DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Mừng Xuân Má»›i - Mừng Tết Nguyên Äán Tân Mão 2011
Người đăng
Thông điệp
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 03.02.2011 Tiêu đề: Mừng Xuân Má»›i - Mừng Tết Nguyên Äán Tân Mão 20
Äón Xuân má»›i
MỪNG TẾT NGUYÊN ÄÃN TÂN MÃO 2011
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 07.02.2011 Tiêu đề:
"MÈO"
Äã gá»i là “Xuân Con Mèo,†thì theo thông lệ, theo truyá»n thống là phải có tà tà “mùi†Mèo má»›i trá»n bá»™ phim bộ… Vì váºy, tôi xin viết và i hà ng vá» con mèo “Mùa Xuân†cho hợp lệ “tình trạng quân dịch (?)†và cÅ©ng nhân tiện, tôi quá giang và o đây thêm má»™t chút đỉnh vỠ“Con Mèo 2 chân†của riêng cá nhân tôi cho vui nhà vui cá»a đầu năm con Mèo. Xin nói trÆ°á»›c, cÅ©ng chẳng có chuyện gì má»›i lạ đâu. Má»™t con Mèo “Mùa Xuân†thì cÅ©ng y hệt nhÆ° các “Con Mèo†quà vị thÆ°á»ng thấy hà ng ngà y váºy thôi; vì lẽ “văn hóa†Mèo không có lệ “ăn tết†chẳng hạn nhÆ° vay thêm nợ, trang hoà ng nhà cá»a, mua sắm quà cáp, chÆ°ng diện quần áo má»›i… (Xin được viết chữ hoa cho con “Mèo†trong bà i nà y).
Việt Nam từ ngà n xÆ°a vốn là nÆ¡i tÆ°Æ¡ng đối ấm áp, mÆ°a thuáºn gió hòa, hợp vá»›i căn bản nông nghiệp. Äa số ngÆ°á»i Việt là m việc đồng áng (cà y cấy, trồng trá»t) và nuôi năm con váºt chung quanh nhà là : Trâu (Sá»u), Ngá»±a (Ngá»), Dê (Mùi), Gà (Dáºu), Heo (Hợi); và hai con trong nhà là : Chó (Tuất) và Mèo (Mão / Mẹo). Quà vị có để ý là tất cả bẩy (7) con váºt vừa liệt kê Ä‘á»u có mặt trong bá»™ 12 con Giáp của Việt Nam ta.
Khác hẳn vá»›i Tầu, “Con Mèo†là má»™t đặc thù văn hóa Việt Nam. NgÆ°á»i Tầu dùng “Con Thá»â€ (Thố) cho chi thứ TÆ° của 12 con Giáp chứ há» không dùng “Con Mèo.†Theo tôi, có lẽ vì nÆ°á»›c Tầu ở phÃa bắc (trên nÆ°á»›c ta), phong thổ lạnh hÆ¡n. Ngoà i ra, ngÆ°á»i Tầu từ thá»i cổ có Ä‘á»i sống thiên vá» văn hóa du mục, nghÄ©a là há» chuyên cỡi ngá»±a, săn bắn, và liên tục di chuyển thay đổi chá»— ở, cho nên há» không chú trá»ng vấn đỠđịnh cÆ°, canh tác và nuôi gia súc… Thà nh thá» ngÆ°á»i Tầu Ãt nuôi Mèo; Ãt nói vá» Mèo. Chữ “Mèo†(Miêu) thấy rất Ãt trong văn bản cổ (thÆ¡, phú, văn) của Tầu; ngược lại, chữ “Thá»â€ (Thố) thì thấy rầt nhiá»u…
Vá»›i ná»n văn hóa nông nghiệp ở Việt Nam, danh từ “Con Mèo†được dùng tượng hình và tượng thanh rất rá»™ng rãi trong văn chÆ°Æ¡ng bác há»c, bình dân, ca dao thÆ¡ phú và cả trong ngôn ngữ bình thÆ°á»ng trao đổi hà ng ngà y.
Sau đây xin giới thiệu một bà i thơ chữ Nôm tiêu biểu vỠ“Con Mèo†của Nguyễn Trãi:
“Con Mèo / Miêuâ€
LỠvằn sinh bởi mãi phương tây
Phụng sự như lai trộm phép thầy
Hơn chó được ngồi khi giỡn bếp
Tiếc hùm chẳng bảo chước leo cây
Äi nà o kẻ cấm buồng the kÃn
Ăn đợi ai là m bà n soạn đầy
Khó mấy sang chẳng nỡ phụ (*)
Nhân chÆ°ng giáºn chuá»™t phải nuôi mà y.
(Nguyá»…n Trãi Quốc Âm Thi Táºp - bà i số 251)
(Ghi chú: (*) Bà i thÆ¡ “Miêu†(Con Mèo) của Nguyá»…n Trãi trong “Nguyá»…n Trãi Quốc Âm Thi Táºp†là má»™t bà i thÆ¡ “Thất ngôn bát cú†(má»—i câu 7 chữ và toà n bà i gồm tổng cá»™ng 8 câu); nhÆ°ng mà qua nhiá»u văn bản ghi lại “Thi táºp†nà y (mà tôi đã tham khảo) tất cả Ä‘á»u ghi thiếu sót mất má»™t (01) chữ ở câu thứ 7 (chỉ còn lại 6 chữ?) Tháºt là lạ! Tôi cÅ©ng không hiểu tại sao? Và tìm hoà i không ra! Äà nh có sao xà i váºy!)
“Con Mèo†(4 chân) là má»™t con váºt từ tốn, thong thả, hiá»n là nh, được sá» dụng trong nhiá»u hoà n cảnh hà m ẩn nhiá»u ý xấu. Những cá tÃnh riêng của Mèo được dùng để và von, ám chỉ, trêu chá»c, khiêu khÃch, đôi khi để sỉ nhục con ngÆ°á»i qua các tÆ°Æ¡ng phản dá»±a theo những con váºt quen thuá»™c khác nhÆ° “chuá»™t,†“chó,†“cá»p…â€
Chẳng hạn:
Trong liên hệ tình cảm nam nữ
Tuy chúng ta đã biết đại khái Mèo là má»™t Ä‘á»™ng váºt có vú, đẻ con và nuôi con cho bú…. NhÆ°ng tôi thấy hình nhÆ° chÆ°a có ai (?) “nghiên cứu†để hiểu cho rõ rà ng xem Mèo Ä‘á»±c “giao hợp†(“cụm từ†nà y là chữ viết tắt của 4 chữ “giao lÆ°u hợp tác†chứ không có ý gì khác!) vá»›i Mèo cái ra thế nà o trên nóc nhà má»—i buổi tối, chỉ nghe những tiếng kêu thất thanh, oai oán, khá rùng rợn!!! Ậy! Thế mà con ngÆ°á»i đã vá»™i và ng Ä‘em con Mèo ra để và von, gán ép các chuyện yêu Ä‘Æ°Æ¡ng, bồ bịch lăng nhăng thiếu đứng đắn!
“Mèo chuá»™t:†Ãm chỉ chuyện trai gái lén lút.
“Mèo mỡ:†Chuyện yêu đương lăng nhăng.
“Mèo mả gà đồng:†Chuyện trai gái lăng loà n, hạ cấp.
“Mèo là nh chẳng ở mả:†Äà n bà hÆ° đốn không lo liệu chuyện gia đình.
“Mèo không ăn vụng thì Ä‘i đêm là m gì?†Ãm chỉ, ngá» vá»±c chuyện Ä‘i ngang vá» tắt của ngÆ°á»i không chÃnh chuyên, Ä‘Ã ng hoà ng.
Cách là m việc
Suốt cuá»™c Ä‘á»i, Mèo chỉ Ä‘Æ¡n giản là m có 4 công việc: Ä‚n, ngủ, bắt chuá»™t, và đi “ị “(dấu kÃt)… Con ngÆ°á»i vừa phức tạp vừa “chấp†đã vẽ ra nhiá»u cách là m việc rất nghe rất “nản;†Äồng thá»i lại vu vạ cho là “là m†giống y hệt nhÆ° cách là m việc của Mèo (?!)
“Là m nhÆ° mèo má»a:†Là m qua loa, đại khái không Ä‘i đến đâu cả! Chắc chắn phải là m lại từ đầu má»›i xong!
“Mèo cà o không xẻ vách vôi:†Khuyên trÆ°á»›c khi là m việc gì thì phải lượng sức mình; nếu không thì dù cố gắng lắm cÅ©ng vô Ãch.
“Mèo váºt đụn rÆ¡m:†Kẻ tà i trà thô thiển mà muốn là m chuyện đại sá»± ngoà i khả năng của mình.
“Mèo dấu ‘kÃt:’ †Cách là m việc thiếu lÆ°Æ¡ng thiện.
Cá tÃnh
Mèo có nhiá»u cá tÃnh rất gần gÅ©i vá»›i ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i đã dùng những cá tÃnh đặc trÆ°ng của “Mèo†để dè bỉu đầy ác ý, đố kỵ, ghen tị vá»›i những ngÆ°á»i khác sống ở chung quanh mình.
“Giấu nhÆ° mèo dấu ‘kÃt:’ †Chê những ngÆ°á»i dấu diếm má»™t cái gì đó quá kỹ.
“Lấp lấp ló ló nhÆ° mèo dấu ‘kÃt:’ †Dáng dấp lấp ló thiếu vẻ lÆ°Æ¡ng thiện.
“Mèo khen mèo dà i đuôi:†Tự sướng, tự đỠcao, tự khen ngợi, tự công kênh mình lên.
“Ăn nhÆ° mèo:†Ăn từ tốn, cháºm rãi. Phụ nữ ăn nhÆ° Mèo thì được khen là có nết; nhÆ°ng Ä‘Ã n ông ăn nhÆ° Mèo thì bị xem nhÆ° có táºt xấu.
“Lèo nhèo nhÆ° mèo váºt đống rÆ¡m:†Nói dai, nói dà i (để xin xá» Ä‘iá»u gì!)
“Mèo ngồi xó bếp:†TÃnh lÆ°á»i biếng; thiếu bÆ°Æ¡n chải.
“Im ỉm nhÆ° mèo ăn vụng:†Che giấu lá»—i lầm bằng cách im lặng; hoặc thấy Ä‘iá»u gì có lợi thì cố giữ kÃn chỉ mình biết để mong hưởng má»™t mình.
Hoà n cảnh
Mèo mà cÅ©ng có hoà n cảnh nữa hả giá»i??? Không phải váºy đâu! Äây là hoà n cảnh của chÃnh con ngÆ°á»i; nhÆ°ng con ngÆ°á»i lại “vá» vÄ©n†đem Mèo ra là m váºt so sánh để khá»a lấp cái tâm địa không được lÆ°Æ¡ng thiện của mình? Ai mà biết được?!
“Mèo mù vá»› cá rán:†Váºn may đến vá»›i kẻ nghèo hèn Ä‘ang túng quẩn, ngặt nghèo.
“Mỡ để miệng mèo:†Äặt trÆ°á»›c mặt ngÆ°á»i thứ gì mà há» Ä‘ang mong muốn thèm khát.
“Mèo già hóa cáo:†Ngụ ý ngÆ°á»i già (sống lâu) tÃch tụ được nhiá»u kinh nghiệm tốt. CÅ©ng có nghÄ©a là lúc má»›i bắt đầu là m việc thì rụt rè nhút nhát; nhÆ°ng ở lâu thì tinh ma nhÆ° qủy.
“Như mèo thấy mỡ:†Nhìn thấy một món lợi trước mắt và thèm muốn chiếm đoạt cho được.
“Run như mèo ướt:†Bị quá lạnh; hoặc quá sợ hãi.
“Tiu ngỉu nhÆ° mèo cắt tai:†Vì thất bại nên buồn rầu; Vì thất vá»ng nên nản.
“Kêu như mèo con mất mẹ:†Than vãn, kêu van hơi quá đáng.
“Mèo uống nÆ°á»›c bể không bao giá» cạn:†Khuyên ngÆ°á»i nếu biết sống tiện tặn thì không bao giá» thiếu thốn.
“Chẳng biết mèo nà o cắn miêu nà o:†Má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có sở trÆ°á»ng riêng của mình; chÆ°a chắc ai đã hÆ¡n ai?
Mèo - Chó
Mèo có bao giá» Æ°a gì chó (và ngược lại)? TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° vợ lá»›n và vợ bé có bao giá» quý mến, thân thiện vá»›i nhau?! Trong cuá»™c sống, có nhiá»u trạng huống, con ngÆ°á»i phải dùng cả 2 con váºt “thù nghịch†nà y trong cùng chung má»™t vấn đỠđể trình bà y cho trá»n vẹn ý nghÄ©a của má»™t sá»± kiện.
“NhÆ° chó vá»›i mèo:†DÆ°á»ng nhÆ° không thể hòa thuáºn vá»›i nhau được.
“Chó treo mèo Ä‘áºy:†Phải phòng ngừa những chuyện đáng tiếc sẽ xẩy ra (trá»™m cắp chẳng hạn).
“Chá»i chó mắng mèo:†Chá»i bâng quÆ¡, chá»i đổng.
“Buá»™c cổ mèo, treo cổ chó:†Nói kẻ có tÃnh bần tiện, bủn xỉn.
“Mèo đến nhà thì khó, chó đến nhà thì sang:†Má»™t quan niệm mê tÃn ngà y xÆ°a.
“Không có chó bắt mèo ăn ‘kÃt:’ †Phải dùng ngÆ°á»i là m má»™t việc gì không đúng vá»›i khả năng của há». (… tôi được chủ bút “cảnh báo†là phải tạm ngÆ°ng không nên viết thêm cái “món hữu cÆ¡ - organic substance†nà y nữa!? Chỉ và i trang giấy mà đã dùng cỡ 4 - 5 chữ organic rồi; đã đủ xà i..).
“Chó chê mèo lắm lông:†Phê phán ngÆ°á»i khác mà không thấy lá»—i của chÃnh mình.
“Chó gio, mèo mù:†Chê những ngÆ°á»i đần Ä‘á»™n.
“Äá mèo, quèo chó:†Bá»±c mình vì chuyện đâu đâu... nhÆ°ng lại trút sá»± bá»±c tức của mình những trên con váºt nuôi trong nhà (hay ‘thủ hạ’ của mình!)
“Chó giữ nhà , mèo bắt chuá»™t:†Ai cÅ©ng có nghá» nghiệp, công việc riêng của mình. Äừng ghen tị nhau; cÅ©ng đừng can thiệp và o chuyện của ngÆ°á»i khác.
“Mèo Ä‘Ã ng lại gặp chó hoang:†Thứ / hạng ngÆ°á»i vô lại gặp nhau tÆ°Æ¡mg tá»± nhÆ° “NgÆ°u tầm ngÆ°u!â€
“Nhất chó bốn Ä‘eo, nhì mèo tam thể:†Loại chó và Mèo có “thịt†ngon (?) (Äây là ý kiến riêng của dân nháºu! Tôi không biết nháºu; và chÆ°a hỠăn thịt chó và thịt mèo; cho nên không biết gì để bà n thêm).
Mèo - Chuột
Chuyện “Mèo Chuá»™t†thì đã được bà n qua loa trong phần “tình cảm lăng nhăng†ở trên rồi. Bây giá» lại thấy hai đối tượng “đố kỵ†nà y cùng nằm chung giÆ°á»ng (hay cùng trong má»™t câu nói) má»›i ly kỳ.
“Mèo già khóc chuá»™t:†Chỉ hạng ngÆ°á»i hay nói những chuyện đâu đâu, hoang tưởng, không ăn nháºp và o vấn Ä‘á».
“Mèo khóc thÆ°Æ¡ng chuá»™t chết:†(“Miêu khốc lão thá» giả từ biâ€) Ãm chỉ ngÆ°á»i đạo đức giả.
“Lôi thôi nhÆ° mèo sổ (xẩy) chuá»™t:†Chỉ sá»± thẫn thá», ngÆ¡ ngác của ngÆ°á»i Ä‘ang tiếc rẻ, nuối tiếc vì trót là m lỡ má»™t dịp may nà o đó.
“Rình (vá»n) nhÆ° mèo rình (vá»n) chuá»™t:†Sá»± kiên nhẫn, chỠđợi cho đến khi xong việc má»›i thôi.
“Chuá»™t gặm chân mèo:†Là m má»™t việc liá»u lÄ©nh, nguy hiểm.
“Chồng mèo vợ chuột:†Tình trạng gia đình, hôn nhân đang đứng bên bỠđá (loại "Ông ăn chả, bà ăn nem").
“Chuột cắn dây buộc mèo:†Là m ơn cho kẻ có thể quay lại hại mình.
“Mèo già lại thua gan chuá»™t nhắt:†NgÆ°á»i lá»›n tuổi trưởng thà nh mà lại nhát gan hÆ¡n trẻ con.
“Mèo nhá» bắt chuá»™t con:†Liệu sức mình mà gánh vác, cáng đáng công việc. Tà i hèn sức má»n mà đảm trách việc lá»›n thì chỉ chuốc lấy hại và o thân.
“Mèo con bắt chuá»™t cống:†NgÆ°á»i tuổi trẻ tà i cao; là m được việc mà ngÆ°á»i lá»›n là m không được.
“Miêu thỠđồng miên:†(nghÄ©a Ä‘en là “Mèo chuá»™t ngủ chungâ€); Ãm chỉ những kẻ bất lÆ°Æ¡ng a tòng vá»›i nhau là m chuyện xấu xa.
Mèo - Cá»p
Mèo có hình dạng giống cá»p; chỉ có kÃch thÆ°á»›c và môi trÆ°á»ng sinh sống là khác nhau. NgÆ°á»i Tầu có đôi khi còn gá»i Mèo là “Cá»p nhá»â€ [/b](“Tiểu hổâ€)
Mèo và cá»p được dùng để so sánh 2 sá»± kiện hoà n toà n tÆ°Æ¡ng phản nhau: Lá»›n-nhá»; mạnh-yếu; nhanh-cháºm...
“Hùm mất hÆ°Æ¡u tiếc hÆ¡n mèo mất thịt:†Cà ng ở quyá»n lợi địa vị cao thì cà ng Ä‘au khổ hÆ¡n ngÆ°á»i ở địa vị thấp hÆ¡n.
“Nam thá»±c nhÆ° hổ nữ thá»±c nhÆ° miu:†Nam ăn nhÆ° cá»p; nữ ăn nhÆ° Mèo. [Phản: “Nam thá»±c nhÆ° hổ nữ thá»±c nhÆ° heo.â€]
Chẳng riêng chuyện [b]“Mèo - chuá»™t;†mà chuyện “Mèo - Cá»p†cÅ©ng được dùng để chỉ vấn Ä‘á» tình cảm nam nữ, hôn nhân, gia đình không được tốt đẹp; nhÆ° ý muốn. Äây cÅ©ng là sá»± tÆ°Æ¡ng phản trên hai khÃa cạnh :
1- Pháp lý (?)
Mèo để chỉ tình nhân, “bồ nhÃ…†mặn mà nhõng nhẽo, “thầm lén vụng trá»™m.†Trong khi “Cá»p cái†(còn gá»i là “SÆ° tá» Hà đôngâ€) chỉ bà vợ già dữ dằn nhÆ°ng “công khai và hợp pháp!†ở nhà (cÅ©ng nhÆ° ở chợ!)
2- Cách ứng xá»
Không phải tá»± dÆ°ng vô cá»› mà ngÆ°á»i ta gá»i “bồ bịch,†tình nhân là “Mèo.†Có nhiá»u lá»i giải thÃch tại sao Ä‘Ã n ông thÃch “Mèo†(tình nhân, bồ nhÃ) hÆ¡n “Cá»p†(vợ chÃnh thức). Sau đây tôi xin liệt kê má»™t số “trải nghiệm†của các đấng mà y râu có máu mạo hiểm, can trÆ°á»ng, và gan dạ:
- Mèo không quát tháo ầm ĩ hay gầm gừ như vợ.
- Mèo bao giỠcũng chải chuốt chưng diện; trong khi vợ thì đầu bù tóc rối.
- Vuốt ve “Mèo†có cảm giác má»m mại, thÃch thú; trong khi “bố bảo†cÅ©ng không dám vuốt ve “Cá»p.â€
- Mèo ăn uống nhá» nhẹ từ tốn; trong khi Cá»p chẳng cần giữ ý tứ chi cho mệt! Tốn thá»i giá»!
- Mèo biết cách tá» ra “vâng lá»i (!)†là m cho Ä‘Ã n ông tưởng bở là “sở hữu chủ.†Trong khi Cá»p luôn luôn tá» ra mình là chủ (Chúa sÆ¡n lâm - Chủ gia đình!)
- Mèo có đủ Ä‘iá»u kiện dá»± “thi hoa háºu;†trong khi Cá»p thì còn khuya! (Mission impossible!)
- Nếu không may bị Mèo cà o thì đôi khi phe ta còn thấy thÃch thú; chứ má»™t khi mà Cá»p chỉ nhe nanh Ä‘Æ°a Ä‘Æ°a móng ra “dứ†nhè nhẹ thì phe ta phải tìm cách “chém vè†cho mau; Lỡ cháºm chân mà “chém†không kịp thì chỉ có từ chết đến bị thÆ°Æ¡ng (Äá» nghị phe ta nhá»› mua “bảo hiểm nhân thá»â€ trÆ°á»›c khi định có “Mèo†– để “Cá»p cái†còn có đủ tiá»n tái giá nhé !)
- Tiếng Việt tháºt phong phú. “O Mèo†lại còn có nghÄ©a là “tán gái†má»›i châm!
Tôi xin tạm ngừng câu chuyện “Con Mèo†loại “khoa há»c giả tưởng†của tôi ở đây bởi vì “Con Cá»p†tháºt (non-fiction) của tôi dÆ°á»ng nhÆ° vừa má»›i xem xong hết mấy bá»™ “phim bá»™;†đang quởn không có việc gì quan trá»ng để là m; có thể quá» quạng sao đó lượm được bà i nà y rồi... Ä‘á»c!!! Lúc đó bảo đảm “chăm phần chăm†tôi sẽ thà nh con “Mèo (Ä‘á»±c) bị... Æ°á»›t†thôi!!!
Hẹn tái ngá»™ trong kỳ tá»›i vá»›i nhiá»u chuyện “Mèo Chuá»™t†ly kỳ hÆ¡n....
Trần Văn Giang
(Xuân Tân Mão 2011)
_____
Tham khảo:
- “Tục ngữ phong dao†của Ôn NhÆ° Nguyá»…n Văn Ngá»c, 1928.
- “Từ Ä‘iển thà nh ngữ ca dao†Viện Ngôn ngữ há»c, 1994.
- “Thà nh ngữ Ä‘iển tÃch†(trong Việt Nam tá»± Ä‘iển) do Lê Văn Äức soạn (Nxb Khai Trà – Saigon 1970)
- “Thà nh ngữ tiếng Việt†của Nguyá»…n Lá»±c và LÆ°Æ¡ng Văn Äang (Nxb Khoa há»c xã há»™i 1976)
- “Văn ChÆ°Æ¡ng Truyá»n Khẩu†của Giáo sÆ° Lê Văn Äặng (Hải Biên Seattle, 1994).
- Bà i “Chuyện mèo chuá»™t trong Ä‘á»i sống ngÆ°á»i dân miá»n Tây Nam Bộ†của Trần Minh ThÆ°Æ¡ng, 2010.
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn