DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Văn hóa - Văn minh
Người đăng
Thông điệp
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 10.07.2011 Tiêu đề: Văn hóa - Văn minh
Ngà y 29 tháng sáu hằng năm, Giáo Há»™i long trá»ng mừng Lá»… kÃnh hai thánh Tông Äồ Phêrô và Phaolô, Diá»…n Äà n Chúc Mừng Quan Thầy Bổn Mạng Äức Giám Mục Phaolô Nguyá»…n Thái Hợp OP Giáo Pháºn Vinh có lá»i nguyện : Nguyện xin hai Thánh Tông Äồ Phêrô và Phaolô cầu bầu Chúa ban cho Äức Cha tiếp tục sống vững mạnh cuá»™c Ä‘á»i nhân chứng cho:
- “Công lý và Hòa bình,
- Văn hóa sá»± sống và Văn minh tình thÆ°Æ¡ngâ€
Cụm từ “Văn Hóa Văn Minh†không dà nh riêng cho thà nh phần con ngÆ°á»i nà o, là trẻ con, là nông dân, là giáo dân…vân vân.
Xin giới thiệu bà i viết vỠ“Văn Hóa, Văn Minh†dưới đây của tác giả Lm. Stêphannô Huỳnh Trụ, Gp TpHCM, đã đăng trên báo Thánh Nhạc Ngà y Nay số 71 tháng 7/2011.
Văn hoá, văn minh .
1. Cầm trên tay bức “ThÆ° chung Háºu Äại Há»™i Dân Chúa 2010†của Há»™i Äồng Giám Mục Việt Nam gá»i toà n thể cá»™ng đồng Dân Chúa Việt Nam vừa má»›i được công bố hôm 01/05/2011, má»™t giáo lý viên vừa chỉ và o dòng chủ Ä‘á» của bức thÆ°: “Cùng nhau bồi đắp ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng và sá»± sống†vừa há»i tôi: “ThÆ°a cha, mấy cụm từ ‘văn minh tình thÆ°Æ¡ng và sá»± sống’, ‘văn hoá sá»± sống’ và ‘văn minh sá»± sống’ có đồng nghÄ©a vá»›i nhau không? Con nghe có cha nói tá»›i ‘văn hoá sá»± chết’ rồi ‘văn minh sá»± chết’ nữa, phải chăng ‘văn hoá’ đồng nghÄ©a vá»›i ‘văn minh’?â€
Tôi nghÄ©, hai câu há»i của giáo lý viên nà y cÅ©ng là dịp để chúng ta cùng nhau tìm hiểu rõ hÆ¡n ý nghÄ©a của hai thuáºt từ văn hoá và văn minh và các cụm từ vừa nói trên.
2. Văn hoá và văn minh.
2. 1. Nghĩa của các chữ văn, hoá và minh.
2. 1a. Văn: có 11 chữ Hán, æ–‡, 雯, ç´‹ (纹), 蚊, èŸ, èž¡, èž (é—»), é–¿, é–º (阌), å½£, 炆, ở đây là chữ文 (văn), nghÄ©a là dt. (1) Chữ viết: Chung đỉnh văn (chữ khắc trên đồ đồng cổ). (2) Ngôn ngữ: Anh văn; Hán văn; Việt văn. (3) Văn từ, hợp nhiá»u chữ lại thà nh bà i: Văn chÆ°Æ¡ng. (4) Cách diá»…n tả: Tình văn tịnh máºu (tÆ° tưởng và văn chÆ°Æ¡ng Ä‘á»u hay). (5) Cái dấu vết do đạo đức lá»… nhạc giáo hoá mà có vẻ đẹp đẽ rõ rệt: Văn minh. (6) Văn hoa, chỉ cốt bá» ngoà i cho đẹp, không chuá»™ng đến sá»± thá»±c: Phù văn. (7) Nhà văn Trung Hoa có hai lối viết: lối bình dân gá»i là bạch, và lối cao kỳ gá»i là văn (thứ nà y gồm cổ văn). (8) Chỉ có hình thức bên ngoà i: HÆ° văn. (9) Ngạch song láºp vá»›i võ: Văn quan. (10) Má»™t số hiện tượng thiên nhiên: Thiên văn; thuá»· văn. (11) Äồng tiá»n (cổ văn): Văn tiá»n (tiá»n cục). (12) Phiên âm Brunei: Văn lai. tt. (13) Dáng vẻ thanh tao: Văn nhân; văn nhã; văn hoả (lá»a dim dim). (14) Tao nhã: Ôn văn. (15) Có ăn há»c: Văn nhân. Ä‘t. (16) Che Ä‘áºy: Văn quá sức phi (che tá»™i và tô cho nhẹ các Ä‘iá»u lầm lỡ). (17) Xăm thông vá»›iç´‹: Văn thân (xăm mình).
2. 1b. Hoá: có 2 chữ, 化, 貨 (è´§) trÆ°á»ng hợp nà y là 化 (hoá), nghÄ©a là dt. (1) Dạy: Giáo hoá. (2) Táºp tục dân gian: Phong hoá. (3) Trá»i đất hay mệnh váºn: Tạo hoá. (4) Chế Ä‘á»™ lá»… nhạc: Văn minh tiÌ€nh thÆ°Æ¡ng vaÌ€ sÆ°Ì£ sôÌng. (5) NgÆ°á»i ăn xin: Khiếu hoá tá» (kẻ ăn xin). Ä‘t. (5) Tạo thà nh: Hoá công. (6) Thay đổi: Thiên biến vạn hoá (thay đổi rất nhiá»u). (7) Trá»i đất sinh thà nh vạn váºt: Hoá dục. (8) Nhà Pháºt xin bố thÃ: Hoá duyên. (9) Dùng tiá»n: Hoá phÃ. (10) Äốt ra tro: Hoả hoá. (11) Biến cải: Hoá hại vi lợi. (12) Tan biến: Hoá vi ô hữu (biến mất tÃch). (13) Giúp tiêu: Hoá thá»±c. (14) Giúp đổi: Hoá trang (phấn son,...); Hoá trang (bằng trang phục, diện mạo, đầu tóc,… - cải dạng). (15) Chết: Toạ hoá (nhà sÆ° chết ngồi).
Nghĩa Nôm: Hoá (cũng nói vá, là tiếng goá nói trại): chết chồng hoặc chết vợ: Ở hoá.
2. 1c. Minh: có 12 chữ, 明, é³´ (鸣), 盟, 冥, çž‘, 銘 (é“), 溟, æš, 茗, 螟, æ´º. nÆ¡i đây là chữ 明 (minh), nghÄ©a là dt. (1) Thị giác: Song mục thất minh (hai mắt bị mù). (2) Mắt sáng: Táng minh (mù mắt). (3) DÆ°Æ¡ng thế: U minh lưỡng cách (DÆ°Æ¡ng thế và âm phụ cách biệt). (4) Thần: Thần minh. (5) Tên triá»u đại: Nhà Minh. (6) Há» Minh. Ä‘t. (7) Sáng: Minh nguyệt. (8) Tinh sáng: NhÄ© thÃnh mục minh (tai nghe mắt thấy). (9) Rõ rà ng: Minh bạch; Minh nhất sáo, ám nhất sáo (việc úp mở). (10) Hiểu biết rõ: Bất minh chân tÆ°á»›ng (không rõ sá»± tháºt). (11) Tá» rõ: Phát minh tân lý (phát minh ra lẽ má»›i). (12) Thá»i gian tiếp theo: Minh niên (năm sau).
2. 2. Văn hoá là gì?
2. 2a. Từ nguyên: Thuáºt từ văn hoá (A, P: culture) dịch từ tiếng Latinh là cultura, bắt nguồn từ chữ cultus mà nghÄ©a gốc là gieo trồng, được dùng theo nghÄ©a gieo trồng ruá»™ng đất (cultus agri) và gieo trồng tinh thần (cultus animi), tức là sá»± giáo dục bồi dưỡng tâm hồn con ngÆ°á»i. [1]
- Äa số há»c giả Anh, Pháp thì cho rằng văn hoá và văn minh đồng nghÄ©a nhau, và cùng chỉ má»™t lối sống thanh lịch. Trong má»™t cuá»™c há»™i thảo vá» văn minh, văn hoá tại Salzburg từ 8–15/10/1961, gồm rất nhiá»u há»c giả trứ danh nhÆ° Sorokin, Toynbee, Spengler, Northrop v. v. ngÆ°á»i ta đã dùng hai thuáºt từ văn minh và văn hoá lẫn lá»™n nhau, đồng nghÄ©a vá»›i nhau. Sá» gia Anh, Toynbee giải thÃch rằng: có sá»± kiện nà y xảy ra là vì trong tiếng Äức, văn hoá có nghÄ©a là tiến bá»™ tinh thần; còn văn minh có nghÄ©a là tiến bá»™ váºt chất, còn trong tiếng Anh và tiếng Pháp thì không có sá»± phân biệt ấy, vì thế há» má»›i dùng thuáºt từ văn minh vá»›i hai nghÄ©a văn hoá lẫn văn minh [2].
- Ở Trung Quốc, thuáºt từ văn hoá má»›i có sau nà y [3], nhÆ°ng chữ văn đã có từ lâu và bao hà m má»i ý nghÄ©a của văn hoá. Há»c giả Trung Quốc, ông Trần Thế TÆ°Æ¡ng (陳世驤, 1912ï¼1971) viết: “Văn là tất cả những gì đẹp đẽ của nhân quần, là sá»± sáng tạo của tinh thần, có mục Ä‘Ãch kết hợp má»i phần tá» rá»i rạc vô nghÄ©a thà nh má»™t Ä‘oà n thể có tổ chức, đổi xung Ä‘á»™t thà nh hoà mục, đổi loạn thà nh trị, thá»±c hiện cái hay, cái đẹp†[4]. J. Laloup và J. Nélis cÅ©ng cho rằng: “Chữ ‘văn’ của Trung Quốc hà m ngụ tất cả công trình cải thiện con ngÆ°á»i. Nó bao quát văn chÆ°Æ¡ng, đạo giáo, triết há»c, nghệ thuáºt.Tóm lại, tất cả má»i thủ đắc trên bình diện tinh thần, ngược lại vá»›i chữ vÅ©, tượng trÆ°ng cho guồng máy hà nh chánh và quân sự†[5]. Trong Kinh ThÆ° [6], chữ văn hay văn giáo đã được dùng thay vì thuáºt từ văn hoáâ€. Theo bá»™ Từ Hải [7] thì văn hoá vốn là má»™t cách biểu thị chung của hai khái niệm văn trị và giáo hoá.
- Ở Việt Nam do ảnh hưởng Trung Quốc, nên chữ văn cÅ©ng đã có tá»± lâu Ä‘á»i. Trái lại, thuáºt từ văn hoá chắc chắn là má»™t thuáºt từ má»›i được thông dụng chÆ°a đầy 100 năm. Các tá»± vị, tá»± Ä‘iển Việt hay Pháp Việt, xuất bản trÆ°á»›c 1918 Ä‘á»u không có thuáºt từ nà y.
- Tóm lại thuáºt từ culture đã xuất hiện khoảng cuối thế ká»· 18, và thuáºt từ văn hoá khoảng đầu thế ká»· 20, nhÆ°ng chỉ được thông dụng ở bên Äông cÅ©ng nhÆ° ở bên Tây, sau đệ nhất thế chiến.
2. 2b. Äịnh nghÄ©a: Thuáºt từ văn hoá có ná»™i dung vừa phong phú vừa phức tạp, thay đổi tuỳ theo quan Ä‘iểm của từng tác giả. Do đó, có rất nhiá»u định nghÄ©a khác nhau vá» văn hoá [8], má»—i định nghÄ©a phản ánh má»™t cách nhìn nháºn và đánh giá khác nhau, không nhất thiết loại trừ nhau, mà trái lại còn bổ túc và phong phú hoá cho nhau. Sau khi UNESCO - trong Tuyên bố toà n cầu vá» tÃnh Ä‘a dạng văn hoá (năm 2002), Ä‘Æ°a ra má»™t định nghÄ©a chung vá» văn hoá, thuáºt từ nà y vá» căn bản đã được thống nhất.
Váºy văn hoá là gì? UNESCO định nghÄ©a: “Văn hoá nên được xem là táºp hợp các đặc trÆ°ng tinh thần, váºt chất, trà tuệ và cảm xúc riêng biệt của má»™t xã há»™i hay má»™t nhóm ngÆ°á»i trong xã há»™i, và ngoà i văn há»c và nghệ thuáºt, nó bao gồm lối sống, cách chung sống, hệ giá trị, truyá»n thống và đức tin†[9].
Trong định nghÄ©a nà y, chúng ta lÆ°u ý hai Ä‘iểm: (1) vì là định nghÄ©a trong má»™t tuyên bố toà n cầu, nên nó nhấn mạnh tÃnh riêng biệt trong văn hoá của má»™t xã há»™i hay má»™t nhóm ngÆ°á»i trong xã há»™i. (2) Quan trá»ng hÆ¡n, nó Ä‘Æ°a ra khái niệm văn hoá theo 4 mức Ä‘á»™ khác nhau:
- Ở mức Ä‘Æ¡n giản nhất, văn hoá được xem là văn há»c và nghệ thuáºt, tức là bao gồm các bá»™ môn: ca, nhạc, vÅ©, há»™i hoạ, Ä‘iêu khắc, kiến trúc, kịch trÆ°á»ng, Ä‘iện ảnh,... Và dụ khi ta nói: Trung tâm văn hoá, nhà văn hoá, công tác văn hoá, tác phẩm văn hoá, đêm văn hoá, trình diá»…n văn hoá, triển lãm văn hoá.
- Ở mức Ä‘á»™ cao hÆ¡n, văn hoá còn được xem là lối sống và cách chung sống, tức là những sinh hoạt của con ngÆ°á»i trong lãnh vá»±c xã há»™i: ẩm thá»±c, trang phục, ngôn ngữ giao tiếp, phong tục, táºp quán ứng xá»,…). Và dụ: Sống có văn hoá, ăn nói thiếu văn hoá, phát triển văn hoá.
- Ở mức Ä‘á»™ phức tạp hÆ¡n, đó là hệ thống các giá trị tinh thần, đạo đức, truyá»n thống, đức tin, tức là những sinh hoạt của con ngÆ°á»i trong lãnh vá»±c tinh thần. Äó là những công trình giáo hoá của con ngÆ°á»i (hoá, cultus: trau giồi tâm hồn, dạy dá»—, mở mang, khai hoá), những tri thức, há»c thuyết, triết thuyết, giáo lý Ä‘Æ°a dẫn suy tÆ° của con ngÆ°á»i lên má»™t bình diện cao hÆ¡n Ä‘á»i sống váºt chất hà ng ngà y, những tìm tòi và tin tưởng có tÃnh cách tâm linh, hay nói nôm na là những niá»m tin tôn giáo, những tin tưởng vá» những gì xảy ra trong cõi vô hình, có khả năng chi phối ngay trong và sau cuá»™c Ä‘á»i hiện tại. Trong nghÄ©a nà y, văn hoá khác biệt vá»›i những tiến bá»™ vá» váºt chất được gá»i là văn minh. (Văn hoá gồm nghệ thuáºt, đạo đức, luân lý, tôn giáo nâng con ngÆ°á»i lên trong lãnh vá»±c tinh thần; Văn minh là những tiến bá»™ vá» kỹ thuáºt nhằm cải thiện Ä‘á»i sống váºt chất của con ngÆ°á»i). Và dụ: Há»c văn hoá, trình Ä‘á»™ văn hoá.
- Ở mức phức tạp nhất và do đó phổ quát nhất, văn hoá được xem là tổng thể các đặc trÆ°ng tinh thần, váºt chất, trà tuệ và cảm xúc của má»™t xã há»™i,... Trong nghÄ©a nà y, văn hoá bao gồm cả văn minh, vì văn hoá (hay văn minh) chÃnh là sá»± tiến bá»™ của con ngÆ°á»i cả vá» phÆ°Æ¡ng diện tinh thần lẫn váºt chất hầu là m cho Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i được hạnh phúc hÆ¡n, phong phú hÆ¡n. Hay nói cách khác là tiến gần tá»›i chân, thiện, mỹ hÆ¡n. Và dụ: Di sản văn hoá thế giá»›i, ná»n văn hoá phÆ°Æ¡ng Tây, ná»n văn hoá cổ.
2. 3. Văn minh là gì?
2.3a. Từ nguyên: Thuáºt từ văn minh (A: civilization, P: civilisation) xuất phát từ tiếng Latin civilis, là tÄ©nh từ của danh từ civis, có nghÄ©a là “ngÆ°á»i thà nh phố†[10], tức má»™t ngÆ°á»i sống ở thà nh phố và chịu sá»± quản lý của pháp luáºt tại thà nh phố. Vá» cÆ¡ bản đó là mô hình của cuá»™c sống ở Rôma và các thà nh phố lá»›n khác, trái ngược vá»›i cuá»™c sống ở nÆ¡i khác trong nÆ°á»›c, cuá»™c sống thà nh phố được coi là phát triển hÆ¡n, hoà n hảo hÆ¡n. Äó là lý do Tom Standage [11] xem thuáºt ngữ văn minh chỉ Ä‘Æ¡n giản mang nghÄ©a “sống tại thà nh phốâ€, và danh từ civilitas (đô thị) dịch nghÄ©a của chữ politeia (πολιτεια) trong tiếng Hi Lạp.
2. 3b. Äịnh nghÄ©a: CÅ©ng nhÆ° khái niệm vá» văn hoá, khái niệm vá» văn minh cÅ©ng chÆ°a được thống nhất giữa các tác giả, há»c giả các nÆ°á»›c. Có hai cách hiểu thÆ°á»ng thấy vá» văn minh: (1) Xem văn minh đồng nhất vá»›i văn hoá, nhÆ° Olivier de La Brosse, Antonin-Marie Henry và Philippe Rouillard [12] hay Tá»± Äiển Hà n Lâm Viện Pháp [13]; (2) Xem văn minh là má»™t ná»n văn hoá phát triển cao. Nói cách khác, văn minh là văn hoá của má»™t xã há»™i phức tạp, là xã há»™i bắt đầu sinh sống bằng nông nghiệp và có sá»± định cÆ° tại thà nh phố, nhÆ° Từ Äiển Bách Khoa Việt Nam [14], Từ Äiển của Viện Ngôn Ngữ Há»c Việt Nam [15], hay Webster's Online Dictionary [16]. Chúng tôi nghiêng vá» cách hiểu thứ hai. Vì quan niệm văn hoá và văn minh (trong tiếng Việt) có nhiá»u yếu tố khác biệt hÆ¡n là tÆ°Æ¡ng đồng.
3. Tim hiá»u hai thuáºt từ nà y.
3. 1. Văn hoá và văn minh giống nhau?
NgÆ°á»i ta đã tranh luáºn rất nhiá»u vá» phạm vi văn hoá vá»›i văn minh: Äa số há»c giả Anh, Pháp thì cho rằng văn hoá, văn minh đồng nghÄ©a nhau, và cùng chỉ má»™t lá» lối sống thanh lịch, trong khi đó số đông các há»c giả Äức, Mỹ thì cho rằng văn hoá, văn minh không đồng nghÄ©a, vì văn hoá thuá»™c phạm vi tinh thần; văn minh thuá»™c phạm vi váºt chất. NgÆ°á»i à Äông thÆ°á»ng có quan niệm rằng văn hoá cao, văn minh thấp, trái lại theo ý kiến của Ãt nhiá»u nhà nhân chủng há»c thì văn hoá thấp, văn minh cao; và má»™t số nhà nhân chủng há»c thì cho rằng văn minh là má»™t phần của văn hoá, còn I. Olague thì quan niệm rằng văn hoá là phân bá»™ của văn minh [17].
Chúng tôi nghÄ© rằng văn hoá và văn minh Ä‘á»u là những giá trị váºt chất và tinh thần do loà i ngÆ°á»i sáng tạo ra trong tiến trình lịch sá». Cả hai có liên quan tá»›i các lÄ©nh vá»±c khác nhau của Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i - nông thôn (cultus) và thà nh thị (civilis) - cả hai Ä‘á»u mang dấu ấn của con ngÆ°á»i đối vá»›i môi trÆ°á»ng của mình trong ná»— lá»±c là m cho cuá»™c sống của con ngÆ°á»i nhân bản hÆ¡n, nhằm tinh luyện con ngÆ°á»i, để biến cái dở thà nh cái hay, cái xấu thà nh cái tốt, cái tầm thÆ°á»ng thà nh cái cao đại.
3. 2. Văn hoá và văn minh khác nhau?
Theo các chuyên gia vá» La ngữ, hai thuáºt từ văn hoá (cultura) và văn minh (civilitas) tÆ°Æ¡ng tá»±, không đông nghÄ©a. Má»™t số ná»n văn hoá do không hoà n hảo hoặc mất cân bằng đã không thể được coi là văn minh. Và dụ: Nếu má»™t ná»n văn hoá Ä‘á» cao bạo lá»±c, ca ngợi đấu tranh giai cấp, hạ giá trẻ sÆ¡ sinh và phụ nữ, trà n ngáºp bởi thuyết bất khả tri, thì ná»n văn hoá đó không đáng gá»i là ná»n văn minh. Và nhÆ° cha Hervé Carrier, má»™t chuyên gia của Dòng Tên đã nói: "Văn minh là văn hoá, nhÆ°ng không phải tất cả các ná»n văn hoá Ä‘á»u là ná»n văn minh" [18].
Trái lại, má»™t bá»™ tá»™c du mục nhá» có thể được đánh giá không có văn minh, nhÆ°ng nó chắc chắn sẽ được đánh giá là có văn hoá (theo định nghÄ©a là "nghệ thuáºt, phong tục, thói quen, niá»m tin, hà nh vi và lối sống ").
(Còn tiếp)
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 16.07.2011 Tiêu đề:
...Trái lại, má»™t bá»™ tá»™c du mục nhá» có thể được đánh giá không có văn minh, nhÆ°ng nó chắc chắn sẽ được đánh giá là có văn hoá (theo định nghÄ©a là "nghệ thuáºt, phong tục, thói quen, niá»m tin, hà nh vi và lối sống ").
Vì thế, mặc dù biết đây là má»™t vấn Ä‘á» phức tạp vì có rất nhiá»u quan niệm khác nhau vá» sá»± phân biệt nà y, giống hay khác nhau giữa văn hoá và văn minh tuỳ theo ở ná»™i dung của hai khái niệm mà chúng ta gán cho nó, ở má»™t khÃa cạnh nà o đó, chúng tôi thá» phân biệt văn hoá vá»›i văn minh
[21]
4. "Văn hoá sự sống" và "văn hoá sự chết".
4. 1. "Văn hoá sự sống" và "văn hoá sự chết" là gì?
Các văn kiện của Giáo Há»™i luôn Ä‘á» cao chiá»u kÃch lịch sá» và xã há»™i của văn hoá: chÃnh con ngÆ°á»i tạo nên văn hoá của má»—i xã há»™i riêng biệt [22]. Quan Ä‘iểm nà y được đức Gioan Phaolô II trình bà y má»™t cách hết sức rõ nét trong bà i diá»…n văn lịch sá» Ä‘á»c tại trụ sở UNESCO: “Văn hoá là má»™t cách thế riêng biệt để hiện hữu và để là m ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i luôn sống trong má»™t ná»n văn hoá. Äây là ná»n văn hoá riêng biệt của má»—i ngÆ°á»i, nhÆ°ng đồng thá»i nó lại tạo nên má»™t mối dây liên hệ đặc biệt giữa ngÆ°á»i vá»›i nhau, xác định tÃnh chất liên nhân vị và xã há»™i của cuá»™c sống nhân loại†[23].
4. 1a. Văn hoá sự sống:
"Văn hoá sá»± sống" (Culture of Life) là cụm từ thÆ°á»ng được sá» dụng trong các cuá»™c thảo luáºn vá» thần há»c luân lý, đặc biệt trong giá»›i Công Giáo. Cụm từ nà y dùng diá»…n tả má»™t chân lý thần há»c, đó là sá»± sống của con ngÆ°á»i - trong má»i giai Ä‘oạn từ lúc thụ thai cho đến lúc chết tá»± nhiên - là thánh thiêng. Mặc dù theo thá»i gian đã có nhiá»u tác giả sá» dụng, nhÆ°ng chÃnh Chân Phúc Giáo Tông Gioan Phaolô II, ngÆ°á»i đã sá» dụng cụm từ nà y lần đầu trong Äại Há»™i Giá»›i Trẻ tại Denver (Hoa Kỳ, 1993) mà ngà y nay nó đã trở nên má»™t diá»…n ngữ phổ biến. Phát biểu vá»›i các nhà báo tại sân bay quốc tế Stapleton gần Denver, Colorado, Äức Giáo Tông đã lên án việc phá thai và trợ tá», ngà i nói: “Văn hoá sá»± sống là tôn trá»ng thiên nhiên và bảo vệ công trình sáng tạo của Thiên Chúa. Äặc biệt, nó có nghÄ©a là tôn trá»ng sá»± sống con ngÆ°á»i từ giây phút đầu tiên của việc thụ thai cho đến khi kết thúc bằng cái chết tá»± nhiên của nó" [24]. Ngà i đã nhắc lại chủ Ä‘á» nà y và o tháng 4 năm 1995 trong Thông Ä‘iệp Tin Mừng Sá»± Sống (Evangelium Vitae) [25]. Cụm từ "văn hoá sá»± sống" theo giáo huấn của Chân Phúc Gioan Phaolô II bao gồm: Việc chống lại các hoạt Ä‘á»™ng phá hoại sá»± sống con ngÆ°á»i: Việc phá thai, ngừa thai, triệt sản, sát nhân, tá»± tá», trợ tá», án tá» hình, nghiên cứu tế bà o gốc hoặc phôi thai ngÆ°á»i, nhân bản vô tÃnh, chiến tranh phi nghÄ©a, bạo hà nh, tá»± đại và Ãch ká»·; đồng thá»i khuyến khÃch tình yêu khiết tịnh, trung tÃn và đức hạnh, Ä‘á»i sống hôn nhân gia đình và bổn pháºn là m cha, là m mẹ, (cổ vÅ© việc hiến ná»™i tạng).
Tóm lại: Văn hoá sá»± sống là má»™t ná»n văn hoá trong đó ngÆ°á»i ta tôn trá»ng sá»± sống của con ngÆ°á»i trong má»i chiá»u kÃch: thân xác, tâm lý, xã há»™i, tâm linh, tinh thần, vÄ©nh cá»u... vì sá»± sống là má»™t quà tặng của Thiên Chúa và do đó sá»± sống có má»™t ý nghÄ©a linh thánh.
4. 1b. Văn hoá sự chết:
Äối láºp vá»›i ná»n văn hoá sá»± sống là "văn hoá sá»± chết" (Culture of Death) [26], tức là ná»n văn hoá (nôm na là "lối sống"):
- Bị ảnh hưởng bởi chủ nghÄ©a tục hoá, duy hưởng thụ và duy khoái lạc khiến ngÆ°á»i ta ủng há»™ những cách ăn ở nghịch lại sá»± sống và phẩm giá con ngÆ°á»i nhÆ° cho phép "sống chung, sống thá»", đồng tÃnh, ly dị, phá thai,... không mà ng đến các giá trị đạo đức nữa.
- Bị thao túng bởi não trạng duy váºt, thá»±c dụng và vị lợi khiến ngÆ°á»i ta đánh mất tình liên Ä‘á»›i, tổ chức xã há»™i dá»±a trên những tiêu chuẩn của hiệu năng sản xuất, theo đó những ngÆ°á»i già , bệnh táºt và những ai bất tà i bất lá»±c không thể phục hồi là những gánh nặng không thể chịu ná»—i, sẽ bị tÆ°á»›c quyá»n sống và được "chết êm dịu" ! [27]
Tóm lại: Văn hoá sá»± chết là ná»n văn hoá vắng bóng ý thức vá» Thiên Chúa - Äấng ban sá»± sống và cứu Ä‘á»™, và vắng bóng ý thức vá» con ngÆ°á»i - phẩm giá và sá»± sống của con ngÆ°á»i, "Ä‘i tá»›i chá»— phát minh và củng cố nhiá»u 'cÆ¡ chế tá»™i lá»—i' thá»±c sá»± chống lại sá»± sống" (EV 24). [28]
Nháºn xét:
Thá»±c ra, giáo huấn vá» hai "ná»n văn hoá" nà y ngoà i ná»n tảng Thánh Kinh thì má»™t trong những nguồn có thể là Didache[29]. Trong đó, có những dòng nà y: "Có hai con Ä‘Æ°á»ng: Má»™t là đưá»ng sống, hai là đưá»ng chết. Cả hai khác nhau má»™t trá»i má»™t vá»±c! Äây là con Ä‘Æ°á»ng sống: Hãy kÃnh mến Thiên Chúa là Chúa Tạo Thà nh anh chị em, hãy yêu mến tha nhân nhÆ° chÃnh mình,... hãy hãm dẹp những Æ°á»›c muốn xác thịt,... NgÆ°Æ¡i chá»› giết ngÆ°á»i, chá»› ngoại tình,... đừng phá thai hay giết con trẻ má»›i sinh,... Äà ng khác, đây là con Ä‘Æ°á»ng chết: là con Ä‘Æ°á»ng dữ, đầy nguyá»n rủa, sát nhân, dâm ô, ngoại tình, Æ°á»›c muốn Ä‘á»™c ác, thông dâm, trá»™m cÆ°á»›p,... thiếu lòng kÃnh sợ Chúa... không biết gì vá» phần thưởng công chÃnh,... yêu thÃch cái hÆ° không,... Há» không nháºn ra Äấng Tạo Thà nh há», há» giết con trẻ, là m hÆ° há»ng hình ảnh Thiên Chúa,... "
(Còn tiếp)
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 16.07.2011 Tiêu đề:
,... đây là con Ä‘Æ°á»ng chết: là con Ä‘Æ°á»ng dữ, đầy nguyá»n rủa, sát nhân, dâm ô, ngoại tình, Æ°á»›c muốn Ä‘á»™c ác, thông dâm, trá»™m cÆ°á»›p,... thiếu lòng kÃnh sợ Chúa... không biết gì vá» phần thưởng công chÃnh,... yêu thÃch cái hÆ° không,... Há» không nháºn ra Äấng Tạo Thà nh há», há» giết con trẻ, là m hÆ° há»ng hình ảnh Thiên Chúa,... "
4. 2 "Văn minh tình thương" là gì?
Äức Giáo Tông Phaolô VI - ngÆ°á»i đầu tiên đã sá» dụng cụm từ “ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng†khi nói đến ná»n văn minh Kitô Giáo và o năm 1977 [30]. Sau ngà i, Chân Phúc Giáo Tông Gioan Phaolô II, đã mạnh mẽ Ä‘Æ°a nó lên hà ng đầu nhÆ° má»™t nhà tiá»n phong so vá»›i khái niệm "văn hoá sá»± sống" [31].
Nhiá»u ngÆ°á»i thÆ°á»ng nghÄ© rằng văn minh là những thà nh tÃch trên các lãnh vá»±c nghệ thuáºt, văn há»c, tráºt tá»± chÃnh trị. NhÆ°ng Äức Gioan Phaolô II cho rằng gia đình má»›i là ná»n tảng đầu tiên của ná»n văn minh theo quan niệm của Kitô Giáo.
Äối diện vá»›i ná»n văn hoá tiêu thụ, Ãch ká»·, bạo Ä‘á»™ng và chết chóc hiện nay, Giáo Há»™i đã kêu gá»i xây dá»±ng má»™t “ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng†[32]. Giáo huấn xã há»™i của Há»™i Thánh Ä‘á» nghị lấy tình thÆ°Æ¡ng là m nguyên tắc, tiêu chuẩn và định hÆ°á»›ng cho xã há»™i má»›i. Tình thÆ°Æ¡ng nà y có thể gá»i là “bác ái xã há»™i†[33] hay “bác ái chÃnh trị†[34] và phải bao trùm toà n thể nhân loại. ChÃnh “tình yêu xã há»™i†nà y là phản Ä‘á» của Ãch ká»· chủ nghÄ©a và cá nhân chủ nghÄ©a, mặc dù không muốn tuyệt đối hoá Ä‘á»i sống xã há»™i,...
Nói Ä‘Æ¡n giản, "ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng" táºp trung và o các giá trị xã há»™i Công Giáo, những gì giúp chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i lân cáºn của mình. Äặc biệt là giáo dân, chúng ta được má»i gá»i để là m việc các trần thế. Chúng ta được má»i gá»i để thay đổi xã há»™i bằng cách nâng cao Ä‘á»i sống gia đình và chu toà n bổn pháºn sinh nhai của chÃnh mình. Chúng ta được má»i gá»i để là m chứng cho đức tin. Tất cả má»i thứ chúng ta có Ä‘á»u do Chúa ban cho. Má»—i tà i năng được ban tặng nhÆ° má»™t món quà . Má»—i thá»i Ä‘iểm là má»™t cÆ¡ há»™i, là dịp để thông truyá»n tình thÆ°Æ¡ng,... Vá» cÆ¡ bản, cách duy nhất mà chúng ta có thể thể hiện tình yêu của mình dà nh cho Chúa cách tá»± nhiên nhất là bằng sá»± phục vụ Thiên Chúa qua con ngÆ°á»i. [35]
Tất nhiên là không thể xây dá»±ng má»™t xã há»™i nhân bản mà không có công lý. NhÆ°ng chẳng bao giá» ngÆ°á»i ta có thể giải quyết má»i vấn Ä‘á» của cuá»™c sống nếu chỉ dá»±a và o công lý mà thôi. ÄTC Gioan Phaolô II từng nói: "Tôi cảm thấy cần thiết phải lặp lại rằng: Äể thiết láºp hoà bình thá»±c sá»± trên thế giá»›i, công lý phải được thá»±c thi trong đức mến viên mãn. Chắc chắn pháp luáºt là con Ä‘Æ°á»ng đầu tiên dẫn đến hoà bình, và má»i ngÆ°á»i cần phải được dạy để tôn trá»ng pháp luáºt. Tuy nhiên, ngÆ°á»i ta không thể Ä‘i hết con Ä‘Æ°á»ng nà y trừ khi công lý được bổ túc bởi tình thÆ°Æ¡ng. Công lý và tình thÆ°Æ¡ng đôi khi xuất hiện trong các thế đối nghịch. NhÆ°ng thá»±c ra chúng chỉ là hai mặt của má»™t thá»±c tại duy nhất, hai chiá»u kÃch của cuá»™c sống con ngÆ°á»i cần phải được tÃch hợp há»— tÆ°Æ¡ng. Kinh nghiệm lịch sá» cho thấy: Công lý thÆ°á»ng không thể tránh khá»i lòng háºn thù, ganh ghét và kể cả bạo tà n. Tá»± nó, công lý là không đủ. Tháºt váºy, tháºm chà nó có thể phản bá»™i chÃnh nó, trừ khi nó được khai mở cho rằng sức mạnh sâu sắc hÆ¡n đó là tình thÆ°Æ¡ng".
Chúng ta chỉ có thể là m cho xã há»™i nhân bản hÆ¡n khi tình thÆ°Æ¡ng trở thà nh chuẩn má»±c cho Ä‘á»i sống xã há»™i. Thông Ä‘iệp “Thiên Chúa già u lòng thÆ°Æ¡ng xót†đưa ra má»™t so sánh sâu sắc nhÆ° sau: Nếu công lý “tá»± thân thÃch hợp vá»›i vai trò ‘trá»ng tà i’ giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i để phân phối của cải má»™t cách công bằng, thì trái lại, tình thÆ°Æ¡ng và chỉ duy tình thÆ°Æ¡ng - bao gồm cả lòng từ tâm mà chúng ta gá»i là ‘lòng thÆ°Æ¡ng xót’, má»›i có thể là m cho con ngÆ°á»i trở nên chÃnh mình†[36]
5. Kết luáºn.
Văn hoá và văn minh không đồng nghĩa với nhau.
Các cụm từ “Văn minh tình thÆ°Æ¡ng†(Civilization of Love), “Văn hoá sá»± sống†(Culture of Life) và “Văn hoá sá»± chết†là những diá»…n ngữ đã được Chân Phúc Giáo Tông Gioan Phaolô II sá» dụng để trình bà y há»c thuyết xã há»™i cÅ©ng nhÆ° các giáo huấn vỠđạo đức Công Giáo. Các văn kiện huấn quyá»n Há»™i Thánh cÅ©ng đã sá» dụng đúng những diá»…n ngữ nà y.
Vì váºy, việc thay đổi cấu trúc có thể là m giảm thế giá cÅ©ng nhÆ° tác dụng truyá»n bá, giáo dục của các diá»…n ngữ mà huấn quyá»n đã chủ ý sá» dụng. Cụ thể, chúng ta nên lÆ°u ý tránh sá» dụng các kiểu nói nhÆ°: “Văn hoá tình thÆ°Æ¡ng†(Culture of Love) hay “Văn minh sá»± chết†(Civilization of Death).
HẾT
(Nguồn tư liệu : Báo Thánh Nhạc Ngà y Nay só 71 tháng 7 năm 2011)
------------------------------------------------------------ --------------------
[/b]GHI CHÚ :[b]
[1] Má»™t nhóm giáo sÆ°, TỪ ÄIỂN LA-VIỆT-PHÃP, Ra KhÆ¡i, Sà i Gòn, 1960: Cultus (m): (1) Sá»± là m ruá»™ng, trồng trá»t (culture). (2) Giáo dục (éducation). (3) Sá»± thá» phụng thần minh (culte aux dieux). (4) Sá»± tôn kÃnh (égards). (5) Cách ăn mặc thá»i trang (vêtement, parure). (6) Văn minh, phong tục, cách ăn ở (civilisation, moeurs, manière de vivre).
[2] Anderle, O.F., (Ed.), THE PROBLEMS OF CIVILIZATIONS. REPORT OF THE FIRST SYNOPSIS CONFERENCE OF THE S.I.E.C.C. SALZBURG, 8-15 OCTOBER, 1961, pp. 5, 50-51: “If we begin now with the rather trite and important point of terminology: the German language has the rather useful distinction, which the English language does not have, I think, between «Hochkultur» and «Civilisation». If I am right, in German, «Zivilisation» has rather a depreciatory sense, meaning the mere material apparatus of «Kultur», and Spengler has given it a rather technical meaning of the later stage of one of these life - histories of a culture - the stage in which the culture is in decay. In French or English, we have not the words to make this distinction, so when, we say «civilisation», we mean a «HochKultur», including the later stages in which a «HochKultur» is in decay, as well as the earlier stages, in which it is in growthâ€. (http://nhantu.net/BienKhaoTongQuat/VanHoaLaGi.htm).
[3] Bằng chứng là trong DICTIONNAIRE CHINOIS-FRANÇAIS, của Séraphin Couvreur, Ho Kien Fou, Nxb. Mission catholique, xuất bản tại Trung Quốc năm 1890, ta chÆ°a thấy có thuáºt từ văn hoá.
[4] L’ORIGINALITÉ DES CULTURES, Unesco, 1953, p. 43.
[5] J. Laloup et J. Nélis, CULTURE ET CIVILISATION, Paris, 1957, p. 80.
[6] KINH THƯ, thiên VÅ© Cống hạ, 35: “Tam bách lý quỹ văn giáo: Trong vòng ba trăm dặm phải thi hà nh việc truyá»n bá văn hoá và giáo dụcâ€. Thiên Äại VÅ© Mô, 21: “Äế nãi đản phu văn đức: Vua Thuấn bèn ban ra các văn hoá và đức giáo khắp má»i nÆ¡iâ€.
[7] Xem lại: Nhiá»u tác giả, TỪ HẢI (Äà i Loan), nxb. Trung Hoa, Äà i Loan, 1972. Hạ Chinh Dân (chủ biên), TỪ HẢI (Trung Quốc), nxb. Thượng Hải, Thượng Hải, 2002 (bản năm 1989).(Wikipedia).
[8] Từ 1952, A. Kroeber và C. Kluckhohn, hai nhà nhân loại há»c Mỹ, đã từng thống kê có tá»›i 164 định nghÄ©a khác nhau vá» văn hoá trong các công trình nổi tiếng thế giá»›i (Kluckhohn, Clyde & Kroeber, Alfred L., CULTURE: A CRITICAL REVIEW OF CONCEPTS AND DEFINITIONS, Mass: The Museum, Cambridge, 1952). Vá»›i sá»± phát triển của xã há»™i nói chung và văn hoá há»c nói riêng, quan niệm vá» văn hoá cà ng gia tăng và phong phú hÆ¡n. Các chuyên viên Æ°á»›c lượng có hà ng ngà n ý nghÄ©a khác nhau vá» văn hoá.
[9] UNESCO, UNIVERSAL DECLARATION ON CULTURAL DIVERSITY, 2002: “Culture should be regarded as the set of distinctive spiritual, material, intellectual and emotional features of society or a social group, and that it encompasses, in addition to art and literature, lifestyles, ways of living together, value systems, traditions and beliefsâ€. (http://www.unesco.org/education/imld_2002/unversal_decla.shtml).
[10 ] Julien Thiriet, DICTIONARIUM LATINO-ANNAMITICUM, S.: Ex Typo Mission, 1868. p. 46.
[11] Tom Standage, A History of the World in 6 Glasses, Walker & Company, 2005, p. 25.
[12] Olivier de La Brosse & Ntg, DICTIONNAIRE DE LA FOI CHRÉTIENNE, Cerf, Paris, 1968: “Toà n bá»™ những truyá»n thống, tÆ° tưởng, tục lệ, ngôn ngữ, dụng cụ, kỹ thuáºt của má»™t dân tá»™c. Theo nghÄ©a nà y, má»i dân tá»™c Ä‘á»u có ná»n văn minh của mình, cÅ©ng nhÆ° có ná»n văn hoá của mình, hai thuáºt từ nà y thÆ°á»ng được dùng thay cho nhauâ€.
[13] Académie Française, LE DICTIONNAIRE DE L'ACADÉMIE FRANCAISE, 9ème Edition, Paris, 2000: “ (1) Toà n bá»™ những hiểu biết, tin tưởng, cÆ¡ chế, phong hoá, nghệ thuáºt và kỹ thuáºt của má»™t xã há»™i. Ná»n văn minh nguyên sÆ¡. Ná»n văn minh Trung Quốc, Ai Cáºp. Ná»n văn minh Hy Lạp, Hy Lạp, La Mã, Ả Ráºp. Ná»n văn minh tiá»n Columbus. Ná»n văn minh Kitô Giáo. Ná»n văn minh phÆ°Æ¡ng Tây. Äịa Trung Hải là cái nôi của ná»n văn minh của Châu Âu. Ná»n văn minh nông nghiệp. Ná»n văn minh công nghiệp. Má»™t ná»n văn minh rá»±c rỡ. Sá»± suy giảm, cuối cùng, tà n tÃch của ná»n văn minh. Má»™t ná»n văn minh hâÍp hôÍi, biến mất. Diện tÃch phân bố của má»™t ná»n văn minh lá»›n. (2) Tình trạng phát triển vá» tinh thần và váºt chất được coi là cao hÆ¡n và đối nghịch vá»›i tình trạng man dã. Toà n bá»™ những thà nh tá»±u của nhân loại. Äạt được má»™t mức Ä‘á»™ cao của ná»n văn minh. Mang ná»n văn minh để các rợ. Các giai Ä‘oạn của ná»n văn minh. Sá»± tiến bá»™ của ná»n văn minh. (3) Hà nh Ä‘á»™ng văn minh, văn minh hoá. Má»™t vị trà địa lý không thuáºn lợi là m trì hoãn văn minh của nÆ°á»›c nà yâ€.
[14] Há»™i Äồng Quốc Gia Chỉ Äạo Biên Soạn TÄBKVN, TỪ ÄIỂN BÃCH KHOA VIỆT NAM, táºp 4, TÄBK, Hà Ná»™i, 2005: “Văn minh: Trình Ä‘á»™ đạt được trong sá»± phát triển văn hoá váºt chất và văn hoá tinh thần của loà i ngÆ°á»i trong từng giai Ä‘oạn. Chẳng hạn: VM cổ đại, tiêu biểu là sá»± phát triển rá»±c rỡ của các quốc gia Ai Cáºp, Lưỡng Hà , Hi lạp, La Mã,... cổ đại; VM hiện đại, gắn liá»n vá»›i cuá»™c cách mạng công nghiệp của chủ nghÄ©a tÆ° bản,... Theo nghÄ©a thông thÆ°á»ng, VM đối láºp vá»›i những gì lạc háºu, dã man, phản tiến bá»™, phi nhân tÃnh. Trong sá»± tiến bá»™ của xã há»™i loà i ngÆ°á»i, ngÆ°á»i ta chia ra ba giai Ä‘oạn: mông muá»™i, dã man và văn minh. NhÆ° váºy, VM còn là má»™t giai Ä‘oạn trong sá»± phát triển nhân loại. Khi trong xã há»™i xuất hiện nhà nÆ°á»›c thì loà i ngÆ°á»i chuyển từ giai Ä‘oạn dã man sang văn minhâ€.
[15] Viện Ngôn Ngữ Há»c, TỪ ÄIỂN TIẾNG VIỆT, NXB. Äà Nẵng, 2005. “I. dt. Trình Ä‘á»™ phát triển đạt đến má»™t mức nhất định của xã há»™i loà i ngÆ°á»i, có ná»n văn hoá váºt chất và tinh thần vá»›i những đặc trÆ°ng riêng. Và dụ: Văn minh Ai Cáºp, ánh sáng của văn minh, ná»n văn minh của loà i ngÆ°á»i. II. tt. (1) Có những đặc trÆ°ng của văn minh, của ná»n văn hoá phát triển cao: Và dụ: Má»™t xã há»™i văn minh, nếp sống văn minh. (2) (chm) Thuá»™c vá» giai Ä‘oạn phát triển thứ ba, sau thá»i đại dã man, trong lịch sá» xã há»™i loà i ngÆ°á»i kể từ khi có thuáºt luyện kim và chữ viết (theo phân kỳ lịch sá» xã há»™i của L. H. Morgan): Lịch sá» thá»i đại văn minhâ€.
[16] http://www.websters-online-dictionary.org.
[17] Xem bà i: VÄ‚N HÓA LÀ GÃŒ? Biên khảo của Bs. Nguyá»…n Văn Thá», thuyết trình tại TrÆ°á»ng Quốc gia Âm nhạc, Sà igòn, 1969 đăng lại trên http://nhantu.net.
[18] Cardinal Angelo Sodano, THE CIVILIZATION OF LOVE, EVOLUTION OF CHRISTIANITY, Roma, 2003.
[19] Alice von Hildebrand, Civilization and Culture at War, đăng trong InsideCatholic. com, ngà y 25/05/2010.
Còn má»™t số tÆ° liệu tham khảo nhÆ°ng không Ä‘Æ°a và o được do hệ thống Web loại bá», xin cáo lá»—i.
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn