"Lạy Chúa, chúng con không biết ăn nói!"
01.10.2009
|
Tiên tri Giêrêmia (Há»a phẩm của Michelangelo) |
Ngà y 23-6-2009, trong khuôn khổ cuá»™c Viếng má»™ hai thánh Tông Äồ Phêrô và Phaolô và yết kiến Äức Giáo Hoà ng, các Giám mục Việt Nam đã đến dâng thánh lá»… ở VÆ°Æ¡ng cung thánh Ä‘Æ°á»ng thánh Phaolô Ngoại thà nh vá»›i sá»± tham dá»± của cá»™ng Ä‘oà n dân Chúa Việt Nam tại Roma gồm phần lá»›n các linh mục và tu sÄ© Ä‘ang là m việc hoặc há»c táºp ở đây, và đoà n hà nh hÆ°Æ¡ng của giáo xứ Việt Nam tại Paris. Giảng lá»… là Äức cha Phaolô Bùi Văn Äá»c, Giám mục địa pháºn Mỹ Tho và Chủ tịch Ủy ban Giáo lý Äức tin của Há»™i đồng Giám mục. Äá» tà i của bà i giảng là Sứ vụ loan báo Tin Mừng của các Giám mục Việt Nam ngà y hôm nay. Äá» tà i nà y phù hợp vá»›i khung cảnh buổi lá»… diá»…n ra trong má»™t thánh Ä‘Æ°á»ng có ngôi má»™ của nhà Thừa Sai vÄ© đại nhất má»i thá»i là thánh Phaolô và trong dịp toà n thể Giáo Há»™i ká»· niệm 2000 năm sinh nháºt của ngà i. NhÆ°ng đây cÅ©ng là cÆ¡ há»™i hiếm có để các Giám mục, qua Äức cha giảng lá»…, chÃnh thức giãi bà y vá»›i cá»™ng đồng dân Chúa má»™t số tâm tình và suy nghÄ©.
Chắc chắn trong cá»™ng Ä‘oà n phụng vụ hôm đó, nhiá»u ngÆ°á»i đã “bị bất ngá»â€ và “vểnh tai†lên khi vị giảng thuyết Ä‘á»™t ngá»™t và o Ä‘á»: “Những lá»i nói đầu tiên của các Giám mục Việt Nam đến viếng má»™ các thánh Phêrô và Phaolô, dá»±a theo bà i sách Giêrêmia hôm nay, là những lá»i khiêm nhÆ°á»ng của tiên tri Giêrêmia thÆ°a vá»›i Thiên Chúa: “Lạy Chúa, chúng con đây còn quá trẻ, chúng con không biết ăn nói!â€. Câu mở đầu nà y có thể gây ra má»™t và i thắc mắc hợp lý nÆ¡i ngÆ°á»i nghe mà chắc hẳn Äức cha đã Ä‘oán biết, nhÆ°ng ngà i không dừng lại ở đó; ngà i chỉ mượn lá»i nhà tiên tri để chuyển qua Ä‘oạn sau liên quan tá»›i chuyện “ăn nói†của các Giám mục chúng ta. Có lẽ cách mở đầu nhÆ° thế cÅ©ng tạo ngay âm Ä‘iệu và bầu khà cho toà n bà i: đây sẽ không phải là má»™t bà i giảng mang tÃnh “huấn giáo†rõ nét –má»™t nhiệm vụ rất quan trá»ng của các Giám mục vốn được gá»i là “thầy dạy chân lýâ€â€“ mà (nhÆ° chúng ta sẽ thấy rõ hÆ¡n), là những lá»i chia sẻ, tâm sá»±, thầm thì giữa cha con, vá»›i đôi chút “phân trầnâ€. “Chúng tôi phải là m gì, nói gì? … Chúng tôi phải giữ gìn lá»i ăn tiếng nói. Chúng tôi chá»n thái Ä‘á»™ dè dặt tháºn trá»ng†và vì thế, “chúng tôi phải chịu Ä‘á»±ng những lá»i phê phán nặng ná», và nhiá»u khi rất bất công. Xin dà nh lại cho sá»± phán xét của Thiên Chúaâ€. NgÆ°á»i ngoà i cuá»™c sẽ tá»± há»i: Có chuyện gì váºy? Tại sao các Giám mục phải “phân bua†nhÆ° thế? “Chuyện nà y†liên quan thế nà o tá»›i sứ vụ rao giảng Tin Mừng? Tiên tri hay ngôn sứ là ngÆ°á»i được Thiên Chúa chá»n để công bố Lá»i của NgÆ°á»i cho dân; ông phải chú tâm nói Lá»i của Chúa và khi cần, giải thÃch Lá»i ấy cách trung thà nh, mạnh dạn, thẳng thắn. Lá»i Chúa có thể là lá»i an ủi, khuyến khÃch và phù hợp vá»›i chỠđợi của má»i ngÆ°á»i, nhÆ°ng lắm khi đó là lá»i phản kháng, cảnh cáo răn Ä‘e hay phán xét trÆ°á»›c tá»™i lá»—i của dân hay nhà cầm quyá»n. Những lần Ä‘á» cáºp tá»›i huấn quyá»n của Giáo Há»™i nói chung, hay nhiệm vụ rao giảng của hà ng Giám mục nói riêng, Äức Giáo Hoà ng Gioan-Phaolô II thÆ°á»ng hay viện dẫn lá»i sau đây của thánh Phaolô căn dặn môn đệ Timôthê: “Tôi tha thiết khuyên anh: hãy rao giảng lá»i Chúa, hãy lên tiếng lúc thuáºn tiện cÅ©ng nhÆ° lúc không thuáºn tiện; hãy biện bác, ngăm Ä‘e, khuyên nhủ, vá»›i tất cả lòng nhẫn nại và chủ tâm dạy dá»—. Tháºt váºy, sẽ đến thá»i ngÆ°á»i ta không còn chịu theo giáo lý là nh mạnh, nhÆ°ng theo những dục vá»ng của mình mà tìm kiếm hết thầy nà y đến thầy kia… Phần anh, hãy tháºn trá»ng trong má»i sá»±, hãy chịu Ä‘á»±ng Ä‘au khổ, là m công việc của ngÆ°á»i loan báo Tin Mừng và chu toà n chức vụ của anh†(2 Tm 4,1-3.5). Váºy mà , theo má»™t dÆ° luáºn ngà y cà ng mạnh mẽ và táo bạo hÆ¡n trong giá»›i Công giáo Việt Nam ở trong và nhất là ở ngoà i nÆ°á»›c, các Giám mục Việt Nam, trÆ°á»›c má»™t xã há»™i đầy dẫy tiêu cá»±c, ngay cả khi đối diện vá»›i những hà nh Ä‘á»™ng bất công sai trái của kẻ cầm quyá»n bị dÆ° luáºn mạnh mẽ lên án, -các ngà i thÆ°á»ng giữ thinh lặng, hoặc có lên tiếng thì cÅ©ng quá dè dặt, nhẹ nhà ng, tránh đụng chạm trá»±c tiếp, không tạo được áp lá»±c hay “ép-phê†nà o… Má»™t số ngÆ°á»i không dừng lại ở mức nháºn định mà còn nặng lá»i phê phán các ngà i là thế nà y thế ná». Tóm lại, theo há», các ngà i chÆ°a là m tròn nhiệm vụ, không thi hà nh hết chức năng tiên tri của mình trong khi rao giảng Tin Mừng. Quy chiếu vá» tình hình trên đây, Äức cha Phaolô tá»± nhìn nháºn rằng thái Ä‘á»™ dè dặt của các Giám mục là có tháºt, sá»± cẩn trá»ng của các ngà i trong lá»i ăn tiếng nói là có tháºt. NhÆ°ng đây là má»™t chá»n lá»±a có ý thức và tá»± do, và không phải dá»… dà ng. Không dá»… dà ng vì “tình hình thế giá»›i phức tạp (và ) vì những thế lá»±c giằng co chống đối nhau luôn muốn lôi kéo chúng tôi vá» phÃa há»â€. Những thế lá»±c nà o, Äức cha không nêu rõ danh tánh, nhÆ°ng cho biết đó là những thế lá»±c chÃnh trị: “Äể không là m công cụ cho má»™t thế lá»±c chÃnh trị nà o, chúng tôi phải giữ gìn lá»i ăn tiếng nóiâ€. Nếu không cẩn trá»ng thì sẽ bị lợi dụng hoặc bị công kÃch ngay. NhÆ°ng nếu chỉ có thế thì vẫn chỉ là khôn ngoan tầm thÆ°á»ng. Nếu nhÆ° sứ mạng đòi há»i, các Giám mục có dám chịu “trả giá†không? Äó má»›i là câu há»i quyết định. Vì thế Äức cha Phaolô nói tiếp: “Äiá»u quan trá»ng đối vá»›i chúng tôi là không ngừng đối diện vá»›i Chúa, lắng nghe Chúa, để cho Chúa thanh tẩy tâm hồn và môi miệng, nhÆ° Chúa đã giÆ¡ tay chạm và o miệng Giêrêmia và phán: ‘Äây Ta đặt lá»i Ta và o miệng ngÆ°Æ¡i’. Chúng tôi phải can đảm và mạnh dạn đón nháºn sứ mạng…†Nói cách khác, các Giám mục biết mình phải lo lắng để nháºn ra và công bố đúng lá»i của Chúa, thánh ý của Chúa, chân lý của Chúa khi cần thiết, chứ không phải báºn tâm là m vừa lòng ai hay tránh né sợ là m mất lòng ai cả. Các ngà i không sợ “trả giá†khi biết mình hà nh Ä‘á»™ng theo đúng nhiệm vụ được Chúa giao phó cho mình. Các Giám mục không có sứ vụ nà o khác ngoà i loan báo Tin Mừng. Cho dù trong Ä‘á»i sống cụ thể, lá»i nói việc là m của các ngà i có thể có má»™t tác Ä‘á»™ng chÃnh trị, nhÆ°ng các ngà i không được phép là m chÃnh trị. Äức cha giảng lá»… nhắc lại má»™t Ä‘iá»u không há» má»›i lạ: “Rõ rà ng sứ mạng của chúng tôi là má»™t “sứ vụ tôn giáoâ€, không phải là má»™t nhiệm vụ chÃnh trị, nhÆ° Chúa Giêsu đã khẳng định trÆ°á»›c mặt Philatô: ‘NÆ°á»›c Ta không thuá»™c vá» thế gian nà y’. [Bởi thế] nên chúng tôi không dá»±a và o thế lá»±c nà o cả, chỉ dá»±a và o Chúa, dá»±a và o Phêrô và Äấng kế vị Phêrô mà Chúa đã đặt là m đầu chúng tôiâ€. Theo tôi, những “bất đồng†giữa các ngà i và những ngÆ°á»i phê phán các ngà i, xét cho cùng, phần lá»›n Ä‘á»u phát sinh từ chá»— má»™t phÃa ra sức -(nói “ra sức†vì không phải dá»… dà ng)- đứng trên quan Ä‘iểm Tin Mừng và theo giáo huấn của Giáo Há»™i, phÃa kia bị chi phối bởi má»™t láºp trÆ°á»ng chÃnh trị minh nhiên hay mặc nhiên. NgÆ°á»i ta có quyá»n chá»n lá»±a láºp trÆ°á»ng chÃnh trị nà o há» muốn, nhÆ°ng không được “lôi cuốn†các Giám mục theo quan Ä‘iểm của mình, cÅ©ng không nên “đánh giá†các ngà i theo quan Ä‘iểm ấy. Sau những khẳng định mang tÃnh nguyên tắc nói trên, Äức cha Phaolô dà nh phần còn lại (chiếm gần 3/5 bà i giảng) để phác vẽ đôi nét vá» Ä‘Æ°á»ng lối rao giảng Tin Mừng của các Giám mục trong xã há»™i do Äảng Cá»™ng sản lãnh đạo hiện nay; và ở đây, ta lại thấy xuất hiện má»™t và i khác biệt hay tháºm chà bất đồng giữa chủ trÆ°Æ¡ng của HÄGM và cái nhìn của không Ãt ngÆ°á»i trong Giáo Há»™i. Từ ngà y lịch sá» 30-4-1975 cho đến táºn bây giá», má»™t số ngÆ°á»i vẫn không hết bi quan cho Ä‘á»i sống Giáo Há»™i trong chế Ä‘á»™ Cá»™ng sản và không tin rằng Giáo Há»™i có thể thá»±c sá»± loan báo Tin Mừng trong má»™t nÆ°á»›c cá»™ng sản, há» coi đó là điá»u ảo tưởng, vô vá»ng. Äối lại, Äức cha Phaolô khẳng định: các Giám mục chúng tôi vẫn vui tÆ°Æ¡i, lạc quan, tin tưởng, hăng say thi hà nh sứ mạng của mình, vì tin rằng trong Äức Kitô chết và phục sinh “Thiên Chúa Tình Yêu đã chiến thắng sá»± dữ, tá»™i ác và háºn thù, chiến thắng sá»± chết là kẻ thù lá»›n nhất của loà i ngÆ°á»iâ€, và xác tÃn rằng “Tin Mừng mở ra niá»m hy vá»ng cho tất cả thế giá»›i, tất cả má»i ngÆ°á»i, đặc biệt là những kẻ bé má»nâ€. Sứ mạng rao giảng Tin Mừng của Giáo Há»™i và do đó của các Giám mục má»i nÆ¡i, má»i thá»i nhắm tá»›i “má»i ngÆ°á»i không trừ má»™t aiâ€, vì không ai bị loại ra khá»i tình yêu cứu Ä‘á»™ của Chúa. Xã há»™i cá»™ng sản, con ngÆ°á»i cá»™ng sản rõ rà ng cÅ©ng là đối tượng của sứ vụ rao giảng của Giáo Há»™i, hỠ“cÅ©ng là má»™t trong những đối tượng mà Thiên Chúa muốn chinh phục bằng tình yêuâ€. Váºy cả ngÆ°á»i cá»™ng sản nữa, chúng ta phải yêu mến há»: “Chúng tôi không thể vừa căm ghét ngÆ°á»i khác, vừa rao giảng tin mừng Tình Yêu cho há», vì nhÆ° thế là tá»± mâu thuẫnâ€. Tôi nhá»› lại má»™t lá»i mà Äức cố TGM Nguyá»…n Văn Bình thÆ°á»ng nói vá»›i giá»›i tu sÄ©, linh mục nhÆ° má»™t Ä‘iệp khúc: Anh chị em hãy yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i cá»™ng sản cho dù há» có thể không thÆ°Æ¡ng ta đâu! Từ quan Ä‘iểm Tin Mừng –và chỉ từ quan Ä‘iểm đó– Äức Giám mục giáo pháºn Mỹ Tho gợi ý rằng được hiện diện và rao giảng trong xã há»™i Việt Nam cá»™ng sản cÅ©ng là má»™t ân huệ của Chúa vì “cách đây khoảng 50 năm, có rất nhiá»u ngÆ°á»i ao Æ°á»›c được hiện diện, được rao giảng Tình Yêu của Chúa Giêsu trong các nÆ°á»›c xã há»™i chủ nghÄ©a nhÆ° Liên Xô, các nÆ°á»›c Äông Âu, Trung Hoa lục địa mà không được mãn nguyệnâ€. Nếu coi việc rao giảng Tin Mừng nà y là ảo tưởng thì quên mất rằng “đối vá»›i Thiên Chúa má»i sá»± Ä‘á»u có thể đượcâ€. (Nếu muốn, Äức cha cÅ©ng đã có thể nêu lên rất nhiá»u những và dụ trong thá»±c tế lịch sá», ngay từ 75 đến nay: Có biết bao dá»± Ä‘oán bi quan, biết bao lá»i “tiên tri báo hoạ†–nói theo kiểu ÄGH Gioan XXIII hồi triệu táºp Công đồngVaticanô II– đã tá» ra sai lầm, và ngược lại có biết bao Ä‘iá»u tÃch cá»±c lẫn tiêu cá»±c không ai ngá» tá»›i lại đã là hiện thá»±c. Quả thá»±c, tÆ° tưởng của Thiên Chúa không phải là tÆ° tưởng của con ngÆ°á»i). NhÆ°ng nhà giảng thuyết chỉ viện dẫn sá»± kiện Äức Giáo Hoà ng Bênêđictô XVI đã viết thÆ° gởi cho Giáo Há»™i tại Trung Quốc, trong đó ngà i “đã biểu lá»™ ‘niá»m hy vá»ng lá»›n lao’ do tin và o Äức Kitô phục sinh†và “mạnh dạn nói vá»›i má»i ngÆ°á»i trong Giáo Há»™i, không phân biệt phe phái [nghÄ©a là Giáo Há»™i ‘hầm trú’ thiểu số và Giáo Há»™i “tá»± trị†chÃnh thức] kêu gá»i má»i ngÆ°á»i hãy hiệp nhất, hãy má»™t lòng má»™t ý loan báo Tin Mừng Chúa Kitôâ€. Rồi kết thúc bà i giảng, Äức cha cÅ©ng kêu gá»i: “Hãy mạnh dạn loan bao Chúa Kitô, đừng sợ, hãy mở toang má»i cánh cá»a cho Chúaâ€. Äể kết luáºn “Chúng con không biết ăn nóiâ€, đó là má»™t lá»i nhìn nháºn khiêm tốn và phải lẽ của các Giám mục thÆ°a lên trÆ°á»›c hết là vá»›i chÃnh Thiên Chúa, Äấng đã chá»n và giao phó sứ mạng rao giảng chân lý cứu Ä‘á»™ cho các ngà i. Sứ mạng đó vượt sức con ngÆ°á»i, và các Giám mục chỉ có thể hoà n thà nh vá»›i chÃnh sức mạnh của Chúa. Là m sao luôn luôn nói đúng Lá»i của Chúa, đó phải là báºn tâm ray rứt của má»i nhà Tiên tri chân chÃnh. Sẽ không có hy vá»ng truyá»n đạt đúng sứ Ä‘iệp Chúa muốn gởi đến, nếu không có má»™t sá»± dấn thân trá»n vẹn cho sứ mạng, má»™t sá»± gắn bó, má»™t sá»± thân máºt thâm sâu vá»›i Chúa. Cho dù hình thức rao truyá»n sứ Ä‘iệp là thế nà o Ä‘i nữa thì cái nhìn của nhà Ngôn sứ vá» Thiên Chúa phải thấm nháºp và o cách thức suy nghÄ© của ông đến Ä‘á»™ ông nhìn má»i sá»± theo quan Ä‘iểm của Chúa. Hiểu nhÆ° thế thì lá»i nhìn nháºn “Chúng con không biết ăn nói†cÅ©ng có thể được coi nhÆ° câu trả lá»i gián tiếp cho những ngÆ°á»i phê bình các Giám mục má»™t cách chân tình và vá»›i tinh thần trách nhiệm và tinh thần xây dá»±ng. TrÆ°á»›c đòi há»i lá»›n lao của nhiệm vụ rao giảng, chắc các Giám mục không dám tá»± phụ cho rằng mình rất “biết ăn nóiâ€, lúc nà o cÅ©ng biết phải nói gì và nói thế nà o theo đúng quan Ä‘iểm của Chúa và Giáo Há»™i. Nhất là trong má»™t nÆ°á»›c cá»™ng sản, luôn nhìn má»i sá»±, kể cả tôn giáo theo quan Ä‘iểm chÃnh trị. Sá»± tháºn trá»ng, nhÆ° Äức cha Phaolô đã nói, là rất cần thiết, vì lợi Ãch của Giáo Há»™i. NhÆ°ng tháºn trá»ng, cân nhắc có thể trở thà nh nhút nhát, do dá»± dẫn tá»›i thiếu sót trong trách nhiệm. Nếu hết má»i Kitô hữu Việt Nam Ä‘á»u có cùng má»™t mối quan tâm loan báo Tin Mừng hic et nunc (tại đây và lúc nà y đây) và biết lấy giáo lý Tin Mừng và giáo lý Há»™i Thánh là m tiêu chuẩn đánh giá, thì những lá»i phê bình, góp ý vá»›i hà ng Giáo phẩm sẽ có nhiá»u cÆ¡ may là đúng đắn và hữu Ãch, và Giáo Há»™i sẽ có thể dồn sức lá»±c và o má»™t nhiệm vụ căn bản duy nhất: Sống và rao giảng Tin Mừng, vốn là lý do tồn tại của Giáo Há»™i.
29/9/2009
Lm. Nguyễn Hồng Giáo OFM
|