Tranh: tuanvietnam.net

Qui định mới của Bộ Y tế đối với người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đang là thời sự nóng bỏng. Nó chỉ nhận được từ báo chí và dư luận toàn những lời phê bình gay gắt như: đó là một quy định cảm tính, thiếu cơ sở khoa học, thiếu tính nhân văn, vi phạm một quyền công dân, duy ý chí, bất khả thi, v.v. Tại sao có phản ứng mạnh mẽ như thế?

Qui định được ban hành kèm theo Quyết định số 33 ngày 30-9-2008. Bảng tiêu chuẩn của Bá»™ qui định hết sức chi tiết các tiêu chí về thể lá»±c, chức năng sinh lý, bệnh lý mà má»™t người dân dù chỉ thiếu má»™t tiêu chí mà thôi, sẽ không được phép lái xe cÆ¡ giá»›i. Bá»™ Y tế chúng ta đã “nghĩ” ra được những gần tám chục Ä‘iều kiện, chứ không ít, trong đó 6 Ä‘iều kiện thể lá»±c (nhÆ° phải cao ít nhất 1m45, nặng không dÆ°á»›i 40 ki-lô, ngá»±c tối thiểu 72cm³, lá»±c bóp của tay thuận tay nghịch…), và 72 tiêu chí về các chức năng sinh lý, bệnh tật hết sức chi li, kể cả những bệnh tiêu hoá khó chẩn Ä‘oán, loét thá»±c quản, hẹp thá»±c quản, loét dạ dày, trÄ©, viêm gan mãn tính, teo gan, chiều dài hai chân hoặc hai tay không bằng nhau … Không biết người ta đã mất bao nhiêu giờ làm việc để tìm ra bấy nhiêu tiêu chí cho người muốn lái xe, mà chắc trên thế gian này chÆ°a có nÆ°á»›c nào sánh kịp! Hình nhÆ° cứ nghÄ© ra cái đã, chuyện thá»±c hiện tính sau, khả thi hay không khả thi, cứ làm rồi biết, không khả thi thì dẹp Ä‘i, có sao! Còn chuyện dân chúng lại mất bao nhiêu thời giờ, bao nhiêu tiền của vì cái bảng tiêu chuẩn này, đó là chuyện của họ … Mà đâu chỉ có Bá»™ Y tế má»›i có cách làm nhÆ° thế.

Quy định của Bá»™ Giao thông Vận tải về việc thi bằng lái xe cÅ©ng rất nhiêu khê, thiếu thá»±c tế và làm khổ dân không ít. Thí sinh phải học đến 300 câu nhÆ°ng thá»±c tế chỉ ứng dụng 100 câu. Có những câu không liên quan trá»±c tiếp gì đến người lái xe cả nhÆ°ng vẫn phải biết, nhÆ°: con lÆ°Æ¡n là gì, thế nào là tuyến vận tải khách, công trình đường bá»™ được hiểu nhÆ° thế nào… Đó là những Ä‘iều cần biết đối vá»›i người sá»­a chữa, xây dá»±ng cầu đường, người quản lý giao thông vận tải hay cảnh sát giao thông, chứ không phải là luật cho người lái xe.  DÆ° luận cÅ©ng phê bình chÆ°Æ¡ng trình đào tạo lái xe quá nặng nề, không thá»±c tế vì  muốn ôm đồm quá nhiều chuyện. Ý kiến chung là đối vá»›i người thi bằng lái xe, chỉ cần biết Luật giao thông và thá»±c hành là đủ. Má»™t việc nhỏ nhÆ° đổi bằng lái xe cÅ©ng được ngành GTVT quan tâm đề ra má»™t loạt thủ tục gây khó khăn cho người dân. Không kể nhiều thứ giấy tờ phải ná»™p, không kể thời gian 15 ngày phải đợi, người đổi bằng lái ô tô, nếu trá»… 30 ngày, sẽ bị buá»™c phải thi lại phần lý thuyết; trá»… 6 tháng, thi lại cả lý thuyết lẫn thá»±c hành! CÆ¡ quan quản lý tìm tối Ä‘a thuận lợi cho mình và tối thiểu thuận lợi cho dân. Hay là, nhÆ° thiên hạ nói: “Có khó má»›i ló đồng tiền!”?  Người dân muốn được dá»… dàng cÅ©ng không khó, nếu “biết Ä‘iều” hoặc chạy tá»›i nhờ “dịch vụ” …

Liên quan tá»›i ngành giao thông vận tải, gần đây dÆ° luận cÅ©ng đã nóng lên vì dá»± định của chính quyền thu tiền người lái xe gắn máy nhÆ° má»™t biện pháp giảm ùn tắc và tai nạn giao thông. Bây giờ không thấy nói năng gì nữa. Nếu được Ä‘Æ°a ra áp dụng thì đó lại thêm má»™t quyết định “quan liêu” từ trên xuống, duy ý chí, “khoẻ re” cho chính quyền nhÆ°ng lại khổ cho dân và không đạt mục đích vì  không Ä‘i sát thá»±c tế do thiếu nghiên cứu. Và chắc cÅ©ng chÆ°a ai quên quy định cấm xe ba bánh thô sÆ¡ cách nay chÆ°a lâu, -cÅ©ng thuá»™c loại quy định nóng vá»™i, mang nhiều cảm tính và nhất là không tính đến lợi ích cụ thể của người dân, may nhờ báo chí và dÆ° luận phản ứng mạnh mà Ä‘uợc Ä‘iều chỉnh ít nhiều …

Tôi tự hỏi do đâu ở nước ta, người cầm quyền thường có thói quen hành quyền theo kiểu đó? Vì quả thật đây không phải là một hai trường hợp ngoại lệ, mà gần như là một hiện tượng phổ biến. Ta có thể suy ra: ở cấp cao mà còn như thế thì huống hồ là ở các cấp thấp, “xa mặt trời”! Trong thực tế, người dân ở các vùng xa, vùng sâu bị “hành” nhiều hơn dân thành phố.

Quốc há»™i Ä‘ang thảo luận hai dá»± án luật về Cán bá»™ Công chức và Giao thông đường bá»™ (20/10/2008). Công quyền, công chức có là để phục vụ công ích tức là lợi ích của mọi người, của toàn thể xã há»™i và của má»—i người.  Nếu họ quên mất hoặc xem thường vai trò thiết yếu đó, người dân có quyền chất vấn tính hợp pháp của họ. Tại sao sau bao nhiêu lần cải cách, dÆ° luận và báo chí cứ vẫn gọi cÆ¡ quan hành chính ở nÆ°á»›c ta là “ ‘hành dân’ là ‘chính’”? Tại sao cán bá»™ công chức lại “khó” vá»›i dân nhÆ° thế?  Má»™t đại biểu Quốc há»™i nói có “những công chức ba không”: không cười, không giải thích, nói vá»›i dân không chủ ngữ” , -nghÄ©a là nói cách lạnh lùng, có khi từng tiếng má»™t gọn lỏn chẳng thành câu cú gì, hiểu sao thì hiểu (mà nếu hỏi lại, thì quát tháo). Cho nên má»—i lần phải tá»›i cÆ¡ quan, người dân thấp cổ bé miệng rất ngại ngùng. Rõ ràng thái Ä‘á»™ của công chức là thái Ä‘á»™ của kẻ trên nhìn xuống, kẻ ban phát, kẻ coi quyền hành trong tay là của chính mình.

Má»™t trong các nguyên nhân của thái Ä‘á»™ “bề trên” nÆ¡i người cầm quyền là cách thức chọn người vào vị trí lãnh đạo, quản lý có vấn đề : thiếu dân chủ, công khai, minh bạch, thiếu tính cạnh tranh nên dá»… dàng Ä‘Æ°a tá»›i việc bổ nhiệm những công chức, cán bá»™ chÆ°a đúng tiêu chuẩn, thiếu năng lá»±c và có khi thiếu cả đạo đức nữa. Ngoài ra, hệ thống đảng và hệ thống chính quyền chÆ°a tách bạch rõ ràng trong thá»±c tế cÅ©ng là má»™t nguyên nhân lá»›n gây nên tâm lý “an toàn” của người công chức, cán bá»™; họ “sợ” đảng hÆ¡n sợ nhân dân; họ chỉ lo sao cho đảng không phê bình mình là được. Ở nÆ°á»›c ta không có “văn hoá từ chức” , cÅ©ng phần nào do cái cÆ¡ cấu “đúp” này. Không nhÆ° khẩu hiệu được trÆ°ng ra, nhân dân chÆ°a thá»±c sá»± có quyền gì đối vá»›i “công bá»™c” của mình.  Đã có những công chức, cán bá»™ khi bị Ä‘Æ°a ra toà và “đuối lý” , tá»± biện bạch rằng mình cÅ©ng biết mình thiếu khả năng, nhÆ°ng vì đảng đã phân công nhÆ° thế đành phải gánh vác việc công. Lời biện há»™ này phải chăng đã biểu lá»™ chủ trÆ°Æ¡ng của má»™t thời: “hồng hÆ¡n chuyên”?

Mong rằng dự án Luật công chức, cán bộ đang được thảo luận tại kỳ họp thứ tư Quốc hội khoá XII, sẽ có những sửa đổi căn cơ để công quyền, công chức thực sự là người phục vụ phục vụ nhân dân, phục vụ công ích.

25-10-2008

(Nguồn: nguoitinhuu.com)