Hôm thứ Hai 21 tháng Tám 2017, Toà thánh đã công bố Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô cho “Ngày thế giới người di dân và người tị nạn” lần thứ 104, sẽ được tổ chức vào ngày 14 tháng Giêng 2018 với chủ đề “Đón tiếp, bảo vệ, thăng tiến và hội nhập người di dân và người tị nạn”. Sứ điệp được Đức Thánh Cha ký ngày 15 tháng Tám 2017, ngày Lễ trọng mừng kính Đức Mẹ Lên Trời.

Đức Thánh Cha viết: “Trong suốt những năm đầu thi hành sứ vụ giáo hoàng, tôi đã nhiều lần bày tỏ mối quan tâm đặc biệt về tình trạng đáng buồn của nhiều người di dân và người tị nạn trốn chạy chiến tranh, khủng bố, thiên tai và đói nghèo. Tình trạng này chắc chắn là một ‘dấu chỉ của thời đại’, mà tôi cố gắng giải thích, nhờ sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần, kể từ chuyến viếng thăm Lampedusa vào ngày 8 tháng Bảy 2013. Khi thành lập bộ mới, Bộ Thăng tiến sự phát triển con người toàn diện, tôi muốn có một phân bộ đặc biệt –hiện nay do chính tôi đứng đầu– để nói lên mối quan tâm của Giáo hội đối với người nhập cư, người tị nạn và các nạn nhân của nạn buôn người”.

Đức Thánh Cha nói rằng đáp ứng nhu cầu của người tị nạn là một dịp để Phúc âm hoá: “Mỗi người khách lạ gõ cửa nhà chúng ta là một cơ hội để chúng ta gặp Chúa Giêsu Kitô, Đấng đồng hoá mình với những người khách lạ được tiếp đón hay bị từ chối trong mọi thời ... Đây là một trách nhiệm lớn lao mà Giáo hội muốn chia sẻ với tất cả các tín hữu và mọi người thiện chí, những người được kêu gọi đáp ứng những thách đố của thời đại di dân hiện nay với lòng quảng đại, sự nhanh nhẹn, khôn ngoan và nhìn xa trông rộng, tuỳ theo khả năng của mỗi người.

Đức Thánh Cha nhắc lại bốn yếu tố của một đáp ứng chung đối với nhu cầu của người nhập cư, mà ngài đã nêu ra trong Diễn văn tại Diễn đàn Quốc tế về Di cư và Hoà bình, ngày 21-02-2017. Đức Thánh Cha mô tả các yếu tố này bằng bốn động từ:

Đón tiếp: ... “trên hết, phải cung cấp nhiều lựa chọn hơn để người di dân và người tị nạn đến được các quốc gia tiếp nhận một cách an toàn và hợp pháp. Điều này đòi hỏi một dấn thân cụ thể để gia tăng và đơn giản hoá tiến trình cấp thị thực nhân đạo và đoàn tụ gia đình. Đồng thời, tôi hy vọng rằng nhiều quốc gia sẽ thông qua các chương trình tài trợ tư nhân và cộng đồng, và mở các hành lang nhân đạo cho những người tị nạn đặc biệt yếu thế. Hơn nữa, cũng nên cấp thị thực tạm thời đặc biệt cho những người trốn chạy các cuộc xung đột ở những nước láng giềng. Việc tuỳ tiện trục xuất tập thể những người nhập cư và người tị nạn không phải là giải pháp thích hợp, đặc biệt là khi người dân được đưa trở lại các quốc gia không có sự bảo đảm tôn trọng nhân phẩm và những quyền cơ bản của con người”. Đức Thánh Cha Phanxicô cũng nhắc lại rằng “nguyên tắc trung tâm của nhân vị”, mà vị tiền nhiệm của ngài là Đức nguyên giáo hoàng Bênêđictô XVI vẫn nhấn mạnh, “buộc chúng ta phải luôn đặt ưu tiên cho sự an toàn của cá nhân trước an ninh quốc gia”.

Bảo vệ: ... “có thể được hiểu là một loạt các bước nhằm bảo vệ quyền và phẩm giá của người di dân và người tị nạn, bất chấp tình trạng pháp lý của họ. Sự bảo vệ ấy bắt đầu ở quốc gia xuất phát và bao gồm việc cung cấp thông tin đáng tin cậy và được xác minh trước khi người ấy ra đi và việc cung cấp sự an toàn để tránh các hoạt động tuyển dụng bất hợp pháp. Điều này phải được tiến hành ở mức tối đa có thể tại quốc gia tiếp nhận, bảo đảm cho họ có đủ trợ giúp về mặt lãnh sự, có quyền luôn giữ lại các giấy tờ cá nhân, được mở một tài khoản ngân hàng cá nhân và một mức tối thiểu để sống”.

Thăng tiến: ... “đó là một nỗ lực kiên quyết để bảo đảm rằng tất cả những người di dân và người tị nạn – cũng như các cộng đồng đón tiếp họ – đều có quyền thể hiện tiềm năng của mình như những con người, trong mọi chiều kích làm thành nhân loại mà Đấng Sáng Tạo đã dự định. Trong những chiều kích ấy, chúng ta phải nhìn nhận giá trị đích thực của chiều kích tôn giáo, bảo đảm cho tất cả các ngoại kiều ở bất cứ quốc gia nào có quyền tự do tín ngưỡng và thực hành tôn giáo. Nhiều người di dân và người tị nạn có những khả năng phải được nhìn nhận và đánh giá một cách thích hợp”.

Hội nhập: ... liên quan đến các cơ hội phong phú hoá qua việc giao thoa văn hóa nhờ sự hiện diện của người di dân và người tị nạn. Hội nhập không phải là “đồng hóa”, đẩy người nhập cư đến chỗ xoá bỏ hay quên đi bản sắc văn hoá của họ. Nhưng, việc giao tiếp với người khác phải dẫn tới chỗ khám phá được ‘bí quyết’ của họ, cởi mở với họ để đón nhận các mặt đúng đắn của họ và như thế góp phần vào việc hiểu biết lẫn nhau nhiều hơn. Đây là một tiến trình lâu dài nhằm định hình xã hội và văn hoá, làm cho chúng ngày càng trở nên phản ánh những ơn huệ đa dạng mà Thiên Chúa ban tặng cho con người”.

Trong sứ điệp, Đức Thánh Cha cũng nhắc đến hành động của Liên hiệp quốc:

(Theo Zenit)
Minh Đức

(WHĐ, 22.08.2017)