Diễn văn của Cha Giám đốc Đại Chủng viện Vinh Thanh
Gioan Baotixita Nguyễn Khắc Bá
trong Lễ Khai giảng năm học mới 2010-2011

Trọng kính quý Cha Giáo và Thầy Nguyễn Khắc Dương,
Thưa anh em chủng sinh thân mến,

Với việc khai giảng năm học mới 2010- 2011, Đại Chủng viện (ĐCV) Vinh - Thanh bước vào độ tuổi 23, độ tuổi trưởng thành. Sự trưởng thành này được đánh dấu qua cuộc họp của hai Đức Giám mục Giáo phận Vinh và Thanh Hóa với quý Cha trong Ban Đào tạo Chủng viện ngày 19.8.2010. Đây là một trong những biến cố quan trọng đối với công việc đào tạo Linh mục của Vinh - Thanh.

Vấn đề quan trọng thứ nhất mà hai ĐGM đưa ra trong cuộc họp này, đó là tái cơ cấu lại tổ chức ĐCV: từ nay ĐCV được độc lập về việc điều hành cũng như về kinh tế. Vấn đề lớn thứ hai đó là việc tái khẳng định Vinh - Thanh là ĐCV liên giáo phận, Vinh và Thanh Hóa. Vì vậy, Bề trên của hai giáo phận cùng có trách nhiệm chung trong việc đào tạo Linh mục tại ĐCV. Và điều cuối cùng mà hai ĐGM mong muốn và yêu cầu ĐCV phải đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo tại ĐCV, đó là chuyên môn hóa việc dạy và học, cũng như đòi hỏi việc đào tạo phải tập chú hơn nữa về chiều kích nhân bản và tu đức, qua việc các Cha giáo trong Ban Đào tạo cần năng tiếp xúc, đồng hành với chủng sinh hơn nữa.

Năm học mới của ĐCV được khởi đầu với những biến chuyển này không những nói lên sự quan tâm ân cần của hai Đức Cha, của Giáo Hội địa phương đối với ĐCV, nhưng còn thôi thúc hơn nữa sứ mệnh cao cả và đặc thù của ĐCV là nơi ươm trồng ơn gọi và đào tạo nên cho Giáo Hội những mục tử như lòng Chúa mong ước. Có thể nói, chưa bao giờ, Giáo Hội lại khát mong cho toàn thể dân Chúa có được một đội ngũ Linh mục thánh thiêng, đạo đức và có tâm hồn mục tử như ngày hôm nay. Vì trong một thế giới tục hóa, giải thiêng và vắng bóng Thiên Chúa như xã hội chúng ta đang sống đây, thì hình ảnh người Linh mục chân tu là điều mà ai ai cũng đang mong chờ.

Vì thế, trong ngày khai giảng năm học mới này của ĐCV, chúng ta cần xác định rõ hơn mục tiêu đào tạo Linh mục tương lai của chúng ta và triển khai những định hướng mà hai Đức Giám mục của hai giáo phận đã đề nghị trên đây. Nhưng trước khi nêu lên mục tiêu, điểm nhấn đào tạo trong năm nay của ĐCV, chúng ta thử đặt câu hỏi: đâu là mẫu Linh mục mà con người hôm nay đang mong chờ? Đâu là mẫu Linh mục cho bối cảnh Giáo Hội Á Châu và Việt Nam hôm nay? Đâu là căn tính đích thực của Linh mục? Linh mục để làm gì?

Theo điều tra năm 2008, Giáo Hội Công giáo tại Việt Nam có hơn 6 triệu người trên tổng số 80 triệu dân (gần 7%), và chỉ đưa về cho Chúa được 44 ngàn tín hữu; như vậy, cứ 150 hạt giống (kể cả Giám mục, Linh mục, tu sĩ và chủng sinh), mới có một hạt giống được nhân đôi – và 8/10 trường hợp lại do kết hôn. Từ con số đó, có người đã tự đặt câu hỏi: Vậy, các Giám mục, Linh mục được truyền chức để làm gì? Phải chăng đang có một sự đào tạo phí phạm. Cách đặt vấn đề này đáng cho chúng ta phải lưu tâm và nó cho thấy việc đào tạo Linh mục hôm nay cần phải xem xét lại cách thức và mục đích của việc đào tạo.

Theo tài liệu Đào tạo Linh mục, Định hướng và Chỉ dẫn của HĐGMVN, năm 2010, mục đích đào tạo tại ĐCV là đào tạo nên những “người rao giảng Tin Mừng cho thế giới hôm nay và xây dựng Giáo Hội” (x. số 18). Như thế, mục tiêu cuối cùng của công cuộc đào tạo tại ĐCV là giúp người ứng sinh Linh mục trở thành người Loan báo Tin Mừng Cứu độ, người Truyền giáo. Nhưng trước khi trở thành người Truyền giáo, ứng sinh Linh mục phải là người cầu nguyện, người của hiệp thông. Hay nói theo giáo huấn của Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu: Để hiện tại hóa sứ vụ và thừa tác Linh mục của Chúa Giêsu tại Á Châu hôm nay, thì Linh mục phải là con người trưởng thành về nhân cách, con người thánh thiêng, người của đối thoại và phục vụ.

Để thực hiện mục tiêu đào tạo trên, về phía ĐCV, trước hết chúng ta cần phải có phương pháp và định hướng cụ thể. Định hướng thứ nhất mà ĐCV cần thực hiện ngay, đó là bầu khí và môi trường Chủng viện phải như bầu khí của “Nhóm Mười Hai nối kết với Chúa Giêsu”, để trong đó các chủng sinh được đào tạo và biến đổi. Thiếu bầu khí và môi trường của Chủng viện như vậy, sẽ không có đào tạo (x. R. 42). Và để trợ lực cho bầu khí này, ĐCV cần soạn thảo lại bản nội quy mới phù hợp với hoàn cảnh đào tạo hiện nay. Bản nội quy này đã được soạn thảo và đang lấy ý kiến góp ý của các Cha trong Ban đào tạo, sau đó trình lên hai Đức Cha của hai Giáo phận châu phê. Bản nội quy gồm 3 phần: phần I, đề cập về mục đích và định hướng; phần II, nói về đời sống chung Chủng viện với những quy ước; phần III, trình bày về tổ chức Chủng viện...

Định hướng thứ hai mà cuộc họp ngày 19.08 vừa qua nhấn mạnh, đó là vai trò của các nhà đào tạo, các Cha giáo trong việc tháp tùng ơn gọi. Các nhà đào tạo cần luôn hiệp thông với Giám mục và các nhà đào tạo khác, cần năng tiếp xúc và đồng hành với chủng sinh thường xuyên hơn. Đặc biệt đời sống gương mẫu của các nhà đào tạo tự nó đã là một trợ lực rất quý giá và có tính thuyết phục (x. R. 43).

Về chương trình đào tạo, ĐCV sẽ theo sát tài liệu Đào tạo Linh mục, Định hướng và Chỉ dẫn của HĐGMVN vừa ban hành năm 2010. Về nhân sự giảng dạy tại ĐCV, theo yêu cầu của hai Đức Cha, chúng ta sẽ chuyên môn hóa việc dạy và học. Việc chuyên môn hóa này nhằm hướng đến một hiểu biết thâm sâu về các mầu nhiệm của Thiên Chúa, một sự hiểu biết cần thiết cho việc “Phúc âm mới”, cho việc làm Phúc âm trở nên khả tín trước những đòi hỏi chính đáng của tâm thức con người ngày nay. Như thế trọng tâm của việc học thần học là nhằm đưa người học đến ngày càng gắn bó với Đức Giêsu Kitô, phát triển một tình yêu vững mạnh và sinh động đối với Người và Giáo Hội của Người. Chính tính yêu này nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng và dẫn tới việc chu toàn sứ vụ cách quảng đại. Ngoài ra, để cho các chủng sinh nắm bắt và cập nhật được một sự hiểu biết đầy đủ hơn về thời đại hôm nay, ĐCV sẽ hướng đến việc tổ chức nhiều buổi thuyết trình, hội thảo chuyên đề trong năm học. Khuyến khích các chủng sinh chủ động tổ chức các nhóm học tập.

Định hướng trong tương lai gần:

Trong tương lai gần, ĐCV sẽ tiến tới việc chiêu sinh hàng năm. Và để thực hiện được điều này, Chủng viện cần có thêm cơ sở vật chất. Theo như ý muốn của Đức Cha Phaolô, trong năm mới, chúng ta sẽ tiến hành xây dựng ngôi nhà đa năng hoặc có thể xây dựng một cơ sở Chủng viện mới. Song song với việc tuyển sinh hằng năm, ĐCV cần xem xét lại cách tuyển ơn gọi vào ĐCV bấy lâu nay để có chất lượng hơn và đề xuất với Bề trên hai Giáo phận.

Đối với anh em chủng sinh:

Thưa anh em chủng sinh thân mến, sống ĐCV, là hằng ngày anh em được mời gọi đi tìm Chúa, bước theo Chúa, lưu lại với Chúa, và trở nên giống Chúa hơn. Sống ĐCV, là hằng ngày anh em được mời gọi ý thức nỗ lực tự đào tạo và chú tâm thực hiện những mục tiêu đào tạo mà Giáo Hội đề nghị. Mọi sinh hoạt hằng ngày trong Chủng viện -sinh hoạt chung cũng như sinh hoạt riêng- đều là phương thế, là cơ hội giúp anh em thực hiện từng bước những mục tiêu đào tạo. Chủ động và tích cực tham gia những sinh hoạt đó là điều kiện cần thiết cho việc tự đào tạo. Đời sống chung trong Chủng viện, với bầu khí huynh đệ và gia đình quây quần xung quanh Chúa Giêsu, với tổ chức đào tạo và kỷ luật chung – là một trợ lực cho hành trình ơn gọi anh em. Kỷ luật chung của Chủng viện là một trợ lực cho tình yêu tự hiến, nghĩa là giúp anh em phát huy nhân cách của người mục tử hiến thân vì đoàn chiên. Thiếu đời sống kỷ luật, thiếu tuân hành kỷ luật là biểu hiện của sự thiếu tự trọng, thiếu tinh thần hiệp thông và phục vụ.

Đời sống chung với những giờ chung, sinh hoạt chung, việc chung và những giao tiếp, có mục đích giúp anh em vượt ra khỏi chính mình, vượt ra khỏi chân trời cá nhân chủ nghĩa, để quan tâm đến người khác, cảm thông chia sẻ với họ, khiêm tốn học hỏi nơi họ, đồng thời cũng quan tâm đến lợi ích chung của nhiều người, tập cho mình có khả năng sống “với” và sống “cho”. Nói khác đi, trong mọi tình huống giao tiếp của cuộc đời, người chủng sinh hãy luôn ý thức và nhất quyết xây dựng một mối tương quan mục tử theo gương mẫu của Vị Mục Tử nhân lành.

Tóm lại, anh em nên biết rằng, căn tính của Linh mục mai ngày của anh em có nguồn gốc sâu xa từ trong tâm hồn Linh mục của anh em hôm nay: “Cây tốt thì mới trổ sinh trái tốt”. Xác tín này giúp anh em loại bỏ cái nhìn quá thực dụng về chức Linh mục. Vì ngày nay có một khuynh hướng quá chú mục vào Linh mục làm những việc gì hơn là Linh mục là ai. Vì vậy, anh em cần tâm niệm việc đào tạo tại ĐCV sẽ tập trung chú ý vào việc sống chứ không chỉ dừng lại ở biết. Điều này sẽ đáp ứng công việc truyền giáo của Giáo Hội trong bối cảnh Á Châu và Việt Nam hôm nay.