'Sám hối - hòa giải' là một nghi thức trọng yếu trong ba lễ nghi Khai mạc Năm Thánh Giáo Hội Việt Nam 2010. Đó cũng là một cử chỉ, một thông điệp mà Giáo hội muốn nhấn mạnh, muốn nhắn gửi trong dịp đặc biệt này.

Chọn Khai mạc Năm Thánh đúng ngày 24 tháng 11 – ngày Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, Giáo Hội muốn thừa nhận, cảm phục và ghi ơn lòng can đảm, niềm tin sắt đá của các bậc tiền bối trong việc gieo trồng, giữ gìn, bảo vệ và rao truyền Đức tin.

Can đảm nhận lỗi

Nhưng khi hướng lòng về quá khứ để ghi nhớ và tạ ơn các bậc tiền bối, Giáo hội cũng muốn nhắc nhở, mời gọi con cái của mình thú nhận, hối tiếc và xin lỗi về những yếu đuối, những sai sót và cả những tội lỗi của mình đối với Chúa, với nhau và với đồng bào. Và cũng qua đó xin được hòa giải với Chúa, với anh chị em đồng đạo và với tất cả đồng bào.

Một cử chỉ đánh động lòng người là trong lời diễn nguyện của nghi thức ‘sám hối - hòa giải’ do giáo phận Thanh Hóa thể hiện trong đêm Diễn nguyện khai mạc Năm Thánh, ngoài việc xin lỗi Chúa và anh chị em đồng đạo, có lời xin lỗi anh chị em đồng bào:

“Thưa bà con anh em lương dân không cùng Tôn giáo, Đức Giêsu - Đấng sáng lập đạo Công giáo đã dạy chúng tôi yêu thương mọi người, kể cả kẻ thù, lẽ ra chúng tôi phải thực hiện tinh thần đó ở mọi nơi mọi lúc và với mọi người, nhưng chúng tôi nhận thấy: do vô tình hay cố ý, chúng tôi đã làm cho quý vị phiền lòng, chúng tôi đã thiếu sót nhiều trong nghĩa vụ yêu thương”

“Chiều hôm nay, toàn thể Giáo Hội Công giáo Việt Nam muốn nói lời xin lỗi về tất cả những điều ấy, với tất cả mọi người không phân biệt chính kiến, vị trí và tín ngưỡng tâm linh. Chúng tôi xin lỗi mọi thành phần xã hội, tôn giáo, vì chúng tôi chưa đủ hòa mình và đồng hành. Chúng tôi xin lỗi người nghèo, người hẩm hiu xấu số, người khuyết tật đau khổ, vì chúng tôi chưa đủ quan tâm”.

Không chỉ thế, tâm tình ‘sám hối - hòa giải’ cũng được nhấn mạnh trong các diễn văn, huấn từ của các vị Chủ chăn trong dịp lễ Khai mạc Năm Thánh.

Trong Diễn văn khai mạc Năm Thánh, Đức Cha (ĐC) Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam (HĐGM), Giám mục giáo phận Đà Lạt, đã nhấn mạnh rằng: “Giáo hội Chúa Kitô trên trần gian là Giáo Hội lữ hành, nghĩa là một cộng đoàn còn đang trên đường đi, chưa đạt tới đích điểm là Nước Trời. Vì thế, chúng ta không tránh khỏi những lỗi lầm và thiếu sót của cá nhân cũng như cộng đoàn”.

Trong bài giảng tại thánh lễ Khai mạc, ĐC Giuse Nguyễn Chí Linh, Phó Chủ tịch HĐGM, Giám mục giáo phận Thanh Hóa, cũng nói lên lời tạ lỗi ấy. “Chúng tôi muốn nói lời xin lỗi với tất cả những ai, cách này hay cách khác, đã không hài lòng về người Công giáo và về Giáo Hội Công giáo”.

Là phận người, là một cộng đoàn đang trên đường lữ hành, mặc dù được tuyển chọn, được mời gọi nên thánh, Giáo hội, với tư cách là cá nhân và cộng đoàn, không thể không có những sai lầm, thiếu sót. Ý thức được điều đó Giáo hội luôn mời gọi con cái mình khiêm tốn nhận lỗi và hòa giải với Chúa và với anh chị em.

Nhưng thừa nhận và xin lỗi những thiếu sót, những sai lầm, những yếu đuối của mình một cách công khai và tập thể như vậy không phải là một việc dễ dàng. Làm được điều đó cần có sự can đảm.

Mời gọi ‘hòa giải’

Không chỉ thừa nhận những thiếu sót, những bất toàn của mình, Giáo Hội cũng ý thức được rằng chỉ khi khiêm tốn nhận lỗi của mình và xin được hòa giải, Giáo Hội mới có thể trở thành khí cụ bình an, trở nên chứng nhân của Tin Mừng. ĐC Nhơn đã nhấn mạnh: “Chúng ta khiêm tốn nhìn nhận những lỗi lầm thiếu sót đó, chân thành xin Chúa và mọi người tha thứ, để với tâm hồn thanh thản, chúng ta mạnh mẽ tiến lên trên con đường loan báo Chúa Giêsu và Tin Mừng của Người cho anh chị em đồng bào của mình”.

Trong Sứ điệp gửi ĐC Nhơn, nhân dịp Khai mạc Năm Thánh, Đức Thánh Cha (ĐTC) Bênêđictô XVI cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự ‘hòa giải’. “Năm Thánh là một thời gian ân sủng, thuận lợi cho việc hoà giải với Thiên Chúa và anh em đồng loại. Trong ý hướng đó, chúng ta nên nhìn nhận những sai lỗi chúng ta đã phạm trong quá khứ và hiện tại đối với anh em đồng đạo và anh em đồng bào, và xin mọi người tha thứ”.

Thông Ä‘iệp về ‘hòa giải’ cÅ©ng được Đức Hồng Y (ĐHY) Roger Etchegaray nhấn mạnh trong bài Diá»…n văn trÆ°á»›c Thánh lá»… Khai mạc. “Hòa giải - đó là má»™t từ mà cả thế giá»›i này đều mong Æ°á»›c và hết sức cần thiết. Bởi thế giá»›i này Ä‘ang bị chia rẽ bởi biết bao vấn đề khác nhau. Ngày nay có sá»± khác biệt rất lá»›n giữa những con người khác nhau”. 

Đúng vậy, những gì đã và đang xảy ra đây đó trên thế chứng minh điều đó. Chỉ vì hận thù, hiềm khích, nghi kỵ, ghen tỵ, chỉ vì không dám can đảm thừa nhận sai phạm, thiếu sót hay sai lỗi của mình, bất ổn, xung đột và chiến tranh đã xảy ra.

Lịch sử cũng cho thấy rằng một xã hội, một dân tộc, một đất nước sẽ không có ổn định, sẽ không thể phát triển, giàu mạnh, sẽ không có hòa bình thực sự, nếu thiếu vắng sự hòa giải, hòa hợp.

Hiềm khích, hận thù và những hậu quả của chúng cũng không xa lạ gì với Việt Nam. Trong bài giảng của mình ĐC Linh đã thẳng thắn nêu rõ điều đó. “Đã đến lúc người Việt Nam phải thẳng thắn nhìn nhận rằng chúng ta đã làm khổ nhau quá nhiều vì bảo thủ chính kiến và thành kiến, vì độc tôn phe nhóm và tư lợi. Phải khép lại quá khứ tị hiềm, ngờ vực để thế hệ mai sau không quy trách thế hệ chúng ta. Hãy cùng nhau chia sẻ một giấc mơ chung về đất nước, quê hương, dân tộc, xã hội, để giới trẻ của chúng ta an lòng tin tưởng bước vào tương lai”.

Do đó, khiêm nhường nhận lỗi và xin được ‘hòa giải’ là một cử chỉ can đảm, rất ý nghĩa của Giáo Hội Việt Nam trong dịp Khai mạc Năm Thánh. ‘Hòa giải’ còn là một lời mời gọi mà ĐTC cũng như các Giám mục Việt Nam muốn gửi tới toàn thể Giáo Hội Việt Nam trong ngày Khai mạc Năm Thánh 2010.

Trong Diễn văn của mình ĐHY Etchegaray đã nhấn mạnh: “Các Giám mục của anh chị em đã can đảm và nhấn mạnh sự hòa giải, bởi vì nhờ đó chúng ta có thể nối tình huynh đệ của chúng ta đối với mọi anh chị em trong cùng một quốc gia”.

Không chỉ thế, với việc công khai và cùng nhau ‘tạ lỗi’ và xin ‘hòa giải’ với Chúa, với anh chị em đồng đạo, với đồng bào, với dân tộc trong ngày Khai mạc Năm Thánh, phải chăng ‘hòa giải’ cũng là thông điệp mà Giáo hội Việt Nam muốn chuyển tới mọi người Việt Nam, không phân biệt chính kiến, vị trí và tín ngưỡng tâm linh trong dịp lễ đặc biệt này.

Ước gì với việc cố gắng sống và bằng tâm tình Năm Thánh, tâm tình ‘hòa giải’, Giáo hội Việt Nam, đất nước Việt Nam sẽ trở thành một mái nhà chung như mong ước của ĐC Linh khi Ngài kết thúc bài giảng của mình. “Tắt một lời: mang trái tim Việt Nam, trên đất mẹ thân yêu hay ở bất kỳ đâu, người Việt Nam là anh em một nhà”.