»… sâu nÆ¡i luáºt tá»± nhiên mà Äấng Tạo Hóa đã ghi khắc
trong lÆ°Æ¡ng tâm má»—i ngÆ°á»i (Xc Rm 2,14-15). Phải chăng má»—i ngÆ°á»i chúng
ta không cảm thấy trong lÆ°Æ¡ng tâm mình tiếng gá»i hãy đóng góp phần của
mình cho công Ãch và cho hòa bình xã há»™i sao? Sá»± hoà n cầu hóa loại bá»
má»™t số hà ng rà o, nhÆ°ng Ä‘iá»u nà y không có nghÄ©a là ngÆ°á»i ta không thể
dá»±ng lên những hà ng rà o má»›i; Toà n cầu hóa là m cho các dân tá»™c xÃch lại
gần nhau, nhÆ°ng sá»± lân cáºn vá» không gian và thá»i gian tá»± nó không tạo
nên những Ä‘iá»u kiện để có sá»± hiệp thông Ä‘Ãch thá»±c và má»™t ná»n hòa bình
chân chÃnh. Tình trạng ngÆ°á»i nghèo trên trái đất bị gạt ra ngoà i lá» chỉ
có thể tìm thấy những phÆ°Æ¡ng thế hữu hiệu trong sá»± hoà n cầu hóa để sá»a
chữa, nếu má»—i ngÆ°á»i cảm thấy bản thân mình bị thÆ°Æ¡ng tổn vì những bất
công hiện hữu trên thế giá»›i và những vi phạm nhân quyá»n Ä‘i kèm những
bất công ấy. Giáo Há»™i, vốn là â€dấu chỉ và là phÆ°Æ¡ng thế để kết hiệp
thân máºt vá»›i Thiên Chúa và hiệp nhất toà n thể nhân loại†(11), sẽ tiếp
tục đóng góp phần của mình để khắc phục những bất công và hiểu lầm, để
xây dựng một thế giới an bình và liên đới hơn.
9. Trong lÄ©nh vá»±c thÆ°Æ¡ng mại quốc tế và những giao dịch tà i chÃnh,
ngà y nay Ä‘ang có những tiến trình giúp há»™i nháºp tÃch cá»±c các ná»n kinh
tế, góp phần cải tiến tình trạng chung; nhưng cũng có những tiến trình
ngược lại, gây chia rẽ và gạt các dân tá»™c ra ngoà i lá», tạo nên những
tiá»n Ä‘á» cho chiến tranh và xung Ä‘á»™t. Trong những tháºp niên sau thế
chiến thứ hai, việc trao đổi hà ng hóa và dịch vụ trên trÆ°á»ng quốc
tế đã gia tăng rất mau lẹ, với một năng động chưa từng có trong lịch
sá». Phần lá»›n ná»n thÆ°Æ¡ng mại thế giá»›i, vá»›i sá»± tham gia đáng kể của nhiá»u
nÆ°á»›c Ä‘ang lên, trở nên quan trá»ng. NhÆ°ng cÅ©ng có những nÆ°á»›c khác, vá»›i
lợi tức thấp, vẫn còn bị ở ngoà i lỠtrà o lưu thương mại. Sự tăng trưởng
của các nước nà y bị giảm bớt mau lẹ vì sự mất giá của các nguyên liệu
vốn chiếm hầu hết sản phẩm xuất khẩu của há», trong những tháºp niên gần
đây. Tại các nước ấy, phần lớn là châu Phi, sự lệ thuộc việc xuất khẩu
các nguyên liệu tiếp tục là má»™t yếu tố có nhiá»u rủi ro. Ở đây tôi muốn
tái kêu gá»i là m sao để tất cả các nÆ°á»›c cùng được cÆ¡ may được tham gia
và o thị trÆ°á»ng thế giá»›i, tránh tình trạng bị loại trừ và gạt ra ngoà i
lá».
10.
Má»™t suy tÆ° tÆ°Æ¡ng tá»± cÅ©ng có thể được Ä‘Æ°a ra đối vá»›i tà i chÃnh, vốn liên
hệ tá»›i má»™t trong những khÃa cạnh cÆ¡ bản của hiện tượng toà n cầu hóa,
nhá» sá»± tiến bá»™ của ngà nh Ä‘iện tá» và các chÃnh sách cho tá»± do di chuyển
tiá»n bạc giữa các nÆ°á»›c. Chức năng quan trá»ng nhất của tà i chÃnh, xét
một cách khách quan, là hỗ trợ dà i hạn khả năng đầu tư và phát triển.
Chức năng ấy ngà y nay đang tỠra mong manh hơn bao giỠhết: nó đang
chịu những háºu quả tiêu cá»±c của má»™t hệ thống trao đổi tà i chÃnh - trên
bình diện quốc gia và hoà n vũ - dựa trên một thứ tiêu chuẩn rất ngắn
hạn, nhắm gia tăng giá trị của các hoạt Ä‘á»™ng tà i chÃnh và táºp trung và o
việc quản trị vá» mặt kỹ thuáºt những hình thức rủi ro khác nhau. Cuá»™c
khủng hoảng má»›i đây cÅ©ng cho thấy hoạt Ä‘á»™ng tà i chÃnh nhiá»u khi bị
hướng dẫn bởi những tiêu chuẩn hoà n toà n tự tham chiếu và không để ý
tá»›i công Ãch vá» lâu vá» dà i. Sá»± kiện các chuyên gia tà i chÃnh chỉ nhắm
tá»›i các mục tiêu rất ngắn hạn thu hẹp khả năng của tà i chÃnh trong việc
thi hà nh chức năng bắc cầu giữa hiện tại và tương lai, hỗ trợ việc kiến
tạo những cÆ¡ may má»›i trong việc sản xuất và lao Ä‘á»™ng trong thá»i kỳ lâu
dà i. Má»™t ná»n tà i chÃnh chỉ nhắm tá»›i mục tiêu ngắn và rất ngắn hạn trở
thà nh nguy hiểm cho tất cả má»i ngÆ°á»i, kể cả những ngÆ°á»i đã hưởng lợi
nhỠđó trong những thá»i kỳ phồn thịnh vá» tà i chÃnh (12).
11.
Từ tất cả những Ä‘iá»u vừa nói ngÆ°á»i ta thấy rõ cuá»™c chiến chống nghèo
đói đòi phải có một sự cộng tác trên bình diện kinh tế cũng như pháp
lý, giúp cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các nước nghèo, đỠra và thực
thi những giải pháp có phối hợp để đương đầu với những vấn đỠnói trên
đây bằng cách thá»±c hiện má»™t khuôn khổ pháp lý hữu hiệu đối vá»›i ná»n kinh
tế. Ngoà i ra nó cÅ©ng đòi phải khÃch lệ thà nh láºp những tổ chức hữu hiệu
và được sá»± tham gia của nhiá»u thà nh phần, cÅ©ng nhÆ° những nâng đỡ để
chiến đấu chống nạn tá»™i phạm và thăng tiến má»™t ná»n văn hóa tôn trá»ng
luáºt pháp. Äà ng khác, ngÆ°á»i ta cÅ©ng không thể phủ nháºn rằng các chÃnh
sách chỉ nhắm viện trợ chÃnh là nguyên do gây nên nhiá»u thất bại trong
việc trợ giúp các nÆ°á»›c nghèo. Äầu tÆ° và o việc huấn luyện nhân sá»± vÃ
phát triển má»™t cách toà n diện ná»n văn hóa chuyên biệt Ä‘á» cao sáng kiến,
hiện nay dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t dá»± án thá»±c sá»± có tÃnh cách trung hạn và dà i
hạn. Nếu các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế cần má»™t bối cảnh thuáºn lợi để phát
triển, thì Ä‘iá»u đó không có nghÄ©a là không được chú ý đến vấn Ä‘á» lợi
tức. Mặc dù nên nhấn mạnh rằng sá»± gia tăng lợi tức má»—i đầu ngÆ°á»i không
thể là mục tiêu tuyệt đối của hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị kinh tế, nhÆ°ng không
nên quên rằng lợi tức là má»™t dụng cụ quan trá»ng để đạt tá»›i mục tiêu của
cuộc chiến đấu chống nghèo đói tuyệt đối. VỠphương diện nà y cần loại
bỠảo tưởng cho rằng chỉ cần má»™t chÃnh sách phân phối tà i nguyện hiện
hữu là có thể giải quyết chung kết vấn Ä‘á». Thá»±c váºy, trong ná»n kinh tế
hiện đại, giá trị của sự sung túc phần lớn tùy thuộc khả năng kiến tạo
lợi tức hiện tại và tương lai. Vì thế, việc kiến tạo giá trị là một sự
rà ng buộc không thể tránh né, và phải để ý tới nó nếu muốn chiến đấu
chống nghèo đói váºt chất má»™t cách hữu hiệu và lâu bá»n.
12.
Sau cùng, đặt ngÆ°á»i nghèo ở chá»— thứ nhất có nghÄ©a là : những ngÆ°á»i hoạt
Ä‘á»™ng trong thị trÆ°á»ng quốc tế phải dà nh vị trà thÃch hợp cho má»™t tiêu chuẩn đúng đắn vá» kinh tế, những ngÆ°á»i lãnh đạo các tổ chức dà nh chá»— thÃch hợp cho má»™t tiêu chuẩn chÃnh trị đúng đắn, và má»™t tiêu chuẩn tham gia đúng đắn,
có khả năng nêu cao giá trị của xã hội dân sự địa phương và quốc tế.
ChÃnh các tổ chức quốc tế ngà y nay nhìn nháºn sá»± quà giá và lợi Ä‘iểm của
các sáng kiến kinh tế do xã há»™i dân sá»± hoặc do các chÃnh quyá»n địa
phÆ°Æ¡ng Ä‘á» ra, để thăng tiến sá»± cải tiến và há»™i nháºp và o xã há»™i những
thà nh phần dân chúng thÆ°á»ng ở dÆ°á»›i mức Ä‘á»™ nghèo đói cùng cá»±c, khó nháºn
được những trợ giúp từ phÃa chÃnh quyá»n. Lịch sá» phát triển kinh tế
trong thế ká»· XX dạy rằng những chÃnh sách phát triển tốt đã được ủy
thác cho trách nhiệm của con ngÆ°á»i và cho việc kiến tạo sá»± hợp lá»±c tÃch
cá»±c giữa thị trÆ°á»ng, xã há»™i dân sá»± và Nhà nÆ°á»›c. Äặc biệt xã há»™i dân sá»±
giữ một vai trò chủ yếu trong mỗi tiến trình phát triển, vì sự phát
triển chủ yếu là một hiện tượng văn hóa và văn hóa nảy sinh và phát
triển trong những môi trÆ°á»ng dân sá»± (13).
13.
NhÆ° vị Tiá»n Nhiệm đáng kÃnh của tôi, Äức Gioan Phaolô II, đã quả quyết,
â€sá»± toà n cầu hóa xuất hiện vá»›i đặc tÃnh nổi báºt là có hai mặt†(14) vÃ
vì thế cần được quản trị má»™t cách khôn ngoan tháºn trá»ng. Trong sá»± khôn
ngoan nà y, trÆ°á»›c tiên cần để ý đến những đòi há»i của ngÆ°á»i nghèo trên
thế giới, vượt thắng gương mù là sự chênh lệch thái quá giữa những tình
trạng nghèo đói và các biện pháp mà con ngÆ°á»i Ä‘Æ°a ra để đối phó vá»›i
chúng. Sá»± thiếu tÆ°Æ¡ng ứng đó thuá»™c bình diện văn hóa và chÃnh trị cÅ©ng
nhÆ° trên bình diện tinh thần và luân lý. Thá»±c váºy, thÆ°á»ng thÆ°á»ng ngÆ°á»i
ta chỉ dừng lại ở những nguyên nhân há»i hợt và phụ thuá»™c gây ra nghèo
đói, mà không Ä‘i tá»›i những nguyên nhân ở trong tâm hồn con ngÆ°á»i, nhÆ°
sá»± hám lợi và quan niệm hẹp hòi. Nhiá»u khi ngÆ°á»i ta đối phó vá»›i các vấn
Ä‘á» phát triển, trợ giúp và cá»™ng tác quốc tế mà không có sá»± can dá»± Ä‘Ãch
thá»±c của nhân sá»±, và há» chỉ coi đó là má»™t vấn Ä‘á» kỹ thuáºt chuyên môn mÃ
thôi. Vì thế há» chỉ lo Ä‘iá»u chỉnh các cÆ¡ cấu, thiết láºp các hiệp định
vỠgiá cả và cung cấp những khoản tà i trợ vô danh. Trái lại cuộc chiến
chống nghèo cần những ngÆ°á»i nam nữ sống tinh thần huynh đệ sâu xa, vÃ
có khả năng tháp tùng con ngÆ°á»i, các gia đình và cá»™ng Ä‘oà n trong hà nh
trình phát triển nhân bản Ä‘Ãch thá»±c.
Kết luáºn
14. Trong Thông Ä‘iệp â€Centesimus annusâ€
(Năm Thứ 100), Äức Gioan Phaolô II đã cảnh giác vá» sá»± cần thiết phải
'từ bá» não trạng coi ngÆ°á»i nghèo - cá nhân và các dân tá»™c - nhÆ° gánh
nặng và nhÆ° má»™t Ä‘iá»u gây phiá»n toái, khó chịu, những ngÆ°á»i muốn tiêu
xà i những gì mà ngÆ°á»i khác là m raâ€. Ngà i viết: â€NgÆ°á»i nghèo yêu cầu
được quyá»n tham gia và o việc hưởng các của cải váºt chất và là m cho khả
năng là m việc của hỠđược sinh lợi, nhỠđó tạo nên một thế giới công
bằng và thịnh vượng hÆ¡n cho tất cả má»i ngÆ°á»i†(15). Trong thế giá»›i toà n
cầu hóa hiện nay, cà ng ngà y ngÆ°á»i ta cà ng thấy rõ rằng ta chỉ kiến tạo
hòa bình nếu đảm bảo cho tất cả má»i ngÆ°á»i cÆ¡ há»™i được tăng trưởng hợp
lý: sự sai trái của các hệ thống bất công, sớm muộn gì cũng gây ra
thiệt hại cho tất cả má»i ngÆ°á»i. Vì thế chỉ có sá»± Ä‘iên rồ má»›i có thể
khiến cho ngÆ°á»i ta xây cất má»™t căn nhà và ng, nhÆ°ng xung quanh là sa mạc
hoặc những cảnh sa sút. Sự toà n cầu hóa tự nó không thể xây dựng hòa
bình, và trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp nó còn tạo nên chia rẽ và xung Ä‘á»™t.
Äúng hÆ¡n, sá»± toà n cầu hóa cho thấy má»™t nhu cầu: đó là phải hÆ°á»›ng vá» má»™t
mục tiêu liên Ä‘á»›i sâu rá»™ng, nhắm đến thiện Ãch của má»—i ngÆ°á»i và má»i
ngÆ°á»i. Theo chiá»u hÆ°á»›ng đó, toà n cầu hóa phải được coi nhÆ° má»™t cÆ¡ may
thuáºn lợi để thá»±c hiện má»™t cái gì quan trá»ng trong cuá»™c chiến chống
nghèo đói và để táºn dụng những nguồn lợi cho đến nay không được nghÄ©
tới hầu phục vụ cho công lý và hòa bình.
15.
Äạo lý xã há»™i của Há»™i Thánh vẫn luôn quan tâm đến ngÆ°á»i nghèo. Và o thá»i
Thông Ä‘iệp â€Rerum novarum†(Tân Sá»±), ngÆ°á»i nghèo thÆ°á»ng là những công
nhân trong má»™t xã há»™i má»›i được công nghệ hóa; giáo huấn xã há»™i của Äức
Piô XI, Piô XII, Gioan XXIII, Phaolô VI và Gioan Phaolô II, đã là m nổi báºt
trÆ°á»›c ánh sáng những nạn nghèo má»›i khi chân trá»i của vấn Ä‘á» xã há»™i dần
dần mở rá»™ng thêm, đến mức Ä‘á»™ có những chiá»u kÃch hoà n vÅ© (16). Sá»± mở
rá»™ng vấn Ä‘á» xã há»™i theo chiá»u kÃch toà n cầu cần được cứu xét không
những như một sự mở rộng vỠlượng nhưng còn như một sự đà o sâu chất
lượng vá» con ngÆ°á»i và vá» các nhu cầu của gia đình nhân loại. Vì thế,
trong khi quan tâm theo dõi những hiện tượng toà n cầu hóa ngà y nay vÃ
ảnh hưởng của chúng trên sá»± nghèo đói của con ngÆ°á»i, Giáo Há»™i chỉ cho
thấy những khÃa cạnh má»›i của vấn Ä‘á» xã há»™i, không những vá» chiá»u rá»™ng,
nhÆ°ng cả vá» chiá»u sâu nữa, xét vì chúng liên hệ tá»›i căn tÃnh của con
ngÆ°á»i và quan hệ của con ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúa. ChÃnh những nguyên tắc
đạo lý xã hội nhắm là m sáng tỠnhững mối liên hệ giữa nghèo đói và sự toà n cầu hóa và qui hướng hà nh động vỠviệc xây dựng hòa bình. Trong số
các nguyên tắc ấy nên đặc biệt nhắc lại ở đây â€tình yêu thÆ°Æ¡ng Æ°u tiên
dà nh cho ngÆ°á»i nghèo†(17), dÆ°á»›i ánh sáng tầm quan trá»ng trổi vượt của
đức bác ái, vốn được toà n thể truyá»n thống Kitô giáo là m chứng, bắt đầu
từ truyá»n thống của Giáo Há»™i nguyên thủy (Xc Cv 4,32-36; 1 Cr 16,1; 2
Cr 8-9; Gal 2,10).
â€Má»—i ngÆ°á»i hãy thi hà nh pháºn vụ của
mình và đừng trì hoãn†đó là điá»u Äức Lêô XIII đã viết hồi năm 1891, vÃ
ngà i thêm rằng: â€Vá» phần mình, Giáo Há»™i sẽ không bao giá» thiếu sót công
việc bổn pháºn bằng bất cứ cách nà o†(19). à thức nà y ngà y nay cÅ©ng tháp
tùng hoạt Ä‘á»™ng của Giáo Há»™i đối vá»›i ngÆ°á»i nghèo, trong đó Giáo Há»™i nhìn
thấy Chúa Kitô (19) và luôn nghe văng vẳng trong tâm hồn mình mệnh lệnh
của vị Vua Hòa Bình nói vá»›i các Tông Äồ: â€ChÃnh các con hãy cho hỠăn†(Lc 9,13). Trung thà nh vá»›i lá»i má»i gá»i của Chúa, cá»™ng đồng Kitô
giáo sẽ không quên bảo đảm với toà n thể gia đình nhân loại sự hỗ trợ
trong những nỗ lực liên đới một cách sáng tạo, không những để rộng ban
những gì là thừa thãi, nhÆ°ng nhất là để thay đổi â€lối sống, những kiểu
mẫu sản xuất và tiêu thụ, những cÆ¡ cấu quyá»n bÃnh được củng cố Ä‘ang
Ä‘iá»u hà nh các xã há»™i ngà y nay†(20). Tôi nồng nhiệt má»i gá»i má»—i môn đệ
Chúa Kitô, cÅ©ng nhÆ° má»—i ngÆ°á»i thiện chÃ, và o đầu năm má»›i nà y, hãy mở
rá»™ng con tim đối vá»›i những nhu cầu của ngÆ°á»i nghèo và là m những gì cụ
thể có thể giúp đỡ há». Thá»±c váºy, châm ngôn nà y vẫn luôn đúng, đó lÃ
â€bà i trừ nghèo đói chÃnh là xây dá»±ng hòa bìnhâ€.
Vatican ngà y 8-12-2008
+Bênêđictô XVI, Giáo Hoà ng
Chú thÃch:
1. Sứ điệp Ngà y Hòa Bình Thế giới, n.1.
2. Phaolô VI, Thông điệp 'Popolorum progressio', 19.
3. Gioan Phaolô II, Thông điệp 'Sollicitudo rei socialis', 29.
4. Gioan Phaolô II, Thông Ä‘iệp â€Centesimus annusâ€, 38.
5. Xc. Phaolô VI, Thông Äiệp 'Populorum progressio', 37; Gioan Phaolô II, Thông Ä‘iệp 'Sollicitudo rei socialis', 25.
6.
Biển Äức 16, ThÆ° gá»i ÄHY Renato Raffaele Martino nhân dịp cuá»™c Há»™i Luáºn
quốc tế do Hội đồng Tòa Thánh Công Lý và Hòa Bình tổ chức vỠđỠtà i
'Giải trừ võ trang, phát triển và hòa bình. Viễn tượng một cuộc giải
trừ võ trang toà n bộ ', 10-4-2008: l'Osservatore Romano, 13.4.2008, p.8)
7. Thông Äiệp 'Populorum progressio', 87.
8. Xc. Gioan Phaolô II, Thông điệp 'Centesimus annus', 58
9.
Xc Gioan Phaolô II, Diễn văn trong buổi tiếp kiến Công giáo Tiến hà nh,
27-4-2002, 4: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, XXV, 1 [2002], 637.
10.
Gioan Phaolô II, Diá»…n văn cho Äại há»™i Hà n lâm viện Tòa Thánh các khoa
xã hội, 27-4-2001, 4: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, XXIV, 1
[2001], 802.
11. Vatican II, Hiến Chế 'Lumen gentium', 1
12. Xc. Hội đồng Tòa Thánh Công lý và Hòa bình, Toát Yếu đạo lý xã hội của Hội Thánh, 368
13. Xc. Ibid., 356
14.
Diễn văn với giới lãnh đạo công đoà n công nhân và các công ty lớn,
2-5-2000, 3: Insegnamenti di Gioavanni Paolo II, XXIII, 1 [2000], 726.
15. N.28
16. Xc. Gioan Phaolô II, Thông điệp 'Populorum progressio', 3
17. Gioan Phaolô II, Thông điệp 'Sollicitudo rei socialis', 42; cf Idem, Thông điệp 'Centesimus annus', 57
18. Thông điệp 'Rerum novarum', 45
19. Xc. Gioan Phaolô II, Thông điệp 'Centesimus annus', 58.
20. Ibid.
Lm. G. Trần Äức Anh, OP. Chuyển ý từ nguyên bản à ngữ
(Nguồn: radiovaticana.org) |