Tin há»c và việc giảng dạy giáo lý
04.11.2008
|
|
Từ ngà y được phát minh và o tháºp niên 1950 cho đến nay, máy tÃnh đã phát triển vá»›i tốc Ä‘á»™ chóng mặt, không những vá» phần cứng, các thiết bị ngoại vi và các chÆ°Æ¡ng trình phần má»m ứng dụng, mà còn phát triển không ngừng vá» phạm vi áp dụng thá»±c tế. Có lẽ giáo dục ở Việt nam là lãnh vá»±c ứng dụng cháºm nhất của công nghệ nà y. Ở các trÆ°á»ng phổ thông và đại há»c tại Việt nam trong những năm gần đây, việc Ä‘Æ°a máy tÃnh và o ứng dụng trong giảng dạy được cổ vÅ© và khÃch lệ mạnh mẽ. NhÆ°ng dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘a số giảng viên chÆ°a nhiệt tâm lắm vá»›i phÆ°Æ¡ng pháp giảng dạy má»›i mẻ nà y vì nhiá»u lý do, hoặc nếu có giảng dạy thì cÅ©ng chỉ là dùng chÆ°Æ¡ng trình Powerpoint trình chiếu dà n bà i của bà i giảng nhÆ° má»™t công cụ thay thế phấn trắng bảng Ä‘en, chứ Ãt có giáo viên táºn dụng má»i khÃa cạnh của tin há»c, trong đó phải kể đến việc thu tháºp thông tin và sá» dụng các phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘a truyá»n thông (multimedia) để tối Æ°u hoá bà i giảng của mình.
HÆ¡n nữa, việc sá» dụng máy tÃnh trong giảng dạy đôi khi lại gây tác dụng
ngược khi sinh viên quá nhà m với cách trình bà y bà i giảng đơn điệu, hay
nháºn thấy bà i giảng hà i hÆ°á»›c đến vô duyên, nhÆ° ở má»™t đại há»c ná», giảng
viên chiếu nhầm phim sex khi giảng dạy một môn được coi là kinh điển ở
Việt nam. Vị giảng viên nà y lúng túng đến và i ba phút và loay hoay mãi
mới tắt được cái laptop cứng đầu! Trong bối cảnh ấy, việc giảng dạy
giáo lý dÆ°á»ng nhÆ° còn để cho tin há»c đứng ngoà i cá»a lá»›p, và giáo lý
viên vẫn chưa nghĩ đến việc là m cho giáo lý hấp dẫn hơn xét vỠmặt sư
phạm, bằng việc táºn dụng công cụ rất sáng tạo và đầy tiện Ãch cÅ©ng nhÆ°
phù hợp vá»›i Ä‘Ã phát triển chung, là máy tÃnh.
I. TẠI SAO SỬ DỤNG MÃY TÃNH TRONG VIỆC DẠY GIÃO LÃ?
Có
hai Ä‘iá»u mà các nhà giáo dục phải thừa nháºn. Thứ nhất là giá»›i trẻ bây
giá» rất thà nh thạo trong việc sá» dụng máy tÃnh (ở đây chÆ°a xét đến việc
há» thà nh thạo mức nà o và ở khÃa cạnh nà o). Thứ hai là việc tiếp cáºn
thông tin của lớp trẻ ngà y cà ng nhanh nhạy và đa dạng (chúng tôi cũng
chưa xét đến loại thông tin gì và lớp trẻ xỠlý thông tin ấy ra sao).
Có
thể có những vị linh mục hay các báºc phụ huynh lúng túng trong thao tác
máy tÃnh, nhÆ°ng Ä‘a số lá»›p trẻ thì không thế. Há» sá» dụng máy tÃnh Ä‘Æ¡n
giản như cha anh của hỠdùng bút mực và sách in ngà y nà o. Cà i đặt
chÆ°Æ¡ng trình, tháºm chà bẻ khoá các chÆ°Æ¡ng trình tải xuống từ Internet
là điá»u mà các bạn trẻ thá»±c hiện dá»… dà ng y nhÆ° việc dán má»™t nhãn vở!
Hãy nhìn và o các tiệm Internet, các bạn trẻ bước và o và tự tin ngồi
trước máy, gõ tới gõ lui nhanh nhẹn, không khác các chuyên gia bao
nhiêu! Việc tiếp cáºn thông tin của ngÆ°á»i trẻ cÅ©ng nhanh không kém. Các
nguồn thông tin phong phú từ Internet đổ xuống tà i khoản của hỠhà ng
ngà y, hà ng giá», từ các nguồn tin đáng tin cáºy cho đến đủ loại thông tin
không ai kiểm chứng được. Bill Gates, khi nói chuyện với giới trẻ
Singapore, đã cho rằng “các bạn thuộc Generation I†nghĩa là thế hệ của
Internet, thế hệ của má»™t thế giá»›i phẳng, nÆ¡i má»i thông tin có thể tải
xuống và hiển hiện trên mà n hình phẳng, thể hiện má»™t thế giá»›i thu nhá»
và rất gần nhau.
Một lớp trẻ gần gũi và thông thạo với máy
tÃnh đến nhÆ° thế sẽ thấy không hấp dẫn khi ngồi trong má»™t lá»›p há»c “thầy
Ä‘á»c trò chép†kiểu há»c từ chÆ°Æ¡ng. Má»™t lá»›p trẻ nhÆ° thế, vốn đã mệt má»i
vá»›i những lá»›p há»c căng thẳng kéo dà i từ sáng đến tối mịt má»i ngà y trong
tuần, sẽ không hứng thú gì khi đến vá»›i các lá»›p giáo lý ngà y Chúa Nháºt
lại cÅ©ng phấn trắng bảng Ä‘en, anh chị Ä‘á»c các em chép, rồi lại dò bà i
thuộc lòng đến từng dấu chấm phẩy! Và một lớp trẻ như thế sẽ mệt nhoà i
và tháºm chà ngủ gáºt khi cứ phải nghe hoà i và nghe mãi má»™t ngÆ°á»i đứng
nói suốt má»™t hai tiếng đồng hồ. Thà nh ra, việc Ä‘Æ°a máy tÃnh và o là m
công cụ giảng dạy giáo lý chắc chắn là một nhu cầu cần phải được đáp
ứng cà ng nhanh cà ng tốt. Lá»i Chúa là chủ thể của giáo lý, và Lá»i Chúa
tá»± bản chất là sá»± sống (x.Ga.1,4). Lá»i Chúa lÃ
“Lá»i thÆ¡ muôn thuở, Là nguồn cảm hứng dồi dà o (…) Lá»i sao huyá»n diệu là m sao, NhÆ° sâu tim óc, nhÆ° và o thịt xÆ°Æ¡ng†(Lm. Nguyá»…n Xuân Văn, Sứ Äiệp Tình ThÆ°Æ¡ng).
NhÆ°ng
để Lá»i chân lý đến vá»›i con ngÆ°á»i, Thiên Chúa Quan Phòng qua dòng lịch
sỠđã dùng đến những con ngÆ°á»i và những khà cụ tÆ°Æ¡ng thÃch vá»›i văn hoá,
vá»›i ná»n văn minh và vá»›i tâm lý con ngÆ°á»i qua từng thá»i đại cụ thể. MÃ
khà cụ của ngà y hôm nay, trong ná»n văn hoá toà n cầu nà y và trong tâm
thức của ngÆ°á»i trẻ hôm nay là gì nếu không phải là máy tÃnh?
1. Lá»›p há»c sinh Ä‘á»™ng
Trong
môn phÆ°Æ¡ng pháp giảng dạy tại các trÆ°á»ng sÆ° phạm, giáo cụ trá»±c quan hay
há»c cụ (visual aids) được coi là yếu tố không thể thiếu. Lý do tháºt Ä‘Æ¡n
giản: lá»›p há»c sẽ sinh Ä‘á»™ng hÆ¡n và há»c sinh “cảm†được bà i há»c hÆ¡n. Giáo
cụ truyá»n thống là bảng Ä‘en phấn trắng, hình ảnh, bản đồ, biểu đồ vÃ
các sinh váºt. Trong việc giảng dạy giáo lý, từ trÆ°á»›c đến nay nhiá»u giáo
xứ có chuẩn bị các giáo cụ nhÆ° trong lá»›p há»c ở các trÆ°á»ng bên ngoà i,
nhÆ°ng ở nhiá»u giáo xứ thì vẫn chỉ là phấn trắng bảng Ä‘en, có nÆ¡i thiếu
cả phấn. Những ngÆ°á»i có trách nhiệm không thể cho rằng cứ rao giảng Lá»i
Chúa đúng và đủ thì không cần đến trợ cụ nà o khác, bởi lẽ Thiên Chúa
nháºp thể là để con ngÆ°á»i nháºn ra Ngà i “hic et nuncâ€, ở đây và trong
hoà n cảnh nà y vá»›i má»i phÆ°Æ¡ng tiện và cách thức phù hợp vá»›i thá»i đại.
Hãy tưởng tượng một bà i giáo lý với máy chiếu, dà n bà i trình bà y rõ
rà ng, có minh hoạ bằng hình ảnh, đoạn phim và nhạc, lại có cả hình ảnh
của các em há»c viên trên mà n ảnh! Chẳng hạn khi giảng bà i “Chúa Thánh
Thầnâ€, giáo lý viên có thể cho các em thấy hoạt Ä‘á»™ng của Chúa Thánh
Thần trong việc hoà n thiện thế giới bằng những hình ảnh đẹp, đầy tình
thÆ°Æ¡ng và trách nhiệm của con ngÆ°á»i thá»i đại. Giáo lý viên có thể chiếu
cả những Ä‘oạn phim quay các em há»c viên Ä‘ang là m việc tốt ở đâu đó. Hẳn
là lá»›p há»c sẽ sinh Ä‘á»™ng, vui tÆ°Æ¡i biết bao nhiêu. Lúc đó, chắc chắn lá»›p
giáo lý, xét vá» mặt con ngÆ°á»i và xã há»™i, cÅ©ng giúp lôi kéo các em ra
khá»i phòng game và các trang web không phù hợp!
2. Há»c viên dá»… nhá»›
Hãy
nói với tôi, tôi sẽ nhớ và i ngà y. Hãy cho tôi chép, tôi sẽ nhớ và i
tuần. Hãy cho tôi xem, tôi sẽ nhá»› mãi. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói đại ý nhÆ°
thế để chứng minh tầm quan trá»ng của hình ảnh và các dụng cụ trá»±c quan
trong việc giảng dạy. Theo I.Markey, “Các nghiên cứu cho thấy chúng ta
tốn quá nhiá»u thá»i gian để lắng nghe, nhÆ°ng không nhất thiết nhá»› hết
má»i Ä‘iá»u ngÆ°á»i ta nói. Sau má»™t thá»i gian ngắn, những bà i giảng 10 phút
còn Ä‘á»ng lại được má»™t ná»a. Sau 48 giá», ngÆ°á»i ta chỉ còn nhá»› 10 phần
trămâ€. Và ông nói thêm: “Các nghiên cứu cÅ©ng cho thấy rằng ngÆ°á»i ta
chấp nháºn những thông Ä‘iệp truyá»n tải không bằng lá»›i nói dá»… dà ng hÆ¡n lÃ
các thông Ä‘iệp được nói ra: bằng lá»›i 10%, âm giá»ng 35% và các thái Ä‘á»™
55%â€. Ở đây chúng ta chÆ°a xét đến Ä‘á»i sống gÆ°Æ¡ng mẫu của giáo lý viên
mà chỉ muốn chứng minh rằng nếu chỉ giảng bằng lá»i nói thôi thì sợ rằng
tác dụng sẽ không phải là tối đa. Tuổi giáo lý của các em là lứa tuổi
phải nhá»› bao nhiêu loại thông tin, từ bà i vở trÆ°á»ng lá»›p cho đến thông
tin từ báo chÆ°Æ¡ng tạp chÃ, truyá»n hình và cả trên Ä‘Æ°á»ng phố má»—i ngà y.
DÄ© nhiên Lá»i Chúa sẽ Ä‘i và o lòng các em và đi và o cuá»™c sống các em nhá»
ân sủng, nhưng sự cộng tác của giáo lý viên cùng những nỗ lực của giáo
lý viên là cần thiết trong chương trình của Thiên Chúa.
3. Äà o sâu kiến thức
Khi
soạn bà i, giáo lý viên cần tham khảo tà i liệu để đà o sâu bà i giảng của
mình, dÄ© nhiên không phải để trình bà y bà i giáo lý má»™t cách sâu sắc vÃ
đầy đủ vượt quá tầm hiểu biết của các em há»c viên, nhÆ°ng việc Ä‘Ã o sâu
nhằm củng cố kiến thức giáo lý viên, là m cho há» tá»± tin và trình bà y Lá»i
Chúa chÃnh xác và hữu hiệu hÆ¡n. Khi sá» dụng máy tÃnh trong việc soạn
bà i, giáo lý viên có thể tham khảo việc chú giải Lá»i Chúa từ nhiá»u
nguồn phong phú, trong đó có những trang web rất thiết thực và gần gũi
vá»›i Ä‘á»i sống dân Chúa.
4. Há»— trợ hoạt Ä‘á»™ng trong lá»›p há»c
Nếu
được khai thác hợp lý, việc sá» dụng máy tÃnh trong giảng dạy giáo lý
ngoà i những tiện Ãch đã Ä‘á» cáºp, còn giúp giáo lý viên tổ chức các hoạt
Ä‘á»™ng trong lá»›p thiết thá»±c và giúp các em ghi nhá»› bà i há»c nhanh chóng.
Các hoạt Ä‘á»™ng vá»›i sá»± trợ giúp của máy tÃnh còn giúp phát triển trà sáng
tạo của các em ở tuổi vị thà nh niên. Các chương trình đố vui, các trò
chÆ¡i giáo lý và việc chú giải hình ảnh sinh Ä‘á»™ng vừa giúp các em táºp
trung chú ý vừa giúp các em suy nghÄ© Ä‘á»™c láºp. Äó là chÆ°a kể đến việc
kết hợp âm thanh, hình ảnh và chữ viết, là m cho các hoạt Ä‘á»™ng lá»›p há»c
trực tiếp tác động đến trà tưởng tượng của các em, để các em dễ hình
dung ra những chân lý trừu tượng đối với lứa tuổi vốn nhanh nhạy với
những gì mang tÃnh trá»±c quan và cụ thể.
II. ÄỂ Dá»° ÃN THÀNH HIỆN THá»°C
Hiển
nhiên những Ä‘iá»u trình bà y trên đây vẫn chÆ°a thÃch hợp vá»›i nhiá»u giáo
xứ, nhất là ở những giáo pháºn còn khó khăn vá» má»i mặt. NhÆ°ng việc trang
bị đầy đủ cho hoạt Ä‘á»™ng giáo lý hữu hiệu trong thá»i đại nà y phải lÃ
Ä‘iá»u Æ°u tiên hà ng đầu. NgÆ°á»i trẻ trong giáo xứ có thể thiếu thốn nhiá»u
thứ, nhÆ°ng việc rao giảng Tin Mừng nhất thiết phải được các đấng báºc
dồn hết tâm lực để phát triển ngà y một hơn. Muốn thực hiện chương trình
tin há»c hoá việc giảng dạy giáo lý, Ãt nhất chúng ta phải quan tâm đến
những Ä‘iá»u căn bản nhất.
1. Giáo xứ cần trang bị hệ thống máy tÃnh thÃch hợp
Dạy
giáo lý bằng máy tÃnh mà không có máy tÃnh là điá»u viá»…n vông! Äể trang
bị cho má»™t phòng há»c giáo lý vá»›i máy tÃnh,thì Ãt nhất phải có má»™t máy
tÃnh, má»™t projector (máy chiếu), má»™t mà n chiếu và bá»™ loa. Äầu tÆ° cho
má»™t phòng há»c nhÆ° váºy đòi há»i số tiá»n không nhá». NhÆ°ng thiết nghÄ©, có
lẽ việc đầu tÆ° má»™t lần cho công trình rao giảng quả không phải là điá»u
phung phÃ. Việc huy Ä‘á»™ng các nguồn lá»±c cần được thá»±c hiện dần dần. VÃ
nếu dân Chúa sẵn sà ng đóng góp cho việc xây dá»±ng Ä‘á»n thá», thì há» cÅ©ng
sẽ quảng đại để góp phần xây dá»±ng các Ä‘á»n thá» thiêng liêng là chÃnh con
em của há». Các giáo lý viên là những ngÆ°á»i đã sẵn sà ng góp chút công
sức và thì giỠcủa mình, thì chắc việc tìm cách hỗ trợ cũng không phải
là điá»u hoà n toà n không thể. Tuy nhiên, chắc chắn chúng ta không thể
đòi há»i tất cả các phòng há»c Ä‘á»u được trang bị ngay tức khắc và hoà n
hảo.Việc thiết láºp và i phòng há»c tiêu biểu (tạm gá»i là phòng lab giáo
lý), để giá»›i thiệu tÃnh năng vượt trá»™i của công nghệ trong công việc
rao truyá»n lá»i của Äấng là nguồn mạch má»i kiến thức, là cha đẻ của má»i
công nghệ là điá»u chúng ta nên nghÄ© đến.
2. Giáo lý viên cần thà nh thạo má»™t số chÆ°Æ¡ng trình máy tÃnh
Có
những phòng giáo lý lý tưởng với công nghệ hiện đại sẽ là hoang phà nếu
giáo lý viên không biết táºn dụng công nghệ, không biết sá» dụng máy tÃnh
trong giảng dạy. Lúc ấy có lẽ phòng lab giáo lý chỉ dùng để nghe nhạc
hoặc chiếu phim! Nếu giáo lý viên được định nghÄ©a là ngÆ°á»i trợ giúp các
vị mục tá» trong chÆ°Æ¡ng trinh rao giảng Lá»i Chúa, thì há» cÅ©ng phải lÃ
những ngÆ°á»i biết tìm cách hoà n thiện kiến thức của mình vá» các khoa há»c
thánh, đồng thá»i cÅ©ng phải biết tá»± tìm tòi để khám phá và ứng dụng khoa
há»c tá»± nhiên và o trong việc truyá»n giảng khoa há»c thánh. Các lá»›p Ä‘Ã o
tạo giáo lý viên cÅ©ng nên có chÆ°Æ¡ng trình Ä‘Ã o tạo cách sá» dụng máy tÃnh
trong giảng dạy. Việc đà o tạo nà y không chỉ giúp các bạn dùng được
chÆ°Æ¡ng trình máy tÃnh, mà quan trá»ng hÆ¡n, giúp các bạn biết soạn bà i
giảng phù hợp, biết cách tìm và đưa và o giảng dạy những hình ảnh và tà i
liệu tÆ°Æ¡ng thÃch. Nếu các giáo xứ, và cả giáo pháºn, có má»™t ban chuyên
vá» việc giúp Ä‘Ã o tạo “giáo lý viên thá»i thế giá»›i phẳngâ€, thì dá»± án nà y
sẽ phát triển nhanh chóng. Thực tế đang có những giáo lý viên thà nh
thạo các chÆ°Æ¡ng trình ứng dụng tin há»c. Há» sẽ là những ngÆ°á»i giúp đỡ,
hướng dẫn, soạn tà i liệu, tìm nguồn hình ảnh đồ hoạ và giúp giải quyết
các vấn đỠkhác trong việc giảng dạy.
III. LỜI KẾT
Các
ngôn sứ thá»i Cá»±u Ước rao giảng trong ná»n văn minh nhân loại thá»i sÆ¡
khai vá»›i những công cụ rao giảng của thá»i đại mình. Các Tông đồ thá»i
Chúa Giêsu và sau ngà y Chúa Lên Trá»i Ä‘i rao giảng má»™t cách dÄ© nhiên
khác hoà n toà n vá»›i thá»i Cá»±u Ước. Nếu các ngôn sứ, các Tông đồ Ä‘i rao
giảng trong thá»i đại hôm nay, hẳn các ngà i cÅ©ng sẽ sá» dụng xe cá»™, Ä‘iện
thoại và máy móc. Máy tÃnh hoà n toà n không phải là xa xỉ hay hoang phÃ,
bởi lẽ má»i ngà nh nghá» và má»i lãnh vá»±c trong Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i đã vÃ
Ä‘ang ứng dụng nó. Là giáo lý viên, chúng ta không có quyá»n để cho các
em nhìn lá»›p giáo lý nhÆ° má»™t nÆ¡i trình bà y Lá»i Chúa má»™t cách khô cứng vÃ
xa rá»i Ä‘á»i sống thÆ°á»ng nháºt của các em. Việc táºn dụng khà cụ của thá»i
đại phải được coi là đòi há»i của Tin Mừng, và đồng thá»i nó còn chứng tá»
việc Giáo Hội quan tâm đến công cuộc giáo dục thánh một cách năng động
và tÃch cá»±c. NgÆ°á»i viết bà i nà y có chút kinh nghiệm áp dụng máy tÃnh
trong việc giảng dạy tại trÆ°á»ng đại há»c, xin mạo muá»™i viết lên và i ý
nghĩ chân thà nh của mình như một nỗ lực góp phần và o việc canh tân
Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng huấn giáo. (Các Cha xứ cần chúng con giúp đỡ vá» vấn Ä‘á» nà y
có thể liên lạc trực tiếp qua email johnpvinh@yahoo.com. Chúng con có
một nhóm anh em có thể giúp các anh chị giáo lý viên các xứ). Nguyện
xin Chúa Thánh Linh là nguồn mạch má»i phát minh và canh tân, chúc phúc
cho ước nguyện canh tân cách giảng dạy giáo lý của chúng con bằng những
phát minh do chÃnh NgÆ°á»i hÆ°á»›ng dẫn.
Gioan Lê Quang Vinh (Giảng viên Äại há»c SÆ° phạm SG)
(Nguồn: VietCatholic News) |