Uá»· ban Công lý và Hoà bình trÆ°á»›c những bức xúc của xã há»™i: Ước vá»ng để không thà nh thất vá»ng
03.06.2011
|
Lá»… ra mắt Ủy Ban CL&HB / HÄGMVN - ngà y 27.5.2011 tại TTMV Sà i Gòn |
Chúng ta Ä‘ang sống trong má»™t xã há»™i đầy bức xúc. Không má»™t lÄ©nh vá»±c nà o không có bức xúc, không có kiến nghị, khiếu nại. Từ những vấn Ä‘á» lá»›n lao của đất nÆ°á»›c nhÆ° an toà n lãnh thổ, an ninh biển đảo đến những vấn Ä‘á» của con ngÆ°á»i nhÆ° dân chủ, dân sinh. Từ chÃnh sách giáo dục, y tế đến ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng, giao thông tắc nghẽn. Từ nạn phá thai đến tai nạn lao Ä‘á»™ng. Từ vấn Ä‘á» tôn giáo đến lá»… há»™i, văn hoá… NÆ¡i nà o cÅ©ng nghe tiếng kêu ca, than vãn không chỉ ở văn phòng tiếp dân, chốn công quyá»n, trên diá»…n Ä‘Ã n quốc há»™i, báo chà mà cả bên bà n tiệc, quán trà . Theo báo cáo của cÆ¡ quan Thanh tra Nhà nÆ°á»›c, trong 5 năm (2006-2010) có tá»›i 1 574 750 ngÆ°á»i Ä‘i khiếu kiện trong đó có 1 515 Ä‘oà n khiếu kiện đông ngÆ°á»i, có Ä‘oà n đông tá»›i 600 ngÆ°á»i. Có ngÆ°á»i Ä‘i khiếu kiện ròng rã 20 năm. Có ngÆ°á»i riêng Ä‘Æ¡n kiện đã tá»›i và i chục ký…
Cách đây 10 năm, trÆ°á»›c đại há»™i VIII của các Giám mục Việt Nam, má»™t thÆ° thỉnh nguyện do nhiá»u linh mục, tu sÄ©, giáo dân trong và ngoà i nÆ°á»›c gá»i tá»›i ao Æ°á»›c các Giám mục láºp ra Uá»· ban Công lý và hoà bình. Tháng 10-2010, Uá»· ban Công lý và hoà bình ra Ä‘á»i. Qua hÆ¡n ná»a năm, nhân sá»± vẫn chỉ có 2 vị là Chủ tịch và Tổng thÆ° ký nhÆ°ng cÅ©ng đã là m được má»™t số công việc, thắp lên bao tia hy vá»ng cho cả ngÆ°á»i dân trong đạo và ngoà i Ä‘á»i. Äó là hai văn thÆ° gá»i Uá»· ban nhân dân Äà Nẵng vá» vụ Cồn Dầu và Uá»· ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng vỠđất Ä‘ai của dòng Chúa quan phòng Portieux. Äức cha Chủ tịch cÅ©ng thân chinh "vi hà nh" đến má»™t số địa phÆ°Æ¡ng để khảo sát và chuẩn bị để hôm nay khai mạc đại há»™i lần thứ nhất của Uá»· ban Công lý và hoà bình, ghi má»™t dấu ấn đáng nhá»› không chỉ cho Uá»· ban mà còn của cả Giáo Há»™i và xã há»™i Việt Nam nữa…
Vinh quang tháºt to lá»›n nhÆ°ng cÅ©ng là gánh nặng đặt ra cho Uá»· ban Công lý và hoà bình vá» nhiệm vụ của mình. Bởi ở Việt Nam, tôn giáo là lÄ©nh vá»±c "nhạy cảm và tế nhị", liên quan đến Công giáo thì sá»± nhạy cảm được nâng cấp hÆ¡n nhiá»u lần. Nhà chức trách thì cho rằng, trong Ä‘iá»u kiện hiện nay, chỉ duy nhất Giáo Há»™i Công giáo Việt Nam má»›i có khả năng táºp hợp được đông ngÆ°á»i để tạo ra áp lá»±c vá»›i Nhà nÆ°á»›c. Các vụ Toà Khâm sứ, Thái Hà , Tam Toà , Äồng Chiêm, Cồn Dầu hay nhân vụ xỠán TS Cù Huy Hà VÅ©, bắt giữ luáºt sÆ° Lê Quốc Quân, bác sÄ© Phạm Hồng SÆ¡n đã minh chứng Ä‘iá»u đó.
Uá»· ban CL&HB sẽ là m gì để bao Æ°á»›c vá»ng, hy vá»ng của ngÆ°á»i dân cả trong đạo, ngoà i Ä‘á»i không trở thà nh ná»—i thất vá»ng?
Uá»· ban CL& HB sẽ trở thà nh nÆ¡i tiếp nháºn văn thÆ° khiếu nại để chia sẻ gánh nặng cho các văn phòng tiếp dân của chÃnh quyá»n chăng? Và khi nháºn được cả đống văn thÆ°, trong đó có cả văn thÆ° của các Giám mục mà riêng trang đầu chỉ để ghi các nÆ¡i "kÃnh gá»i" thì Uá»· ban sẽ xá» lý ra sao? Chẳng lẽ lại "kÃnh chuyển" tiếp. Còn cá» ngÆ°á»i Ä‘i tìm hiểu, khảo sát thì lấy đâu ra nhân sá»± và hiệu quả thấp vì ngay cả các nhà báo, thanh tra nhà nÆ°á»›c Ä‘i tìm hiểu, Ä‘iá»u tra sá»± việc còn khó khăn khi muốn tiếp cáºn thông tin.
Uá»· ban CL&HB chắc chắn sẽ có nhiá»u văn thÆ° nhÆ° các văn thÆ° đã gá»i UBND Äà Nẵng và Sóc Trăng vừa qua nhÆ°ng rồi sẽ rÆ¡i tõm và o "sá»± im lặng đáng sợ" hay tình trạng "ném đá ao bèo"?
Có lẽ trÆ°á»›c mắt, căn cứ và o thá»±c tế nhân sá»±, tổ chức của Uá»· ban CL&HB cÅ©ng nhÆ° thá»±c tiá»…n của xã há»™i Việt Nam, Uá»· ban nên táºp trung và o những công việc chÃnh sau đây:
- Phổ biến sâu rá»™ng há»c thuyết vá» xã há»™i của Giáo Há»™i Công giáo cÅ©ng nhÆ° nhiệm vụ của Uá»· ban CL&HB cho nhiá»u ngÆ°á»i kể cả trong và ngoà i đạo để tránh ảo tưởng hoặc e ngại, lo lắng thái quá vá» sá»± tồn tại và hoạt Ä‘á»™ng của Uá»· ban. Bằng cách tổ chức các buổi nói chuyện, há»™i thảo, phổ biến tà i liệu chuyên đỠở các địa phÆ°Æ¡ng cÅ©ng nhÆ° trên quy mô giáo pháºn hay toà n quốc, trên báo chà (cả báo in và internet).
- Khi có sá»± vụ xảy ra ở địa phÆ°Æ¡ng nà o thì Uá»· ban CL&HB ở nÆ¡i đó cần tìm hiểu sá»± việc, chủ Ä‘á»™ng tìm hÆ°á»›ng đối thoại nhằm tìm ra hÆ°á»›ng giải quyết dung hoà lợi Ãch các bên. Nên nhá»› rằng, không có vụ kiện nà o thắng tất cả và thua tất cả. Bởi váºy, các bên nhất là phÃa Công giáo phải chủ Ä‘á»™ng nhân nhượng vá»›i lòng bác ái. Không có khuôn mẫu nà o có thể áp dụng cho má»i sá»± vụ nhÆ°ng Uá»· ban CL&HB cần tổng kết các vụ việc đã giải quyết má»™t cách "êm đẹp" trong các vụ tranh chấp giữa phÃa Công giáo và chÃnh quyá»n các địa phÆ°Æ¡ng để tìm ra những bà i há»c hay, những kinh nghiệm tốt. Chẳng hạn, nhà thá» Cá»a Bắc (Hà Ná»™i) những năm chiến tranh có má»™t số há»™ dân và o cÆ° trú trong khuôn viên nhà thá», sống tạm bợ, nhếch nhác. Và o năm 2000, khi chÃnh quyá»n cho phép nÆ¡i đây được tổ chức dâng lá»… cho ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i, giáo xứ muốn cho quang cảnh thánh Ä‘Æ°á»ng sạch đẹp, đã là m Ä‘Æ¡n Ä‘á» nghị chÃnh quyá»n di dá»i những há»™ dân cÆ° trú bất hợp pháp ở đó. Vá» nguyên tắc, chÃnh quyá»n đồng ý nhÆ°ng Ä‘Æ°a há» Ä‘i đâu khi nhà đất Hà Ná»™i đắt nhÆ° và ng. Trong khi đó Giáo Há»™i luôn nói lá»i yêu thÆ°Æ¡ng không lẽ lại xua há» ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng? Giáo xứ đã chá»n cách xây má»™t nhà chung cÆ°, cho má»—i há»™ má»™t phòng. Các há»™ được quyá»n sá» dụng nhÆ°ng giáo xứ má»›i có quyá»n sở hữu. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u chấp nháºn, cảnh quang được tái láºp và đạo Công giáo được ca ngợi là đạo tháºt sá»± yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i.
- Vá»›i các vụ việc quy mô lá»›n hÆ¡n, thÆ°á»ng liên quan đến chÃnh quyá»n cấp tỉnh, Uá»· ban CL&HB giáo pháºn cần tìm hiểu kỹ sá»± việc và báo vá» Uá»· ban CL&HB toà n quốc xin phối hợp xá» lý. TrÆ°á»›c khi gá»i văn thÆ° cho các bên, Uá»· ban CL&HB toà n quốc cÅ©ng cần tìm hiểu thêm các thông tin liên quan, gặp gỡ Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± để tìm hÆ°á»›ng giải quyết. Chúng tôi cho rằng việc xá» lý vụ luáºt sÆ° Lê Quốc Quân (Hà Ná»™i) vừa qua là má»™t cách là m hay. Äức cha Chủ tịch đã trá»±c tiếp là m việc vá»›i cÆ¡ quan hữu trách và thẳng thắn nêu quan Ä‘iểm đồng thá»i chỉ ra những lợi hại nếu sá»± việc không được giải quyết. Cuối cùng chÃnh quyá»n chấp thuáºn trả tá»± do cho luáºt sÆ° Lê Quốc Quân và bác sÄ© Phạm Hồng SÆ¡n và o tối ngà y 13-4-2011. Tuy nhiên phải khẳng định rằng, nếu không có những buổi cầu nguyện đông đảo ở Hà Ná»™i, Nam Äịnh, Thái Bình, Vinh và những tuyên cáo mạnh mẽ của cá»™ng Ä‘oà n Vinh, cá»™ng Ä‘oà n Doanh nhân-Trà thức Công giáo sẽ không thể có quyết định nhanh chóng nhÆ° váºy từ phÃa chÃnh quyá»n. CÅ©ng tÆ°Æ¡ng tá»±, nếu ở Thanh Hoá không thà nh láºp hẳn má»™t Ban đòi lại đất Ä‘ai tôn giáo đủ năng lá»±c chắc cÅ©ng chÆ°a thể có quyết định giao lại 14 cÆ¡ sở cho phÃa Công giáo sá» dụng và o cuối năm 2010. Và ngay vụ cấp đất 6000m2 để là m nhà thá» Tam Toà (Quảng Bình) vừa qua, nếu không có những buổi cầu nguyện khắp giáo pháºn Vinh năm 2008, chắc cÅ©ng còn chá» má»i mắt.
- Nhiá»u vụ việc, để giải quyết lại đụng chạm đến tầm vÄ© mô. Chẳng hạn vấn đỠđất Ä‘ai có nguồn gốc tôn giáo lại chÃnh là vấn Ä‘á» sở hữu tÆ° nhân vá» ruá»™ng đất. Trong khi Nhà nÆ°á»›c lại chủ trÆ°Æ¡ng đất Ä‘ai là sở hữu toà n dân do Nhà nÆ°á»›c là đại diện. Hay vấn Ä‘á» hoạt Ä‘á»™ng giáo dục, y tế của tôn giáo hiện nay bị giá»›i hạn dù Nhà nÆ°á»›c chủ trÆ°Æ¡ng xã há»™i hoá song vẫn giữ nguyên tắc của chủ nghÄ©a Mác là tôn giáo phải tách khá»i trÆ°á»ng há»c... Các vấn Ä‘á» nà y, Uá»· ban CL&HB có thể mở các cuá»™c há»™i thảo, toạ Ä‘Ã m trao đổi vá»›i các nhà nghiên cứu cả đạo và đá»i để là m sáng tá» dần và chá»n ra phÆ°Æ¡ng án thÃch hợp.
- Vấn Ä‘á» nhân sá»± cho Uá»· ban CL&HB ở giáo pháºn cÅ©ng nhÆ° cấp toà n quốc vô cùng quan trá»ng. NgÆ°á»i đứng đầu dÄ© nhiên là các Giám mục, linh mục đủ khôn ngoan và bản lÄ©nh nhÆ°ng các uá»· viên phải là những nhà chuyên môn vá» luáºt, xã há»™i há»c, các trà thức có kinh nghiệm ứng xá» mối quan hệ đạo và đá»i theo tinh thần nhÆ° Äức Bênêđictô XVI đã chỉ dẫn là "đối thoại thẳng thắn, cá»™ng tác là nh mạnh trong bác ái".
VỠđối ná»™i, trong bối cảnh toà n cầu hoá và tiến trình dân chủ hoá, Giáo Há»™i cÅ©ng phải chấp nháºn những ý kiến Ä‘a chiá»u, phản biện nhiá»u hÆ¡n. NhÆ°ng sẽ có những ngÆ°á»i kể cả giám mục, linh mục cÅ©ng bị lên án, công kÃch bất công gây nguy cÆ¡ chia rẽ Giáo Há»™i. Lâu nay, bản thân Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± hay cá»™ng Ä‘oà n thÆ°á»ng chá»n cách im lặng. Song chỉ trÃch không chấm dứt. Váºy Uá»· ban CL&HB bênh vá»±c những đối tượng nà y nhÆ° thế nà o để bản thân các thà nh viên của Giáo Há»™i cÅ©ng có công bình và bằng an lại giữ được sá»± hiệp nhất của Giáo Há»™i Công giáo?
Khó có thể phác thảo ngay chÆ°Æ¡ng trình hà nh Ä‘á»™ng cho má»™t Uá»· ban còn quá má»›i mẻ ở Việt Nam nhÆ°ng hãy cứ là m việc má»™t cách khôn ngoan theo sá»± hÆ°á»›ng dẫn của Thánh Linh và tin rằng 7 triệu giáo dân luôn cầu nguyện, luôn sát cánh bên cạnh Uá»· ban CL&HB. Vì má»i ngÆ°á»i luôn hy vá»ng Uá»· ban CL&HB sẽ thổi bùng lên ngá»n lá»a Công lý - Hoà bình trên mảnh đất Việt Nam yêu dấu.
Phạm Huy Thông
|