Giải đáp phụng vụ: Phải tuân theo luáºt phụng vụ hÆ¡n tục lệ địa phÆ°Æ¡ng
15.11.2015
|
|
Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Äạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần há»c và giáo sÆ° phụng vụ của Äại há»c Regina Apostolorum (Nữ VÆ°Æ¡ng các Thánh Tông Äồ), Rôma.
Há»i: Con Ä‘ang táºp cho các em giúp lá»…
tại một giáo xứ. Trước đây con được huấn luyện theo nghi thức Thánh lễ
“cÅ©â€. Vì váºy, con luôn quy chiếu đến Sách Lá»…, Qui Chế Tổng Quát Sách Lá»…
Rôma (GIRM), và cuốn Ceremonies of the Modern Roman Rite, Revised (Nghi
thức nghi lễ Rôma hiện đại, bản duyệt lại) của Giám mục Elliott trước
khi táºp hoặc sá»a lá»—i cho các em giúp lá»…. Có sá»± hÆ°á»›ng dẫn gia tăng vá»
tuân theo “các tục lệ địa phÆ°Æ¡ng†hÆ¡n là sá»a lá»—i. ThÆ°a cha, có sá»± linh
động đến mức nà o trong Qui Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma? Linh mục có thể
sá»a đổi hoặc “diá»…n giải tùy ý†Qui Chế Tổng Quát Sách Lá»… Rôma không? –
K. R., Virginia Beach, Virginia, Mỹ.
Äáp: Trong trÆ°á»ng hợp nà y, nó tùy thuá»™c và o loại tục lệ địa phÆ°Æ¡ng nà o mà chúng ta Ä‘ang nói tá»›i.
Má»™t
hình thức của tục lệ địa phÆ°Æ¡ng có thể thá»±c sá»± là luáºt phụng vụ quốc
gia, vốn đã được Tòa Thánh phê chuẩn. Trong trÆ°á»ng hợp ấy, không có sá»±
vi phạm luáºt, nhÆ°ng là sá»± áp dụng luáºt cách đặc biệt và o hoà n cảnh địa
phương. Thà dụ, bản văn Latinh của Qui Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma nói
rằng các linh mục không được rá»i cung thánh khi chúc bình an. Há»™i Äồng
Giám Mục Mỹ xin phép miá»…n chuẩn đặc biệt cho luáºt nà y, và sá»± miá»…n chuẩn
ấy được ghi và o bản dịch tiếng Anh được xuất bản tại Mỹ.
Các
truyá»n thống địa phÆ°Æ¡ng khác cần phải có hiệu lá»±c của luáºt qua tục lệ
hợp pháp. Theo Bách Khoa Từ Äiển Công Giáo (Catholic Encyclopedia), “má»™t
tục lệ là má»™t luáºt bất thà nh văn được giá»›i thiệu bởi các hà nh vi liên
tục của tÃn hữu, vá»›i sá»± đồng ý của nhà là m luáºt hợp pháp. Tục lệ có thể
được xem nhÆ° má»™t sá»± việc và nhÆ° má»™t luáºt. Là má»™t sá»± việc, nó là sá»± lặp
Ä‘i lặp lại tá»± do các cá» chỉ liên quan đến cùng má»™t việc; là má»™t luáºt, nó
là kết quả và hệ luáºn của sá»± việc ấy. Danh từ custom (tục lệ) phái sinh
từ chữ consuesco hoặc consuefacio, có nghĩa một hà nh vi được lặp đi lặp
lại nhiá»u lần. (Cap. Consuetudo v, Dist. i.)â€.
Toà n bá»™ luáºt liên quan đến tục lệ được tìm thấy trong Bá»™ Giáo Luáºt 1983. Xin má»i Ä‘á»c:
Ãiá»u
23: Má»™t tục lệ do cá»™ng đồng tÃn hữu du nháºp chỉ có hiệu lá»±c pháp lý má»™t
khi được nhà láºp pháp chuẩn y, dá»±a theo những quy tắc của các Ä‘iá»u kiện
sau đây.
Ãiá»u 24 §1: Không tục lệ nà o trái ngược vá»›i thiên luáºt có thể có hiệu lá»±c pháp lý.
§2:
Tục lệ trái ngược hoặc ở ngoà i Giáo Luáºt cÅ©ng không có hiệu lá»±c pháp
lý, nếu nó không hợp lý. Tuy nhiên, tục lệ nà o đã bị minh thị bà i bác
thì không còn phải là hợp lý nữa.
Ãiá»u 25: Không tục lệ nà o có
thể có hiệu lá»±c pháp lý nếu không được tuân hà nh do má»™t cá»™ng đồng Ãt
nhất là có khả năng thụ nháºn má»™t luáºt, vá»›i ý định du nháºp luáºt lệ.
Ãiá»u
26: Trừ khi được đặc biệt chuẩn y bởi nhà láºp pháp có thẩm quyá»n, má»™t
tục lệ trái luáºt hay ngoại luáºt chỉ đạt được hiệu lá»±c pháp lý nếu đã
được tuần hà nh hợp lệ trong khoảng thá»i gian ba mÆ°Æ¡i năm tròn và không
gián Ä‘oạn. Tục lệ trái ngược vá»›i má»™t Ä‘iá»u luáºt có kèm khoản ngăn cấm các
tục lệ tương lai thì chỉ có giá trị nếu đã được một trăm năm hay là đã
từ lâu Ä‘á»i.
Ãiá»u 27: Tục lệ là nguồn giải thÃch tốt nhất của luáºt pháp.
Ãiá»u
28: Ãừng kể quy định của Ä‘iá»u 5, má»™t tục lệ trái luáºt hay ngoại luáºt bị
thu hồi do má»™t tục lệ hay luáºt tÆ°Æ¡ng phản. Tuy nhiên, nếu không nói
minh thị, thì luáºt không thu hồi các tục lệ đã có trăm năm hay lâu Ä‘á»i;
cÅ©ng nhÆ° luáºt phổ quát không thu hồi các tục lệ địa phÆ°Æ¡ng. (Bản dịch
Việt ngữ của các Linh Mục Nguyễn Văn Phương, Phan Tấn Thà nh, Vũ Văn
Thiện, Mai Ãức Vinh).
Äiá»u 5 được nhắc đến ở trên đây nói nhÆ° sau:
“Ãiá»u
5 §1: Các tục lệ, dù phổ quát dù địa phương, còn hiện hà nh mà trái
ngược vá»›i các Ä‘iá»u luáºt và bị bà i bác do các Ä‘iá»u của Bá»™ Luáºt nà y, thì
sẽ bị hủy bỠhoà n toà n, và không được phép phục hồi nữa. Các tục lệ khác
(trái luáºt) cÅ©ng bị coi là hủy bá», trừ khi Bá»™ Luáºt đã dá»± liệu minh thị
cách khác, hay vì là những tục lệ đã được trăm năm hoặc đã lâu Ä‘á»i mÃ
Bản Quyá»n nháºn thấy không thể bãi bỠđược, xét theo hoà n cảnh địa phÆ°Æ¡ng
và nhân tâm; nhÆ° váºy chúng có thể được dung túng.
§2: Các tục lệ dù phổ quát hay địa phÆ°Æ¡ng ở ngoà i luáºt và còn hiện hà nh, thì được duy trì“ (Bản dịch Bá»™ Giáo Luáºt, nhÆ° trên).
NhÆ°
đã thấy, các Ä‘iá»u luáºt phân biệt nhiá»u loại khác nhau của tục lệ. TrÆ°á»›c
hết, có các tục lệ "trái ngược luáºt"; nghÄ©a là chúng Ä‘i ngược lại lá»i
của luáºt hoặc là bất hợp pháp.
Thứ đến, có các tục lệ "ở ngoà i
luáºtâ€; đó là các tục lệ Ä‘iá»u hà nh sá»± thá»±c hà nh ở những khu vá»±c mà chÃnh
luáºt giữ thinh lặng. Trong từ ngữ Latinh pháp lý, cụm từ praeter legem
(“ở ngoà i luáºtâ€) nói đến má»™t việc, vốn không được Ä‘iá»u hà nh bởi luáºt vÃ
do đó là hợp pháp.
Má»™t số chuyên viên phụng vụ láºp luáºn rằng
hình nhÆ° không thể thiết láºp má»™t tục lệ trái vá»›i luáºt liên quan đến
phụng vụ, bởi vì nhà láºp pháp, trong trÆ°á»ng hợp nà y là Tòa Thánh, đã
dà nh má»i yếu tố thiết yếu liên quan đến phụng vụ cho sá»± phê chuẩn dứt
khoát của mình. Vì thế, há» láºp luáºn rằng không thể chu toà n các Ä‘iá»u
kiện của Äiá»u luáºt 23 vá» sá»± phê chuẩn của nhà láºp pháp, trừ khi trong
trÆ°á»ng hợp của các tục lệ đã có má»™t trăm năm hay là đã từ lâu Ä‘á»i.
ÄÃ ng
khác, huấn thị Redemptionis Sacramentum (Bà tÃch Cứu Ä‘á»™, năm 2004) mô
tả một loạt sự lạm dụng trong việc cỠhà nh Thánh lễ. Trong tám lần khác
nhau, huấn thị bác bá» má»™t số lạm dụng nghiêm trong, và thÆ°á»ng dùng công
thức: “Má»™t việc cho phép nhÆ° thế phải bị dứt khoát bác bá», và không tục
lệ nà o có thể chứng minh việc cho phép nhÆ° váºy†(Bản dịch Việt Ngữ của
Há»™i Äồng Giám Mục Việt Nam).
Äiá»u nà y Ãt nhất bao hà m rằng Thánh
Bá»™ Phượng Tá»± nháºn định khả năng rằng má»™t số lạm dụng phụng vụ sẽ có sức
mạnh nhÆ° luáºt váºy. Hình nhÆ° đây là má»™t vấn Ä‘á» mở giữa các chuyên viên
giáo luáºt, và vì đây không phải là lÄ©nh vá»±c của tôi, nên tôi chỉ biết lÃ
có má»™t cuá»™c tranh luáºn vá» vấn đỠấy.
Nếu quả đúng là các tục lệ
đã có má»™t trăm năm hay là đã từ lâu Ä‘á»i có thể thắng thế, thì bởi vì
sắc lệnh phê chuẩn lần xuất bản thứ nhất của Sách Lễ mới là từ năm 1970,
lần xuất bản thứ ba là từ năm 2000, và sá»± phê chuẩn bản dịch Anh ngữ lÃ
từ năm 2011, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng không thể nói vá» các tục lệ lâu Ä‘á»i nhÆ°
thế nữa. CÅ©ng thế, các sắc lệnh nà y thÆ°á»ng chứa các câu nhÆ° “má»i sá»± trái
ngược bất kểâ€, mà má»™t số chuyên viên giáo luáºt xem nhÆ° là sá»± hủy bá» mặc
nhiên luáºt trÆ°á»›c đó và sá»± thay thế nó bằng luáºt má»›i, mặc dầu nhÆ° lÃ
luáºt phổ quát, nó không thể hủy bá» các tục lệ hợp pháp nếu có.
Ngay
cả nếu má»™t giáo pháºn hoặc má»™t giáo xứ có thể triển khai má»™t tục lệ
phụng vụ hợp pháp trái vá»›i luáºt phụng vụ, tháºt khó xác định liệu má»™t
cá»™ng Ä‘oà n có ý định du nháºp má»™t luáºt nhÆ° được đòi há»i bởi Äiá»u luáºt 25.
Và cÅ©ng khó chứng tá» sá»± sá» dụng liên tục sá»± thá»±c hà nh nà y nhÆ° Äiá»u 26
đòi há»i.
Thà dụ, Äiá»u 528.2 nói nhÆ° sau vá» bổn pháºn của cha sở
(quản xứ, chánh xứ): “Cha Sở cố gắng để Bà TÃch Thánh Thể trở nên trung
tâm của cá»™ng Ä‘oà n giáo xứ; là m sao cho má»i tÃn hữu được nuôi sống nhá»
việc cá» hà nh sốt sắng các bà tÃch, cách riêng là thÆ°á»ng xuyên lãnh nháºn
Bà TÃch Thánh Thể và Bà TÃch Thống Hối; ngoà i ra, hãy cố gắng hÆ°á»›ng dẫn
các tÃn hữu biết cầu nguyện, kể cả việc cầu nguyện trong các gia đình,
và biết tham dá»± cách có ý thức và tÃch cá»±c và o việc phụng vụ, mà chÃnh
Cha Sở phải là ngÆ°á»i lo Ä‘iá»u hà nh trong giáo xứ mình, dÆ°á»›i quyá»n của
Giám Mục giáo pháºn, và phải canh chừng đừng để xẩy ra những lạm dụngâ€
(Bản dịch Bá»™ Giáo luáºt, nhÆ° trên).
NhÆ° thế, tháºt là đủ cho má»™t
cha sở khi chu toà n bổn pháºn của ngà i là loại trừ sá»± lạm dụng của tục
lệ. Ngay cả nếu tục lệ được du nháºp trá»… hÆ¡n, khoảng thá»i gian 30 năm
tròn phải được khởi đầu lại.
Một lần nữa, không tục lệ nà o có
thể thắng thế, nếu đã bị bác bỠmột cách đặc biệt. Chẳng hạn, huấn thị
Redemptionis Sacramentum chÃnh thức bác bá» các táºp tục sau đây: linh mục
bẻ bánh lúc truyá»n phép (số 55); linh mục hoặc phó tế tá»± mình thay đổi
các bản văn của Phụng Vụ thánh (số 59); các tÃn hữu không có chức thánh
giảng trong cá» hà nh Thánh Thể (số 65); phân phát bánh lá»… chÆ°a truyá»n
phép hay những đồ váºt khác có thể ăn được hay không, giống nhÆ° khi rÆ°á»›c
lá»… (số 96); đình chỉ cá» hà nh Thánh Lá»… để khuyến khÃch “chay tịnh Thánh
Thể†(số 115); các bình thánh, dùng để đựng Mình và Máu Thánh Chúa, phải
được là m hoà n toà n đúng vá»›i các quy tắc của truyá»n thống và của các
sách phụng vụ (số 117); thừa tác viên có chức thánh không được phép cá»
hà nh Thánh Lễ mà không mặc lễ phục phụng vụ, hay chỉ mang dây stola trên
áo thụng (số 126); khi số các thừa tác viên có chức thánh hiện diện
trong cỠhà nh là đủ, kể cả cho việc rước lễ, thì không được phép cỠcác
thừa tác viên ngoại thÆ°á»ng cho rÆ°á»›c lá»… (số 157).
Huấn thị nà y
liệt kê nhiá»u lạm dụng ngoà i các Ä‘iá»u bị bác bá» cách đặc biệt, và đôi
khi dùng các cụm từ ngữ nhÆ° “Sá»± lạm dụng nà y cần bị dứt khoát bác bá»â€.
Rõ rà ng rằng nhà láºp pháp xem má»i thá»±c hà nh lạm dụng được nhắc đến trong
văn kiện là không hợp lý (xin xem Äiá»u luáºt 24.2 ở trên), và vì thế
chúng phải bị chấm dứt. Tháºt khó láºp luáºn cho sá»± thá»±c hà nh liên tục của
chúng như là tục lệ hợp pháp, sau khi văn kiện nà y được công bố.
Khi
giải quyết các tục lệ ở ngoà i luáºt, có thể có chá»— nhiá»u hÆ¡n cho các tục
lệ hợp pháp phát triển. Linh mục Mark Gantley, một chuyên viên giáo
luáºt, nêu ra thà dụ khả hữu sau đây trên mạng EWTN: “Má»™t ngÆ°á»i láºp luáºn
rằng việc sỠdụng một “cây nến hiệp nhất†trong một lễ cưới là một sự
thá»±c hà nh hợp pháp, dá»±a và o má»™t tục lệ vốn ở ngoà i luáºt. Luáºt không qui
định và cũng không cấm sỠdụng cây nến hiệp nhất. Do đó, tục lệ hợp pháp
sá» dụng má»™t cây nến hiệp nhất có thể đáp ứng các đặc tÃnh của má»™t tục
lệ hợp pháp, miá»…n là nó đáp ứng các đòi há»i khác của luáºt nữaâ€.
Vì
váºy, sau khi xem xét những Ä‘iá»u trên đây, tôi có thể nói rằng bạn Ä‘á»c
của chúng ta (tức ngÆ°á»i nêu câu há»i cho bà i nà y) nói chung nên tuân theo
Qui Chế Tổng Quát Lá»… Rôma trong má»i lÄ©nh vá»±c, khi các tà i liệu phụng vụ
là rõ rà ng, và bạn nên táºp cho các ngÆ°á»i giúp lá»… má»™t cách thÃch hợp
theo đó. Äây cÅ©ng là cách thức tốt nhất để bảo đảm má»™t sá»± cá» hà nh phụng
vụ Công Giáo cách trung thực.
Nếu có các truyá»n thống hay tục lệ
địa phương trong các lĩnh vực mà Qui Chế Tổng Quát Lễ Rôma giữ thinh
lặng hoặc không nói gì đặc biệt, thì bạn nên theo truyá»n thống địa
phÆ°Æ¡ng.
Cha sở không phải là má»™t thẩm quyá»n pháp lý, và do đó
không thể thá»±c hiện việc giải thÃch trung thá»±c hoặc chÃnh thức cho Qui
Chế Tổng Quát Lá»… Rôma. Chỉ có Tòa Thánh má»›i có thẩm quyá»n nà y. Cha sở có
thể và thÆ°á»ng phải giải thÃch cách thức áp dụng Qui Chế Tổng Quát Lá»…
Rôma cho sự tổ chức đặc biệt của việc xây dựng giáo xứ, nhưng không thể
thay đổi những gì được xét là thiết yếu.
NhÆ° Huấn thị Redemptionis Sacramentum (Bà tÃch Cứu Ä‘á»™) kết luáºn:
“186.
Tất cả má»i tÃn hữu của Äức Kitô phải cố hết sức tham dá»±, cách đầy đủ, ý
thức và tÃch cá»±c và o Phép Thánh Thể Chà Thánh, há» phải hết lòng tôn
sùng Phép Thánh Thể bằng những hà nh Ä‘á»™ng sùng kÃnh và bằng Ä‘á»i sống. Các
Giám Mục, linh mục và phó tế, trong khi thi hà nh sứ vụ thánh, phải tự
lÆ°Æ¡ng tâm há»i mình vá» tÃnh xác thá»±c và tÃnh trung thà nh của các hà nh
Ä‘á»™ng mà các ngà i thá»±c hiện nhân danh Äức Kitô và Giáo Há»™i trong cá» hà nh
Phụng Vụ thánh. Mỗi thừa tác viên có chức thánh phải tự vấn mình, và còn
má»™t cách nghiêm túc, vá» Ä‘iểm có tôn trá»ng các quyá»n của giáo dân, há»
tin tưởng phó thác mình và con cái của hỠcho các ngà i chăm sóc theo sứ
vụ của các ngà i, vá»›i xác tÃn các ngà i chiếu cố đến há» thi hà nh vá»›i cả
lÆ°Æ¡ng tâm những chức vụ nà y mà Giáo Há»™i, do sá»± ủy nhiệm của Äức Kitô, có
ý định chu toà n bằng việc cá» hà nh Phụng Vụ thánh. Quả nhiên, má»—i ngÆ°á»i
phải luôn luôn nhá»› rằng mình là ngÆ°á»i phục vụ Phụng Vụ thánh†(Bản dịch
Huấn thị, như trên). (Zenit.org 10-11-2015)
Nguyá»…n Trá»ng Äa
(Nguồn: VietCatholic) |