Ngà y Lá»… Tạ Æ n ở Hoa Kỳ
28.11.2014
|
|
Happy Thanksgiving
Thanksgiving là má»™t ngà y lá»… tổ chức tại khu vá»±c Bắc Mỹ, thÆ°á»ng được coi là dịp để bà y tá» lòng biết Æ¡n. Nguồn gốc của Lá»… Tạ Æ¡n là để cảm Æ¡n Chúa đã ban cho vụ mùa bá»™i thu. Tại Mỹ, ngà y lá»… nà y được tổ chức và o thứ 5 của tuần thứ tÆ° tháng 11. Tại Canada, dịp nà y được tổ chức và o ngà y thứ 2 tuần thứ hai của tháng,
NGÀY LỄ Táº Æ N Ở HOA KỲ
Tá»
lòng biết Æ¡n là má»™t hà nh vi đạo đức cao quý của con ngÆ°á»i có văn hóa
tốt. “Thank You†là câu nói phải có của những ngÆ°á»i lịch sá»±. Từ thuở xa
xÆ°a chÆ°a có lịch sá», loà i ngÆ°á»i đã cá» hà nh các cuá»™c tế, lá»… để tá» lòng
biết Æ¡n vá» những gì mà Trá»i đất ban cho con ngÆ°á»i. Phong tục nà y có trên
khắp hoà n cầu và bá»™ tá»™c lâu Ä‘á»i nà o cÅ©ng cá» hà nh Ãt nhất là má»™t lần
trong năm với những tiệc thịnh soạn để ăn mừng mùa mà ng đã thu hoạch
tốt.
SỠchép rằng giống nòi Việt vốn dòng dõi Vua Thần Nông (vị
vua giúp dân phát triển việc trồng lúa để giải quyết vấn đỠthực phẩm
cho dân chúng mà dân số cà ng ngà y cà ng tăng theo cấp số nhân) hà ng năm
tổ chức nhiá»u ngà y há»™i hè ăn mừng được mùa. đặc biệt là ngà y Tết Nguyên
đán, nhà vua cá» hà nh lá»… Tế Trá»i đất và dân gian nấu bánh chÆ°ng và bà nh
dà y là m lá»… Cúng Trá»i đất.
Những bộ lạc da đỠở Châu Mỹ cũng có
truyá»n thống tạ Æ¡n đấng Tạo Hóa vá» tất cả những gì há» có. Hà ng năm há» tổ
chức ăn mừng 4 lần hoặc 6 lần với thịt hươu chứ không phải là gà lôi
(turkey).
Ở Âu Châu, truyá»n thống tạ Æ¡n Chúa vá» những thu hoạch
mùa mà ng đã được thá»±c hiện rất phổ biến tại nhiá»u nÆ¡i vá»›i những tiệc
tùng, khiêu vÅ©, và đốt pháo bông và o Mùa Thu từ Những Thá»i Trung Cổ.
Ở
Anh Quốc, Ngà y Lá»… Tạ Æ n xÆ°a kia có tên là Harvest Festival (Há»™i Mừng
được Mùa) được các nhà thá» cá» hà nh trên khắp nÆ°á»›c và o ngà y Chúa Nháºt để
đánh dấu mùa gặt hái tại địa phÆ°Æ¡ng chấm dứt. Táºp tục nà y lan qua Mỹ
Châu bởi những di dân đầu tiên và tới năm 1863, Harvest Festival được
đổi tên là Thanksgiving hay Thanksgiving Day được tổ chức và o thá»i Ä‘iểm
công việc mùa mà ng đã xong.
Hiện nay, ở Canada, Lá»… Tạ Æ n được tổ
chức và o Thứ Hai của tuần lá»… thứ nhì trong Tháng MÆ°á»i. Ở Mỹ,
Thanksgiving được chÃnh thức cá» hà nh trên toà n quốc và o Thứ Năm của tuần
thứ tÆ° trong Tháng MÆ°á»i Má»™t.
Thanksgiving Day còn có tên là Turkey Day và được Tổng Thống Roosevelt ký thà nh luáºt và o ngà y 26 tháng MÆ°á»i Má»™t năm 1941.
Nguồn Gốc Khác Nhau vá» Lá»… Tạ Æ n ở Hoa Kỳ
TrÆ°á»›c
đây, dân chúng Hoa Kỳ má»—i tiểu bang Ä‘á»u có má»™t ngà y cá» hà nh Lá»… Tạ Æ n
Trá»i và cÅ©ng để nhá»› Æ¡n những thổ dân đã chỉ cách trồng trá»t cho những
ngÆ°á»i di dân tá»›i Mỹ Châu.
Ngà y nay, hà ng năm cứ đến Thứ Năm của
tuần lá»… thứ tÆ° trong tháng MÆ°á»i Má»™t, dân chúng Hoa Kỳ lại cá» hà nh
Thanksgiving Day hay Thanksgiving. đó là Ngà y Lá»… Tạ Æ n và o dịp mùa mà ng
chấm dứt tại Hoa Kỳ.
Có nhiá»u nhân váºt thá»i di dân ghi chép lại
những ngà y lá»… tạ Æ¡n ở Mỹ Châu. Trải qua thá»i gian dà i xây dá»±ng Hợp Chủng
Quốc, các vị tổng thống đã ấn định những ngà y Lá»… Tạ Æ n và o những ngà y
khác nhau và thÆ°á»ng vá»›i mục Ä‘Ãch là để hà n gắn vết thÆ°Æ¡ng của Cuá»™c Ná»™i
Chiến. Mãi đến năm 1941, Ngà y Lá»… Tạ Æ n má»›i được áp dụng chung trên toà n
quốc Hoa Kỳ.
Nhóm Hà nh Hương Tị Nạn Tôn Giáo: The Pilgrims
VÃ o
thá»i gian đầu má»›i tá»›i Mỹ Châu, Nhóm Hà nh HÆ°Æ¡ng (The Pilgrims) dà nh
riêng một ngà y để ăn mừng sau mùa gặt hái và o năm 1621 tại Plymouth
Plantation, Massachusetts.
Sá»± tÃch là và o ngà y 6 tháng ChÃn năm
1620, từ thị trấn Plymouth, Anh Quốc, 44 ngÆ°á»i ly khai Giáo Há»™i Anh Cát
Lợi dẫn má»™t nhóm 66 ngÆ°á»i di tản sang Tân Thế Giá»›i Mỹ Châu) trên con tầu
tên là The Mayflower. Bốn mÆ°Æ¡i bốn ngÆ°á»i ly khai tá»± mệnh danh lÃ
“Thánh†(Saints), còn những ngÆ°á»i khác thì há» gá»i là “NgÆ°á»i Lạâ€
(Strangers). Cuá»™c hà nh trình vất vả, có nhiá»u bất đồng, và kéo dà i tá»›i
65 ngà y. Khi trông thấy đất liá»n và o ngà y 10 tháng MÆ°á»i Má»™t thì đã có
má»™t ngÆ°á»i chết. Lúc sắp sá»a cặp bến, há» ký kết vá»›i nhau má»™t bản hợp đồng
gá»i là Mayflower Compact bảo đảm sá»± bình đẳng và thống nhất hai nhóm.
HỠkết hợp lại và tự mệnh danh là The Pilgrims.
Há» dá»± tÃnh định
cư tại Virginia, nhưng sau đó, vì bão tố, hỠphải đổ bộ lên một nơi nay
gá»i là Plymouth, Massachusetts và định cÆ° ở đó. Mùa đông năm ấy, nhá» sá»±
giúp đỡ của thổ dân Wampanoag cho thức ăn và chỉ dẫn cách trồng trá»t vÃ
săn bắt nên Ä‘oà n ngÆ°á»i má»›i sống sót.
Năm sau, và o Mùa Thu, 1621,
mùa mà ng thu hoạch tốt, Thống đốc William Bradford tuyên bố một ngà y tạ
ơn. Khoảng 50 di dân tổ chức Harvest Festival (Hội Mùa Gặt) đầu tiên
kéo dà i ba ngà y và há» má»i khoảng 90 thổ dân Wampanoag tá»›i cùng chung vui
và bà y tỠlòng biết ơn.
Ngà y Thanksgving đầu tiên:
Tranh của Jean Louis Gerome Ferris (1863-1930)
Thống đốc William Bradford ghi lại ngà y ăn mừng nà y trong táºp Of Plymouth Plantation và dÆ°á»›i đây là và i hà ng trÃch dẫn:
Bấy
giá» má»i ngÆ°á»i bắt đầu thu hoạch số hoa mà u nhá» Ä‘em chất chứa trong nhÃ
hay kho để dà nh cho mùa đông. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u đã phục hồi sức khá»e
và má»i thứ đã có đủ. Má»™t và i ngÆ°á»i Ä‘i xa; số ở lại thì Ä‘i câu cá và chia
phần cho má»i nhà . Suốt mùa hè đó, há» không có thiếu thốn gì. Và bây giá»
thì hỠkiếm thêm chim chóc chứa và o kho vì mùa đông sắp tới và nơi nà y
thì chim chóc có rất nhiá»u. Ngoà i chim chóc, còn có rất nhiá»u gà rừng vÃ
nai v.v. Hơn nữa, hỠlại có một số lượng thực phẩm thu hoạch như là bắp
(Indian corn).
Edward Winslow viết Mourt’s Relation và và i hà ng trÃch dẫn sau:
Mùa
mà ng của chúng tôi đang được thu hoạch, vị thống đốc của chúng tôi phái
bốn ngÆ°á»i Ä‘i bắt chim chóc để chúng tôi ăn mừng sau mùa thu hoạch do
công lao của chúng tôi. Nhóm bốn ngÆ°á»i đã bắt được chim chóc tháºt lÃ
nhiá»u có thể dùng hầu nhÆ° cả tuần cho má»i ngÆ°á»i. Và o lúc đó, trong những
trò giải trÃ, chúng tôi thá»±c táºp bắn súng và có khoảng 90 thổ dân được
mới tới tham dự trong đó có cả Vua Massasoit. Chúng tôi vui chơi ăn uống
suốt ba ngà y; một nhóm thổ dân ra ngoà i săn bắt 5 con hươu (deer) đem
vỠtặng cho thống đốc và các đội trưởng.. .
Nói tới buổi Lễ Hội
được Mùa năm 1621 nà y, cÅ©ng nên nhắc lại chuyện má»™t thổ dân tên lÃ
Tisquanto hay còn gá»i là Squanto. Có lẽ Squanto là má»™t trong số Ãt ngÆ°á»i
đầu tiên được tiếp xúc với văn minh Âu Châu. Rồi, sau khi trở vỠquê
hÆ°Æ¡ng để là m gạch nối giữa ngÆ°á»i da trắng và da Ä‘á», thì anh lại bị đồng
bà o anh coi là kẻ thù vì không chấp nháºn sá»± hợp tác của anh vá»›i ngÆ°á»i da
trắng. Tuy nhiên, anh vẫn kiên trì với thiện chà là m bớt đi những cuộc
chém giết giữa ngÆ°á»i di dân và ngÆ°á»i da Ä‘á».
Khi ngÆ°á»i Âu Châu
mới tìm ra Mỹ Châu, đoà n thám hiểm đã tổ chức bắt cóc một và i trẻ em bản
xứ trong đó có Squanto Ä‘em vá» Anh quốc vá»›i mục Ä‘Ãch để dạy dá»— cho nói
tiếng Anh là m thông dịch viên sau nà y. Squanto được trao cho một giáo sĩ
nuôi rồi được theo các tầu buôn trở vỠMỹ Châu.
Trở vỠMỹ Châu,
Squanto đã tìm cách vượt trốn khá»i vòng tay ngÆ°á»i da trắng, nhÆ°ng rồi
bị bắt và bị bán là m nô lệ trôi nổi khắp đó đây kể cả Tây Ban Nha và các
bến cảng Châu Phi. định mệnh xui khiến, một ngà y nà o đó Squanto lại
xuất hiện ở quê hÆ°Æ¡ng của mình. Khi Ä‘oà n ngÆ°á»i di dân đổ bá»™ lên
Plymouth, Massachusetts và đang sắp bị chết đói thì Squanto xuất hiện
cùng vá»›i má»™t số thổ dân ngÆ°á»i Wampanoag. Há» mang theo thức ăn cho ngÆ°á»i
di dân và dạy ngÆ°á»i di dân cách trồng trá»t và săn bắt. NhỠđó mà đoà n di
dân đã sống sót qua mùa đông băng giá năm đó và có thu hoạch tốt và o
Mùa Thu năm sau. Chẳng bao lâu sau đó, Squanto bị lây bịnh sốt rét vÃ
qua Ä‘á»i. Hiện nay ngÆ°á»i da trắng và da Ä‘á» vẫn còn nhá»› Æ¡n Squanto.
Những Buổi Tiệc Tạ Æ n Khác Trên Mỹ Châu
Ngà y
23 tháng Năm, 1541, Francisco de Vásquez de Coronado cùng thổ dân Tejas
tổ chức Há»™i Tạ Æ n tại Palo Duro Canyon, Texas để ăn mừng cuá»™c hà nh
trình của Francisco đi tìm thấy thực phẩm. Trong ý nghĩa tiệc mừng của
ngÆ°á»i Âu Châu tạ Æ¡n Chúa, ngà y nà y cÅ©ng được nhiá»u ngÆ°á»i cho là đÃch
thá»±c Ngà y Lá»… đầu Tiên Tạ Æ n Chúa ở Bắc Mỹ.
Má»™t tiệc mừng kế lÃ
tiệc mừng do Pédro Menéndez de Avilés tổ chức tại St. Augustine,
Florida, ngà y 8 tháng ChÃn, năm 1565. Tiệc mừng nà y cÅ©ng được cho lÃ
Thanksgiving đầu tiên tại Mỹ.
Một buổi tiệc khác cũng được cho
là Lá»… Tạ Æ n đầu Tiên ở Mỹ Châu là bữa tiệc của Don Juan de Onate tổ chức
ngà y 30 tháng Tư năm 1598 tại gần San Elizario, Texas.
Quốc Há»™i và Tổng Thống Ấn định Ngà y Tạ Æ n
Äêm
Thứ TÆ° trÆ°á»›c ngà y Thansgiving là má»™t trong những đêm báºn rá»™n nhất cho
các quán ăn và quán nháºu bởi vì đó là đêm đầu tiên của các sinh viên trở
vá» tỉnh nhà trong há»c kỳ.
Ngoà i tiệc tùng, nhiá»u thà nh phố nhÆ°
New York, Philadelphia, Houston, Detroit có tổ chức các tráºn đấu túc cầu
(footblall) và các toán diá»…n hà nh thÆ°á»ng kết thúc bằng toán diá»…n hà nh
của các Ông Già Noel cho biết là Lễ Chrismas đã khởi đầu.
Trong
Cuá»™c Chiến Cách Mạng Mỹ Châu (Cuá»™c chiến chống Anh Quốc để thà nh láºp ra
Hoa Kỳ), theo thÆ°á»ng lệ, Quốc Há»™i hà ng năm ấn định má»™t hay nhiá»u ngà y lá»…
tạ ơn. Riêng tháng 12 năm 1777, George Washington đã tuyên bố một ngà y
tạ Æ¡n nhằm vinh danh tráºn đánh thắng Anh Quốc ở Saratoga.
Và o những năm lên là m Tổng Thống, Goerge Washington ấn định lại những Ngà y Lá»… Tạ Æ n.
Tổng Thống John Adams ấn định Thanksgivings và o các năm 1798 và 1799
Tổng Thống Madison ấn định Thanksgiving và o lúc kết thúc cuộc chiến, 1812.
Tại bang New York, thanksgiving hà ng năm được Thống đốc ấn định kể từ năm 1817.
Có
má»™t số tiểu bang ở miá»n nam không nhìn nháºn những ngà y tạ Æ¡n nhÆ° các
tiểu bang khác. Tá»›i năm 1858 má»›i có 25 bang và 2 lãnh thổ nhìn nháºn Ngà y
Lá»… Tạ Æ n.
Trong Cuộc Nội Chiến, Tổng Thống Abraham Lincoln
tuyên bố ngà y Thứ Năm cuối cùng trong Tháng 11 năm 1863 là Thanksgiving
cho toà n quốc. Từ 1863, hà ng năm toà n quốc Hoa Kỳ Ä‘á»u cá» hà nh Lá»… tạ Æ n
và o ngà y Thứ Năm cuối cùng của Tháng MÆ°á»i Má»™t. NhÆ°ng tá»›i năm 1939 thì
T.T. Roosevelt lại tuyên bố rằng Thanskgiving nên là ngà y kế ngà y Thứ
Năm cuối cùng trong tháng 11 hÆ¡n là ngà y cuối cùng vá»›i mục Ä‘Ãch giúp cho
thá»i gian mua sắm và o dịp Christmas được kéo dà i hÆ¡n. Ä‘á» xuất nà y không
có tÃnh bắt buá»™c nên chỉ có 23 bang theo khuyến cáo nà y còn 22 bang
khác không theo. Còn các bang khác, như Texas, đã ấn định cả hai tuần lễ
là ngà y Tạ Æ n.
Tới năm 1941 thì Quốc Hội HK quyết nghị lấy ngà y
Thứ Năm của tuần lễ thứ tư trong tháng 11 là ngà y Thanksgiving. Ngà y 26
tháng 11 năm 1941, T.T. Roosevelt ký ngà y Tạ Æ n toà n quốc đó thà nh
luáºt.
Tổng Thống Truman nháºn má»™t gà lôi biếu tại trÆ°á»›c Tòa Bạch á»c
Khi
Lá»… Tạ Æ n chấm dứt thì mùa nghỉ lá»… mùa đông truyá»n thống lại bắt đầu. đó
là mùa mua sắm cho Lễ Giáng sinh được khởi sự và o ngà y Thứ Sáu đen
"Black Friday" ngay sau Ngà y Lá»… Tạ Æ n. Truyá»n thống nà y được thà nh láºp
Ãt nhất là và o những năm 1930. Trong khi ngà y nhá»™n nhịp nhất vá» mua sắm
vẫn là ngà y Thứ Sáu sau ngà y Thanksgiving thì ngà y có số lượng hà ng bán
ra lá»›n nhất là ngà y Thứ Bẩy hay là ngà y 23 Tháng 12. Hầu hết các cá»a
hà ng Ä‘á»u tăng số hà ng tồn kho cho mùa nghỉ tháng MÆ°á»i Hai và o ngay sau
Ngà y Halloween, tháºm chà có khi còn trÆ°á»›c cả ngà y vui đùa đó. Thứ Sáu
sau Lá»… Tạ Æ n hay là Black Friday còn được coi nhÆ° là ngà y Không Mua Gì
Hết mà những ngÆ°á»i phản đối không mua sắm gì vì há» cho đó là những thói
quen tiêu thụ phà phạm của những nước Số Một trên Thế Giới.
Dầu
sao thì Lá»… Tạ Æ n mở ra ở Mỹ Châu vẫn mang đầy ý nghÄ©a biết Æ¡n Thượng đế
và Những Thổ Dân đã cứu giúp những vị Tiá»n Bối Hà nh HÆ°Æ¡ng "The Pilgrim
Fathers" những ngÆ°á»i đã đặt ná»n móng cho Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
Những hoạt động trong ngà y Tạ ơn
Lá»…
Tạ Æ¡n là má»™t dịp để những ngÆ°á»i trong gia đình và bạn bè gặp gỡ, cùng
chia sẻ niá»m vui. Ở Mỹ, đây là má»™t ngà y lá»… quan trá»ng của gia đình vÃ
má»i ngÆ°á»i có thể Ä‘i từ đông sang tây để gặp gỡ các thà nh viên trong gia
đình. Kỳ nghỉ Tạ Æ¡n thÆ°á»ng rÆ¡i và o "4 ngà y" cuối tuần. Dịp nà y phần lá»›n
được tổ chức ở phạm vi gia đình, không giống như ngà y 4/7 hay lễ Noel,
tổ chức rầm rộ với sự tham gia của công chúng.
Ở Canada, lễ Tạ
Æ¡n diá»…n ra trong 3 ngà y cuối tuần và không được coi trá»ng nhÆ° ở Mỹ. Và o
dịp nà y, các gia đình Canada khó có thể tụ há»p vá»›i nhau, thay vì thế há»
coi ngà y Noel là dịp để thà nh viên trong gia đình đoà n tụ. Thêm và o đó,
lá»… Tạ Æ¡n tại Canada lại rÆ¡i và o ngà y thứ 2, nên ngÆ°á»i Canada có thể ăn
bữa tối Tạ ơn và o bất kỳ ngà y nà o trong số 3 ngà y cuối tuần trước đó.
Äiá»u nà y có nghÄ©a, há» sẽ ăn tối cùng má»™t nhóm há» hà ng trong 1 ngà y vÃ
một bữa khác với nhóm khác và o ngà y hôm sau.
Bóng hình ngôi sao in dòng chữ của táºp Ä‘oà n siêu thị Macy's.
Má»™t
hoạt động không thể thiếu và o dịp Tạ ơn là mua sắm. Bắt đầu từ những
năm 1930, mùa mua sắm nhân dịp Giáng sinh bắt đầu khi lễ Tạ ơn kết thúc.
Tại thà nh phố New York, cuá»™c diá»…u hà nh nhân ngà y Tạ Æ¡n của Táºp Ä‘oà n
Macy's được tổ chức hà ng năm tại khu trung tâm Manhattan. Cuộc tuần hà nh
được tổ chức theo các chủ đỠđặc biệt nà o đó, hoặc mô phá»ng các cảnh
trong những vở kịch trên sân khấu Broadway kèm theo những chùm bóng lớn
vẽ nhiá»u nhân váºt hoạt hình hoặc diá»…n viên truyá»n hình nổi tiếng. Diá»…u
hà nh nhân dịp Tạ ơn cũng diễn ra ở một số thà nh phố khác như Plymouth,
Houston, Philadelphia và Detroit.
Dù ngà y mua sắm lớn thứ hai
trong năm tại Mỹ là ngà y Thứ Sáu Ä‘en tối sau lá»… Tạ Æ¡n, hầu hết các cá»a
hà ng đã bắt đầu dự trữ hà ng ngà y sau lễ Halloween, đôi khi từ trước nữa.
Má»™t hoạt Ä‘á»™ng chÃnh khác trong dịp lá»… Tạ Æ¡n tại Mỹ là đá bóng.
Theo truyá»n thống, hai Ä‘á»™i chuyên nghiệp sẽ giao đấu và o ngà y Tạ Æ¡n,
song đến gần đây, các tráºn bóng được tổ chức và o ngà y trong tuần, không
phải và o Chúa Nháºt.
Medom tổng hợp từ internet
|