NhÆ°ng khi giáo dân nghÄ© vá» Giáo há»™i và khoa há»c, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nghÄ© ngay đến cuá»™c trấn áp bắt bá»› Galilêô Galilêi vì tá»™i dị giáo, vì ông nhất quyết cho rằng trái đất quay quanh mặt trá»i chứ không phải ngược lại.
Sá» gia khoa há»c John Heilbron, ngÆ°á»i viết tiểu sá» Galilêô, cho rằng, Giáo há»™i Công giáo ‘đã có má»™t mối quan hệ gáºp ghá»nh và không phải lúc nà o cÅ©ng tÆ°Æ¡ng hợp vá»›i khoa há»c.’ NhÆ°ng sau khi Ä‘Æ°a ra các tiến bá»™ khoa há»c do Giáo há»™i tà i trợ, ông thêm rằng ‘có lẽ quan hệ giữa Giáo há»™i Công giáo và cái mà chúng ta gá»i là khoa há»c, khá là tốt đẹp.’
Giáo há»™i Công giáo dạy rằng khoa há»c và đức tin không đối láºp, và tháºm chà có thể cùng nhau là m việc tốt đẹp. Sau những phản đối há» hững vá»›i thuyết tiến hóa hồi cuối thế ká»· XIX, Giáo há»™i đã nắm bắt lấy lÄ©nh vá»±c khoa há»c nà y, má»™t Ä‘iá»u mà các tÃn ngưỡng khác không là m. Vẫn còn sá»± xung khắc vỠđạo đức khoa há»c và y khoa, chẳng hạn nhÆ° việc phá thai, hay dùng tế bà o gốc, nhÆ°ng đó là vá» mặt luân lý hÆ¡n là vá» mặt khoa há»c thá»±c tiá»…n.
Hồi tháng 10 năm ngoái, đồng hưởng vá»›i những nháºn định của các báºc tiá»n nhiệm, Giáo hoà ng Phanxicô đã nói rằng, ‘Vụ nổ Big Bang, hiện nay Ä‘ang được xem là nguồn gốc thế giá»›i, không đối láºp vá»›i hà nh Ä‘á»™ng tạo dá»±ng của Thiên Chúa, nhÆ°ng cần đến hà nh Ä‘á»™ng thần thiêng của Ngà i thì đúng hÆ¡n. Tiến hóa của tá»± nhiên, không tÆ°Æ¡ng phản vá»›i khái niệm tạo dá»±ng, khi tiến hóa giả định sá»± tạo dá»±ng muôn váºt theo tiệm tiến.’
Giáo hoà ng Phanxicô, từng là nhà hóa há»c, sẽ sá»›m phát hà nh má»™t văn kiện thẩm quyá»n Ä‘Æ°a ra sá»± biện há»™ luân lý cho việc chống lại hiện tượng nóng lên toà n cầu, đặc biệt là lên tiếng cho hà ng tá»· ngÆ°á»i nghèo nhất trên thế giá»›i.
Veerabhadran Ramanathan, má»™t khoa há»c gia khà háºu của viện Hải dÆ°Æ¡ng há»c Scripps, đã tóm gá»n ý của giáo hoà ng vá» biến đổi khà háºu. Ông nói rằng các khoa há»c gia cảm thấy mình thất bại trong việc là m cho thế giá»›i hiểu được mối nguy của sá»± nóng lên toà n cầu do chÃnh tay con ngÆ°á»i mà ra. Bây giá», các khoa há»c gia vốn thÆ°á»ng không xem trá»ng tôn giáo, lại Ä‘ang hÆ°á»›ng vá» tuyên bố sắp tá»›i của giáo hoà ng.
‘Khoa há»c và tôn giáo không trá»™n lẫn vá»›i nhau, nhÆ°ng môi trÆ°á»ng là má»™t ngoại lệ, nÆ¡i khoa há»c và tôn giáo có thể cùng chung tiếng nói. Tôi nghÄ© cả hai có má»™t ná»n tảng chung.’
Cách đây 382 năm, Giáo há»™i thấy mình có Ãt ná»n tảng chung vá»›i Galilêô.
‘Tất cả má»i chuyện bạn biết vá» Galilêô Ä‘á»u sai, nhÆ°ng buồn thay, sá»± tháºt cÅ©ng không là m cho bá» ngoà i của Giáo há»™i trở nên tốt hÆ¡n.’ Thầy Guy Consolmagno, má»™t nhà thiên văn há»c và chủ tịch Tổ chức Quan trắc Vatican ở Arizona cho biết
Galilêô đã bị giam lá»ng trong suốt phần Ä‘á»i còn lại của mình khi ông vẫn tiếp tục cho phát hà nh các tác phẩm cho rằng trái đất xoay quanh mặt trá»i, bất chấp các lá»i cảnh báo từ giáo hoà ng và Tòa dị giáo. NhÆ°ng, theo sá» gia khoa há»c, Ron Numbers, đây không chỉ là vấn Ä‘á» thần há»c.
Phần nà o đó, đây là sá»± xung khắc cá nhân giữa Galilêô và giáo hoà ng Urban VIII, hai ngÆ°á»i là bạn cÅ© của nhau. Giáo hoà ng cảm thấy mình bị phản bá»™i, vì Galilêô hứa sẽ Ä‘Æ°a và o phần phụ chú của mình má»™t tÆ° tưởng của giáo hoà ng, vốn Ä‘i ngược lại tác phẩm của ông. Galilêo đã không là m thế. Và đây còn là chuyện vỠđịa chÃnh trị, bởi Giáo há»™i Ä‘ang cố gắng đẩy lùi cuá»™c Kháng cách, và thấy cần phải thể hiện rằng mình không chấp nháºn các bất đồng quan Ä‘iểm.
Galilêô không bị Ä‘i tù, và ông ‘dùng thức ăn tá»± chuyển đến từ tòa đại sứ Tuscan, để không phải dùng thức ăn của Tòa dị giáo.’ Äây là những tiết lá»™ trong quyển sách ‘Galilêô Ä‘i tù, và các chuyện khác vá» Khoa há»c và Tôn giáo’ do ông Ron Numbers là m biên táºp.
Quá khứ nà y đã lắng xuống cho đến giữa thế ká»· XIX, khi ở Hoa Kỳ, má»™t số sách viết vá» xung khắc giữa tôn giáo và khoa há»c, đã trÃch lại chuyện của Galilêô để bêu xấu Giáo há»™i.
Bây giá», các chÃnh trị gia và những ngÆ°á»i bác bá» khoa há»c khà háºu, những ngÆ°á»i bị các nhà khoa há»c coi khinh, lại tá»± xem mình là những Galilêô. Mà sá»± thá»±c là , Galilêô đã bị ngược đãi vì tán thà nh khoa há»c, chứ không phải vì chối bá» khoa há»c.
Nhiá»u thế ká»· trÆ°á»›c và sau Galilêô, Giáo há»™i là ngÆ°á»i nâng đỡ chÃnh cho thiên văn há»c, và thÆ°á»ng dùng các mái nhà thỠđể phục vụ cho việc nghiên cứu bầu trá»i.
Cha Jose Funes, trưởng Äà i Quan trắc Vatican ở à nháºn định, ‘Giáo há»™i đã thúc đẩy khoa há»c bằng nhiá»u cách khác nhau. Nhá» Galilêô, mà chúng ta ở đây. Nhá» Giáo há»™i Công giáo, mà có Galilêô vì ông là ngÆ°á»i Công giáo, má»™t ngÆ°á»i Công giáo tốt.’
NgÆ°á»i tiên phong trong lÄ©nh vá»±c thiên văn mặt trá»i, Angelo Secchi, là má»™t linh mục Ã, đã quan sát mặt trá»i và các hà nh tinh từ kÃnh viá»…n vá»ng trên mái nhà thá». NgÆ°á»i nảy ra ý tưởng vá» thuyết Big Bang, Georges Lemaitre, là má»™t linh mục ngÆ°á»i Bỉ. Rồi cố giáo hoà ng Piô XII, đã không bÆ°ng bÃt thuyết Big Bang, nhÆ°ng muốn lấy đó là m bằng chứng cho bà n tay Thiên Chúa. Cha Lemaitre nói rằng, khoa há»c triến triển, và không phải là trụ cá»™t bất biến cho giáo lý của Giáo há»™i.
Và Vatican cÅ©ng có viện khoa há»c hà n lâm
Chủ tịch viện, ông Werner Arber, nhà vi trùng há»c Ä‘oạt giải Nobel, cho biết, ‘Công việc chÃnh của chúng tôi là theo dõi sát các tiến bá»™ khoa há»c, và thông báo cho Vatican vá» những phát triển má»›i.’ Ông Werner Arber là má»™t ngÆ°á»i Tin Là nh, và nhiá»u thà nh viên khác của viện hà n lâm Vatican cÅ©ng là ngÆ°á»i không Công giáo, nhÆ° Ramanathan, và tháºm chà là nhà váºt lý há»c vô thần Stephen Hawking.
Vá»›i thầy Consolmagno, thiên văn và đi tu, chẳng có vấn Ä‘á» gì: ‘Nếu bạn tin và o sá»± tháºt, là bạn Ä‘ang phụng sá»± cùng má»™t Thiên Chúa vá»›i tôi.’