DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Qua Cá»a Thần Phù (Truyện ký: Tôi Äi Tu)
Người đăng
Thông điệp
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: Qua Cá»a Thần Phù (Truyện ký: Tôi Äi Tu)
QUA CỬA THẦN PHÙ (TRUYỆN KÃ: TÔI ÄI TU)
Tác giả:
ÄÆ°á»ng Phượng Bay
LỜI TỰA
T ôi biết ÄÆ°á»ng Phượng Bay từ lâu rồi. Chúng tôi nhÆ° đã cùng dắt tay nhau bÆ°á»›c và o Ä‘Æ°á»ng tu, qua nhiá»u cảnh thăng trầm cuá»™c sống. Hôm nay chúng tôi lại cà ng hiểu nhau hÆ¡n vá»›i những buồn vui và đổi thay lá»›n lao của đất nÆ°á»›c.
ÄÆ°á»ng Phượng Bay muốn giá»›i thiệu Ä‘á»i tu, ở đây được tiêu biểu qua chÃnh con Ä‘Æ°á»ng mình đã và đang Ä‘i, vá»›i hình ảnh cá»a biển Thần Phù, má»™t thắng cảnh non xanh nÆ°á»›c biếc của tỉnh Thanh Hoá, có Ä‘á»™ng Từ Thức và Bạch Ãc nổi danh. Bởi cá»a biển nà y hay gây nhiá»u phong ba bão táp, nên thuyá»n bè qua lại lắm phen gặp nguy hiểm bất ngá».
ÄÆ°á»ng Phượng Bay chá»n Ä‘á» tên cho táºp truyện ký là QUA CỬA THẦN PHÙ, dá»±a theo câu phong dao khá phổ thông tại miá»n Bắc:
Lênh đênh qua cá»a Thần Phù
Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.
Và dÄ© nhiên tác giả tin chắc ngÆ°á»i Ä‘á»c sẽ dá»… dà ng nháºn ra cái dụng ý của mình.
Hân hạnh giá»›i thiệu QUA CỬA THẦN PHÙ vá»›i quý bạn và mong má»i ngÆ°á»i gặp được ở đây má»™t ý nghÄ©a đặc biệt, cách riêng cho những tâm hồn muốn tìm hiểu Ä‘á»i tu.
Saigon, cuối thu Ất Mão
L.M. Äà o Äức Äiá»m
--------------------------------------------------------------
MỤC LỤC
1. Tu Là Cội Phúc Tình Là Giây Oan
2. Ngà y Xưa Còn Bé
3. Hạt Giống Nẩy Mầm
4. ÄÆ°á»ng Dà i Khởi Sá»±
5. Tà Ão Äen Giữa Äô Thà nh
6. Giữa Lòng Giáo Hội Chuyển Biến
7. Khung Trá»i Thần Tiên
8. Những Chặng ÄÆ°á»ng Tiến Lên
9. LÃnh Má»›i Ra Lò
10. Má»™t Viá»…n Tượng Mịt Má»
---------------------------------------------------------- -------
Nguồn: dunglac.org Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 1. Tu Là Cá»™i Phúc Tình Là Giây Oan
1. TU LÀ CỘI PHÚC TÌNH LÀ GIÂY OAN
Tác giả Nguyá»…n Du, trong táºp Äoạn TrÆ°á»ng Tân Thanh (Truyện Kiá»u), đã mượn lá»i sÆ° Giác Duyên để phát biểu nhÆ° trên, cÆ¡ hồ muốn Ä‘á» xÆ°á»›ng má»™t triết thuyết vá» nhân sinh. Triết thuyết nà y đã vô tình Ä‘i và o Ä‘á»i sống và tâm thức dân gian qua bao thế ká»·. Quả tháºt, ngÆ°á»i ta đã thuá»™c lòng câu trên đây nhÆ° thuá»™c má»™t Ä‘oạn ca dao phổ thông.
NhÆ°ng, tháºt là buồn: hình nhÆ° Ä‘a số đã hiểu lầm tÆ° tưởng của Tố NhÆ° tiên sinh khi há» cứ đòi hiểu TU phải là xuất gia, phải vô chùa, phải cạo đầu cắt tóc để mặc và o bá»™ áo nâu xồng. Thế là tác giả Vân Hạc Văn Hoè đã má»™t lần phải lá»›n tiếng thanh minh cho Nguyá»…n Du, nói rằng TU đây là tu sá»a đức hạnh, tu chà là m ăn, tu tâm luyện tÃnh, ở theo đạo đức và siêng việc chức nghiệp. Äó là cá»™i nguồn của hạnh phúc, là gốc rá»… của má»i may mắn và sung sÆ°á»›ng trên Ä‘á»i.
DÄ© nhiên ta phải đồng ý và cụ Vân Hạc để thấy trắng Ä‘en rõ mÆ°á»i mÆ°Æ¡i. Tác giả táºp 'Truyện Kiá»u chú giải' còn phân tÃch thêm rằng, theo má»™t khÃa cạnh nà o đó, chữ TU đây chỉ là ngược lại vá»›i chứ TÃŒNH bởi vì TÃŒNH thÆ°á»ng nặng vá» tình cảm và nhẹ vỠđạo lý. Do đó TÃŒNH thÆ°á»ng là mối giây oan nghiệp buá»™c lấy mình và là căn nguyên của nhiá»u tai hoạ, lầm lạc.
Có lẽ cÅ©ng để phụ hoạ vá»›i cụ Vân Hạc mà ông bà chúng ta vẫn thÆ°á»ng Ä‘á»c:
Thứ nhất là tu tại gia
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa.
Cái lý do ngÆ°á»i bình dân thÆ°á»ng hiểu Ä‘i tu là phải lìa xa cõi 'tục' là vì sống giữa cõi tục, cái chuyện tu thân luyện đức được coi là quá khó, khó đến Ä‘á»™ nhÆ° thể vô phÆ°Æ¡ng thá»±c hiện.
Äã Ä‘Ã nh nhân chi sÆ¡ tÃnh bản thiện, nhÆ°ng dẫu tÃnh có thiện, lòng có quảng đại khoan dung mấy Ä‘i nữa, mà tháng năm thÆ°á»ng xuyên phải va chạm vá»›i những chuyện tranh chấp cá»n con và triá»n miên lăn lá»™n trong những cái ham hố tầm thÆ°á»ng, đã mấy ai giữ được tâm tÆ° không bị xao xuyến, giao Ä‘á»™ng!
Äể rồi, suy hÆ¡n tÃnh thiệt, má»™t số ngÆ°á»i đã tìm cách thoát tục.
Ở Việt Nam, đạo Pháºt đã mở Ä‘Æ°á»ng cho giải pháp 'thoát ly' nà y bằng những ngôi chùa sẵn sà ng mở cá»a từ bi cho má»i giá»›i.
Nhiá»u kẻ xuống tóc Ä‘i tu vì từ lâu vẫn ấp ủ má»™t cuá»™c sống thanh cao huyá»n nhiệm hay bởi say mê đạo pháp thâm sâu của đấng NhÆ° Lai.
Nhiá»u kẻ lại muốn xuất gia lên chùa chỉ vì thán phục vị Hoà thượng trụ trì vá»›i đức Ä‘á»™ và tà i năng trổi vượt. Huyá»n thoại vá» những ngôi chùa nổi danh vá»›i các báºc thiá»n sÆ° hiá»n từ nhÆ°ng võ nghệ rất cao cÆ°á»ng, theo mẫu má»±c phổ thông bên Trung quốc, vẫn còn được nhắc đến trên cá»a miệng dân gian.
Nhiá»u kẻ khác muốn Ä‘em thân lên nÆ°Æ¡ng náu cá»a thiá»n chỉ vì chuyện Ä‘á»i quá éo le, hoặc tình duyên quá phÅ© phà ng vá»›i há». Truyện tình 'Lan và Äiệp' đã từng là má»™t và dụ Ä‘iển hình đến Ä‘á»™ gây xót thÆ°Æ¡ng xúc Ä‘á»™ng, và giá»›i văn nghệ sÄ© đã không ngá»›t lấy là m Ä‘á» tà i sáng tác. Nhà văn Khái HÆ°ng vá»›i 'Hồn BÆ°á»›m MÆ¡ Tiên' cÅ©ng Ä‘Æ°a ra trÆ°á»ng hợp đắng cay não lòng của 'chú tiểu’ Lan phải ẩn thân nÆ¡i chùa Long Giáng Bắc Ninh.
Äại để cái ý nghÄ©a Äi TU bên Äông phÆ°Æ¡ng mình là nhÆ° thế. NgÆ°á»i Nháºt Bổn hay Trung Hoa cÅ©ng không khác là bao nhiêu.
Chữ TU nghiá»…m nhiên phải kèm theo chuyện xuất gia. Nó lại thÆ°á»ng mang ý nghÄ©a giải thoát, tiêu cá»±c.
Các nÆ°á»›c bên Tây phÆ°Æ¡ng, được thấm nhuần tÆ° tưởng Thiên chúa giáo, hầu hết có cái nhìn tÃch cá»±c hÆ¡n vá» Ä‘á»i ngÆ°á»i. Ở những thế ká»· đầu của ká»· nguyên Ky Tô giáo, việc bá» nhà đi tu được coi nhÆ° rất hoạ hiếm. Dần dà , tÆ° tưởng tu đức thá»i trung cổ đã nhà o nặn nên má»™t số nhà ẩn sÄ©, và rồi những vị 'thánh sống' thá»i danh đã quy tụ được nhiá»u môn đệ, láºp thà nh những tu viện nhằm giúp nhau tu thân tÃch đức. Ngà y sống của há» chỉ là liên tục cầu nguyện, chiêm niệm, hát xÆ°á»›ng thánh vịnh và cùng là m việc chân tay.
Vá»›i thá»i gian, các tu viện nà y có má»™t chá»— đứng vững và ng trong hệ thống tôn giáo, để rồi ngÆ°á»i ta đánh giá các tu sÄ© rất cao, coi há» nhÆ° những vị anh hùng trong việc là m vinh danh Thiên Chúa và xây dá»±ng 'NÆ°á»›c Trá»i' ngay tại trần gian nà y.
Äã có má»™t thá»i, ngÆ°á»i ta coi nhẹ những sinh hoạt thế tục và đỠcao các lá»i dạy dá»— cách ngôn của sách thánh Cá»±u Æ°á»›c : Má»i sá»± chỉ là phù vân! Rồi nữa, há» thá»±c hà nh theo đúng nghÄ©a Ä‘en lá»i khuyên của Äức Ky tô: Nếu các con muốn nên trá»n là nh, hãy vá» bán má»i của cải sản nghiệp rồi phân phát hết cho ngÆ°á»i nghèo và đến theo là m môn đệ ta.
CÅ©ng có má»™t thá»i, ngÆ°á»i ta dùng táºp 'GÆ°Æ¡ng Chúa Giê Su’ là m sách gối đầu giÆ°á»ng để rồi còn Ä‘i xa hÆ¡n chÃnh tác giả là Thomas Kempis trong việc tuyệt đối chú tâm để lo ăn chay đánh tá»™i: Khoa tu đức chỉ toà n là hy sinh, hãm mình, tháºp giá, khiêm cung, chuẩn bị chết là nh, khinh chê của Ä‘á»i, xa lánh trần gian. Kết quả là thấy xuất hiện những vị thánh nhÆ° Si Mong Cá»™t sống trá»n Ä‘á»i trên má»™t cá»™t đá lá»ng lÆ¡ giữa trá»i!
Khuynh hÆ°á»›ng tu đức 'hãm mình từ bá»' đó cÅ©ng ảnh hưởng trá»±c tiếp đến cuá»™c sống của hà ng giáo sÄ© là giá»›i có bổn pháºn thÆ°á»ng xuyên tiếp xúc để hÆ°á»›ng dẫn sinh hoạt tinh thần và tôn giáo của dân chúng. NgÆ°á»i ta bắt đầu lên tiếng Ä‘á» nghị các Giám mục và Linh Mục nên sống Ä‘á»™c thân, vì báºc Ä‘á»™c thân được coi là cao hÆ¡n báºc sống đôi bạn, nhất là bởi thấy chuyện gia đình vợ con dá»… là m phiá»n toái cho công việc phục vụ Giáo há»™i đắc lá»±c hoà n toà n.
Thế là các vị TÆ° Tế của thá»i Tân Ước, dầu muốn dầu không, cÅ©ng được má»i Ä‘i và o lối sống má»›i: Ngoà i hai lá»i khấn hứa vâng phục bá» trên và sống Ä‘á»i đạm bạc khó nghèo, các ngà i còn phải sẵn sà ng tình nguyện giữ Ä‘á»™c thân cho tá»›i cuối Ä‘á»i.
NgÆ°á»i ta vẫn biết rằng ngay cả Äức Giê Su lúc còn sinh thá»i đã chÆ°a má»™t lần lên tiếng Ä‘á» cáºp đến chuyện nà y nhÆ° má»™t đòi há»i, má»™t Ä‘iá»u kiện của hà ng tÆ° tế. Trong số mÆ°á»i hai vị tông đồ tiên khởi của những ngà y sáng láºp Giáo há»™i, chỉ có má»™t mình ông Gio An là tá»± ý sống Ä‘á»™c thân. Và rồi, suốt bao nhiêu thế ká»·, chÃnh ngay các vị Giáo Hoà ng cÅ©ng có gia đình vợ con nhÆ° má»i ngÆ°á»i khác. Giáo Hoà ng Hormisdas ở thế ká»· thứ sáu, theo sá» sách kể lại, còn là cha đẻ của Giáo hoà ng Siverius nữa là khác!
NhÆ°ng rồi việc giáo sÄ© Ä‘á»™c thân trở thà nh má»™t trà o lÆ°u và lối sống má»›i Ä‘i và o luáºt lệ. NgÆ°á»i ta trÆ°ng lá»i Phúc âm nói rằng là m môn đệ Chúa (hiểu là các giáo sÄ©) tuy phải sống ở giữa Ä‘á»i, nhÆ°ng không được giống Ä‘á»i. Ai nấy tin tưởng rằng những kẻ hy sinh việc thê nhi gia thất cÅ©ng nhÆ° tà i sản lỉnh kỉnh sẽ được Æ¡n trên ban thưởng gấp trăm, mà ban ngay từ cõi Ä‘á»i nà y.
Thế là , dù bên Äông hay bên Tây, dù bi quan hay lạc quan, dù xuất thế hay nháºp thế, ngÆ°á»i Ä‘á»i nghiá»…m nhiên hiểu TU là ÄI TU, là hy sinh chuyện gia đình, là chấp nháºn má»™t Ä‘Æ°á»ng sốngkhác biệt vá»›i đồng loại.
Triết gia Kim Äịnh đã có lần lên tiếng nháºn xét rằng sá»› dÄ© Ä‘i tu khó là vì nguyên chữ ÄI đã nói lên má»™t quãng cách phải Ä‘i má»›i tá»›i. Còn chuyện TU thì luôn tạo cảnh trống đánh xuôi kèn thổi ngược của lý giá»›i và trần giá»›i trong chÃnh tâm tÆ° mình. Thế là có cái nhị nguyên đối kháng, bắt chá»n má»™t bá» má»™t, thà nh ra khó khăn, đòi hy sinh lá»›n lao và luôn bao hà m ý nghÄ©a 'giết chóc', cái ý nghÄ©a của chia ly từ bá», quen gá»i là 'ly gia cắt ái'.
Nói chung, theo bên Thiên Chúa giáo, Ä‘i tu được coi là má»™t chuyện dấn thân can đảm, má»™t quyết định trưởng thà nh sau khi đã tìm hiểu đắn Ä‘o, khác hẳn Ä‘a số các trÆ°á»ng hợp mà ta thÆ°á»ng gặp ở bên Äông phÆ°Æ¡ng, Ãt ra nÆ¡i quảng đại quần chúng thÆ°á»ng hiểu biết vá» việc Ä‘i tu nhÆ° má»™t trốn chạy trần Ä‘á»i, mong đạt niá»m giải thoát ná»™i tâm, dẫu rằng bên môn phái Äại Thừa nhà Pháºt vá» sau ráng đẩy mạnh và khÃch lệ việc nháºp thế giúp Ä‘á»i.
Äức Pháºt ThÃch Ca chÆ°a má»™t lần lên tiếng kêu gá»i các Pháºt Tá» bá» nhà đi tu nhÆ° má»™t giải pháp chắc ăn để tá»›i Nát Bà n.
Äức Giê Su, khi láºp Giáo há»™i, cÅ©ng không há» chÃnh thức Ä‘á» cáºp tá»›i má»™t lÆ¡i sống nà o khác hÆ¡n cuá»™c sống gia đình bình thÆ°á»ng.
NhÆ°ng tiến trình tôn giáo đã phát sinh những sáng kiến và thể thức má»›i mà má»™t số tÃn hữu tin là có khả năng giúp con ngÆ°á»i tiếp xúc thÆ°á»ng xuyên và hữu hiệu hÆ¡n vá»›i cõi linh thiêng.
Chẳng may, lịch sỠđã để lại bao nhiêu chuyện thÆ°Æ¡ng tâm đáng tiếc hay những gÆ°Æ¡ng xấu Ä‘au lòng liên hệ đến nhiá»u cá nhân đã vụng Ä‘Æ°á»ng tu hay chá»n lầm lối Ä‘i dẫn và o chốn thiá»n viện. NhÆ°ng cÅ©ng má»™t lịch sỠấy đã chứng kiến vô số những vị chân tu nức danh tà i đức, gây ảnh hưởng cao đẹp cho bao nhiêu thế hệ. Bên Việt Nam mình, má»™t thiá»n sÆ° Vạn Hạnh đã có thuở lừng vang chẳng những vỠđức Ä‘á»™ cá nhân, mà còn vá» những công trạng đóng góp và o việc Ãch quốc lợi dân. Còn bên Tây phÆ°Æ¡ng thì không kể sao cho hết tên tuổi những vị tu hà nh, dù đã được phong thánh hay chÆ°a, đã từng gắn liá»n vá»›i việc bảo tồn và phát triển văn hoá cÅ©ng nhÆ° ná»n văn minh của thế giá»›i. Hình ảnh má»™t Bênêđictô viện phụ đã từng ngá»± trị trong tâm trà thế giá»›i Âu tây có lẽ suốt từ thá»i trung cồ đến cáºn kim. Bóng dáng má»™t Phan Xi Cô khó nghèo cÆ¡ hồ đã Ä‘em lại bầu khà tÆ°Æ¡i mát an hoà cho cả thế giá»›i, và rồi gần đây, má»™t Vincent de Paul của lá»›p dân nghèo, má»™t Don Bosco của giá»›i thanh thiếu niên, má»™t Damien của đám ngÆ°á»i phong cùi xấu số, và ngay cả hôm nay nữa, má»™t mẹ Têrêxa bên xứ Ấn Äá»™ xa xôi... , nhất nhất Ä‘á»u gây kinh ngạc lâu dà i cho ngÆ°á»i Ä‘á»i muôn thuở.
Ở đây, ngÆ°á»i ta nhìn ra được ý nghÄ©a của chuyện 'chân tu’.
Chẳng Chúa Pháºt nà o bắt ngÆ°á»i ta Ä‘i tu, nhÆ°ng má»™t khi nháºn thấy rõ ÄI TU là con Ä‘Æ°á»ng tắt để tìm vá» lý tưởng đạo giáo, ngÆ°á»i ta sẽ có đủ lý do để hoan hỉ lên Ä‘Æ°á»ng.
Tôi là ngÆ°á»i cÅ©ng có má»™t đạo giáo để kÃnh tin trong hồn. Thượng Äế của tôi, Thiên Chúa của tôi đã ngá»± trị trong tâm hồn tôi từ thuở lá»t lòng mẹ. Tôi đã không có cái niá»m tin nồng nhiệt của những vị TỠđạo ngà y nà o. Tôi cÅ©ng chÆ°a có tâm tình say mến nóng hổi của những vị Tông đồ xông pha sÆ°Æ¡ng gió truyá»n giáo ngà n phÆ°Æ¡ng. Cho đến hôm nay tôi vẫn thấy mình yếu hèn thá» Æ¡ nhÆ° chÆ°a được má»™t lần chỉ dạy cho bà i há»c can đảm dấn thân. Tháng ngà y của tôi vẫn mãi là những ngà y tháng của lo sợ rụt rè, của ngá» vá»±c toan tÃnh. Tôi cÅ©ng Ä‘ang táºp tá»…nh cất bÆ°á»›c theo Chúa, nhÆ°ng chỉ muốn là m những tên lÃnh đồn trú nÆ¡i háºu phÆ°Æ¡ng an toà n, mà chÆ°a má»™t lần dám xung phong Ä‘i trÆ°á»›c giữa lằn tên mÅ©i đạn. Tôi giao tiếp vá»›i Chúa giống nhÆ° ngÆ°á»i lái buôn mặc cả hà ng hoá, lúc nà o cÅ©ng sợ lá»— lã thua thiệt, má»›i cho Ä‘i má»™t chút xÃu mà tôi đã nghÄ© là nhiá»u. Má»›i cố gắng má»™t tà teo nhÆ°ng tôi đã cho là quá đủ.
Thế nhÆ°ng, đã má»™t lần trong Ä‘á»i tôi lắng nghe được má»™t tiếng gá»i nhÆ° thầm nhủ bên tai. Tôi đã phần nà o hiểu được ná»™i dung và ý nghÄ©a của lá»i gá»i và rồi tôi đã ra Ä‘i. Tôi đã theo dấu chân của tổ phụ Abraham xÆ°a má»™t lần bá» quê hÆ°Æ¡ng lên Ä‘Æ°á»ng tá»›i nÆ¡i Chúa muốn ông tá»›i, dẫu rằng tôi không có lấy má»™t phần nhỠđức tin kếch xù của ngà i tổ phụ.
Lên Ä‘Æ°á»ng theo Chúa mà lúc nà o lòng tôi cÅ©ng hoang mang nhÆ° tâm trạng chà ng Kinh Kha lúc vượt sông Dịch Thủy qua Tần, dẫu rằng tôi chÆ°a má»™t lần có được cái hăng say cÆ°Æ¡ng quyết của ngÆ°á»i tráng sÄ© nÆ°á»›c Yên ngà y nà o.
NhÆ°ng chẳng vì thế mà tôi ân háºn đã chá»n ÄI TU. Lý tưởng có lẽ còn xa má» lắm, nhÆ°ng lúc nà o cÅ©ng còn đó, để thách đố, để kêu má»i.
Há»i rằng mình có xứng đáng Ä‘i tu hay không thì tuyệt đối là tôi không đáng rồi. NhÆ°ng nếu há»i rằng phải chăng tôi chá»n Ä‘i tu là để chạy trốn cuá»™c Ä‘á»i oan trái thì quả là không. Ngà n lần không. Cuá»™c Ä‘á»i luôn hiện ra đẹp và đáng yêu vá»›i tôi. Chẳng bao giá» tôi thấy có lý do để sợ hãi cuá»™c Ä‘á»i. Äã nhiá»u lần tôi nghÄ© : Äá»i cà ng éo le và nhiá»u thá» thách, mình cà ng nên đối diện và ... thưởng thức cái thá» thách éo le của Ä‘á»i.
Tôi nói thế vì quả thá»±c cuá»™c Ä‘á»i xem ra chiá»u chuá»™ng tôi lắm. CÆ¡ hồ thứ gì mình cần và mong Æ°á»›c, Ä‘á»i cÅ©ng Ä‘em cho cả. Xuân, Hạ, Thu rồi Äông, mùa nà o đến tôi cÅ©ng thấy cuá»™c Ä‘á»i hấp dẫn.
Tuy rất khoái thÆ¡ Tản Äà , nhÆ°ng đã có lúc tôi thấy ghét ông vì má»™t lần ông lẩm cẩm viết bà i thÆ¡ 'Äá»i đáng chán?'. Rất may, khi kết, ông đã ân cần xin bà con tái xét : "Nên chăng nghÄ© lại kẻo lầm". Phải rồi, nhà thÆ¡ của sông Äà núi Tản ạ, nghÄ© lại Ä‘i kẻo sẽ lầm to đấy! Äáng chán hay không đáng chán là tùy ở nÆ¡i hồn ta, trong tâm tÆ° riêng rẽ của ta, chứ vô tình đổ vạ cho Ä‘á»i đáng chán thì tháºt oan quá!
CÅ©ng bởi thế, tôi đã hứa vá»›i lòng rằng chẳng bao giá» sẽ bi thảm hoá Ä‘á»i mình bằng những lá»i khuyên nhủ có vẻ bi quan của ngà i Thomas Kempis, cÅ©ng nhÆ° không nên quá hồ hởi là m bạn vá»›i cái ông Qôheleth trong Cá»±u Æ°á»›c để ngà y đêm cứ Ä‘em ra nghiá»n ngẫm mấy câu 'Äá»i chỉ là phù vân giả trá'!
Rồi các cụ Lão Tá», Lão Trang nữa đấy. Tôi hết tình kÃnh trá»ng các cụ, nhÆ°ng nhất định tôi không bao giá» xin là m đồ đệ các cụ đâu. Có thể tôi chÆ°a được hiểu các cụ cho thấu đáo, nhÆ°ng tôi chẳng cần. Chỉ nghe láng máng rằng các cụ chủ trÆ°Æ¡ng yếm thế, cần xa tránh Ä‘á»i, đã đủ là m tôi khó chịu rồi.
Tôi trá»™m nghÄ©, dẫu cho đôi lúc ta thấy cuá»™c Ä‘á»i xuất hiện bằng cả mặt trái Ä‘i nữa, thì cái tâm tình phấn khởi cao đẹp trong hồn ta sẽ đủ sức để khoả lấp và bù đắp lại.
Tôi thú vị má»—i khi Ä‘á»c tá»›i truyện ông Vinh Khải Kỳ đã má»™t lần là m cho chÃnh đức Khổng Tá» giáºt mình vì cái phong thái lạc quan khoan khoái của ông. Há» Vinh đã dạy tôi bà i há»c 'tá»± sung sÆ°á»›ng' khi ông bảo mình lúc nà o cÅ©ng mãn nguyện khi thấy được sinh là m ngÆ°á»i cao quý hÆ¡n muôn váºt khác, rồi lại được là m nam nhi chứ không là pháºn nữ (theo quan niệm cổ thá»i xÆ°a) và lại là ngÆ°á»i mạnh khoẻ là nh lặn chứ không ốm yếu táºt nguyá»n.
Quả tháºt, tôi chẳng há» quyết định Ä‘i tu vì chán Ä‘á»i. Nếu nói rằng tôi đã lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tu bởi quá yêu Ä‘á»i thì chẳng mấy ai tin, và lại ra cái vẻ mình khoe khoang kệch cỡm, nhÆ°ng thá»±c sá»± có đúng tà ti.
Tôi vẫn biết cuá»™c sống bình thÆ°á»ng của má»™t ngÆ°á»i tÃn hữu cÅ©ng là đưá»ng có thể Ä‘Æ°a đến cõi thiên thai nát bà n hay thiên Ä‘Ã ng vÄ©nh cá»u, nhÆ°ng tôi đã nghÄ© mình Ä‘i tu là để góp phần tÃch cá»±c hÆ¡n và o việc xây dá»±ng vững chắc con Ä‘Æ°á»ng đó, cả cho tôi và cho ngÆ°á»i khác.
Tôi vẫn hiểu tu là cá»™i phúc, đúng nhÆ° ý nghÄ©a nguyên thủy của tác giả truyện Kiá»u: vẫn thấy cuá»™c sống hạnh phúc chỉ là kết quả của má»™t Ä‘á»i chăm lo tu sá»a đức hạnh và trau giồi tâm tÃnh, cùng vá»›i việc chu toà n bổn pháºn và yêu thÆ°Æ¡ng tha nhân. Thế nhÆ°ng tôi đã chá»n xuất gia Ä‘i tu để có dịp chia sẻ cùng tha nhân trong cố gắng tu sá»a và trau giồi đó, để được dá»… dà ng mà gần gÅ©i há» hÆ¡n, trong cái tiến trình yêu thÆ°Æ¡ng cao đẹp giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i.
Tôi thấy rất thÃch thú khi được nhìn táºn mắt và được thông phần bằng cả chÃnh con ngÆ°á»i của mình. Do đó, tôi đã thấy nhÆ° chÃnh tôi được an ủi khi có dịp sẻ chia niá»m ủi an cÅ©ng nhÆ° trao gá»i lá»i khÃch lệ, vá»— vá».
Tôi biết mình chẳng cần phải được phong thánh trÆ°á»›c rồi má»›i có quyá»n nói chuyện linh thiêng tâm hồn vá»›i ngÆ°á»i khác. Tôi cÅ©ng vốn tin rằng Ä‘Æ°á»ng tôi Ä‘ang Ä‘i sẽ bị vây phủ bằng nhiá»u chông gai thá» thách, bị bao quanh bởi nhÆ°ng phút giây căng thẳng, chán chÆ°á»ng. NhÆ°ng má»™t niá»m tin nhá» bé vẫn ngà y đêm le lói trong tâm tÆ°, để tôi vẫn giữ được bÆ°á»›c chân khá»i xiêu vẹo hay qụy ngã.
Má»—i phút, má»—i giây, tôi vẫn ý thức rằng tu thì tu, nhÆ°ng cái tình nó chẳng há» ngÆ°ng quấy rầy và đe doạ kéo lôi cùng trói buá»™c tôi và o vòng oan nghiệp sai lầm. Câu phong dao vui vui nà o đó của dân tá»™c vẫn hằng dá»™i tiếng trong lòng tôi : Lênh đênh qua cá»a Thần Phù, Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.
Không biết ngà y nà o má»›i có thể nói được là mình đã khéo tu, nhÆ°ng các tấm gÆ°Æ¡ng vụng tu của má»™t số Ä‘Ã n anh hay đồng nghiệp vẫn mãi là những bà i há»c sống Ä‘á»™ng trÆ°á»›c mắt. Có lẽ cái đáng sợ hÆ¡n cả vá»›i tôi hôm nay là nghÄ© rằng mình đã thá»±c sá»± khéo tu, đã cÆ¡ hồ thà nh chánh quả. Cave ne cadat. Câu thà nh ngữ La Tinh nà y cÅ©ng nhÆ° hệt lá»i dạy của sách thánh : Ai tưởng mình đứng vững thì sẽ ngã.
Äó là lý do để tôi không há» dám lãng quên bổn pháºn tu thân là m ngÆ°á»i trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c ra Ä‘Æ°á»ng vá»›i bá»™ áo nhà tu. Lá»i khấn hứa ngà y thụ phong vẫn ngà y đêm canh cánh bên lòng. Trách nhiệm phải nên toà n thiện thôi thúc tôi má»—i phút giây phải vÆ°Æ¡n lên hầu giúp anh em đồng loại được thêm thiện toà n.
Äiá»u đó đòi tôi phải tìm ra chÃnh con ngÆ°á»i của mình, nguyên vẹn, không Ä‘iểm tô thêm bá»›t, để thấy rõ mình Ä‘ang thuá»™c và o trạng thái nà o trên bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng tu thân. Má»—i buổi xét mình là má»—i buổi phải tủi hổ xót xa. Má»—i lần phanh phui là má»™t lần cay đắng, ê chá». Biết bao lần thấy mình tiến được má»™t bÆ°á»›c ngắn rồi lại thụt lùi tá»›i hai, ba bÆ°á»›c dà i.
Äể Ä‘ua tranh cùng bạn bè, để so tà i vá»›i anh em, tôi đã nhiá»u phen sống nhÆ° đóng kịch, diá»…n tuồng. Tôi đã từng Ä‘ua đòi để dà n cảnh, để che Ä‘áºy, mong được đôi tiếng khen lao, hay Ãt ra tránh khá»i bị chê bai bình phẩm. Hôm nay, tôi lại má»™t lần phải phÆ¡i bầy cái TÔI để hiểu mình hÆ¡n và rồi nháºn Ä‘inh rõ hÆ°á»›ng mà đi.
Xuất gia Ä‘i tu nà o phải là chuyện trẻ con. Äâu phải chỉ là má»™t phút quyết định bốc đồng hay giỡn đùa theo bè bạn. Thá»±c sá»± nó đòi tôi phải TU hai lần. Hay nói đúng ra, TU gấp đôi cái tiêu chuẩn của cụ Nguyá»…n Du, hầu mong có ngà y nhìn được ... cá»™i phúc.
Chỉ có nhÆ° váºy má»›i giải thoát tôi và những ngÆ°á»i tôi giao tiếp khá»i vòng giây oan khốn khổ.
Bây giá», tôi thấy có chút ánh sáng để lại hăm hở lên Ä‘Æ°á»ng.
--------------------------------------
Tà ¡c giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 2. Ngà y XÆ°a Còn Bé
2. NGÀY XƯA CÒN BÉ
Nhà Văn Duyên Anh đã viết má»™t truyện vá»›i cái tá»±a Ä‘á» nhÆ° trên. Nghe nó hay hay, dá»… thÆ°Æ¡ng quá. Tá»± nhiên thấy ông Duyên Anh cÅ©ng dá»… thÆ°Æ¡ng lây, dá»… thÆ°Æ¡ng nhÆ° những mẩu chuyện tuổi thÆ¡ ngá»t ngà o tá»±a giòng suối của ông. Tôi thầm nghÄ© chắc cái ông văn sÄ© vá»›i cái tên gốc được bố mẹ đặt cho là VÅ© Má»™ng Long ấy cÅ©ng đã sống má»™t thá»i thÆ¡ ấu tháºt ngá»t ngà o; chứ không là m sao ký ức đã dồn lại để chồng chất lên ngòi bút của ông nhiá»u ká»· niệm của tuổi thần tiên nhÆ° thế!
Tôi biết tôi không có được cái ngòi bút tuyệt diệu của Duyên Anh, nhÆ°ng tuổi thÆ¡ ấu của tôi chắc vẫn bám chặt và o tâm khảm tôi có thể còn hÆ¡n so vá»›i ông ấy nữa. Nó cÅ©ng ngá»t ngà o tÆ°Æ¡i mát, không phải vì thuở nhá» gia đình tôi già u có và tôi đã được đặc biệt nÆ°ng niu cÆ°ng chiá»u. Gần đúng khi phải nói ngược lại nữa là khác! Tuy nhiên, nó ôm ấp quấn chặt lấy cả quãng đầu Ä‘á»i tôi bằng những biến cố chỉ quên Ä‘i được khi xuôi tay nhắm mắt lần cuối.
Ngồi viết những giòng nà y mà tôi vẫn cứ sợ mình chẳng diá»…n tả được cho hết, cho đủ những ngõ ngách của tâm tÆ° thá»i ấu thÆ¡.
Kể chuyện TÔI ÄI TU, tôi muốn cÅ©ng là kể hết Ä‘á»i mình, bắt đầu từ những tháng ngà y còn thÆ¡ bé, nhÆ° má»™t cố gắng phÆ¡i bà y trá»n vẹn tâm tÆ° của cả má»™t Ä‘á»i ngÆ°á»i.
Nói vá» mình thÆ°á»ng là má»™t Ä‘iá»u kỵ. Có lẽ ai cÅ©ng ngại vì quả tháºt nó khó lắm, phức tạp lắm. Thế mà lúc nà y tôi chẳng thấy ngại thấy khó chi. Các cụ xÆ°a hay bảo rằng đôi bạn thân thiết cởi mở cõi lòng cho nhau nhÆ° ngÆ°á»i bóc chiếc bánh. Có gì mà phải đắn Ä‘o nghÄ© ngợi. Tôi muốn ÄI TU là để sẻ chia vá»›i ngÆ°á»i khác. Tôi đâu có chá»n Ä‘Æ°á»ng tu kÃn trong rừng! Mà sẻ chia nà o hÆ¡n là chia sẻ chÃnh cuá»™c Ä‘á»i mình, trá»n vẹn tâm tình, hết má»i buồn vui, dÄ© vãng vá»›i hiện tại và tÆ°Æ¡ng lai. Tôi chẳng bao giá» dám mÆ°á»ng tượng cái chuyện sẻ chia nà y rồi sẽ Ä‘Æ°a tá»›i đâu. Ngà y xÆ°a, trong những trang thÆ° gá»i cho tÃn hữu đó đây, thánh Phao Lô đã thà nh tháºt nêu lên những tấm gÆ°Æ¡ng sáng cao cả của chÃnh ngà i để rồi không ngần ngại lên tiếng :"Anh em hãy bắt chÆ°á»›c tôi nhÆ° tôi đã bắt chÆ°á»›c Äức Ky Tô". Bây giá», để tá» hết lòng chân thà nh ra, tôi cÅ©ng muốn theo lối giãi bầy của Thánh Phao Lô, chỉ khác ở chá»— là tâm hồn tôi Ä‘ang cách biệt trá»i vá»±c vá»›i tâm hồn ngà i, nếu là muốn khoe thì chỉ khoe được toà n những ý nghÄ© ngông cuồng và các hà nh vi dại dá»™t của mình. NgÆ°á»i Ä‘á»c có thể tìm ra chút lợi Ãch khi há» thấy cái ngông cuồng mà xa tránh cÅ©ng nhÆ° cái dại dá»™t để Ä‘á» phòng.
Tôi chẳng nghÄ© rằng mình là m váºy là do khiêm tốn. TrÆ°á»›c sau chỉ dám tin và o chút chân thà nh từ đáy tâm tÆ° mình, Ä‘á» rồi hy vá»ng rằng dù những vị khó tÃnh nhất cÅ©ng sẽ gáºt đầu xà xoá cho những hà ng chữ đây. NhÆ° thế tôi được thêm vững dạ để tiếp tục kéo lê ngòi bút và bá»—ng nhiên thấy vui khác thÆ°á»ng. Niá»m vui cÆ¡ hồ ngáºp trà n trên đầu rồi lan xuống khắp thân thể. Tôi thấy mình giống nhÆ° thân chủ của má»™t bác sÄ© phân tâm. Äược nói ra, được kể hết vá» dÄ© vãng cuá»™c Ä‘á»i, nhất là kể ra vá»›i ngÆ°á»i sẵn sà ng nghe và đón nháºn, cảm thông, ai mà chẳng thấy phấn khởi hân hoan! Cảm tưởng lúc nà y cÅ©ng cÆ¡ hồ giống nhÆ° nÆ¡i má»™t đứa bé Ä‘ang kể chuyện cho má nó nghe. Còn sợ ở chá»— nà o? Không lạc quan tin tưởng vì cá»› chi?
Văn sÄ© Duyên Anh kể thá»i bé thÆ¡ của ông ở miá»n Thái Bình, Bắc Việt. Vá»›i ngòi bút Ä‘iêu luyện tá»±a ảo thuáºt, ông vanh vách kể tên những giòng sông, những ngá»n đồi mà bao tháng ngà y rong chÆ¡i đã là m ông mòn gót chân sáo tung tăng táºn hưởng tuổi thÆ¡.
Tôi cÅ©ng có ná»a giòng máu Thái Bình trong ngÆ°á»i do há» ngoại tôi truyá»n cho. Ông bà ngoại tôi cứ bảo không bao giỠđược quên hai tiếng HÆ°ng Yên - Thái Bình. Äá»c những sách truyện tuổi thÆ¡ của cái ông 'phù thủy văn chÆ°Æ¡ng' VÅ© Má»™ng Long, tuy nhiá»u lúc tôi thấy mình cÅ©ng có tà ti hãnh diện... lây, nhÆ°ng thÆ°á»ng thì tôi thấy cứ tức anh ách là m sao ấy! Có máu Thái Bình, mà có bao giỠđược chiêm ngắm và đặt chân tá»›i Thái Bình đâu! Miá»n Bắc ngà y xÆ°a ấy mà , và i chục cây số đã nhÆ° là xa vạn dặm, nhất là lại ở và o những buổi giặc giã chiến tranh, mà mình lại má»›i chỉ là má»™t... ông nhô con tÃt tắp chốn nhà quê!
Tôi xin kể tiếp nhé: Ông bà ngoại tôi vốn sinh trưởng tại là ng Lê Xá, HÆ°ng Yên. Và o những lúc cao hứng, ông ngoại tôi hay kể cho lÅ© con cháu nghe vá» lịch sá» thá»i oanh liệt của vua Lê chúa Trịnh xa xÆ°a, vá»›i những tháng năm huy hoà ng 'thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì phố Hiến'. HÆ°ng Yên được mô tả nhÆ° nổi danh vá»›i phố Hiến phồn hoa, cùng vá»›i loại nhãn lồng Ä‘á»™c nhất vô nhị. VỠđịa dÆ° và hà nh chánh, qua các thá»i đại, chẳng rõ HÆ°ng Yên và Thái Bình đã liên hệ khăng khÃt vá»›i nhau ra sao, nhÆ°ng vá» phÆ°Æ¡ng diện đạo giáo thì Thái Bình đã được chá»n là m trung tâm của má»™t giáo pháºn (có Giám Mục cai quản), bao gồm cả HÆ°ng Yên ở trong đó. Riêng hỠđạo Lê Xá thì hầu nhÆ° toà n tòng là công giáo và được nổi tiếng là nÆ¡i xuất xứ của rất nhiá»u Linh Mục. Chả bao giá» tôi quên được những buổi tối mùa đông, bên ngá»n lá»a báºp bùng Ä‘uổi xua băng giá, mắt tôi từng sáng lên khi nghe bà ngoại kể tá»›i những dịp lá»… vinh quy linh đình do cả xứ đạo tổ chức mừng những vị tân phong. Rồi những buổi lá»… kÃnh thánh quan thà y Tô Ma, những dịp kiệu Sang Ti, những lần mở há»™i Tuần Thánh và nhất là những mùa Giáng sinh tÆ°ng bừng hoa nến.
Giữa cái thá»i huy hoà ng của xứ đạo Lê Xá đó, ông bà ngoại tôi đã dắt dÃu nhau lên vùng Bắc Ninh để láºp nghiệp, theo lá»i Ä‘á» nghi của má»™t vị Linh Mục già có liên hệ bà con Ä‘ang được trao công tác thà nh láºp má»™t xứ đạo má»›i trên miá»n đất trung du Bắc Việt nà y. Vì được hứa chia cho đất Ä‘ai là m ăn, nên ông bà ngoại tôi Ä‘Ã nh xa lìa Lê Xá mà hăm hở ra Ä‘i, tin tưởng rằng nÆ¡i phÆ°Æ¡ng trá»i má»›i cÅ©ng sẽ lại có nhà thá», có lá»… láºy, có lá»… nghi cùng đủ thá» há»™i Ä‘oà n cho vui vẻ xóm thôn. Và thá»±c tế là ước mÆ¡ của hai ông bà đã trở thà nh sá»± tháºt. Má»™t hỠđạo má»›i đã được thiết láºp vá»›i cái tên là YÊN TẬP. Chẳng rõ cha già Lượng, vị sáng láºp tân giáo xứ, đã có dụng ý gì khi đặt tên nhÆ° thế. Lúc đó còn nhá» tôi nà o đã biết chi mà thắc mắc! Sau nà y, đôi lúc ngồi Ä‘oán mò rằng ‘nÆ¡i đây má»™t số dân từ HÆ°ng YÊN TẬP há»p lại là m ăn' hoặc 'cứ YÊN ổn mà TẬP tà nh công việc má»›i'.
Xứ đạo Yên Táºp đã nháºn thánh An Tôn là m bổn mạng, để rồi cÅ©ng nối tiếp những lá»… nghi linh đình, những há»™i hè trá»ng thể, tháng nà y qua năm khác. CÅ©ng lại có nhà thỠđồ sá»™, nhà xứ khang trang. Có ao cá Äức Bà rá»™ng lá»›n. Có tháp chuông hùng vÄ©. Có ruá»™ng nhà chung thẳng cánh cò bay.
Bà con trong xứ phấn khởi xây dá»±ng xóm là ng. Ông bà ngoại tôi bá»—ng dÆ°ng trở thà nh... Ä‘iá»n chủ. Công việc đồng áng phát đạt Ä‘Æ°a tá»›i cảnh có bát ăn bát để, có ngÆ°á»i là m ngÆ°á»i ở, và rồi, và o má»™t buổi... đẹp trá»i nà o đó, ông ngoại tôi bất ngỠđược là ng nÆ°á»›c gá»i là bác 'nhiêu’. Rõ tháºt buồn cÆ°á»i, ngay cả cho đến hôm nay, tôi chẳng hiểu bổn pháºn và quyá»n lợi của má»™t ông nhiêu là nhÆ° thế nà o. Chỉ nhá»› lại mình đã được nghe kể láng máng rằng từ ngà y được khoác cái tÆ°á»›c hiệu má»›i nà y, ông ngoại tôi tá»± Ä‘á»™ng được miá»…n sÆ°u thuế, tạp dịch và nghiá»…m nhiên trở thà nh ngÆ°á»i có vai vế trong xóm thôn.
An cÆ° lạc nghiệp rồi, ông bà tôi dÄ© nhiên phải nghÄ© tá»›i chuyện sinh con đẻ cái để nối dõi tông Ä‘Æ°á»ng. Thế là mẹ tôi ra Ä‘á»i trong cái khung cảnh tạm gá»i là huy hoà ng của gia đình và là ng xóm đó. Khá»i phải nói, mẹ tôi được cÆ°ng nhÆ° trứng, hứng nhÆ° hoa. Gái đầu lòng, tuy chÆ°a được lý tưởng nhÆ° má»™t mụn trưởng nam, nhÆ°ng cÅ©ng đủ gây niá»m hân hoan lá»›n trong nhà ngoà i ngõ, và đặc biệt cho ông ngoại tôi được bà con là ng nÆ°á»›c gá»i là 'ông' nhiêu.
Tôi cứ nghÄ© theo thông lệ ngà y đó, dá»±a và o hoà n cảnh và nếp sống của ông bà ngoại tôi, có lẽ chả mấy mà ông tôi leo dần tá»›i những nấc thang... thôn xóm khác nhÆ° kỳ mục, tiên chỉ, hoặc ngay cả chức lý trưởng nữa không chừng. Ngặt má»™t Ä‘iá»u, ông tôi không may mất sá»›m, để lại cho bà ngoại tôi ba mụn con gái suông!
Tháng ngà y cứ trôi, công việc là m ăn vẫn tạm khả quan, nhÆ°ng bầu trá»i tÆ°Æ¡ng lai nhÆ° trở nên xám đục hÆ¡n. Bà ngoại tôi phải tần tảo thay chồng nuôi con, và rồi cố tìm vui nÆ¡i câu kinh ván lá»…. Äã có má»™t thá»i gian lâu, bà được Ä‘á» nghị đặc trách chăm sóc đám nhi đồng nữ trong hỠđạo vá»›i chức vụ quản giáo và được gá»i (má»™t lần nữa tôi lại chẳng hiểu vì sao) là bà 'trÆ°Æ¡ng'.
Rồi mẹ tôi lá»›n lên, không muốn cÅ©ng phải... cố lá»›n mau để phụ giúp bà ngoại. CÅ©ng được kể là ngoan và hiá»n, nhÆ°ng mẹ tôi còn được coi là sắc sảo khá so vá»›i bạn bè cùng lứa tuổi. Chả gì cÅ©ng chÃnh thức là gái... Bắc Ninh! Giống nhÆ° nhiá»u thiếu nữ khác thá»i đó ngoà i việc lo há»c thuá»™c những kinh kệ nhà thá», mẹ tôi còn phải theo đúng 'mốt' để là m quen vá»›i những câu vè, những bà i hát quan hỠđịa phÆ°Æ¡ng. Trai là ng cÅ©ng ngấp nghé, nhÆ°ng ông tÆ¡ bà nguyệt lại nhiệm mầu đẩy Ä‘Æ°a để chẳng được xe duyên vá»›i cáºu nà o trong xứ đạo. Số là , tuy chẳng mÆ¡ Æ°á»›c bóng dáng má»™t anh trai... Biên Hoà đa tình xa lắc xa lÆ¡ nà o đó, nhÆ°ng mẹ tôi bá»—ng để ý tá»›i má»™t chà ng trai lạ mặt thỉnh thoảng dừng chân dá»± lá»… tại nhà thá» giáo xứ. Kể lại chuyện tình duyên gia thất, lần nà o mẹ tôi cÅ©ng chỉ nói là 'thánh ý Chúa định'. Và rồi việc phải tá»›i đã tá»›i, đám cÆ°á»›i mẹ tôi đã diá»…n ra, rÆ°ng rÆ°ng giòng lệ mừng tủi của đôi trai gái không hẹn mà hò.
Bố tôi đấy, má»™t thanh niên mồ côi cha mẹ, sá»›m và o Ä‘á»i láºp thân. Từ phố thị Bắc Ninh, bố tôi theo mấy ngÆ°á»i thân thuá»™c táºp tá»…nh xuôi tà u xuống Phả Lại há»c Ä‘i buôn. Giòng nÆ°á»›c sông Cầu đã cÆ¡ hồ cuốn lôi và hun đúc má»™ng giang hồ của bố tôi từ thuở còn hai bà n tay trắng. Có lẽ trên Ä‘Æ°á»ng chở hà ng vá» bán qua ngả Äáp Cầu, nÆ¡i có nhà máy giấy nổi tiếng xứ Bắc, bố tôi đã mấy lần dừng chân tại xứ đạo Yên Táºp Ä‘ang thá»i sầm uất, vừa để kiếm mối bán hà ng, mà cÅ©ng vừa để tìm... bạn tri âm. May sao, bố tôi cÅ©ng là kẻ ngoan đạo, nên nhà thỠđã vô tình trở nên chốn hạnh ngá»™ Ä‘i và o... lịch sá» Ä‘á»i tôi.
ÄÆ°Æ¡ng nhiên, Yên Táºp đã trở thà nh quê hÆ°Æ¡ng má»›i của bố tôi và cái nghá» buôn bán phiêu lÆ°u cÅ©ng được chấm dứt. Bắt đầu cuá»™c sống trách nhiệm gia đình, bố tôi đã thấy vui bên thá»a ruá»™ng vÆ°á»n rau, trong cái cảm nghÄ© rằng chim đã Ä‘áºu được trúng chá»— đất là nh. Mà cÅ©ng chÃnh vì tin đây là chốn đất là nh nên má»™t khi đã dừng lại cánh chim giang hồ cÅ©ng cố gắng sống cho tháºt là nh. Do đó, là ng nÆ°á»›c cÆ¡ hồ thÆ°Æ¡ng bố tôi lắm. Ngay cả mấy chà ng trai cÆ°á»›i hụt mẹ tôi, thay vì đố kỵ ghen tức, đã rủ nhau tá»›i là m thân là m quen vá»›i bố tôi và thÆ°á»ng xuyên chén tạc chén thù rất là tÆ°Æ¡ng đắc.
Vá» phần Ä‘á»i, bố tôi không có cái cÆ¡ may được là m chủ nhiá»u ruá»™ng nhÆ° ông ngoại tôi, mà chắc cÅ©ng chẳng há» dám mÆ¡ tưởng đến chuyện được gá»i là bác nhiêu, bác phó; nhÆ°ng bố tôi lại rất được tÃn nhiệm vá» phần đạo. Vừa vá» là m... lÃnh má»›i ở đây được Ãt năm mà đã được Ä‘á» cá» là m quản giáo coi đồng nhi mấy khoá liá»n, Ä‘á» rồi cuối cùng giữ chức Trùm Há», chức vụ cao nhất trong xứ đạo Vá» sau, má»—i khi có dịp kể chuyện vá» bố tôi, mẹ tôi thÆ°á»ng mô tả nhÆ° má»™t ngÆ°á»i chồng rất hiá»n là nh gÆ°Æ¡ng mẫu. Tôi chÆ°a má»™t lần dám lên tiếng há»i xem mẹ tôi có hay 'bắt nạt' bố tôi hay không, nhÆ°ng tôi cứ mÆ¡ hồ mÆ°á»ng tượng nhÆ° thể đã có má»™t Ãt lần nhÆ° thế.
Chẳng biết bởi được gần Chúa gần cha, hay vì đất trá»i xui khiến mà bố tôi đã ngoan đạo khác thÆ°á»ng. Kinh lá»… không há» bá» má»™t ngà y. Việc nhà thá» lúc nà o cÅ©ng là ưu tiên hÆ¡n việc nhà . Giáo dục con cái thì luôn giữ nguyên tắc 'lá»i lãi cả thế gian mà mất linh hồn thì nà o Ãch chi!'
Vì ngoan đạo theo mẫu má»±c bảo thủ hoà n toà n, bố mẹ tôi đã sinh hạ được cả thảy bảy ngÆ°á»i con, ba trai và bốn gái. Con cái là phúc lá»™c Chúa ban mà ! Trá»i sinh voi, Trá»i lại sinh cá», lo chi của ăn phần xác! Và rồi cứ thế, bố tôi tối sá»›m là m bạn vá»›i ruá»™ng đồng, chẳng quản nắng mÆ°a thá»i tiết, mong chăm sóc nuôi nấng Ä‘Ã n con.
Xui là m sao! Giữa thá»i vất vả là m ăn của gia đình tôi nhÆ° thế, đất nÆ°á»›c lại lâm cảnh bom đạn chiến tranh và trá»› thêu thay, thôn xóm tôi lại ở và o giữa vùng dầu sôi lá»a bá»ng. Yên Táºp nằm đúng địa Ä‘iểm giáp ranh giữa Bắc Ninh và Bắc Giang, mà có lẽ vì cÅ©ng là má»™t vị trà chiến lược, nên bất ngỠđược chia vá» phần đất tỉnh Bắc Giang. Giòng sông Cầu hiá»n hoà chảy xuôi hÆ°á»›ng đông nam để rồi hợp vá»›i hai sông ThÆ°Æ¡ng và Lục Nam tạo thà nh giòng sông Thái Bình đổ ra bể, sau khi giao nối vá»›i giòng sông Bạch Äằng lừng danh thuở nà o. Tất cả tạo nên má»™t Ä‘ia thế đặc biệt cho má»i hoà n cảnh lịch sá». Chả biết có ai trong là ng xóm tôi đã má»™t lần nghÄ© tá»›i niá»m hãnh diện là mình thuá»™c vá» miá»n đất của nhà anh hùng Yên Thế Hoà ng Hoa Thám, được mệnh danh là con cá»p xám Trung du Bắc Việt hay không, nhÆ°ng bên ngoà i thì ai nấy thấp thá»m lo âu vì phong trà o Việt Minh lúc đó Ä‘ang mượn địa thế của vùng Bắc Giang mà hoạt Ä‘á»™ng chống Pháp, mong cÆ°á»›p được chÃnh quyá»n.
Vô hình chung, dân chúng Yên Táºp trở thà nh nạn nhân của hai phe tranh chấp. Tuy chÆ°a công khai chủ trÆ°Æ¡ng vô thần, nhÆ°ng Việt Minh đã dần dà lòi cái Ä‘uôi Cá»™ng Sản Ä‘á» lòm, nên bà con Yên Táºp toà n tòng công giáo đã bắt đầu biết mình phải đứng vá» phe nà o. Ngặt má»™t ná»—i, phÃa Quốc gia, Ä‘ang được lồng khung trong chÃnh quyá»n bảo há»™, không mạnh đủ để giữ gìn xóm thôn khá»i bị Việt Minh xâm nháºp, nên nhiá»u đêm mấy ông du kÃch, cán bá»™ cứ lảng vảng và o là ng. Thanh niên và đà n ông bị ép Ä‘i 'dân công' chống Pháp. Thiếu nhi thì bắt đầu bị tuyên truyá»n chủ nghÄ©a tam vô, đấu tranh giai cấp.
Và o những ngà y cuối năm Äinh Hợi, sau đợt dân công nặng nhá»c trên sông Cầu (lại giòng sông Cầu trá»› trêu!), bố tôi đã bị sốt ngã nÆ°á»›c nặng và đột ngá»™t qua Ä‘á»i và o đúng mồng bốn tết Máºu Tý. DÄ© nhiên là mẹ tôi khóc hết nÆ°á»›c mắt. Lúc nà y tôi còn quá nhá» nên chÆ°a rõ chuyện sầu buồn, chỉ được nghe kể lại là cứ nằng nặc đòi 'mặc' khăn khi thấy gia đình quấn khăn tang trắng. Mẹ tôi cÅ©ng kể rằng, trÆ°á»›c đó vá»n vẹn có sáu tháng, bố tôi cÅ©ng đã tá»± nhiên thấy ngÆ°á»i mất sức hẳn Ä‘i và bắt đầu nhÆ° tiên Ä‘oán những tai hoạ ghê gá»›m sắp xảy ra. Mẹ lại xót xa cho biết cả mấy tuần lá»… liá»n, bố tôi ngà y thì lo là m ăn đồng áng, đêm đến lại phải theo Ä‘oà n dân công ra bá» sông thá»±c hiện những công tác nặng nhá»c, cụ thể nhất là đóng những chiếc cá»c gá»— dà i xuống lòng sông để cản trở tà u chiến Pháp qua lại.
Tôi quên chÆ°a kể tá»›i việc tá» thần đã cÆ°á»›p mất ngÆ°á»i anh trai lá»›n của tôi từ lúc má»›i được hÆ¡n má»™t tuổi. Hai ngÆ°á»i chị đầu lúc đó cÅ©ng chỉ biết chảy nÆ°á»›c mắt khi thấy mẹ khóc. Äến ngà y bố tôi qua Ä‘á»i, tôi còn nhá»› rõ lắm, ngÆ°á»i chị cả đã tá» ra khá chững chạc, bắt đầu biết thay mẹ an ủi và chăm sóc các em. Anh chị em chúng tôi Ä‘á»u may mắn cắp sách đến trÆ°á»ng đầy đủ khi tá»›i tuổi Ä‘i há»c. Tiếc má»™t Ä‘iá»u là sống và o thá»i chiến, lại chẳng may sinh trưởng ở má»™t nÆ¡i đầu tên mÅ©i đạn, công việc là m ăn cÅ©ng nhÆ° chuyện mở mang phát triển cÆ¡ hồ cứ bị gián Ä‘oạn hoà i. Tổ chức tôn giáo của xứ đạo cÅ©ng bị ảnh hưởng trầm trá»ng và dân tình tá»± nhiên hoang mang đến cá»±c Ä‘á»™.
Cho đến má»™t buổi chiá»u đầu thu 1950, khoảng ba năm sau ngà y bố tôi nằm xuống, có lẽ qua trung gian của toà Giám mục Bắc Ninh, quân Ä‘á»™i Quốc gia đã mở cuá»™c hà nh quân lá»›n và kêu gá»i những ai muốn rá»i Yên Táºp qua sống ở vùng ‘tá»â€™ an toà n thuá»™c phÃa Quốc gia Ä‘á»u có thể lên Ä‘Æ°á»ng, và hứa sẽ được giúp đỡ táºn tình. Thế là đa số giáo dân xứ đạo tôi đã dứt khoát ra Ä‘i, bá» lại tất cả ruá»™ng nÆ°Æ¡ng nhà cá»a. Mẹ con chúng tôi cÅ©ng hăm hở bÆ°á»›c theo Ä‘oà n ngÆ°á»i di tản, dẫu tâm hồn đắng cay vì phải xa lìa chốn chôn nhau cắt rốn cÅ©ng nhÆ° phần má»™ của bố và anh tôi, mà có ai ngá» rằng ra Ä‘i là sẽ vÄ©nh viá»…n không có ngà y trở lại!
Má»™t số được Ä‘Æ°a tá»›i định cÆ° ở hỠđạo Xuân Hoà , chỉ cách Yên Táºp khoảng dăm bảy cây số, xế vá» bên kia thuá»™c hữu ngạn sông Cầu. Còn gia đình tôi thì chá»n xứ Äạo Ngạn qua khá»i thị trấn Äáp Cầu là m nÆ¡i nÆ°Æ¡ng thân. Toà Giám mục và cha sở ở đó đã chuẩn bị chÆ°Æ¡ng trình cứu trợ ráo riết cÅ©ng nhÆ° dà nh ngân khoản đặc biệt để xây cất má»™t khu chung cÆ°, tuy có cháºt chá»™i nhÆ°ng khá ná» nếp cho nhóm ngÆ°á»i má»›i đến.
Dẫu có may mắn được nâng đỡ vá»— vá» nhÆ° thế, nhÆ°ng chuyện kiếm công ăn việc là m đâu phải luôn dá»… dà ng. Mẹ tôi bắt đầu xắn tay lên Ä‘Æ°á»ng tần tảo nuôi lÅ© con thÆ¡. Hai ngÆ°á»i chị lá»›n lần lượt đến tuổi lấy chồng, còn lại ngÆ°á»i chị thứ ba cÅ©ng chỉ má»›i biết phụ việc nhẹ để lo cho các em được đến trÆ°á»ng.
Tôi vẫn nhá»›, trong khoảng thá»i gian nÆ°Æ¡ng náu ở Äạo Ngạn, hầu hết gia đình tản cÆ° nà o cÅ©ng có Ä‘Ã n ông thanh niên tình nguyện gia nháºp quân Ä‘á»™i Quốc gia, má»™t phần để chống lại lá»±c lượng Cá»™ng sản vô thần, mà cÅ©ng má»™t phần để có chút tiá»n lÆ°Æ¡ng phụ cấp gia đình. Mẹ con tôi thì xui xẻo, khi bá» là ng ra Ä‘i, hai anh em trai chúng tôi chỉ là hai đứa trẻ còn ngây dại. Bao nhiêu vất vả đổ cả lên đôi vai của mẹ tôi, ngÆ¡ ngác trÆ°á»›c cảnh đất bằng nổi sóng. Xui xẻo hÆ¡n nữa khi má»™t tai nạn xe đạp bất thần xảy tá»›i lại cÆ°á»›p mạng sống của anh tôi, sau hai năm sống nhá» vả nÆ¡i quê ngÆ°á»i. NhÆ° mệnh trá»i đã định, dù chỉ là tai nạn xe hai bánh, mà lại Ä‘Æ°a ra táºn Hà Ná»™i chữa chạy, anh tôi cÅ©ng chịu thua tá» thần. Má»™t lần nữa, mẹ tôi lại khóc không còn giá»t nÆ°á»›c mắt trong niá»m xót xa buồn tủi. Xóm là ng thÆ°Æ¡ng cảm cho hoà n cảnh éo le cay nghiệt, nhÆ°ng nà o ai giúp đỡ được chi đâu!
Sau nà y, tôi Ä‘oán già đoán non rằng sở dÄ© mẹ tôi lúc đó còn can đảm kiên trì được là nhá» và o niá»m tin siêu nhiên từ lâu ấp ủ trong tâm can, má»™t phần qua những lá»i trối trăn ân cần của bố tôi. Tôi vẫn thÆ°á»ng nghe ngÆ°á»i Ä‘á»i ca tụng cái đức nhẫn nại đảm Ä‘ang của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà Việt Nam, nhÆ°ng qua cuá»™c sống và mẫu má»±c của mẹ tôi, tôi thấy chả cần phải nghe phải Ä‘á»c ở đâu khác. Tôi chẳng những thầm nhủ phải ghi tâm khắc cốt niá»m biết Æ¡n đến trá»n Ä‘á»i, mà đêm ngà y mÆ¡ Æ°á»›c sẽ là m được cái gì cho mẹ mai sau. Bấy giá», cái niá»m Æ°á»›c mÆ¡ đó nó mông lung quá, nó mÆ¡ hồ quá, chÆ°a mạnh đủ để tôi nói nên lá»i, chÆ°a rõ đủ để tôi Ä‘i và o hà nh Ä‘á»™ng, nhÆ°ng ngà y tháng vẫn lẩn khuất nÆ¡i dạ nÆ¡i lòng. Tôi vẫn ham đùa nghịch để nhiá»u lần gây phiá»n cho mẹ. Tôi vẫn thÃch Ä‘ua đòi bạn bè, vẫn Æ°a chá»c ghẹo hà ng xóm để tạo rắc rối cho gia đình. Lúc đó, nà o đã hiểu cho thấu những cÆ¡ cá»±c, những lo âu của mẹ tôi! Cuá»™c Ä‘á»i còn nhìn thấy tôi tháºt ngá» nghệch, rõ vô tình.
NhÆ°ng hình nhÆ° Tạo hoá còn xót thÆ°Æ¡ng mà nhà o nặn tôi và o khuôn và o phép phần nà o, để không nỡ là m khổ mẹ tôi quá đáng. Nghịch tháºt nhiá»u nhÆ°ng tôi Ãt dám trốn há»c Ä‘i chÆ¡i và việc kinh lá»… phải tÆ°Æ¡m tất. Má»™t phần nhá» mẹ tôi hết lòng dạy dá»—. ThÆ°Æ¡ng con, mà lúc đó còn lại là đứa con trai duy nhất, nhÆ°ng mẹ tôi nhất định không cÆ°ng chiá»u để hÆ° há»ng. Bao tráºn roi…để Ä‘á»i, tôi có bao giá» quên được, chắc đã rà ng buá»™c tôi và o lối sống gia giáo Ä‘Ã ng hoà ng. Má»—i lần Ä‘em vá» khoe mẹ Ä‘iểm há»c tốt hà ng tháng, tôi nháºn ra ná»—i há»›n hở khác thÆ°á»ng hiện lên nét mặt để rồi mẹ tôi cÆ¡ hồ quên Ä‘i hết má»i vất vả cá»±c nhá»c.
Phúc đức tại mẫu. Mà cÅ©ng nhỠảnh hưởng của bố nữa. Tôi nghÄ© thế. Ở trÆ°á»ng nhiá»u lần được khen là há»c hà nh tấn tá»›i. Ở nhà thá» thì cÅ©ng lắm dịp được cha xứ cho là tốt và chăm chỉ để rồi được tuyển và o ban giúp lá»…. Tuy chẳng là gì nhÆ°ng giữa lúc bao đứa bạn khác thèm được nhÆ° mình, tôi bá»—ng đâu thấy mình…oai hẳn ra! Thế rồi, sau đó Ãt ngà y, đùng má»™t cái, cÅ©ng chÃnh cha xứ Äạo Ngạn ân cần giá»›i thiệu tôi vá»›i cha Tuyên Uý bên trung tâm gia bình ‘Búp Lê’ gần Äáp Cầu để được ngà i đỡ nâng trên Ä‘Æ°á»ng há»c hà nh tiến thân. Vị Tuyên uý hảo tâm nà y bảo đảm vá»›i mẹ tôi vá» má»i chuyện tốt đẹp cho tÆ°Æ¡ng lai tôi. CÅ©ng có thể, ngà i ngầm hiểu rằng mai sau tôi sẽ có thể nối gót ngà i để…ÄI TU! Chẳng biết lúc đó mẹ tôi có bối rối, có lưỡng lá»± hay có nuối tiếc gì không, nhÆ°ng bá» ngoà i mẹ tá» ra vui vẻ và hãnh diện lắm. Tôi cÅ©ng tá»± nhiên thấy hãnh diện theo, mÆ¡ hồ mÆ°á»ng tượng tá»›i má»™t ngà y mai tÆ°Æ¡i sáng Ä‘ang chỠđón cuối chân trá»i. Äồng thá»i cái máu phiên lÆ°u lần đầu được kÃch thÃch bá»—ng đâu trà o dâng ngáºp tâm tÆ° tôi. Thế là tôi lên Ä‘Æ°á»ng. Rồi tiá»…n Ä‘Æ°a lỉnh kỉnh. Mẹ tôi không lá»™ (hoặc không dám?) vẻ xúc Ä‘á»™ng bằng đôi hà ng lệ, mà tôi thì tung tăng chân sáo, hồn còn lâng lâng để tá»›i phÆ°Æ¡ng nà o xa xôi, có hoa đăng Ä‘ang má»i đón, có nhạc và ng Ä‘ang chỠđợi.
Tôi có ngỠđâu, và o cái tuổi ấy, rá»i mẹ xa nhà nà o phải dá»…! Má»™t tuần, cái tuần lá»… đầu tiên mÆ¡ má»™ng, sống bên cha Tuyên uý, dẫu được ngủ giÆ°á»ng cao chiếu sạch, dù được ăn cÆ¡m trắng cá ngon, nhÆ°ng tôi vẫn thấy thiếu má»™t cái gì rất lá»›n trong Ä‘á»i. Kết cục là , biết mình không thá» gồng sức thá» lá»a thêm, tôi đã nằng nặc đòi vá» bằng nhiá»u buổi nỉ non khóc lóc. Cha Tuyên uý Ä‘Ã nh phải nhá» ngÆ°á»i cho…hồi hÆ°Æ¡ng ông nhô con chÆ°a vững láºp trÆ°á»ng tÆ° tưởng.
Thế là Äạo Ngạn lại tiếp tục là nÆ¡i tôi âm thầm mà i Ä‘Å©ng quần trên ghế nhà trÆ°á»ng tiểu há»c. Rồi được xÆ°ng tá»™i rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng. Rồi phép thêm sức. Sinh hoạt phụ trá»™i vẫn là luẩn quẩn bên há»™i giúp lá»… của cha xứ. Tháng ngà y trôi qua giữa tình trạng tâm trà tôi còn mÆ¡ hồ nhÆ° khói nhÆ° sÆ°Æ¡ng. Tất cả vẫn chỉ là ngây dại, nghệch ngá». Cho Ä‘á»n má»™t ngà y, đất nÆ°á»›c lại bừng sóng. Hiệp định Geneva được ký kết. ÄÆ°á»ng và o Nam bất ngá» mở rá»™ng để quyết định má»™t khúc quanh má»›i cho cuá»™c Ä‘á»i tôi.
-----------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 3. Hạt Giống Nẩy Mầm
3. HẠT GIá»NG NẨY MẦM
Tôi xin nhắc lại: Hiệp định đình chiến Geneva được ký kết và o giữa năm 1954, Ä‘ang lúc dân là ng và mẹ con chúng tôi cố gắng tìm cách xây lại cuá»™c sống. Vất vả, cá»±c nhá»c, nhÆ°ng tất cả rồi cÅ©ng phải được khắc phục. NghÄ© váºy, nên ai nấy bảo nhau đặt trá»n niá»m tin tưởng và o tÆ°Æ¡ng lai.
NgÆ°á»i ta bắt đầu bà n tán vá» cái quyết định ‘quốc tế’ cho phép dân chúng hai miá»n được tá»± do lá»±a chá»n đất sống và hình thức chế Ä‘á»™ mình Æ°a thÃch. Chả hiểu vì sao, từ miá»n Nam, không thấy ai nghÄ© tá»›i chuyện di chuyển ra Bắc là m ăn, nhÆ°ng chỉ thấy dân miá»n Bắc bà n vá» việc xuôi Nam. NgÆ°á»i hồ hởi, kẻ lo âu. Má»™t số hoang mang vá» chuyến viá»…n du vÄ© đại đó, đã quyết định quay vá» quê cÅ© sinh sống, dẫu biết rằng chÃnh quyá»n Việt Minh sẽ gây nhiá»u khó khăn phiá»n toái.
Lúc đó, mẹ tôi đã ngả vỠý kiến hồi hÆ°Æ¡ng, không phải vì bị tuyên truyá»n doạ nạt, nhÆ°ng bởi thấy việc ra Ä‘i mông lung mÆ¡ hồ quá: và o Nam rồi biết lấy gì sinh nhai? Nhà lại chẳng có lấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, Ä‘Æ°á»ng đất xa lạ, nay mai rồi biết cáºy dá»±a và o đâu?
Oái oăm thay, giữa lúc cái quyết định của mẹ tôi cÆ¡ hồ đã ngã ngÅ©, chuyện vá» quê hầu nhÆ° đã sẵn sà ng, thì tôi lại bất ngá» thấy nÆ¡i tâm tÆ° má»™t tiếng gá»i mãnh liệt phải ra Ä‘i, ra Ä‘i vá»›i bất cứ giá nà o. Thế là bá»—ng đâu tôi gà o khóc, kêu đòi mẹ tôi phải thay Ä‘á»—i láºp trÆ°á»ng. Ai ngỠý kiến lạ thÆ°á»ng của đứa bé ngây ngô má»›i hÆ¡n mÆ°á»i tuổi đầu nhÆ° tôi lại vô tình được mẹ chấp nháºn, khi má»™t chiếc xe taxi lá»›n bất chợt ngÆ°ng lại trên ngã ba Äáp Cầu để má»i chúng tôi ra Hà Ná»™i.NhÆ° có bà n tay can thiệp tá» tÆ°á»ng của định mệnh, tôi thấy mừng mừng tủi tủi. Hà ng cây hai bên Ä‘Æ°á»ng xem chừng hân hoan vẫy chà o. Má»—i nhịp lắc lÆ° của thân xe là nhÆ° má»™t Ä‘iệu nhảy reo vui. Ký ức của tôi vẫn nhÆ° gắn chặt vá»›i cái ká»· niệm khó quên của buổi ra Ä‘i quyết định đó. Sau nà y, má»—i lần nhá»› tá»›i, tôi lại nghe dạt dà o niá»m hãnh diện vì mình đã tạo…lịch sá» cho cả gia đình và không ngá»›t thầm tạ Æ¡n Thượng đế.
Từ Hà Ná»™i, chúng tôi được má»™t ngÆ°á»i bà con rủ cùng Ä‘i vá»›i Ä‘Æ¡n vị quân Ä‘á»™i thuá»™c đệ tam quân khu, vẫn đặt tổng hà nh dinh ở thủ đô xứ Bắc. Chuyến Ä‘i được chuẩn bị mau lẹ để rồi má»i ngÆ°á»i được chở theo Ä‘oà n công voa xuống Hải Phòng chỠđáp tà u vượt biển vô Nam.
Mấy tuần lá»… chỠđợi tại hải cảng số má»™t xứ Bắc nà y cho phép chúng tôi mừng tết trung thu lần chót tại phần đất quen thuá»™c quê hÆ°Æ¡ng. Quên sao được đêm rằm tháng tám năm đó: được phát cho má»™t chiếc bánh Ä‘a to tÆ°á»›ng, tôi đã má»™t mình lẻn ra phÃa sau trại leo lên ngồi trên đống gạch vụn để má»™t mình thưởng thức ánh trăng. Bóng nguyệt in rõ mồm má»™t trên từng viên sá»i, phiến lá, mà cÅ©ng nhÆ° vô tình rá»i sáng ngá»i tâm tÆ° tôi. Má»›i là đứa con nÃt ngây ngô, tôi chÆ°a biết đặt thà nh những vần thÆ¡ diá»…n đạt tình cảm, nhÆ°ng hồn tôi lúc đó cÆ¡ hồ đã bay lên tháºt cao. Có lẽ hôm đó là lần đầu tiên tôi đã có má»™t cái nhìn nghiêm chỉnh và đón nháºn được má»™t cảm nghÄ© sâu xa vá» cuá»™c Ä‘á»i. Từ đó mênh mang má»™t tiếng gá»i vÆ°Æ¡n lên tháºt bổng, ra Ä‘i tháºt xa. Không phải chỉ là để thưởng thức má»™t khung trá»i má»›i, nhÆ°ng còn bâng khuâng ấp ủ má»™t cái gì vô hình, linh thiêng, thẳm xa ở bên kia bá» bến.
Buổi xuống tà u diá»…n ra cấp tốc vá»™i vã nên ai nấy Ä‘á»u mệt nhoà i. Tôi cố gắng leo lên boong để quay lại nhìn lần cuối mảnh đất tổ tiên cha ông. Là n gió thổi từ vịnh Hạ Long nhÆ° muốn núi kéo lại con tà u sắt Ä‘ang nặng ná» rẽ sóng. BÆ°á»›c chân xuống tà u, không ai đã xúc cảm đến Ä‘á»™ nÆ°á»›c mắt nhÆ° mÆ°a, nhÆ°ng tôi đã thoáng thấy nÆ¡i má»™t số ngÆ°á»i đứng tuổi mắt hoen Ä‘á», nhÆ° muốn thầm nói câu giã từ. Chả mấy chốc, đất liá»n đã khuất dạng phÃa sau, và thân tà u bắt đầu tròng trà nh dữ dá»™i. Bởi là đoà n di cÆ° nhà binh, nên chiếc tà u được gá»i nôm na là tà u ‘há mồm’ nà y cÅ©ng được lệnh vượt biển theo cung cách cứng rắn nhà binh. Thế là , thay vì được chuyển qua tà u lá»›n sau khi qua hết khu vá»±c Hạ Long nhÆ° thÆ°á»ng lệ, bà con lại nghe loan báo mình cứ tiếp tục vượt sóng tá»›i thẳng Nha Trang. Và rồi, vá»›i lần Ä‘i biển đầu tiên, vá»›i chuyến tà u được kể là bất thÆ°á»ng, và lại chẳng may gặp phải những ngà y biển Ä‘á»™ng, hầu hết ai cÅ©ng say sóng nằm la liệt dÆ°á»›i hầm tà u trá»n vẹn bốn ngà y bốn đêm. Trong cÆ¡n mệt nhoà i vá»›i con tà u váºt vã quay cuồng, tôi láng máng nghe từ má»™t góc tà u tiếng hát cầu khấn của má»™t đôi ngÆ°á»i Công giáo nà o đó:â€Lạy Mẹ là ngôi sao sáng, soi lối cho con lúc vượt biển thế gian ư…ư… Ä‘Æ°a con vá» tá»›i bếnâ€. Tiếng hát đã vô tình gây chú ý cho mấy chú lÃnh thuá»· Mỹ, khiến má»™t số đã xúm lại há»i han và đem bánh kẹo ra tặng.
CÅ©ng tiếng hát đó đã lại bất ngá» khÆ¡i Ä‘á»™ng trong tôi cái niá»m cáºy tin vẫn nằm thẳm sâu ở má»™t góc nà o đó trong hồn. Rồi bất giác tôi lại thầm mÆ¡ được đứng thẳng, được bÆ°á»›c Ä‘i hùng dÅ©ng nhÆ° mấy chú lÃnh kia, để có dịp ra tay đỡ đần phục vụ Ä‘oà n ngÆ°á»i say sóng cÆ¡ hồ mất hết sinh lá»±c nà y. Tôi loáng thoáng thấy cái Æ°á»›c vá»ng xa xôi là sẽ vÆ°Æ¡n lên khá»i cái vòng ‘say’ của ngÆ°á»i Ä‘á»i, ngõ hầu kéo há» tá»›i chá»— ‘tỉnh’. Ở đây, ngÆ°á»i vượt biển say là thÆ°á»ng, nhÆ°ng hay biết bao nếu mình tỉnh được để có thể Ä‘i lại, có thể lên boong tà u hÃt thở khà mát, được ngắm bầu trá»i trong xanh hay mà n đêm dà y đặc trăng sao. Trên đó, có trùng dÆ°Æ¡ng bao la trÆ°á»›c mặt, có bầy chim bay lượn hai bên, có nắng chan hoà vây bá»c khắp chốn. Và cứ váºy, tôi lan man suy tưởng. Tôi trầm lặng Æ°á»›c mÆ¡. Má»™t cái gì má»›i lạ và khác thÆ°á»ng Ä‘ang ngấm ngầm xâm chiếm cõi lòng tôi.
Bốn ngà y…đo ván trên sà n rồi cÅ©ng chấm dứt khi con tà u cáºp bến Cầu Äá Nha Trang. Từng hà ng dừa, từng cồn cát trải dà i nhÆ° bất táºn hiện ra tạo nên cả má»™t vùng trá»i má»›i, cÆ¡ hồ má»™t thế giá»›i má»›i, hoà n toà n xa lạ, tuyệt đối bất ngá». Giá»ng nói trá» trẹ của mấy ngÆ°á»i gánh quà tá»›i bán đã gây ngỡ ngà ng khiến tôi mÆ°á»ng tượng phải chăng mình đã lạc và o phần đất ngoại quốc nà o đó.
Bảo nhau lên tiếng tạ Æ¡n Thiên Chúa sau chuyến hải hà nh sóng gió, mẹ con chúng tôi vẫn không giấu nổi ná»—i hoang mang lo sợ khi Ä‘Æ°a mắt nhìn quanh tứ phÃa để thấy toà n những cát là cát. Khác nà o mình trôi và o má»™t hoang đảo hay lỡ bÆ°á»›c đặt chân lên má»™t vùng sa mạc khô chồi! Rồi đây biết là m gì để sinh sống?
Sau đó, qua sá»± cố vấn của nhiá»u ngÆ°á»i, mẹ con chúng tôi đã mau mắn tách rá»i Ä‘oà n di tản nhà binh để ghi tên và o sổ những ngÆ°á»i di cÆ° dân sá»±. Thế là được cấp phát gạo muối, được lãnh mấy bá»™ quần áo Mỹ viện trợ và được chia cho má»™t góc trong khu ‘nhà tôn’ do chÃnh quyá»n dá»±ng lên vá»™i vã để đón tiếp Ä‘oà n ngÆ°á»i tỵ nạn Cá»™ng sản từ phÆ°Æ¡ng Bắc. Dù đã má»™t lần trÆ°á»›c đây phải bá» nhà cá»a ruá»™ng nÆ°Æ¡ng mà tay trắng ra Ä‘i, dẫu đã phần nà o quen vá»›i sá»± cÆ¡ cá»±c thiếu thốn của tình trạng di cÆ° giữa cảnh ngÆ°á»i xa đất lạ, mẹ con chúng tôi vẫn không sao tránh khá»i những phút giây chán nản cá»±c Ä‘á»™. ChÃnh quyá»n trợ giúp cÅ©ng chỉ được phần nà o và thá»i gian thì cÅ©ng có giá»›i hạn thôi, thà nh ra mẹ và chị tôi đã phải tìm cách xoay sở buôn bán lặt vặt để kiếm thêm gạo và lo cho tôi cÅ©ng nhÆ° đứa em gái được tiếp tục cắp sách đến trÆ°á»ng.
Ở lá»›p há»c, chúng tôi may mắn được các ma sÆ¡ nâng đỡ rất nhiá»u, kể cả việc cảm thông để bá»›t giảm há»c phÃ. May mắn hÆ¡n nữa cho tôi là há»c lá»±c vẫn khả quan, và rồi bất ngá» dần Ä‘i tá»›i chá»— khả quan đến Ä‘á»™ gây kinh ngạc cho cả nhà trÆ°á»ng lẫn mẹ tôi. Chẳng được no lòng nhÆ°ng cÅ©ng thấy…mát ruá»™t, mẹ tôi nhÆ° đã đủ vững tâm để vượt qua được biết bao tháng ngà y tần tảo vất vả nuôi con. Tôi nhá»› và o thá»i đó nhạc sÄ© Y Vân má»›i sáng tác và cho phổ biến bản ‘Lòng Mẹ’. Má»—i lần nghe được má»™t lá»i hát và o tai là má»™t lần ná»—i niá»m thÆ°Æ¡ng mẹ nhÆ° thấm nháºp và o hồn. Sau nà y khi ra là m việc tại Äà Lạt, tôi đã tình cá» có dịp Ä‘i coi tuồng cải lÆ°Æ¡ng ‘Ná»—i lòng của biển’ chẳng rõ là của soạn giả nà o. Tình tiết lâm ly của vở tuồng đã gây xúc Ä‘á»™ng khôn tả trong tôi và hình ảnh mẹ tôi của những tháng ngà y cÆ¡ cá»±c ngoà i Nha Trang lại nhÆ° sống dáºy dạt dà o trong ký ức.
Bởi vui sống trong cảnh nghèo, bởi có ngÆ°á»i mẹ biết hy sinh mà cÆ¡ hồ tôi đã không hÆ° há»ng theo chúng bạn. Tôi vẫn biết tôi là đứa trẻ rất Æ°a nghịch và ham chÆ¡i, nhÆ°ng tôi chẳng há» dám trốn há»c bởi sợ mẹ buồn phiá»n. Tôi cÅ©ng ngại Ä‘i nhà thá» và lÆ°á»i Ä‘á»c kinh lắm, nhÆ°ng rồi cÅ©ng rán là m cho mẹ vui. Thế là , bởi gần má»±c thì Ä‘en gần đèn thì sáng, mà cÅ©ng nhá» khung cảnh đạo hạnh vây bá»c hun đúc, tôi đã tình cá» nhiá»u lần được bằng khen vá» hạnh kiểm. Rồi cÅ©ng được gia nháºp và o há»™i giúp lá»…. Rồi cÅ©ng tham gia ca Ä‘oà n. CÅ©ng dá»± thi những chÆ°Æ¡ng trình ganh Ä‘ua kiến thức giáo lý để Ä‘em vá» khoe mẹ phần thưởng nhiá»u lần. Cha xứ Bắc Thà nh (má»™t hỠđạo tân láºp) đã từng khen và tặng quà tôi trÆ°á»›c mặt mẹ. Äặc biệt hÆ¡n nữa, liên tục trong ba niên khoá, tôi được trao phần thưởng hà ng đầu của lá»›p há»c, trÆ°á»›c sá»± hãnh diện khác thÆ°á»ng của các ma sÆ¡. Mẹ tôi dÄ© nhiên phải vui lắm, nhÆ°ng không má»™t lần phản ứng lá»™ liá»…u đến Ä‘á»™ khiến tôi phải hoá ra kiêu. Chỉ má»™t nụ cÆ°á»i kèm theo đôi lá»i khen và khÃch lệ giản dị đã là đủ.
Kể tá»›i những chi tiết nà y nhÆ° là má»™t cố gắng để nhắc lại ân huệ nhÆ°ng không của Thượng Äế đã dà nh cho tôi từ thuở đầu Ä‘á»i, cÆ¡ hồ phần nà o bù lại những chá»— khác thiếu may mắn. Vá»›i hoà n cảnh của má»™t đứa trẻ di cÆ° nghèo nà n nhÆ° tôi, tÆ°Æ¡ng lai bình thÆ°á»ng có lẽ sẽ là má»™t cáºu bé Ä‘i bán kem, rao bánh mì hay gia nháºp bá»n du đãng trá»™m cắp cÅ©ng không chừng. Nha Trang của những năm chuyển mình và phát triển sau biến cố di cÆ° 54 đã từng chứng kiến những thảm cảnh và tệ Ä‘oan xã há»™i. Tôi đã ba năm lặn lá»™i trong đó. Äã từng bị cuốn lôi má»i gá»i. Äã từng thèm khát cảnh phố xá phồn hoa vá»›i ánh đèn láºp loè nÆ¡i trà đình tá»u Ä‘iếm. Má»›i lên mÆ°á»i tuổi Ä‘á»i vẫn còn quá trẻ và khá», nhÆ°ng con nhà nghèo thÆ°á»ng phải khôn trÆ°á»›c tuổi. Hoà n cảnh thiếu thốn vẫn hay đẩy Ä‘Æ°a tá»›i hÆ° há»ng, sa Ä‘oạ.
Quả tháºt, ở quãng Ä‘á»i đó, tôi đã may mắn, may hÆ¡n sức tôi tưởng tượng nổi. Hai lần tay trắng ra Ä‘i, tuy có nhục nhằn đắng cay tháºt, nhÆ°ng đã bù lại cho Ä‘á»i tôi bằng những bà i há»c quý giá không bao giá» quên được. Và rồi ba năm phấn đấu ở miá»n…thuỳ dÆ°Æ¡ng cát trắng ấy cÅ©ng đã gieo và o lòng tôi những ý nghÄ© tốt đẹp và những mÆ¡ Æ°á»›c cao cả lạ thÆ°á»ng. Cái ý chà vÆ°Æ¡n lên được nung nấu tiá»m tà ng đâu đó trong tim. Cái tÆ° tưởng thoát ra khá»i cuá»™c sống tầm thÆ°á»ng lại ngùn ngụt hun đúc trà lòng. Là n nÆ°á»›c bao la trải dà i trùng Ä‘iệp ngoà i khÆ¡i đã hÆ¡n má»™t lần thôi thúc tôi qua cái Æ°á»›c vá»ng mÆ¡ hồ sẽ ngà y nà o được bay lên, được ra Ä‘i.
Khi tôi há»c hết chÆ°Æ¡ng trình tiểu há»c cÅ©ng là lúc mẹ tôi gặp được má»™t số ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng từ vùng Äà Lạt ra chÆ¡i Nha Trang. Ai nấy Ä‘á»u khuyên nhủ gia đình tôi trở vá» khung cảnh ruá»™ng vÆ°á»n và giá»›i thiệu má»™t xứ đạo di cÆ° má»›i láºp tên là Lạc Lâm trên miá»n cao nguyên Lâm Viên. Thế là mẹ con chúng tôi lại má»™t lần nữa khăn gói ra Ä‘i. CÅ©ng vẫn chẳng có chi phải bá» lại để mà tiếc mà thÆ°Æ¡ng. Tuy nhiên tránh sao được chút lÆ°u luyến vá»›i những ká»· niệm, dẫu chỉ là những dấu vết của cá»±c nhá»c xót xa.
Tôi đã mang theo hình ảnh của ngôi trÆ°á»ng Thánh Tâm và nhà thá» Bắc Thà nh bằng tất cả nhung nhá»›, ngáºm ngùi. Con Ä‘Æ°á»ng Lê Thánh Tôn rợp bóng me hai bên nhÆ° vẫn hiện ra trÆ°á»›c mắt, bởi Ä‘á»i tôi đã má»™t lần gắn chặt vá»›i khu phố bao ngà y lê mòn chân đất tá»›i trÆ°á»ng nà y. Và đây nữa, ngôi thánh Ä‘Æ°á»ng đồ sá»™ trên ngá»n đồi ngã sáu, nổi danh vá»›i tên nhà thỠđá, rồi đại lá»™ Duy Tân ôm gá»n bãi biển vá»›i bóng dừa và hà ng phi lao chạy xa tÃt tắp. Äã hết đâu, di tÃch Tháp Bà bên cầu Xóm Bóng lịch sá», thắng cảnh Hồn Chồng bên miệt Äồng Äế nhiá»u du khách và nhất là Hải DÆ°Æ¡ng há»c viện trên vùng Cầu Äá đón nháºn Ä‘oà n di cÆ° lếch thếch ngà y nà o. Tất cả đã được ghi khắc trong lòng tôi, dẫu chỉ vá»›i ba năm của tuổi Ä‘á»i thÆ¡ dại tăm tối, nhÆ°ng tháºt thẳm sâu, Ä‘áºm Ä‘Ã . Tôi cÅ©ng đã biết đứng ở sân ga để vẫy tay chà o biệt. Có ai biết mình đâu để ra Ä‘Æ°a đón tạ từ, nhÆ°ng cÆ¡ hồ cả phố phÆ°á»ng Nha Trang Ä‘ang chạy tá»›i tiá»…n chân.
Äoà n tà u hoả chuyển bánh rá»i vùng cát biển Ä‘Æ°a chúng tôi lên miá»n cao nguyên qua ngả Phan Rang. Những ngôi tháp Chà m sừng sững hai bên Ä‘Æ°á»ng rà y nhÆ° khóc nhÆ° than cho dÄ© vãng của má»™t dân tá»™c oai hùng. Qua những lá»›p há»c sá» ký, địa dÆ°, tôi đã được nghe vá» lịch sá» Chiêm Thà nh, để rồi chuyến tà u…lên núi hôm nay đã gieo trong tâm tÆ° tôi má»™t ná»—i bâng khuâng xa vắng. Tôi miên man suy nghÄ© vá» cuá»™c Ä‘á»i trầm thăng chìm nổi, lá»™ng lẫy hôm nay và để tà n lụi ngà y mai. Rồi lại hoang mang liên tưởng đến những tan hợp, những mất còn. Tá»±a hồ má»i chuyện có để rồi trở vá» không, má»i biến cố đến để rồi Ä‘i, không trăn trối dặn dò. Lịch sá» và đá»i ngÆ°á»i là nối tiếp những chuyển biến và lãng quên. Inh á»i nhÆ° tiếng còi tà u nhÆ°ng cÅ©ng tháºt mau tan và o hoang vắng. Dà y đặc nhÆ° cá»™t khói đầu tà u phun lên mà cÅ©ng phút giây tan biến Ä‘i trong không gian má» nhạt. Thế là trà lòng tôi lại má»™t lần được lắc lÆ° theo nhịp thân tà u. Má»™t cái gì tÃt mù ở trên cao nhÆ° lại kéo hút tâm hồn tôi, chỉ âm ỉ, tháºt nhẹ nhà ng.
Lạc Lâm chỉ cách Äà Lạt và i chục cây số ngà n, chếch vá» hÆ°á»›ng đông nam, gần vùng ÄÆ¡n DÆ°Æ¡ng vá»›i đèo Ngoạn Mục. Má»™t linh mục dòng Äa Minh được phép hÆ°á»›ng dẫn dân tá»›i mở trại định cÆ° trên má»™t triá»n đồi soai soải khá lá»›n. Gá»— là m nhà cứ lên rừng mà chặt. Tranh lợp mái thì chỉ việc ra cắt ngay dÆ°á»›i thung lÅ©ng phÃa trÆ°á»›c. Äất Ä‘ai trồng trá»t thì phân phối ra mà khai phá. Có lẽ nhá» bà n tay cần cù của Ä‘oà n ngÆ°á»i Bắc di cÆ° mà Lạc Lâm đã mau chóng trở nên má»™t là ng định cÆ° trù phú cÅ©ng nhÆ° má»™t hỠđạo sầm uất, để rồi và o dịp mẹ con chúng tôi Ä‘Æ°a nhau vỠđây, Lạc Lâm đã mang má»™t bá»™ mặt khá khang trang tÆ°Æ¡m tất. Rồi gia đình chúng tôi cÅ©ng có má»™t căn nhà nhá» và má»™t mảnh vÆ°á»n trồng rau trái. Nếp sống yên ổn xóm thôn dần dần trở lại và tôi cÅ©ng bắt đầu ghi danh lên há»c lá»›p ‘đệ thất’ trên quáºn lỵ ÄÆ¡n DÆ°Æ¡ng. Bầu trá»i cao nguyên nhÆ° lại rá»™ng mở để quyện bÆ°á»›c chân tôi. Mắt tôi đã tá»±a hồ quen thuá»™c vá»›i núi đồi trùng Ä‘iệp và rừng thông đêm ngà y vi vu ca hát.
Äùng má»™t cái, và o má»™t buổi chiá»u sau giá» kinh thÆ°á»ng lệ của giáo xứ tại thánh Ä‘Æ°á»ng, tôi được cha xứ chặn lại há»i han vu vÆ¡ và i chuyện rồi bất thần ngỠý muốn giá»›i thiệu tôi ÄI TU! Thoạt nghe cứ nhÆ° chuyện hoang Ä‘Æ°á»ng. Khác nà o má»™t giấc mÆ¡. Tôi lúng túng chẳng biết trả lá»i sao, Ä‘Ã nh xin được khất hôm sau sẽ lên gặp lại cha xứ cùng vá»›i…mẹ tôi. Tối hôm đó, sau khi nghe chuyện, mẹ tôi chỉ cÆ°á»i nhạt trả lá»i: “Mà y mà tu vá»›i tác gì. Có chăng là tu…hú!†NhÆ°ng rồi mẹ tôi cÅ©ng hứa sẽ cùng tôi lên nhà xứ sáng hôm sau.
Câu chuyện diá»…n tiến cứ nhÆ° là đã được chuẩn bị từ thuở kiếp nà o trÆ°á»›c. Trong lúc mẹ tôi ngần ngại lo âu, nà o bởi thấy tôi chẳng có chi đặc biệt để dám mÆ¡ tưởng việc thần thánh, nà o là gia cảnh quá đạm bạc, rồi lại còn cái lý do ‘con trai Ä‘á»™c nhất’ ngáºp ngừng không dám nói ra, thì cha xứ cứ à o à o ‘tiến tá»›i’. Hết trấn an khÃch lệ ngà i lại đảm bảo và xác quyết rằng đâu sẽ và o đó. Cha cÅ©ng gần xa tiết lá»™ rằng mình ‘coi tÆ°á»›ng’ Ãt khi sai tráºt và đã từng thông là u cái khoa tâm lý nháºn xét! Thôi thì dẫu cho mình chÆ°a hiểu cái chuyện ‘ơn kêu gá»i’ nó là trá»i trăng mây nÆ°á»›c thế nà o, tốt hÆ¡n hết cứ để ngà i biện luáºn và sắp đặt, và rồi mẹ con tôi chỉ còn biết ‘vâng ý cha dÆ°á»›i đất bằng trên trá»i váºy’.
Thế là , sau khi những chi tiết lỉnh kỉnh và ngà y giá» lên Ä‘Æ°á»ng được ấn định, tôi ra vá» mà cứ tưởng mình Ä‘ang bÆ°á»›c trên chÃn từng mây xanh. Tháºt ra, má»™t ná»a thì chân sáo mừng vui đấy, bởi lại sắp có dịp để tung hoà nh phiêu lÆ°u phÆ°Æ¡ng trá»i lạ và đi cho biết đó biết đây, nhÆ°ng má»™t ná»a lại nÆ¡m ná»›p lo sợ chÆ°a rõ Ä‘i tu sẽ là thế nà o, chắc gì sẽ vượt qua được những thá» thách khó khăn. Mình vẫn biết mình chỉ là …pháºn má»ng cánh chuồn, biết đâu rồi sẽ chẳng ba bẩy hăm mốt ngà y lại đòi vá» vá»›i mẹ nhÆ° thá»i thá» lá»a bên Äáp Cầu ngà y nà o. Là m sao đã hiểu được Ä‘i tu là m Linh Mục để nối tiếp sứ mạng cao cả các Tông đồ Chúa, để là m nhân chứng Tin Mừng vá»›i NÆ°á»›c Trá»i, để Ä‘em gÆ°Æ¡ng sáng và lá»i giảng ra lôi kéo và thăng tiến tha nhân!
Tuy nhiên, niá»m phấn khởi đã hiện lên nét mặt khiến tôi dứt khoát thuyết phục mẹ tôi cứ an tâm, chẳng khác gì buổi hối thúc lên xe ra Hà Ná»™i ngà y trÆ°á»›c giữa cái lúc gia đình còn phân vân ná»a Ä‘i ná»a ở. Dẫu cái gì sẽ sảy ra, mình cứ thá» má»™t lần để ‘cÅ©ng liá»u nhắm mắt Ä‘Æ°a chân’ mà đợi coi ‘con tạo xoay vần’.
Do tiá»n định hay bởi má»™t tiếng gá»i bất ngá», tôi chẳng biết, mà cÅ©ng chÆ°a má»™t lần thắc mắc tìm hiểu. Chỉ thấy rằng mình đã thá»±c sá»± hăm hở ra Ä‘i. Tá»›i buổi lên Ä‘Æ°á»ng, tôi má»›i biết còn có năm ‘đồng nghiệp’ khác cÅ©ng khăn gói quả mÆ°á»›p sẵn sà ng lên xe nhÆ° tôi, và đặc biệt là tất cả sẽ được gá»i tá»›i sát hạch tại chủng viện thuá»™c địa pháºn di cÆ° Hải Phòng, hiện tạm đặt trụ sở ở Mỹ Tho, Äịnh TÆ°á»ng. Cho đến bây giá» tôi cÅ©ng vẫn chÆ°a hiểu tại sao cha xứ (thuá»™c dòng Äa Minh) lại không Ä‘Æ°a chúng tôi vỠđệ tá» viện thuá»™c dòng ngà i tại VÅ©ng Tà u. Äôi lúc chỉ ngồi Ä‘oán mò rằng năm đó mấy cha giáo từ Mỹ Tho vá» Lạc Lâm mở cuá»™c chiêu má»™ đặc biệt qua bà n tay cha xứ.
Mẹ tôi lần nà y thì rÆ°ng rÆ°ng lÆ°ng tròng nÆ°á»›c mắt lúc xe sắp chuyển bánh. Chẳng dặn dò được gì thêm ngoà i câu ‘con Ä‘i bằng an’. Không kịp nhắc ‘tá»›i nÆ¡i nhá»› biên thÆ¡ vá» cho mẹ’ hay ‘cố gắng ngoan ngoãn và há»c hà nh chăm chỉ’ nữa. Hẳn mẹ tôi quá xúc Ä‘á»™ng, mÆ°á»ng tượng rằng biết đâu ra Ä‘i hôm nay chẳng là chuyến chia ly tháºt, rồi là xa cách dà i lâu, rồi là nhá»› thÆ°Æ¡ng trà n lấp.
Chiếc xe bá»-rô đã ra tá»›i gần đầu trại mà vẫn thấy có bà n tay vẫy Ä‘Æ°a trong Ä‘oà n ngÆ°á»i đứng tiá»…n. Chúng tôi bỡ ngỡ ngó nhau và lắng nghe chú chủng sinh dẫn Ä‘Æ°á»ng cắt nghÄ©a má»™t số chi tiết cần thiết. Bốn ông…ma má»›i thôi thì tá» ra ngoan hiá»n tá»™t Ä‘á»™, được há»i tá»›i đâu, thÆ°a bẩm Ä‘Ã ng hoà ng tá»›i đó. Ngà i ma cÅ© nghiá»…m nhiên trở thà nh ngÆ°á»i anh hai vÄ© đại đầy oai nghi quyá»n thế. ‘Ngà i’ nghiêm trang tuyên bố rằng ra Ä‘i hôm nay chÆ°a chắc gì đã được nháºn và o chủng viện. Nếu không qua được cuá»™c thi sát hạch (diá»…n ra trong bốn ngà y) thì lại tá»± Ä‘á»™ng lên Ä‘Æ°á»ng vá» nhà …bú mẹ. Song song vá»›i cuá»™c sát hạch vá» há»c vấn, còn có cái mục theo dõi hạnh kiểm tÃnh tình. Và rồi ngà i hÆ°á»›ng đạo cÅ©ng thao thao lên tiếng chỉ bảo dặn dò, cặn kẽ Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nÆ°á»›c bÆ°á»›c, từng lá»i ăn tiếng nói. Bá»n Ä‘Ã n em ngồi băng ghế sau chỉ còn biết há hốc miệng ra nghe, trong lòng thì hồi há»™p lo sợ, chẳng biết số pháºn sẽ ra sao, quên cả ngó ra ngắm cảnh hai bên.
Chả mấy mà đã qua Blao (Bảo Lá»™c), rồi Äịnh Quán được chá»n là m Ä‘iạ Ä‘iểm dừng chân nghỉ ngÆ¡i ăn uống. Khoảng xế trÆ°a thì xe chạy qua Sà i Gòn. Mắt tôi cứ dán và o những toà nhà , những công thá»± đồ sá»™ chÆ°a má»™t lần được thấy trong Ä‘á»i. CÅ©ng mấy năm trÆ°á»›c đây, từ quê ra tỉnh, tôi đã sững sá» khi được nhìn ngắm Hà Ná»™i. Bây giá» thì tôi thấy Hà Ná»™i chả nghÄ©a lý gì so vá»›i Sà i Gòn. Xe không dừng lại là m tôi cÅ©ng hÆ¡i tiếc, nhÆ°ng rồi cÅ©ng dịu Ä‘i ngay chỉ mấy chốc mà tá»›i Mỹ Tho vá»›i cái chủng viện Ä‘ang chỠđợi ở má»™t góc phố nà o đó. Mùi lúa thÆ¡m từ những cánh đồng bát ngát hai bên Ä‘Æ°á»ng nhÆ° phả và o hồn tôi những cảm giác má»›i lạ bâng khuâng. Và rồi, vừa tá»›i ranh giá»›i châu thà nh thì bác tà i đã cho xe quẹo phải thay vì Ä‘i và o vùng phố xá. Thì ra địa Ä‘iểm là thuá»™c xã Bình Äức, hoà n toà n ở ngoại ô của Mỹ Tho. Hà ng chữ ‘Chủng viện Chân phúc Liêm’ kẻ và ng Ä‘áºm nổi trên vòm cổng Ä‘áºp và o mắt tôi nhÆ° má»™t báo hiệu của miá»n đất má»›i đã khởi đầu từ đây.
Và tiếp đến là thủ tục ghi danh. Rồi tổng số bốn mÆ°Æ¡i lăm ‘tân binh’ được hÆ°á»›ng dẫn tá»›i nháºn giÆ°á»ng ngủ, coi chá»— nhà nguyện, nhà ăn, sân chÆ¡i v.v…Má»i khuôn mặt Ä‘á»u trang nghiêm trịnh trá»ng khi đứng nghe cha giám đốc huấn dụ và ban chỉ thị. Thế là việc nà o cÅ©ng được lồng gá»n trong ká»· luáºt. Chá»— nà o cÅ©ng phải thứ tá»± lá»›p lang. Tối hôm đó, ai nấy được lệnh vá» giÆ°á»ng ngủ sá»›m sau buổi kinh tối sốt sắng tạo hy vá»ng trà n trá».
Rồi bốn ngà y sát hạch tuần tá»± diá»…n ra. Cu cáºu nà o cÅ©ng ráng là m ra vẻ con nhà ‘là nh’, ngây thÆ¡ dáng huyá»n. Rồi bà i thi nối tiếp bà i thi. Má»—i ngà y nhÆ° má»—i gây cấn sôi nổi hÆ¡n. Và o ngà y chót thì thiên hạ cÆ¡ hồ đã quen vá»›i bầu khÃ, nhÆ°ng nét buồn vui cÅ©ng phần nà o hiện ra trên nét mặt má»™t số ‘tuyển sinh’, tuỳ theo sá»± nháºn định vá» kết quả của các bà i khảo hạch.
Và giây phút định Ä‘oạt đã tá»›i. Tối ngà y cuối cùng được dá»± trù công bố kết quả ba mÆ°Æ¡i lÃnh má»›i được tuyển lá»±a (theo khả năng thâu nháºn của chủng viện) để mÆ°á»i lăm linh hồn xấu số còn kịp chuẩn bị…hồi hÆ°Æ¡ng ngà y hôm sau. Có chà ng báºt khóc ngay cả trÆ°á»›c khi và o nghe kết quả, bởi nghÄ© mình chắc chắn thế nà o cÅ©ng đạp vá» chuối. Thế rồi, khi danh sách đã được công bố, ngÆ°á»i thì vui mừng nhảy múa, kẻ thì tiu nghỉu buồn xo. Mấy cha mấy thà y giám khảo phải chia nhau Ä‘i an ủi vá»— vá». Thôi thì ‘ý Chúa muốn thế’ vá»›i lại ‘còn cÆ¡ há»™i Ä‘i chủng viện hay nhà dòng khác’. Và khóc cÆ°á»i mừng tủi lẫn lá»™n kéo dà i mãi tá»›i đêm khuya. Nhiá»u chà ng xem chừng quá xúc Ä‘á»™ng suốt đêm không ngủ.
Phần tôi thì may mắn ngay từ ngà y đầu. Các bà i sát hạch đã không thấy khó khăn lắm nên hầu hết trôi chảy cả. TrÆ°á»›c buổi cha giám đốc công bố kết quả, tôi tá»±a nhÆ° đã Ä‘oán rõ đầu Ä‘uôi, nên chẳng cảm Ä‘á»™ng chi lắm khi nghe xÆ°á»›ng đến tên mình. Vả lại, vẫn nhá»› lá»i ‘anh cả dẫn Ä‘Æ°á»ng’ căn dặn, tôi đã ép mình Ä‘i đứng cho Ä‘Ã ng hoà ng và ăn nói tháºt lá»… Ä‘á»™ khoan thai, chỉ trừ má»™t lần bị bắt gặp nói chuyện lá»›n và o giá» ngủ trÆ°a. Chẳng hiểu vì cái lá»—i vi cảnh nà y hay bởi má»™t sai lầm nà o đó trong bà i vở mà tôi chỉ được xếp hạng hai trong danh sách trúng tuyển. (Tôi viết thế nà y nghe ra có vẻ hÆ¡i láo lếu, nhÆ°ng tháºt lòng lúc đó tôi hoà n toà n tin mình đã là m bà i tháºt cừ, mà chuyện biểu dÆ°Æ¡ng hạnh kiểm thì cÅ©ng gần tá»›i báºc siêu!) Thôi nà o cần há»i han thêm là m chi. May mắn chán rồi! Và tôi hà há»ng viết thÆ¡ vá» nhà báo tin.
Sau buổi chia tay tiá»…n Ä‘Æ°a những bạn bè thiếu may mắn, trong đó có má»™t mạng Lạc Lâm (xui xẻo cho cu cáºu, má»™t mình đạp vá» chuối!), tôi cÆ¡ hồ sống trong tâm trạng hân hoan phấn khởi cùng vá»›i niá»m biết Æ¡n dà o dạt trong lòng. ÄÆ°á»ng mình nhắm tá»›i hôm nay đã khởi sá»± tốt đẹp. Chuyện không dám ngá» giỠđây đã đến. Chỉ còn phải nhủ mình tiến lên, hÆ°á»›ng thẳng vá» trÆ°á»›c mặt.
------------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 4. ÄÆ°á»ng Dà i Khởi Sá»±
4. ÄƯỜNG DÀI KHỞI Sá»°
Thế là tôi nghiá»…m nhiên trở thà nh má»™t CHỦNG SINH: má»™t há»c sinh…tu trong chủng viện. Lúc đầu, cái danh hiệu nghe lạ tai và gây ấn tượng sá» sợ, nhÆ°ng riết rồi thà nh quen, rồi bằng lòng, rồi hiểu rằng mình Ä‘ang được Æ°Æ¡m trồng trong má»™t cÆ¡ sở đặc biệt, vá»›i mục Ä‘Ãch riêng, tá»±a hồ việc…chủng Ä‘áºu, trồng trái trong y há»c.
Rồi chúng tôi bắt đầu được giảng giải vỠý nghÄ©a ÄI TU, vá» Æ¡n kêu gá»i hay thiên triệu. Bá»n lÃnh má»›i nhÆ° khám phá ra niá»m hãnh diện được tuyển chá»n, được gá»i má»i từ…muôn kiếp xa xÆ°a, bắt đầu táºp đăm chiêu suy tưởng. Thỉnh thoảng trong những buổi kinh lá»…, lòng chúng tôi nhÆ° rạo rá»±c má»—i lần cả trÆ°á»ng cất hát những bà i nhÆ° ‘từ ngà n xÆ°a cha đã yêu con, cha gá»i con giữa muôn ngÆ°á»i…’.
ÄÆ°á»ng tu cứ thế rá»±c rỡ những hà o quang chiếu đến từ xa. Nhìn mình rồi nhìn bè bạn trắng toát trong bá»™ đồng phục của những buổi lá»… lạy trá»ng đại, tôi không khá»i mÆ°á»ng tượng đến bóng dáng những thiên thần giáng thế. Äá»i mình có bao giá» chứng kiến và dá»± phần những thứ cao cả thế nà y đâu! Rồi giá» giấc ăn ngủ, há»c hà nh răm rắp đâu và o đấy, lại là m tôi không tránh được những lúc thấy mình nhÆ° Ä‘ang mÆ¡. Hân hoan trong từng bÆ°á»›c Ä‘i và phấn khởi ở má»—i sá»›m mai thức giấc.
NhÆ°ng những cảm giác thiên Ä‘Ã ng và niá»m vui thá»i ‘trăng máºt’ ấy chỉ kéo dà i được hÆ¡n má»™t tuần. Tá»±a má»™t cánh diá»u được gió kéo bay bổng lên cao rồi bất ngá» lại mất Ä‘Ã sa xuống, tôi Ä‘á»™t nhiên nhÆ° thấy sợ hãi má»™t chuyện gì thầm kÃn, mông lung. Có lúc thấy mình lẩm cẩm tá»± so sánh mình vá»›i má»™t con chim Ä‘ang bị nhốt trong lồng. Gạo nÆ°á»›c có đầy đủ, lồng có sÆ¡n son thiếp và ng, chung quanh có réo rắt muôn Ä‘iệu Ä‘Ã n trầm bổng, nhÆ°ng cái thế giá»›i đóng khung đã khác hẳn vÅ© trụ mình sống hôm nà o. Mình từng quen tung tăng chạy nhẩy, từng yêu bầu trá»i tá»± do thênh thang. Lúc nà y bổng nhÆ° mất Ä‘i má»™t cái gì tháºt lá»›n lao, vô cùng quà giá. Rồi nữa, cái đại gia đình chủng viện hôm nay là m sao thay được khung cảnh gia đình nhá» bé đầm ấm trÆ°á»›c đây. Bóng dáng nghiêm nghị của các cha các thà y giỠđây là m sao xoá mỠđược hình ảnh dịu hiá»n của ngÆ°á»i mẹ. Hiện tại chỉ còn là ká»· luáºt vá»›i khuôn phép để rồi phải nÆ¡m ná»›p lo sợ phạm lá»—i mà bị quở phạt!
Thế là nổi lên má»™t chuá»—i niá»m bi quan ngao ngán. Tôi bá»—ng thấy nhá»› nhà , nhá»› mẹ khủng khiếp. Ký ức của buổi xa nhà khi còn ở Äạo Ngạn nay bất thần tái xuất hiện khiến tôi đã nằm mÆ¡ bá» trốn ra vá» tá»›i hai lần liên tiếp. Lòng nhủ lòng cÆ¡ hồ mình chẳng có số Ä‘i tu. Rồi sau mấy ngà y Ä‘inh ninh theo lá»i mẹ bảo mình mang kiếp tu hú, tôi đã toan dứt khoát lên gặp cha giám đốc để xin được phép ‘hồi hÆ°Æ¡ng’. DÄ© nhiên là hết còn ham những Æ°á»›c mÆ¡ cao cả, hết dệt những má»™ng dị thÆ°á»ng. Tan biến đâu hết niá»m hãnh diện được tuyển chá»n cÅ©ng nhÆ° ná»—i tá»± hà o vá» má»™t tÆ°Æ¡ng lai cao cả Ä‘ang rá»™ng mở cuối chân trá»i. Bây giá» chỉ mong sống bình thÆ°á»ng để được vui đùa thả già n nhÆ° trăm ngà n đứa trẻ khác. Cần gì má»™t lý tưởng siêu việt! Tại sao phải ôm ấp những Ä‘iá»u khác biệt vá»i xa?
NhÆ°ng rồi tôi cÅ©ng chẳng dám đặt chân lên cá»a phòng cha giám đốc. Má»—i lần chỉ nghÄ© tá»›i thôi cÅ©ng đã trống ngá»±c Ä‘áºp liên hồi nhÆ° trống há»™ đê. Lạ tháºt. E rằng mình sẽ bị ngà i la rầy Æ°? Sợ rằng lÅ© bạn sẽ cÆ°á»i nhạo Æ°? Tôi cÅ©ng chẳng biết nữa. Chỉ nhá»› rằng liên tiếp mấy ngà y liá»n tôi cứ sống nhÆ° kẻ mất hồn. Há»c chẳng ra bà i và ngủ không yên giấc. Bên trong thì hoang mang thẫn thá», mà bá» ngoà i lại khiếp có ngÆ°á»i hay biết để rồi cả đám chế giá»…u là đi tu mà còn nhá»› mẹ!
Có lẽ cái sợ sệt e ngại ấy đã vô tình giữ tôi lại để tiếp tục cuá»™c sống chủng sinh. Lần đầu chÃnh thức xa nhà để gia nháºp và o má»™t Ä‘oà n thể vá»›i ká»· luáºt nhà binh đã thá»±c sá»± gieo cay đắng cho những tháng năm còn thÆ¡ dại của Ä‘á»i tôi, nhÆ°ng cÅ©ng là cÆ¡ há»™i tôi được nhà o nặn để nên cứng cát trưởng thà nh. Tôi biết, ngà y nay nhìn và o cảnh huống ấy, nhiá»u ngÆ°á»i sẽ cho rằng hÆ¡i tà n nhẫn bởi cái hệ thống huấn luyện đó áp dụng quá sá»›m cho lá»›p trẻ còn non ná»›t tuổi Ä‘á»i nhÆ° chúng tôi. Có thể má»™t số cÅ©ng sẽ nghÄ© rằng hình thức ấy đôi khi gây tác hại tâm lý, dá»±a và o những trÆ°á»ng hợp của má»™t số trẻ được gởi trong ná»™i trú lâu ngà y. Tôi chÆ°a dám đứng ở láºp trÆ°á»ng nà o, nhÆ°ng thầm nghÄ© rằng Ä‘á»i mình đã sá»›m được nếm thá» và há»c há»i cuá»™c sống táºp Ä‘oà n. Dầu muốn dầu không, chúng tôi đã sá»›m có cÆ¡ há»™i được hÆ°á»›ng dẫn để phát triển bản lãnh cá nhân, biết quyết định và tá»± láºp, tình cảm đặt sau lý trà và nhìn vá» tha nhân hÆ¡n và o chÃnh mình.
Tôi đã thấy cái ‘sà ng khôn’ má»—i ngà y má»—i rá»™ng mở cho những khối óc tÆ°Æ¡i xanh của chúng tôi. Tôi đã tin rằng nếu cứ ‘ở nhà vá»›i mẹ’ sẽ rất lâu má»›i có dịp há»c đòi nhịp tiến xã há»™i bên ngoà i. Sống trong chủng viện, chia sẻ má»i sinh hoạt vá»›i cả má»™t táºp thể, tôi cÅ©ng thấy không kém gì cái chuyện ‘đi’ ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng khuyên nhau Ä‘i cho biết đó biết đây.Vá»›i Ä‘á»i ká»· luáºt, nó đã thá»±c sá»± đặt ná»n móng vững chắc cho má»™t cuá»™c sống ná» nếp, có phép có khuôn từ lúc thiếu thá»i. Nó dạy chúng tôi biết đối đáp phản ứng thÆ°á»ng xuyên giữa đám đông. Nó rèn luyện má»™t cái nhìn khách quan và má»™t nhãn giá»›i rá»™ng mở, đại đồng. Và nữa, nó cÅ©ng khÃch lệ những tà i năng qua những hình thức ganh Ä‘ua giáo dục. Bởi đó, cà ng bình tâm nháºn định, tôi cà ng thấy rằng cái hay cái lợi đã vượt xa cái thiệt thòi mất mát. Äể rồi sau Ãt ngà y tâm tÆ° tôi đã dần dà chấp nháºn và khám phá thêm nhiá»u Ä‘iá»u ý nghÄ©a nÆ¡i trÆ°á»ng tu.
Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nói và o chủng viện tức là đã Ä‘i tu. Thá»±c ra chúng tôi đã mang cái nhãn hiệu tu từ đó. NhÆ°ng nói đúng ra, đây chỉ là nÆ¡i huấn luyện, nÆ¡i thá» thách và cÅ©ng là nÆ¡i táºp sá»± cuá»™c Ä‘á»i hiến dâng Thiên Chúa sau nà y. Cái ý hÆ°á»›ng táºp luyện để và o Ä‘á»i và phục vụ lúc nà o cÅ©ng được Ä‘á» cao và nêu rõ. Không mấy ai nghÄ© mình nay mai sẽ ra trÆ°á»ng để rồi lá»u chõng lên sống miá»n rừng sâu núi thẳm, xa lánh trần Ä‘á»i. Thà nh ra, vốn liếng phải là má»™t cuá»™c sống ná»™i tâm vững chắc, má»™t nhân cách Ä‘Ã ng hoà ng và má»™t ná»n tảng kiến thức khả dÄ© đáp ứng được những đòi há»i của xã há»™i má»›i.
Nhân cách và kiến thức thì Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên rồi, nhÆ°ng ná»n đạo đức ná»™i tâm má»›i thá»±c sá»± là cái Ä‘inh của vấn Ä‘á», bởi việc huấn luyện thiêng liêng là nhằm Ä‘Ã o tạo những vị ‘lãnh đạo tinh thần’ cho ngà y mai. Nó đòi há»i thêm môt ý chà vững mạnh để là m nhân chứng cho ‘nÆ°á»›c Trá»i’ và môn đệ của đấng đã ôm ấp cái chết để cứu Ä‘á»™ trần Ä‘á»i. Nó cÆ¡ hồ vượt quá khả năng của ngÆ°á»i thÆ°á»ng và hình nhÆ° khó mà hiểu nổi bởi những khối óc còn ngây ngô nhÆ° lứa tuổi chúng tôi.
Chuyện Ä‘á»™c đáo ở đây là má»i chi tiết không thể được theo Ä‘uổi và phát Ä‘á»™ng bằng sức lá»±c tá»± nhiên, mà tất cả phải được gói ghém trong niá»m cáºy tin hầu nhÆ° mù quáng. Tiếng gá»i của thiên giá»›i có bao giỠđược nghe bằng đôi tai phà m, cÅ©ng nhÆ° sức mạnh của ân sủng thần thiêng đã lần nà o được nhìn ngó hay tiếp xúc vá»›i giác quan thân xác đâu! Thế nhÆ°ng Ä‘oà n ngÆ°á»i ấy cứ nhắm mắt bÆ°á»›c Ä‘i, thầm bảo nhau rằng Ä‘ang có đấng linh thiêng má»i má»c đón chá» nÆ¡i cuối nẻo xa. Niá»m tin ấy nhiá»u khi tháºt mong manh dòn má»ng, khiến ngÆ°á»i ta có cái cảm giác Ä‘ang lạc mất hÆ°á»›ng Ä‘i. Rồi nản chà vây bá»c. Rồi hoang mang ngáºp trà n. Ä‚n thua nhau là biết vững dạ kiên tâm, dù hai bên chỉ là mây Ä‘en giăng mắc và bốn bá» chỉ có đêm tối mịt mùng.
Thà nh thá» cái mục tu đức được chú trá»ng hà ng đầu. Cu cáºu nà o tá» ra thiếu lòng đạo là dấu hiệu của má»™t nghi ngỠđáng quan ngại. Chỉ cần má»™t thá»i gian thá» thách ngắn là đủ biết mặt đá và ng. Tuy nhiên, cái chuyện há»c vấn cÅ©ng gay go ngang ngá»a. Tháng nà y qua tháng khác mà cứ thÆ°á»ng xuyên…đội sổ thì quả là khó an tâm nổi, nhất là khi Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± không chứng minh được mình Ä‘ang gắng sức tối Ä‘a, rồi lại ở và o trÆ°á»ng hợp mà hạnh kiểm đức Ä‘á»™ không mấy khả quan thì chỉ còn chá» ngà y cắp gói ra Ä‘i.
Bên cạnh hai cái Ä‘iá»u kiện bất khả khuyết nói trên, các cụ ‘tu non’ ở đây còn phải có sức khoẻ tÆ°Æ¡ng đối ngon là nh nữa. Loạng quoạng mà cứ nay ốm mai Ä‘au, tháng tháng đôi tuần nằm nhà bệnh thì cÅ©ng chả đáng lạc quan là mấy. TÆ°Æ¡ng lai là của những kẻ xả thân Ä‘i bốn phÆ°Æ¡ng là m sứ mạng tông đồ cÆ¡ mà . Thân xác yếu Ä‘au thì là m sao Ä‘em…xả! Thế là không là m lá»±c sÄ© thì cÅ©ng phải biết thể dục thể thao cho mình mẩy dẻo dai. Sau những buổi miệt mà i sách vở, bà con phải cố mà chạy ra sân để váºn Ä‘á»™ng. Sân bóng rổ, bóng chuyá»n la liệt đấy. Sợ Ä‘au chân má»i tay để rồi ru rú ngồi yên tại má»™t góc xó nà o đó thì nhất định khó mà ‘thá»â€™ được.
ÄÆ°á»ng dà i Ä‘á»i tu của tôi khởi sá»± nhÆ° thế đấy. Tôi đã nhà o lá»™n và o má»™t táºp thể để chia sẻ cuá»™c sống vá»›i gần chÃn chục mạng khác mong là m quen vá»›i cái khuôn phép ráºp rà ng trong niên khoá đầu. DÄ© nhiên năm thứ nhất vẫn là năm thá» lá»a số má»™t. Mà nà o có cái chuyện đầu xuôi Ä‘uôi lá»t giản dị ở đây! Tôi tò mò đếm con số trên danh sách treo cao má»—i lần rao kết quả há»c lá»±c cuối tháng, lá»›p đệ lục sau má»™t năm đã vắng bóng bảy tên, lá»›p đệ ngÅ© chỉ còn mÆ°á»i tám và năm chót là đệ tứ chỉ thấy có mÆ°á»i sáu. Bà con cứ thỉnh thoảng lại được báo tin có kẻ giã từ…đơn vị, gây xôn xao xúc Ä‘á»™ng. Có lúc tôi tá»± há»i Ä‘Æ°á»ng dà i tiến thủ có tá»›i mÆ°á»i mấy năm huấn luyện, cứ cái ngữ nà y thì chả biết đến trạm chót sẽ còn được mấy mống!
Mà hay tháºt, ai cÅ©ng biết mình được gá»i đến đây để được huấn luyện, sống tạm thá»i và i năm thôi, nhÆ°ng trong tâm tÆ°, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có cái cảm nghÄ© rằng chủng viện bây giá» là nhà . Rá»i chủng viện là ra Ä‘i, là lìa xa mái ấm. Dẫu cho ở đây quanh năm lá»›n bé Ä‘á»u phải vất vả cố gắng không ngừng. Tôi cÅ©ng không ra khá»i cái cảm nghÄ© phổ thông đó. Mấy tiếng ‘chủng viện Chân phúc Liêm’ đã vô tình trở thà nh má»™t thứ gì thân thiết nhất của cuá»™c sống. NÆ¡i đây đã hoá nên má»™t đại gia đình, vá»›i các Linh Mục và các ‘thà y giảng’ thuá»™c ban giám đốc và giáo sÆ° nhÆ° thể những ngÆ°á»i cha ngÆ°á»i mẹ đầy thÆ°Æ¡ng yêu trìu mến. Chúng tôi sá»›m nháºn ra sá»± hy sinh táºn tuỵ hiếm có nÆ¡i các ngà i, chẳng ná» quản chia sẻ cuá»™c sống gò bó cÆ¡ cá»±c nÆ¡i cÆ¡ sở Ä‘i mÆ°á»›n tạm bợ nà y.
Tôi vẫn nhá»› nhÆ° in và o óc hình ảnh mấy gian nhà lợp lá dừa Ä‘Æ¡n sÆ¡, được dùng là m bốn lá»›p há»c cho chúng tôi. Xế đó má»™t chút là ngôi nhà nguyện cÅ©ng lợp lá, vách được quây gá»— sÆ¡ sà i. Căn nhà chÃnh của chủng viện là nhà ngủ chủng sinh, toạ lạc phÃa bên kia sân ngăn cách dãy nhà há»c, mái tuy lợp ngói nhÆ°ng đã bắt đầu xiêu vẹo rêu phong. Nhà các cha các thà y và khu bếp chạy song song phÃa sau căn nhà ngủ lá»›n, cÅ©ng có tÆ°á»ng gạch và mái ngói nhÆ°ng tất cả đã cÅ© kỹ lắm rồi.
Gần nhà bếp là má»™t chiếc ao khá rá»™ng ăn thông vá»›i sông Tiá»n giang qua má»™t con rạch ngoằn ngoèo chạy qua xóm thôn dân chúng. Nhá» nÆ°á»›c sông lên xuống thay đổi hà ng ngà y nên chúng tôi có nÆ°á»›c tắm giặt thoả thuê. Liá»n sau mảnh ao là khu vÆ°á»n cây ăn trái, vá»›i những hà ng dừa má»c um tùm rợp bóng tạo nên má»™t khung cảnh má»™t khu rừng già âm u. Có rắn rết Ä‘e doạ. NhÆ°ng cÅ©ng có đủ thứ trái cây đầy cám dá»— cho bá»n trẻ chúng tôi. Ká»· luáºt chủng viện nghiêm minh là thế mà thỉnh thoảng vẫn có những vụ trốn ngủ leo rà o Ä‘i tìm ‘trái cấm’, cÆ¡ hồ chẳng coi những mà n phạt quỳ trÆ°á»›c nhà là chi cả!
Có lần tôi được cắt nghÄ©a đây từng là cÆ¡ sở ná»™i trú của các dì phÆ°á»›c Mến Thà nh Giá chi chi đó. Qua trung gian của giáo quyá»n và bởi thÆ°Æ¡ng cảm hoà n cảnh Ä‘oà n ngÆ°á»i di cÆ°, các bà phÆ°á»›c ấy đã nhÆ°á»ng lại cho chủng viện xá» dụng, có lẽ vá»›i giá tiá»n mÆ°á»›n tượng trÆ°ng. Kể là may mắn có chá»— tiếp tục chủng viện Ä‘Æ°a từ Bắc vô, nhÆ°ng cÅ©ng bởi cÆ¡ sở nà y quá cÅ© nên đức Giám Mục Hải Phòng đã phải nghÄ© đến chuyện Ä‘i quyên tiá»n từ ngoại quốc để xây cất má»™t cÆ¡ sở khác.
Thế là sau hai năm tôi sống ở ‘xóm nhà lá’ Bình Äức, chủng viện đã hoan hỉ ‘thiên đô’ vá» Äạo Thạnh, má»™t góc khác của ngoại ô châu thà nh, vá»›i địa Ä‘iểm rất thuáºn tiện, kế ngay Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ và lại sát bá» sông. Tình hình nghe có vẻ trên bến dÆ°á»›i thuyá»n tÆ°ng bừng lắm. Rồi trong nhà lại có nÆ°á»›c máy, vá»›i vòi tắm hoa sen, có lầu ngủ thênh thang gió mát. NhÆ° từ báºc ‘cú’ lên ‘tiên’, bá»n trẻ chúng tôi thấy hứng khởi ra mặt, dẫu cho má»™t số vẫn nhÆ° nuối tiếc những gốc xoà i, gốc mãng cầu nÆ¡i chốn cÅ©.
Trở lại chuyện riêng tôi từ lúc đầu khoác áo chủng sinh. Biết thân pháºn hao gầy của mình, tôi chẳng há» dám nuôi ý tưởng tá»± mãn chứ đừng nói cả gan vênh mặt lên vá»›i bạn bè. Lúc nà y Ä‘ang được trá»i thÆ°Æ¡ng để há»c hà nh giá»i tháºt đó, nhÆ°ng chả phút giây nà o tôi quên được rằng trÆ°á»›c sau mình vẫn chỉ là đứa bé nhà quê ra tỉnh, nên cần nhá»› chuyện…chó Ä‘en phải giữ má»±c. Bà con hiếm Ãt, lại không phải con ông cháu cha, nên hÆ¡i sức đâu mà đua đòi. Nhà vốn nghèo, sắm được bá»™ đồng phục trắng đã là khá. Rồi chăn mà n riêng, tiá»n sách vở, dụng cụ cần thiết, nhất nhất Ä‘á»u do đồng tiá»n quý báu của mẹ tôi. Là m sao dám khinh thÆ°á»ng. Thế là luôn nhủ mình phải biết an pháºn, biết thÆ°á»ng xuyên cố gắng. Có lẽ tôi nghịch ngợm chẳng thua kém ai, nhÆ°ng bởi bẩm sinh không có cái gan chịu phạt nên Ä‘Ã nh má»™t phép. Chuyện kinh hạt lá»… lạy cÅ©ng Ãt ra phải theo đòi lệ thÆ°á»ng vá»›i thiên hạ, dÆ°á»›i mắt các vị dạy dá»—, tôi được ngó vá»›i cặp mắt tin tưởng, nhiá»u triển vá»ng lạc quan.
Thiá»u quang thấm thoát, ba tháng đầu trôi qua mau lẹ. Và o má»™t buổi chiá»u chủ nháºt, trong lúc tôi Ä‘ang đứng coi mấy đứa bạn chÆ¡i ping-pong bên hiên lá»›p há»c thì được lệnh gá»i lên phòng cha giám luáºt. HÆ¡i chá»™t dạ, tôi tá»± há»i chuyện gì sắp xảy ra. Mình má»›i phạm lá»—i chi đáng kể? Äược gá»i lên gặp cha giám luáºt nhất định phải là điá»u nghiêm trá»ng. NhÆ°ng rồi cÅ©ng cố giữ bình thản cháºm rãi bÆ°á»›c lên mấy nấc thang cấp, trống ngá»±c bất ngá» Ä‘áºp dáºp dồn.
Lúc mở cá»a, cha giám luáºt nhẹ nhà ng má»i tôi ngồi rồi từ tốn và o chuyện:
- Chắc chú bỡ ngỡ lắm khi được gá»i lên đây?
Tôi khúm núm:
- Vâng, lần đầu được triệu tới phòng cha, con cũng hơi thấy nhột dạ.
- Chú có đoán tôi gặp chú để là m gì không?
- Con không có lý do nà o để đoán.
- Chú cứ đoán thỠcoi.
Tôi ngần ngại một hồi rồi đà nh lên tiếng:
- Con nghĩ cha muốn nhỠcon là m một chuyện gì.
Cha giám luáºt cÆ°á»i nhẹ:
- Không phải nhá» mà là há»i ý kiến của chú.
Tôi ra chiá»u cảm Ä‘á»™ng:
- Con là m sao dám góp ý kiến vỠchuyện chủng viện!
- Tôi chỉ há»i chuyện riêng thôi. Số là coi hồ sÆ¡, tôi chỉ thấy chú chỉ còn mẹ, mà cÅ©ng không thấy đã nháºn ai là m cha đỡ đầu thiêng liêng. Chú có biết Ä‘a số các chủng sinh khác Ä‘á»u nháºn má»™t cha bảo lãnh khi Ä‘i tu không?
- Thưa có. Nhưng riêng con thì chưa gặp cơ hội.
- Cha xứ Lạc Lâm có nói chi?
- Ngà i chỉ giá»›i thiệu để và o chủng viện và lo cho hồ sÆ¡ giấy tá».
- Thế chú có muốn nháºn má»™t cha đỡ đầu không?
- Thưa nếu được cha giới thiệu con đâu dám chối từ.
- Chú muốn nháºn cha nà o?
- Con không biết nói sao.
Cha giám luáºt liá»n nhìn tôi đăm đăm rồi cháºm rãi:
- Chú có muốn nháºn tôi không? Tôi đã có ba ngÆ°á»i con thiêng liêng rồi. Nếu thêm chú sẽ thà nh tất cả bốn anh em.
Tôi bá»—ng thấy mình nhÆ° Ä‘ang mÆ¡. Chẳng lẽ đây là chuyện hoang Ä‘Æ°á»ng sao? CÆ¡ hồ tôi không tin và o tai mình nữa. Hay là tôi xúc Ä‘á»™ng quá? Tôi đã chẳng nói được lá»i nà o đáp lại. Chỉ biết rằng mặt tôi nóng bừng. Hai bà n tay lúng túng nhÆ° không biết để và o đâu. Mất má»™t hồi, tôi má»›i xem chừng bừng tỉnh để rồi e thẹn cất tiếng:
- Cảm ơn cha.
Thế là chuyện giả tưởng hoá ra sá»± tháºt. Từ hôm đó tôi trở thà nh con đỡ đầu của cha giám luáºt. Chẳng bao lâu, tin đồn cả chủng viện và tôi mÆ°á»ng tượng nhiá»u cu cáºu đã phải sá»ng sốt đến Ä‘á»™ nhÆ° phải ghen vá»›i cả tôi. LÅ© bạn kháo láo nhau rằng cha giám luáºt chỉ khoái nháºn những đứa há»c giá»i. Có tên lại nói móc rằng tôi chúa nghịch nhÆ°ng khéo giả đò ngoan nên…trúng số. NhÆ°ng rồi Ä‘a số vẫn thá»±c sá»± nhìn tôi vá»›i cặp mắt thèm thuồng, hay nói khác Ä‘i, coi tôi là kẻ may mắn nhất trần gian: nháºn được cha giám luáºt là m bố thiêng liêng thì nhÆ° sẽ ‘an toà n trên xa lộ’, có bá» gì thì cÅ©ng sẽ được nhắc bảo, báo Ä‘á»™ng trÆ°á»›c.
Tôi biết những chuyện nà y. Tôi ý thức hoà n cảnh của mình nên cố gắng tá» ra biết Ä‘iá»u tối Ä‘a. Vẫn hay mình được hên may, nhÆ°ng nà o cuá»™c Ä‘á»i chỉ Ä‘Æ¡n giản có thế! ÄÆ°á»ng Ä‘i trÆ°á»›c mặt ngà y nà o mà không đòi há»i phải cố gắng, phải vÆ°Æ¡n lên? Tôi đã khấn nguyện để không bao giá» kiêu ngạo hợm mình, bởi thá»±c tế đã có lắm khi thấy mình trổi vượt anh em mà xem chừng tôi quên khuấy Ä‘i mất cái thuở ban đầu nhà quê khá» khạo của mình.
May mắn vẫn cứ đến vá»›i tôi suốt năm há»c đó. Cha giám luáºt muốn tôi ở lại ăn tết vá»›i ngà i và hứa sẽ Ä‘Æ°a Ä‘i chÆ¡i nhiá»u nÆ¡i. Nhá»› mẹ tháºt nhiá»u, tôi đã gá»i quà và viết vá» nhà kể lể má»i chuyện. Rồi tôi vẫn tiếp tục may mắn đứng đầu lá»›p vá» há»c lá»±c cho tá»›i tháng chót trÆ°á»›c khi nghỉ hè. Qua sá»± Ä‘á» nghị của cha đỡ đầu và nhÆ° má»™t đặc ân của ban giám đốc, tôi đã được ‘phép’ nhảy lá»›p. Thế là sau má»™t tháng vá» quê thăm nhà , tôi đã trở lại chủng viện để há»c tÆ° chÆ°Æ¡ng trình lá»›p đệ lục trong khoảng má»™t tháng rưỡi. Bây giá» ngồi nhá»› lại, tôi cÅ©ng chẳng hiểu lúc đó là m sao mình dám liá»u lÄ©nh táo bạo đến thế! Có thể nhÆ° má»™t chuyện sẵn Ä‘Ã tiện hứng, rồi lại được sá»± khÃch lệ đỡ nâng. Và tôi đã vững bụng leo lên ngồi vá»›i các Ä‘Ã n anh lá»›p đệ ngÅ© ở đầu niên khoá sau.
Chẳng mấy ai tin nổi những gì đã đến vá»›i tôi, mà riêng tôi thì cÅ©ng chỉ dám hy vá»ng mù má». NhÆ°ng số mệnh cứ nhÆ° muốn chiá»u chuá»™ng tôi: sau hai tháng là m quen vá»›i bà i vở, tôi đã lại liên tiếp leo lên hạng nhất hay nhì suốt năm đệ ngÅ©, để rồi khi bắt đầu lá»›p đệ tứ tại trÆ°á»ng sở má»›i bên Äạo Thạnh, tôi lại đứng đầu sổ thÆ°á»ng trá»±c giữa sá»± vui sÆ°á»›ng hãnh diện của ngÆ°á»i cha đỡ đầu.
Kể lại cái mạng hên của mình trong những năm há»c ở chủng viện Chân phúc Liêm cÅ©ng nhÆ° ở những niên khoá kế tiếp khi lên báºc trung há»c đệ nhị cấp, tôi thá»±c tâm chỉ muốn nói lên rằng Ä‘á»i tu của tôi đã ngáºp trà n Æ¡n huệ của trá»i cao ngay từ khi khởi sá»±. Biết đâu, nếu láºn Ä‘áºn trên Ä‘Æ°á»ng há»c vấn, hoặc nếu không có sá»± đỡ nâng khuyến khÃch từ cha đỡ đầu, tôi đã chẳng chán nản để bá» cuá»™c và o má»™t ngà y…xấu trá»i nà o đó! Và kể ra những đặc ân nà y cÅ©ng là nhÆ° nói lên các món nợ phải Ä‘á»n đáp, những trách nhiệm phải chu toà n cho tá»›i hết Ä‘á»i mình.
Những buổi má»™t mình ngồi suy gẫm, tôi vẫn tưởng tượng mình là má»™t đứa bé từ ngoà i miá»n đồng hoang rừng núi, được Ä‘Æ°a và o ná»™i thà nh Ä‘á»n vua, được chăm chỉ há»c hà nh, được uốn nắn dạy dá»—, đợi ngà y được trao tay má»™t sứ mạng cao cả lá»›n lao. Lo sợ tháºt đấy và cÅ©ng hoang mang tháºt đấy, nhÆ°ng lúc nà o cÅ©ng vá»ng vang niá»m hãnh diện biết Æ¡n. Lảng vảng trong đầu câu chuyện chú bé Mai Sen ngà y nà o được cứu thoát và đem và o nuôi dưỡng trong Ä‘á»n vua Pharaoh xứ Ai Cáºp. Mai Sen đã oai hùng hoà n tất sứ mạng cứu dân mình ra khá»i đất nô lệ. Còn tôi, cứ cái ngữ nhát đảm và loạng quạng nà y, chắc Chúa sẽ phải lắc đầu thất vá»ng lắm!
Ngoà i những lợi Ãch của ná»n giáo dục căn bản vá» cả trà tuệ, thể xác lẫn đức hạnh, ngoà i những cái hay của cuá»™c sống táºp Ä‘oà n tạo chÃn chắn và khách quan cho những nháºn định giá trị Ä‘á»i ngÆ°á»i, tôi còn có cÆ¡ há»™i há»c há»i ở những lần du ngoạn đó đây. Äặc biệt dịp giáng sinh 1959 đã cho phép chúng tôi Ä‘i thăm nhiá»u tỉnh miá»n Háºu Giang, vá»›i biết bao thắng cảnh và di tÃch mà suốt Ä‘á»i sẽ còn ghi còn nhá»›. Äược tiếp xúc vá»›i là ng mạc đồng quê cùng bao Ä‘oà n ngÆ°á»i Ä‘Æ¡n sÆ¡ chất phác, tôi cà ng ngà y cà ng thấy thấm lá»i kêu gá»i của vị Thà y chà thánh: Lúa chÃn đầy đồng mà thợ gặt thì Ãt. Phải rồi, ngÆ°á»i dân quê Việt Nam đó, lúc nà o nhÆ° cÅ©ng hÆ°á»›ng vá» cõi linh thiêng, nhÆ° tìm cáºy dá»±a và o má»™t sức phù trợ từ chốn trá»i cao thần thánh. Không có những bà n chân can đảm ra Ä‘i dẫn Ä‘Æ°á»ng chỉ lối, là m sao há» tá»± biết tìm vá» chÃnh lá»™!
TÆ°Æ¡ng lai thế là nhÆ° má»—i ngà y má»—i réo gá»i. BÆ°á»›c đăng trình cÆ¡ hồ thúc giục kéo lôi phải thẳng Ä‘Æ°á»ng tiến lên. Tôi dần dà ý thức phần nà o cái ý nghÄ©a Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng mình Ä‘ang Ä‘i. Là đây cái sứ mạng mở rá»™ng tâm trà ra để lãnh nháºn, ngõ hầu môt ngà y nà o đó lên Ä‘Æ°á»ng ban phát, thông chia.
Tại sao phải hối tiếc, khi hiểu rằng mình đã hiến dâng cái tá»± do váºt chất, dẫu là ở giữa lúc tuổi còn xanh, để nhằm rồi mai Ä‘em lại cái tá»± do tinh thần cho anh em đồng loại.
Ba năm cháºp chững và o Ä‘á»i tu tại miệt Mỹ Tho sông nÆ°á»›c đã phần nà o cho tôi cái ý niệm căn bản của Æ¡n gá»i tông đồ. Tất cả vẫn còn là ngá»t ngà o êm thắm. Tuổi thÆ¡ còn được vá»— vỠấp ủ cÆ¡ hồ nhÆ° để chuẩn bị cho những ngà y tháng của lứa tuổi hoang mang nghi ngá» sắp đến khi bÆ°á»›c lên báºc trung há»c đệ nhị cấp.
--------------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 5. Tà Ão Äen Giữa Äô Thà nh
5. TÀ ÃO ÄEN GIá»®A ÄÔ THÀNH
Niên há»c 1959-1960 tại ngôi trÆ°á»ng má»›i bên Äạo Thạnh đã cho chúng tôi những ngà y tháºt huy hoà ng: vừa thoải mái vá»›i má»™t cÆ¡ sở má»›i mẻ khang trang, lại vừa được dịp…ra oai vá»›i những chú Ä‘Ã n em thuá»™c ba lá»›p dÆ°á»›i. NhÆ°ng rồi má»™t năm trôi qua vun vút, nhất là vá»›i những tháng cuối chuẩn bị thi bằng Trung Há»c Phổ Thông sát vá»›i kỳ hè. Bù Ä‘i bù lại cÅ©ng chỉ nhÆ° huá»: vừa mệt nhoà i vá»›i chuyện thi cá» xong đã lại phải chuẩn bị khăn gói lên Sà i Gòn trá» há»c từ niên khoá tá»›i.
Mang tiếng là đi ‘du’ há»c nhÆ°ng chả mấy ma nà o thấy phấn khởi cả, bởi lẽ từ nay phải mang thân nhá» vả Ä‘iạ pháºn khác. Thêm và o đó, bà con vẫn nghe phong thanh rằng nÆ¡i ăn chốn ở trên thủ đô xem chừng không mấy khả quan.
NhÆ°ng ngà y lên Ä‘Æ°á»ng rồi cÅ©ng tá»›i. MÆ°á»i lăm anh em lá»›p chúng tôi tá» tá»±u ở Äạo Thạnh để được xe nhà chở lên Sà i Gòn. Qua sá»± sắp xếp từ trên, chúng tôi được lệnh trá» há»c tại chủng viện thánh Phao Lô, miệt Phú Nhuáºn. Chủng viện nà y gồm đủ cả bảy lá»›p trung há»c và được Ä‘iá»u khiển bởi các Linh Mục thuá»™c địa pháºn Phát Diệm di cÆ°.
Chúng tôi lại Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên trở thà nh những ma má»›i, ngÆ¡ ngác giữa lòng phố xá xa lạ. Khi xe vượt qua ngã tÆ° Phú Nhuáºn để quẹo và o hẻm TrÆ°Æ¡ng Tấn Bá»u, chúng tôi Ä‘á»u giáºt mình quay qua ngó nhau: nhà cá»a sao mà cháºt chá»™i san sát thế kia, và rồi Ä‘Æ°á»ng xá lại bụi bặm và ồn à o náo nhiệt khác thÆ°á»ng! Thì ra, để và o cổng chủng viện, chúng tôi phải Ä‘i qua khu chợ ‘ngồi xổm’ và leo lên khúc Ä‘Æ°á»ng rầy xe lá»a nối Sà i Gòn vá»›i miá»n Trung. Ôi chao, má»™t niá»m nuối tiếc buâng quÆ¡ bá»—ng trà o dâng trong lòng: thế là từ nà y Ä‘Ã nh mất cái bầu khà thanh khiết êm Ä‘á»m của Mỹ Tho những ngà y nà o.
Và o tá»›i sân, chúng tôi thấy lố nhố mấy bóng áo chùng Ä‘en Ä‘i lại bên phÃa nhà nguyện. Lạ má»™t Ä‘iá»u là không phải các Linh Mục, nhÆ°ng thá»±c sá»± chỉ là mấy cáºu lứa tuổi há»c sinh. Chẳng lẽ đồng phục ở đây chỉ là bá»™ áo ‘lý tá»â€™ cổ lổ nhÆ° hình ảnh mấy chú há»c trò trong táºp sách Quốc văn Giáo khoa thÆ°? Nghi vấn nà y được giải đáp khi chúng tôi lên chà o ra mắt cha giám đốc, để rồi nghe loan báo rằng bá»™ lá»… phục vẫn là quần tây áo sÆ¡ mi trắng, nhÆ°ng thÆ°á»ng ngà y lên nhà nguyện dá»± kinh sách thì phải mặc áo chùng thâm. Thế là bà con được lệnh lên văn phòng Ä‘o thỠáo ngay tối hôm đó. Äà nh chịu khó trở vá»â€¦nguồn váºy!
Bầu khà oi nồng của Sà i Gòn cuối mùa hạ đã Ä‘e doạ chúng tôi từ ngà y đầu. Vì Ä‘Æ°á»ng đất cháºt chá»™i, và cÅ©ng vì mong đón được chút gió, hai căn lầu dà i đã được dà nh là m nhà ngủ vá»›i giÆ°á»ng nằm kê san sát nhau. Äêm đầu tiên, chúng tôi lên giÆ°á»ng nằm mà tay không lúc nà o rá»i chiếc quạt giấy. Mắt cứ thao láo mãi không nhắm được, trong khi tai thì liên hồi được thưởng thức những tiếng rao quà rao bánh từ ngõ hẻm kế bên. Thỉnh thoảng lại nhÆ° muốn giáºt mình nhá»m dáºy bởi Ä‘oà n xe lá»a hú còi rầm ráºp chạy ngang phÃa cổng. Tôi nhăn mặt thầm nghÄ©: Sà i Gòn hoa lệ ở đâu chẳng biết, nhÆ°ng cứ vá»›i cảnh huyên náo thÆ°á»ng xuyên thế nà y, e rằng Ä‘Æ°á»ng lên…núi thánh xem ra không xuôi quá!
Rồi chuyện chÆ°a quen cÅ©ng phải thà nh quen. Thiên hạ sống được, tại sao mình phải đầu hà ng? Sau má»™t ngà y há»c hà nh mệt má»i rồi cÅ©ng phải lăn ra mà ngủ. Rồi cÅ©ng phải là m quen vá»›i má»i thứ âm thanh lạ, quen cả vá»›i lÅ© rệp ‘nhiệt Ä‘á»›i’ lâu lâu bò ra tung hoà nh.
Chủng viện má»›i cÅ©ng có sân chÆ¡i, nhÆ°ng chỉ đủ cho má»—i lá»›p má»™t vuông đất nhỠđể sau giá» há»c bà con kéo ra quần thảo nhau vá»›i môn bóng chuyá»n. Nếu không muốn đứng lúc nhúc đầy sân thì má»™t số Ä‘Ã nh kiếm mấy mà n váºn Ä‘á»™ng phụ trôi bên ngoà i. Ở má»—i giá» chÆ¡i ‘buá»™c’, góc xó nà o cÅ©ng thấy quân ta chạy nhảy, khoa chân múa tay. Ká»· luáºt chủng viện đâu cho phép Ä‘i dạo ra ngoà i. Vả lại phố xá nà o có thanh khiết chi hÆ¡n. Mà biết đâu, nếu không bị…mẹ mìn bắt cóc, thì mấy tÆ°á»›ng loạng quạng thế nà o chả lạc lối vá», ấy là chÆ°a kể mấy mục ‘lo ra chia trÃ’ gây nên bởi nhìn ngó ‘thế gian’.
Cái chuyện ra khá»i cổng hợp hiến hợp pháp chỉ được thá»±c hiện táºp thể và o sáng thứ năm má»—i tuần. Bà con hoan hỉ ra mặt, chẳng phải là được tung tăng dạo phố, nhÆ°ng vì được ra đá banh tại sân váºn Ä‘á»™ng công cá»™ng gần phi cảng Tân SÆ¡n Nhất. Lên Ä‘Æ°á»ng phải theo hiệu lệnh nghiêm minh, Ä‘i theo hà ng ngÅ© chỉnh tá», coi chẳng khác gì sinh hoạt của các đấng Thiếu sinh Quân miá»n VÅ©ng Tầu! Dẫu sao má»—i lần ‘xuất trại’ nhÆ° thế cÅ©ng cho phép buồng phổi chúng tôi được dịp thay đổi không khà và gây được cái cảm tưởng phấn khởi hÆ¡n cho cuá»™c sống.
Äi liá»n vá»›i chuyện thể thao váºn Ä‘á»™ng là phải có mục tắm táp. Khổ ná»—i ở đây gần hai trăm nhân mạng mà chỉ đếm được mÆ°Æ¡i căn nhà tắm nhá» bé sÆ¡ sà i. Nếu sân chÆ¡i đã phải chia phiên thì nhà tắm lại cà ng phân phối cho tháºt kỹ lưỡng. Hai bên đầu nhà ngủ cÅ©ng có hai bồn chứa nÆ°á»›c khá lá»›n, nhÆ°ng ở đây không phải trại lÃnh nên việc tắm lá»™ thiên bị coi nhÆ° việc công xúc tu sỉ. Thế là có nÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° không! Biết bao cu cáºu ngại chuyện tranh già nh cầu cạnh mà đã không giải quyết nổi cái cảnh mồ hôi nhá»… nhại khi hết giá» chÆ¡i phải và o ngay lá»›p há»c hay nhà nguyện. Phần tôi thì sau những ngà y nghiên cứu tình hình, đã khám phá ra được má»™t mẹo nhỠđể má»—i ngà y có thể kiếm được dăm ba phút tắm táp cho thoải mái là n da. Cái mẹo nà y thỉnh thoảng cÅ©ng gặp trục trặc, có lần bị tụi nhóc la quát om sòm, có bữa thì bị cảnh cáo vì mò ra trá»… giá».
Hà ng ngà y tôi vẫn Ä‘inh ninh sức khoẻ là và ng. Mà sức khoẻ trong những ngà y sôi kinh nấu sá» tại chủng viện còn quý báu hÆ¡n cả và ng ròng nữa. Äau ốm đã khổ, đã không thể há»c hà nh, mà lại còn bị kể là thiếu Ä‘iá»u kiện là m Linh Mục nhÆ° trình bà y trên kia. Dẫu mình chÆ°a đáng bi quan vá» sức khoẻ, nhÆ°ng tôi cÅ©ng tá»± nhiên e ngại dè dặt: cái bầu khà ô nhiá»…m vây bá»c ngà y đêm, chÆ°Æ¡ng trình há»c thì nặng ná», ká»· luáºt nghiêm khắc, chuyện ăn uống thì phẩm chất khiêm tốn theo tiêu chuẩn chủng viện má»™t nÆ°á»›c nghèo. Tất cả tạo nên má»™t áp lá»±c thÆ°á»ng xuyên cho những lá»›p tuổi cỡ chúng tôi.
Tháºt đáng buồn vì cứ thỉnh thoảng lại được tin má»™t mống cuốn gói ra Ä‘i mà hầu chắc vì lý do sức khoẻ. Căn nhà bệnh vá»›i năm sáu giÆ°á»ng nằm hầu nhÆ° ngà y nà o cÅ©ng có bóng thân chủ. Những dịp đổi mùa hay trái gió trở trá»i thì cứ y boong là đầy nhóc. Mà nhà bệnh nà o có tiện nghi êm ả chi đâu, cÅ©ng oi bức nóng ná»±c, cÅ©ng tứ phÃa ồn à o. Khẩn cấp thì Ä‘Æ°a Ä‘i bệnh viện và nếu cần nghỉ dà i hạn thì chỉ giản dị mua vé xe vá» quê, đợi ngà y khoẻ hẳn rồi sẽ tÃnh sau.
Tôi chia sẻ những thiếu thốn hạn hẹp nà y vá»›i bạn bè mà chẳng dám má»™t lần than vãn trách móc. Biết đất nÆ°á»›c mình nghèo. Giáo há»™i cÅ©ng nà o dÆ° giả! Dân chúng đó đây Ä‘ang sống cháºt váºt khó khăn. Có lẽ lÅ© trẻ bên ngoà i xem ra thoải mái hÆ¡n vì được tá»± do chảy nhảy, nhÆ°ng thá»±c ra cÅ©ng phải chịu Ä‘á»±ng nhiá»u Ä‘iá»u. Mình và o đây được há»c hà nh đến nÆ¡i đến chốn, mà muốn chá»n Ä‘Æ°á»ng tu thì Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên phải chấp nháºn những thứ gò bó, khuôn khổ. Nếu lỡ mà sức khoẻ quá bi quan để rồi phải vá» là m ‘bố Ä‘á»i’ thì cÅ©ng không có chi ân háºn.
Tôi cố an ủi mình nhÆ° thế và bình thản tiến lên. Má»™t phần nà o, tôi cÅ©ng thấy được khÃch lệ má»—i khi nhìn tá»›i tấm gÆ°Æ¡ng hy sinh táºn tuỵ cao cả của các Linh Mục Ä‘ang huấn luyện dạy dá»— mình. Tuy vị nà o cÅ©ng có phòng riêng, nhÆ°ng cảnh cháºt chá»™i nóng bức cÅ©ng chẳng khá hÆ¡n gì. Có vị phải ở ngay hầm thang lầu, ngà y đêm lÅ© trẻ huỳnh huỵch lên xuống. Có vị ở má»™t gian mà vừa mở cá»a vô đã thấy những cá»™t là cá»™t. Có vị lại trụ trì ngay kế nhà bếp, mùi xà o nấu cùng khói Ä‘en xông ra tối ngà y. Thế mà các ngà i luôn tá» ra vui vẻ và cố hoà mình vá»›i đám trẻ chúng tôi. Ngoà i bổn pháºn dá»n bà i và dạy há»c, các ngà i còn thÆ°á»ng xuyên hiện diện trong các giá» kinh lá»… và sinh hoạt cá»™ng đồng. Äồ ăn thức uống thì hầu nhÆ° y hệt chủng sinh.
Những mẫu gÆ°Æ¡ng hiếm có nà y tôi còn ghi nhá»› mãi. Có lẽ chẳng còn tìm thấy má»™t nÆ¡i nà o khác trên cõi Ä‘á»i. Bóng dáng hiá»n hoà của cha giám đốc, thÆ°á»ng được cả nhà gá»i thân máºt là bá» trên, lúc nà o cÅ©ng nhÆ° ấp ủ từng ngÆ°á»i. Mà thá»±c sá»± ngà i đã là cá»™t trụ, là linh hồn của chủng viện nà y qua cả mấy mÆ°Æ¡i năm trá»i, kể từ thá»i thà nh hình ngoà i miá»n Bắc. Khó gặp ai có được Ä‘á»i sống Ä‘iá»u Ä‘á»™ mẫu má»±c nhÆ° ngà i: tất cả giá» giấc cÆ¡ hồ đã được ngà i phân chia cặn kẽ, kể cả việc Ä‘i bá»™ má»™t tiếng đồng hồ má»—i buổi sáng.
Má»™t Ä‘iểm son khác tôi phải ghi nháºn qua những ngà y lÆ°u há»c nÆ¡i đây là sá»± hiện diện của cha linh hÆ°á»›ng toà n chủng viện. Khi còn ở Mỹ Tho, Linh Mục giáo sÆ° nà o cÅ©ng có thể là linh hÆ°á»›ng. NhÆ°ng ở đây má»i chủng sinh Ä‘á»u phải thÆ°á»ng xuyên đến gặp để trao đổi giãi bà y việc tâm hồn vá»›i má»™t Linh Mục duy nhất. Nói tá»›i chuyện bà n há»i thiêng liêng và định hÆ°á»›ng tu đức, lÅ© trẻ chúng tôi mạng nà o tá»± nhiên cÅ©ng thấy ngần ngại. Tháng tháng, cứ nhá»› đến hẹn phải và o ‘thảo luáºn’ là tÆ°á»›ng nà o cÅ©ng nhăn nhó Æ°u tÆ°. Nà o là phải duyệt xét lại coi tâm trÃ, ý hÆ°á»›ng, tình cảm tiến thoái đến đâu, cái dá»± định hiến dâng phục vụ đã phát triển thế nà o. Rồi lại còn phải Ä‘á» cáºp tá»›i những phÆ°Æ¡ng pháp phát triển nhân đức, là m sao cho thá»±c tế, cho hiệu nghiệm. Mà ở đây, chuyện bà n thảo đâu có thể sÆ¡ sà i phiên phiến được, bởi cha linh hÆ°á»›ng đạo đức quá, ân cần quá, lúc nà o cÅ©ng thiết tha núi kéo, cÅ©ng thôi thúc lo âu.
Và cứ thế, ngà y nà y qua tháng khác, cha linh hÆ°á»›ng để thá»i giá» gặp gỡ từng ngÆ°á»i, bằng tất cả thÆ°Æ¡ng yêu chăm sóc, không ná» quản mệt nhá»c, nhà m chán. Má»—i lần huấn đức chung, ngà i luôn đứng và nói bằng tất cả tấm lòng, má»—i tÆ° tưởng Ä‘á»u nhÆ° phát xuất từ đáy tâm tÆ°, cÆ¡ hồ muốn tha thiết trao gá»i, muốn trá»n vẹn sẻ chia vá»›i chúng tôi.
Âu đấy cÅ©ng là má»™t món quà vô giá để chúng tôi có cÆ¡ há»™i nhẫn nại và can đảm bÆ°á»›c lên. Ở cái tuổi đệ Tam, đệ Nhị, ngÆ°á»i trẻ nà o mà chẳng thấy những phút giây khủng hoảng của niá»m tin, của tình cảm, của nháºn định giá trị Ä‘á»i ngÆ°á»i. Nói chi đến những băn khoăn vá» má»™t tÆ°Æ¡ng lai đầy thá» thách của lý tưởng hiến thân. Là m sao quên Ä‘i được những quyến rÅ© trần Ä‘á»i và vượt qua được những cạm bẫy thách đố muôn mặt. Dẫu không nói ra, nhÆ°ng chúng tôi sẽ phải suốt Ä‘á»i ghi Æ¡n vị linh hÆ°á»›ng đức Ä‘á»™ cao dầy của những năm tại chủng viện thánh Phao Lô. Chúng tôi chả bỡ ngỡ gì khi, Ãt năm sau, nghe tin ngà i được cất nhắc lên chức Giám Mục. Ai nấy Ä‘á»u tin chắc, ở vai trò trá»ng đại má»›i, ngà i nhất định sẽ còn là m nhiá»u Ä‘iá»u Ãch lợi hÆ¡n cho cá»™ng Ä‘oà n dân Chúa.
Trong các sinh hoạt hà ng ngà y, gần ká» chúng tôi hÆ¡n cả là cha giám luáºt. Äáng lẽ phải chá»n má»™t vị có nét mặt nghiêm nghị oai phong (phần nà o nhÆ° cung cách của bố đỡ đầu tôi dÆ°á»›i Mỹ Tho), bá» trên lại cá» má»™t Linh Mục được mô tả là hiá»n khô và o chức vụ ‘trừng giá»i’ thưởng phạt nà y. Vừa hiá»n là nh, ngà i lại có cuá»™c sống giản dị khác thÆ°á»ng. Và o phòng ngà i ở (cÅ©ng chịu cảnh nằm kế chân thang lầu ngủ chủng sinh), ngÆ°á»i ta chỉ thấy dăm bảy cuốn sách xếp trên kệ và chiếc tủ Ä‘á»±ng quần áo sÆ¡ sà i kê phÃa góc trong. Váºt dụng được ngà i cho là giá trị nhất có lẽ chỉ là cái…bát Ä‘iếu thuốc là o lúc nà o cÅ©ng đặt thÆ°á»ng trá»±c trên bà n gần cá»a ra và o. Bởi cha giám luáºt cần ở nÆ¡i ngã ba lÆ°u thông để nắm vững tình hình sinh hoạt, nên nhiá»u cha giáo khác tiện Ä‘Æ°á»ng vãng lai. Thế là khói thuốc là o cÆ¡ hồ lúc nà o cÅ©ng má» mịt lan toả. Chẳng biết vô tình hay hữu ý, ngà i hầu nhÆ° quanh năm xá» dụng đôi xăng Ä‘an nâu, bÆ°á»›c tá»›i đâu là vang tiếng lẻng xẻng tá»›i đó, thà nh ra mấy tÆ°á»›ng ‘giặc’ dẫu có Ä‘ang nghịch ngợm hay lếu láo truyện trò mấy Ä‘i nữa cÅ©ng kịp giá» chuẩn bị trở lại tÆ° thế nghiêm trang và ngoan ngoãn nhÆ° những ông thánh! Chả mấy khi thấy ngà i lá»›n tiếng la rầy hay phạt nặng chú nà o. Có thể má»™t số tÆ°á»›ng đã lợi dụng tình thế để leo rà o ká»· luáºt, nhÆ°ng hầu hết chúng tôi Ä‘á»u nháºn ra cái ý nghÄ©a của Ä‘Æ°á»ng lối giáo dục bằng tình thÆ°Æ¡ng và tá»± chế.
Ban giám đốc chủng viện nà y cÅ©ng rất tÃn nhiệm các lá»›p Ä‘Ã n anh trong chÆ°Æ¡ng trình ‘trên bảo ban dÆ°á»›i’. Äặc biệt lá»›p đầu Ä‘Ã n đệ Nhất thì xem ra rất có uy quyá»n: ba ngÆ°á»i được bá» trên cá» ra là m ban Ä‘iá»u hà nh tối cao, được gá»i nôm na là ban Chánh Phó trÆ°á»ng, có trách nhiệm trông coi tổng quát má»i sinh hoạt cá»™ng đồng. Chẳng hiểu…chó ngáp phải ruồi thế nà o mà và o cái năm chót trá»ng đại ấy, tôi lại có chân trong bá»™ ‘tam đầu chế’ oai hùng nói trên. Tá»± dÆ°ng thấy mình nhÆ° được thiên hạ kÃnh nể khác thÆ°á»ng. Thế là lâu lâu lên há»p vá»›i ban giám đốc, tháng tháng dõng dạc tuyên Ä‘á»c bản quy luáºt chủng viện trÆ°á»›c má»i ngÆ°á»i, rồi phân phát công tác, đặt lịch trình sinh hoạt, ra chỉ thị cho các trưởng lá»›p, cất kinh trong nhà nguyện và đặc biệt hÆ¡n nữa ngồi chỉ huy các giá» há»c chung (chẳng khác nà o nhÆ° ông quản giáo coi sóc gần hai trăm há»c sinh trong khu nhà há»c rá»™ng lá»›n). Tức cÆ°á»i lắm, theo luáºt, chú nà o muốn ra ngoà i, dù chỉ là để Ä‘i vệ sinh, cÅ©ng phải tá»›i mấy ‘cụ’ chánh phó trÆ°á»ng cúi đầu xin phép! Luáºt lệ nhà Äức Chúa Trá»i cÆ¡ mà , đâu phải ra đó, có dÆ°á»›i có trên. Rõ tháºt khuôn phép, cứ nhÆ° ở và o thá»i quân chủ vua quan ngà y nà o!
Và cứ váºy, ba năm há»c qua Ä‘i lúc nà o không hay. Nhìn lại thấy buồn vui lẫn lá»™n. Riêng vá»›i cái mục há»c hà nh thì Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên chả ma nà o muốn nhắc lại chi cho thêm á»›n: sau cái niên khoá tạm gá»i là dưỡng sức của chÆ°Æ¡ng trình xen kẻ đệ Tam, chúng tôi cắm đầu cắm cổ chuẩn bị thi liên tiếp hai cái Tú Tà i. Thôi thì há»c ngà y há»c đêm, ra công gắng sức. Äã không thi thì thôi, chứ má»™t khi mang danh chủng sinh mà đạp vá» chuối thì ê mặt lắm. Thế là tháng ngà y chỉ toà n những bà i vá»›i vở, đầu óc đầy ắp những con số và công thức, những Ä‘oạn văn phải thuá»™c lòng. Äa số chúng tôi đã may mắn được nhìn thấy tên Ä‘á» trên bảng và ng, nhÆ°ng đầu óc rã rá»i, thân xác má»m tá»±a bún để rồi ngà y mãn trÆ°á»ng tÆ°á»›ng nà o cÅ©ng mặt mÅ©i hốc hác nhÆ° vừa ốm dáºy. Thôi thì cÅ©ng đáng!
Bảy năm trung há»c đã qua. BÆ°á»›c vá» quê nghỉ hè nhẹ tênh chân sáo. Äoạn Ä‘Æ°á»ng cam khổ ‘chiến binh’ của trÆ°á»ng La Tinh đã để lại phÃa sau. Ai nấy đã phần nà o chÃnh chắn hÆ¡n, tuy chÆ°a dám nghÄ© là trưởng thà nh. Xong báºc trung há»c thÆ°á»ng là khúc rẽ má»›i trên Ä‘Æ°á»ng tiến. Nhiá»u mạng đã không ngần ngại giã từ anh em để hÆ°á»›ng vá» con Ä‘Æ°á»ng ‘bố Ä‘á»i’ thênh thang lối bÆ°á»›c, có thể vì những khó khăn vá» sức khoẻ, mà cÅ©ng có thể vì cái mảnh bằng le lói hấp dẫn Ä‘ang có trên tay. Äá»i ngÆ°á»i chỉ sống má»™t lần, dẫu có số mạng Ä‘i nữa, mình cÅ©ng phải dá»± phần và o việc định Ä‘oạt hÆ°á»›ng Ä‘i cho Ä‘á»i, để khá»i rồi mai ân háºn day dứt. Ngã ba Ä‘Æ°á»ng là đây. Can đảm để quyết tâm, để dứt khoát.
Anh em Ä‘á»u ngầm hiểu rằng những tháng năm qua má»›i chỉ là thá»i gian để lên tiếng đáp lại lá»i GỌI xa vá»i từ trên cao. Cái chuyện được CHỌN thì còn phải đợi, phải chá» sau má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng gai góc là lâu dà i nữa. Nếu ngá»±a chÆ°a nản chân bon, chÆ°Æ¡ng trình huấn luyện kế tiếp sẽ là chuyên biệt cho sứ mạng ngÆ°á»i tông đồ qua những năm váºt lá»™n vá»›i hai ngà nh Triết Lý và Thần Há»c. Ở báºc trung há»c, tuy đã có môn Giáo Lý, La Tinh, Thánh Nhạc, nhÆ°ng má»›i chỉ là sÆ¡ sà i chấm phá. Lên trÆ°á»ng cao, quen gá»i là đại chủng viện, bầu khà tôn giáo đại há»c má»›i thá»±c sá»± bao phủ hầu hết các bà i vở trong lá»›p. Bây giá» má»›i xong cái phần là m căn bản, ná»n móng. Lúc nà y má»›i lãnh há»™i được những kiến thức phổ thông để gá»i là ngÆ°á»i đã…đi há»c.
Nhắc đến phần há»c vấn sau ba năm luẩn quẩn trong bốn bức tÆ°á»ng chủng viện Phú Nhuáºn, tôi phải công nháºn rằng đầu óc anh em chúng tôi được mở mang ngoà i sức Æ°á»›c mÆ¡. Má»™t phần do địa Ä‘iểm trung Æ°Æ¡ng đô thà nh, má»™t phần bởi những môn há»c đệ nhị cấp tiến xa hÆ¡n, nhÆ°ng cÆ¡ hồ phần chÃnh là bởi khả năng và sá»± táºn tình của các Linh Mục giáo sÆ° chú tâm dạy dá»—, chúng tôi đạt tá»›i má»™t trình Ä‘á»™ há»c lá»±c không sợ thua kém bất cứ há»c sinh trÆ°á»ng công hay tÆ° nà o khác. Kết quả hai lần thi của các ông Tú đã chứng minh rõ rà ng.
Chả lạ gì, ở và o cái tuổi ‘đôi tám’ lá»™c ngá»™c vừa lá»›n, lắm tò mò, nhiá»u cám dá»—, há»c sinh các trÆ°á»ng ngoà i là m sao tránh nổi những buổi rong chÆ¡i lãng phÃ, những dịp trà đình tá»u Ä‘iếm, những vui thú Ä‘am mê. Chuyện há»c hà nh có chăm lắm cÅ©ng chỉ Ä‘Ã nh tÆ°Æ¡ng đối. Äà ng nà y bà con chủng sinh nếu ngấy há»c thì chỉ còn nÆ°á»›c…đá»c kinh lần hạt, mà lần hạt Ä‘á»c kinh khó mà hấp dẫn được nhÆ° việc bát phố hay ciné. Thế là lại quay vá» vá»›i bà i vở váºy!
Quân ta cÅ©ng có thể tÃnh cái mà n ‘lÆ°Æ¡i huyá»n’, nhÆ°ng dá»… gì mà vượt qua cá»a ải được trÆ¡n tru. Bà i thá»±c táºp ngoà i giá» lá»›p cứ ngáºp đầy, hôm nay môn nà y mai lại môn khác. Tuần nà o cÅ©ng thế, tháng nà o cÅ©ng váºy. Không có bà i ná»™p, nhất định là không xong rồi. Thà nh ra không muốn chăm cÅ©ng chẳng được. Vả lại, tả hữu anh em ngÆ°á»i ta cắm đầu há»c cả, chả lẽ mình Ä‘á»™c diá»…n cái mà n chÆ¡i! Ấy là chÆ°a kể bóng dáng của cha giám luáºt hay mấy cụ chánh phó trưởng lảng vảng đâu đây, lúc nà o cÅ©ng nhÆ° muốn cảnh cáo, thúc giục. Nếu lỡ có những trÆ°á»ng hợp ao Æ°á»›c được time-out để ‘dừng bÆ°á»›c quân hà nh’ thì chỉ còn nÆ°á»›c cứ lẳng lặng xin ghi tên và o danh sách nhà bệnh. Và o đó được nằm cả ngà y, không có bà i vở, nhÆ°ng sẵn có cháo hoa ba bữa và thuốc Aspirin uống từng giá»! CÅ©ng chả hấp dẫn là bao! Mà rồi khi mò ra vẫn phải há»i lại bà i bà con lối xóm để có thể theo kịp há»c trình.
Mấy hà ng trên đây xem chừng quá bi thảm, nặng phần Ä‘e doạ và hÆ¡i tăm tối cho cuá»™c sống chủng viện. Thá»±c ra, vá»›i Ä‘a số, lâu lắm má»›i gặp thấy cảnh thất vá»ng nản lòng thôi, còn thÆ°á»ng thì bà con được kể là rất hăm hở trong việc há»c há»i cầu tiến. Há»c cho mình và lại há»c dà nh cho tha nhân, biết bao giá» là đủ, biết thế nà o là thừa! Bầu khà yêu thÆ°Æ¡ng của má»™t đại gia đình nhÆ° cà ng tạo thêm nét hăng say. Quên là m sao được những ngà y cha giáo việt văn củ và o hai bên túi áo dòng nà o cam nà o táo để thưởng cho những trò chăm chỉ, xuất sắc, nhất là những đứa thÃch há»c và thuá»™c nhiá»u thÆ¡ phú nhÆ° ngà i. Rồi chúng tôi chắc sẽ nhá»› mãi những ngà y cha giáo môn toán áp dụng hình phạt ‘cá» râu’ và o má những tên nà o hai lần liên tiếp có Ä‘iểm dÆ°á»›i trung bình. Còn cha giáo anh văn thì vui khá»i chê: há»c trò nhá»› dai ngữ vá»±ng và chi tiết văn phạm nhá» và o những mẩu chuyện tiếu lâm gây cÆ°á»i lăn cÆ°á»i lóc. Äặc biệt nhất là cha giáo sÆ° môn la tinh, lần nà o cÅ©ng xuống lá»›p vá»›i cái túi vải Ä‘á»±ng tên từng đứa há»c trò: xóc và bóc phải tên thánh nà o thì thánh đó lãnh đủ cái mà n trả bà i chi tiết kỹ lưỡng khó mê. Tá»›i năm cuối, mấy môn triết được trao phó cho hai giáo sÆ° cáng đáng, má»™t đấng thì đạo mạo cổ Ä‘iển cÆ¡ hồ đức Khổng Tá» bên trá»i đông, mà đấng kia lại tá» ra văn minh phóng khoáng cứ nhÆ° mấy nhà triết hiện sinh cõi trá»i tây. Thế là long hổ tranh hùng, lâu lâu có cuá»™c bà n luáºn tổng hợp, tÆ° tưởng tÆ°Æ¡ng phản nhau nhÆ° phun nÆ°á»›c toé lá»a. LÅ© há»c trò chúng tôi cứ há hốc miệng ngồi tá»±a phá»—ng đá!
Ngà y phải giã từ để vá» quê nghỉ hè trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c lên trÆ°á»ng ‘lá»›n’, tôi thấy vấn vÆ°Æ¡ng quyến luyến tưởng nhÆ° chân Ä‘i không rá»i. Má»™t chữ nên thà y, má»™t ngà y nên nghÄ©a. Huống hồ tôi đã ở đây cả mấy năm trá»i. Quả tháºt ba mùa thu qua Ä‘i mà ngó lại cÅ©ng chỉ tá»±a má»™t giấc mÆ¡. Thế nhÆ°ng bao ká»· niệm đã ăn sâu và o lòng và o dạ, đánh dấu những tháng ngà y tÆ°Æ¡i đẹp của tuổi thiếu niên nhÆ°á»ng chá»— cho tuổi thà nh thân và o Ä‘á»i.
Còn ngân vang mãi tiếng reo vui êm Ä‘á»m nhÆ° những Tấu Khúc Äồng Quê của nhà nghệ sÄ© tà i hoa Beethoven chúng tôi thÆ°á»ng nghe và o giỠăn tối. Còn Ä‘áºm nét mãi trong tâm khảm từng ngÆ°á»i khuôn mặt hiá»n hoà đầy vẻ lo âu chăm sóc của các giáo sÆ° đã vui vẻ hoả mình vá»›i chủng sinh trong nếp sống cháºt hẹp khó khăn. Là đây tôi cÅ©ng có dịp đặc biệt há»c há»i và phát triển chút khả năng âm nhạc. Là đây tôi đã thá»±c sá»± và nghiêm chỉnh nháºn ra cái ý nghÄ©a của má»™t Æ¡n gá»i cho Ä‘Æ°á»ng chúng tôi Ä‘ang Ä‘i. Mà cÅ©ng là đây tôi đã được cÆ¡ há»™i táºp lãnh nháºn trách nhiệm khi phải gánh vác việc chung qua ban chánh phó trÆ°á»ng. Và nữa cÅ©ng là nÆ¡i đây tôi đã được chỉ vẽ để táºp sống vui trong hết má»i hoà n cảnh và được in sâu và đầu óc rằng niá»m vui chỉ xuất phát từ trong chÃnh cõi lòng mình, chứ không do ngÆ°á»i hay sá»± váºt nà o khác bên ngoà i.
Tháºt là ý nghÄ©a trong buổi há»p mặt chà o biệt các cha giáo sÆ°, chúng tôi đã dõng dạc hát bản đồng ca bốn bè Exultate của nhạc sÄ© Palestrina: nhÆ° má»™t lá»i dặn dò, nhÆ° má»™t câu nguyện Æ°á»›c sẽ giữ mãi được niá»m vui trong Ä‘á»i.
Chúng tôi chia tay nhau, âm vang lá»i chúc cho nhau má»™t Ä‘á»i sáng tÆ°Æ¡i thà nh tá»±u. Tôi bÆ°á»›c chân lên xe mà nghẹn ngà o khôn tả. CÆ¡ hồ cái tâm trạng bâng khuâng nhá»› cảnh nhá»› ngÆ°á»i của Thuý Kiá»u xÆ°a. Lại má»™t lần ra Ä‘i, để lại môt lần hiểu rằng giã biệt là mất mát, là thiệt thòi.
----------------------------------------------
Tá c giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 6. Giữa Lòng Giáo Há»™i Chuyển Biến
6. GIá»®A LÃ’NG GIÃO HỘI CHUYỂN BIẾN
Ba năm lÆ°u há»c ở Saigon đã ghi Ä‘áºm nhiá»u ká»· niệm đáng nhá»›, đã dạy tôi những kiến thức lạ, và nhất là đã chuẩn bị chúng tôi để đón nháºn những biến chuyển lá»›n lao trá»±c tiếp liên hệ đến cuá»™c sống mình Ä‘ang hÆ°á»›ng vá».
Ngồi trên toa xe lá»a hạng ba rá»i ga Bến Thà nh để vá» quê nghỉ hè qua ngả Phan Rang, ký ức chốc chốc lại sống dáºy bất thần kéo tôi vá» vá»›i những biến chuyển cÅ©.
Vẫn biết mình đã từng bỡ ngỡ tá»± há»i là m sao có được những ngà y nà y, định mệnh nà o đã dun dủi để mình có cái vinh dá»± nhiá»u ngÆ°á»i mÆ¡ Æ°á»›c nhÆ° hôm nay, nhÆ°ng tôi cà ng thấy sá»ng sốt khi biết mình Ä‘ang ở và o cái thá»i Ä‘iểm trá»ng đại, cái khúc quanh lịch sá» Ä‘em theo những thay đổi canh tân cÆ¡ hồ táºn gốc rá»… trong lòng Giáo há»™i, sau bao năm nhÆ° im lìm bất Ä‘á»™ng.
Những biến chuyển ấy là cho cả Ä‘oà n chiên Chúa, nhÆ°ng tiên và n là cho tôi, cho những cán bá»™ tiá»n phong của cá»™ng đồng tôn giáo. Chúng tôi Ä‘ang chứng kiến những cố gắng để là m cho công cuá»™c tông đồ mình ấp ủ được thêm thÃch ứng, thêm hữu hiệu. Má»™t ná»—i vui, má»™t niá»m hãnh diện mÆ¡ hồ nổi dáºy trong tôi, tá»±a hồ cái vui, cái hãnh diện của ngÆ°á»i hà nh khách hoả xa khi biết Ä‘Æ°á»ng rầy Ä‘ang được canh tân cho an toà n hÆ¡n, ghế ngồi được sá»a sang cho thoải mái hÆ¡n và hệ thống an ninh được cải tiến cho bảo đảm hÆ¡n.
Tôi còn nhá»› rõ lắm, nhá»› từng chi tiết cái buổi kinh chiá»u, khoảng chừng ba tháng sau khi chúng tôi nháºp há»c trÆ°á»ng Phú Nhuáºn, khi má»i ngÆ°á»i vừa kết thúc phần lần chuá»—i thì cha bá» trên tiến lên trịnh trá»ng báo tin toà thánh La Mã đã quyết định thiết láºp phẩm tráºt Há»™i Thánh tại Việt Nam, và các đức Giám Mục được chÃnh thức nâng lên hà ng chÃnh toà . Phần vì chỉ nghe lõm bõm, câu được câu mất, phần vì cÅ©ng chÆ°a nắm vững được ý nghÄ©a của sá»± kiện, nên thá»±c tình tôi cÅ©ng chỉ hiểu lÆ¡ mÆ¡ giữa tiếng vá»— tay cÆ°á»i vang của má»i ngÆ°á»i. NhÆ°ng rồi sau đó, bá»n trẻ chúng tôi được giải thÃch tÆ°á»ng táºn để nháºn ra rằng ai nấy Ä‘á»u phải hãnh diện và hoan hỉ vá»›i bÆ°á»›c trưởng thà nh cÅ©ng nhÆ° vị thế má»›i của Giáo Há»™i Việt Nam.
BÆ°á»›c tiến nà y quả tháºt là má»™t khÃch lệ, má»™t phần thưởng, má»™t cất nhắc lên cao. NhÆ°ng cÅ©ng là má»™t thách đố, má»™t gá»i má»i tá»›i chá»— trách nhiệm nặng ná» hÆ¡n, nghiêm chỉnh hÆ¡n. Và chúng tôi đấy, những kẻ sẽ giÆ¡ đôi tay ra nháºn lãnh và ghé đôi vai và o gánh vác, chúng tôi sẽ phải viết những trang sá» má»›i cho Há»™i Thánh và Quê HÆ°Æ¡ng, chen vai vá»›i những giáo Ä‘oà n Ä‘Ã n anh Ä‘Ã n chị khác trên toà n thế giá»›i.
Rồi Äại Há»™i Thánh Mẫu toà n quốc được tổ chức rầm rá»™ linh đình để ghi nhá»› biến cố trá»ng đại nà y. Có sá»± tiếp tay há»— trợ của chÃnh quyá»n. Có sá»± hiện diện quý giá của vị Hồng Y đặc sứ thay mặt đức Giáo Hoà ng. Có lá»… nghi tấn phong nhiá»u Giám Mục má»›i. Có rÆ°á»›c kiệu trá»ng thể. Có há»™i thảo xôm tụ. Rồi nữa, những buổi liên hoan và văn nghệ liên tiếp diá»…n ra. Tất cả đã cho má»i giá»›i, dù là những thà nh phần trẻ trung nhất, cái cảm nghÄ© rằng mình đã trưởng thà nh.
Trong suốt cả gần tuần lá»… tham dá»± đại há»™i, anh em chủng sinh chúng tôi, chẳng ai bảo ai, Ä‘á»u tá» ra hà há»ng khác thÆ°á»ng. Mặt tÆ°á»›ng nà o cÅ©ng nhÆ° sáng hẳn lên. Má»›i chỉ là những chú bé Ä‘ang táºp tá»…nh và o Ä‘á»i tu và há»c há»i lối sống phục vụ, nhÆ°ng tên nà o cÅ©ng tá»± nhiên thấy mình nhÆ° quan trá»ng hÆ¡n trÆ°á»›c, cÆ¡ hồ mình Ä‘ang nắm váºn mệnh của cả táºp Ä‘oà n Công giáo trong bà n tay!
Không hãnh diện sao được, má»™t khi từ tình trạng ấu trÄ© của má»™t xứ truyá»n giáo nay được cất nhắc lên nhÆ° má»™t Ä‘Æ¡n vị vững và ng và bá» thế, vá»›i chÃnh thức má»™t Há»™i Äồng Giám Mục riêng biệt. Chả khác chi niá»m vui của môt dân tá»™c dà nh được Ä‘á»™c láºp sau những tháng năm lệ thuá»™c, dẫu rằng vá» phÆ°Æ¡ng diện tôn giáo thì vấn Ä‘á» hoà n toà n khác hẳn. Niá»m hãnh diện ấy vÆ°Æ¡n cao, át Ä‘i cả những lo âu bởi nhìn thấy bao trách nhiệm nặng ná» trÆ°á»›c mặt, khi biết mình rồi phải đứng tá»± láºp. Cụ thể là vá»›i các chủng sinh chúng tôi, phần giúp đỡ tà i chánh trá»±c tiếp của La Mã từ nay sẽ giảm Ä‘i hầu hết, để rồi ai nấy sẽ phải đóng góp phần chÃnh và o chÆ°Æ¡ng trình ăn há»c của bảy năm tiểu chủng viện.
Vá»›i riêng hoà n cảnh của tôi, mẹ tôi tháºt ra cÅ©ng phải cố gắng nhiá»u hÆ¡n để dà nh thêm tiá»n lo cho tôi. Nhá» công việc là m ăn tại cao nguyên kể nhÆ° đã ổn định và lại được cha đỡ đầu há»— trợ phần nà o nên mẹ tôi cÅ©ng đỡ Æ°u tÆ°. Có thể trong đám bạn bè tôi đã có dăm bảy ngÆ°á»i phải khá cháºt váºt, nhÆ°ng Ä‘a số thì hầu nhÆ° không gặp trở ngại lá»›n lao. Có chà ng còn biện bạch rằng mình phải đóng góp thế nà y má»›i công bằng, Ãt ra trong trÆ°á»ng hợp bá» trÆ°á»ng tu ra ngoà i sẽ không ân háºn áy náy vì đã ăn cÆ¡m nhà Äức Chúa Trá»i quá nhiá»u!
CÅ©ng trong dịp nà y, vá»›i các giáo pháºn chÃnh toà được thiết láºp tại các địa phÆ°Æ¡ng, các chủng sinh di cÆ° chúng tôi cÅ©ng được yêu cầu đệ Ä‘Æ¡n gia nháºp má»™t nÆ¡i nhất định, sau khi đã mãn khoá chÆ°Æ¡ng trình Tú Tà i từ những chủng viện liên hợp chuyển tiếp. Chuyện trở vá» quê quán miá»n Bắc kể nhÆ° tạm xếp lại, bởi nó mịt mù xa vá»i quá, biết đâu mà ngóng chá» rồi rầu rỉ ngồi ca bản ‘Hồ mã tê bắc phong’! TrÆ°á»›c mặt là môi trÆ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng của miá»n Nam. Cánh đồng mục vụ truyá»n giáo bao la nhÆ° đồng lúa miá»n Cá»u Long, bát ngát chừng nhÆ° vô táºn.
Thế là các lá»›p Ä‘Ã n anh mở mà n cho cái chÆ°Æ¡ng trình chá»n lá»±a quê hÆ°Æ¡ng đầy hà o hứng. Có ngà i băn khoăn lưỡng lá»± cả mấy tháng trá»i, cầu nguyện lui cầu nguyện tá»›i vẫn chÆ°a thể an tâm quyết định. Chá»n xứ Huế má»™ng mÆ¡ vá»›i sông HÆ°Æ¡ng núi Ngá»± thì lại xa quá. Xin dáºm chân tại thủ đô Sà i Gòn thì tối ngà y thở hÃt khói xe vá»›i bụi Ä‘Æ°á»ng, mà còn bị bà con chê là nhát đảm không dám xông pha chiến địa. Có má»™t kỳ, miá»n Háºu giang sông nÆ°á»›c trở nên hấp dẫn đặc biệt để rồi các đấng Ä‘ua nhau ná»™p Ä‘Æ¡n ghi danh: đất Cần ThÆ¡ đầy quyến rÅ© vá»›i hình ảnh má»™t tây đô ngá»t ngà o quanh năm thÆ¡m mùi lúa chÃn. Rồi nữa, miệt Long Xuyên không kém vẻ cuốn lôi vá»›i má»™t vị Giám Mục tân tiến hợp vá»›i tuổi trẻ không chê và o đâu được.
Cứ thế, má»™t năm qua, rồi má»™t năm nữa, tiếng là nh đồn xa và tiếng dữ cÅ©ng đồn xa. Äến lượt lá»›p tôi, bà con đã tạm đủ có chút dữ kiện để phê phán định Ä‘oạt. Tuy nhiên, qua những buổi tÄ©nh tâm cấm phòng, chúng tôi được nhắc Ä‘i nhắc lại cái ý nghÄ©a của cuá»™c sống tông đồ, phải sẵn sà ng ra Ä‘i bất cÆ° nÆ¡i đâu mình được sai tá»›i, nhÆ° ngÆ°á»i thợ gặt lên Ä‘Æ°á»ng tìm vá» những cánh đồng lúa chÃn. BÆ°á»›c chân tá»›i những miá»n núi đồi cằn cá»—i, khà háºu kém thuáºn lợi hay dân tình lãnh đạm khô khan, kể ra tá»± nhiên ai mà chẳng thấy ngần ngại e dè.
NhÆ°ng má»™t khi ý thức rằng niá»m vui và thà nh quả tông đồ không đến theo những yếu tố bên ngoà i, mà chỉ phát xuất nÆ¡i tâm hồn của những kẻ đặt trá»n niá»m tin và o quyá»n lá»±c đấng Tối Cao, ngÆ°á»i thợ vÆ°á»n nho Chúa sẽ nhìn ra Ä‘Æ°á»ng nà o phải Ä‘i và thái Ä‘á»™ nà o cần có.
Thế là ba mÆ°Æ¡i bốn anh em lá»›p đệ Nhất ‘liên hợp giáo pháºn’ chúng tôi đã chia nhau ra chá»n đủ mÆ°á»i lăm vùng của Giáo há»™i miá»n Nam để tìm vá» phục vụ. Lên đại chủng viện là phải chÃnh thức thuá»™c quyá»n má»™t Giám Mục địa phÆ°Æ¡ng. Vị chủ chăn của má»—i giáo pháºn sẽ tuỳ nghi gá»i há»c ở đâu hay nếu cần, có thể gá»i liá»n ra giúp má»™t giáo xứ nà o đó. Bình thÆ°á»ng bà con nà o thuá»™c giáo tỉnh miá»n Trung sẽ ra chủng viện Xuân BÃch ngoà i Huế, và bà con đã chá»n miá»n Nam sẽ há»c tại trÆ°á»ng ‘CÆ°á»ng Äể’ Sà i Gòn. Thêm và o đó, theo nhÆ° Ä‘a số hiểu, các vị Giám Mục sẽ lá»±a má»™t số để gá»i lên Há»c Viện Giáo Hoà ng Piô X trên Äà Lạt (má»›i được thà nh láºp và trao phó cho các cha dòng Tên Ä‘iá»u khiển) nếu không muốn gá»i qua há»c tại Roma.
Và o dịp chúng tôi mãn trÆ°á»ng, nhân má»™t chuyến lên thủ đô, cha đỡ đầu tôi (lúc đó đã được cá» là m giám đốc tiểu chủng viện giáo pháºn Long Xuyên) đã đánh hÆ¡i thấy tôi có nhiá»u hy vá»ng vá» há»c vấn, nên bóng gió Ä‘á» nghị nháºn Long Xuyên là m quê hÆ°Æ¡ng má»›i, ám chỉ gần xa rằng ngà i Giám Mục dÆ°á»›i ná»› khoái gá»i dân ‘há»c được’ qua Roma lắm. Tôi cÅ©ng tá»± nhiên thấy hứng chÃ, toan hạ bút đệ Ä‘Æ¡n theo ý bố nuôi. NhÆ°ng rồi nghe đồn rằng trÆ°á»ng Truyá»n Giáo ở phÆ°Æ¡ng trá»i nÆ°á»›c à đó giỠđây đầy dẫy những cụ Ä‘en nhá» nồi được gá»i từ Phi Châu tá»›i, khiến cái mục há»c vấn xuống dốc thê thảm, khác hẳn những thá»i buổi và ng son ngà y nà o. Trái lại, tại quê nhà thiên hạ Ä‘ang ca tụng ngôi trÆ°á»ng trên Äà Lạt hết cỡ. Thế là , nếu chá»n vùng đất cao nguyên và nếu thánh thần dun dủi Ä‘Æ°a lên đó há»c, nhất định rồi sẽ phải khá hÆ¡n chuyện Ä‘i xa để há»c chung vá»›i…tây Ä‘en. Lại còn có vùng trá»i thÆ¡ má»™ng đầy hoa anh Ä‘Ã o, có dịp thỉnh thoảng ghé vá» nhà là m nÅ©ng vá»›i má! Và dÄ© nhiên, Ä‘Æ°á»ng lên sÆ¡n cÆ°á»›c phút chót được quyết định.
Có lẽ khi chá»n lá»±a nhÆ° thế, tôi đã tá»± mâu thuẫn vá»›i cái ý hÆ°á»›ng phiêu lÆ°u ban đầu, mà cÅ©ng có thể bị bà con bÄ©u môi chê bai là chÆ°a thoát ra được cái tình cảm ấu trÄ© ham ‘bú mẹ’, nhÆ°ng quả tháºt lúc đó tôi thấy mình vô phÆ°Æ¡ng chá»n lá»±a cách khác. CÆ¡ hồ ẩn hiện má»™t bóng dáng của tiá»n định, má»™t dấu vết của mệnh số!
Và rồi định mệnh cÅ©ng đã xui khiến để đức Giám Mục Äà Lạt chá»n tôi lên há»c trên cao nguyên, y nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i phá»ng Ä‘oán và đương nhiên nhÆ° chÃnh tôi đợi chá». Lúc nháºn được tin, tuy không bỡ ngỡ cho lắm, nhÆ°ng tôi cÅ©ng không khá»i xúc Ä‘á»™ng và vui sÆ°á»›ng khác thÆ°á»ng. Thế là cáo chết mấy năm lại quay vá» núi. Sáu năm xa núi rừng, dẫu trÆ°á»›c đó chỉ là và i tháng má»›i là m quen đất Lạc Lâm, bây giá» tôi chÃnh thức trở lại. Có thể sẽ là lần hồi hÆ°Æ¡ng vÄ©nh viá»…n. Rồi đây tÆ°Æ¡ng lại sẽ dÃnh liá»n vá»›i vùng trá»i quanh năm mù sÆ°Æ¡ng vá»›i mÆ°a bay lất phất. Äịa bà n phục vụ sẽ xoay quanh và quấn chặt lấy những ngá»n đồi, những khe suối và những rừng thông chạy dà i tÃt tắp.
Ngồi trên toa xe lá»a, tôi có cái cảm giác nhÆ° má»™t chinh nhân vá» thăm quê sau nhiá»u năm viá»…n xứ, dù cho năm nà o tôi cÅ©ng vá» nhà nghỉ Ãt ra và o mùa hè. Äây không là chuyến xe tốc hà nh nên tôi đã khổ sở vì thấy toa tà u di chuyển quá cháºm. Qua được ga nà y để chá» tá»›i được ga khác là cả má»™t quãng thá»i gian dà i dằng dặc. Tôi bồn chồn mong trá»i mau sáng để được tà u đổ xuống mà gặp lại mẹ, mà lên trình diện Äức Cha và ghé coi trÆ°á»›c ngôi trÆ°á»ng mÆ¡ tưởng bấy nay. Trong toa xe, cÆ¡ hồ ai nấy Ä‘á»u gáºt gù ngủ. Tôi thì chịu không sao nhắm nổi mắt, mặc dù mà n đêm bên ngoà i lúc nà o cÅ©ng dà y đặc tối Ä‘en và thân tà u lắc nhẹ theo tiếng Ä‘á»™ng Ä‘á»u Ä‘á»u của bánh sắt lăn trên Ä‘Æ°á»ng rầy nhÆ° gõ nhịp ru ngủ.
Tôi lan man nghÄ© tá»›i Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng mình đã Ä‘i qua trong hai lần đổi chủng viện. Má»›i sáu năm thôi, nhÆ°ng đã đủ cho tôi nhiá»u ká»· niệm, lắm bà i há»c và nhất là giỠđây đã nhà o nặn tôi thà nh má»™t thiếu niên khác biệt vá»›i những đứa bạn đồng tuổi. Ừ thì ngó lên mình chẳng bằng ai, nhÆ°ng lúc thá» ngó xuống cÅ©ng nhìn ra khối kẻ…chÆ°a bằng mình! Nà o ai ngá» nổi cái ngà y tôi vượt qua chÆ°Æ¡ng trình bảy năm trung há»c nhÆ° hôm nay! Ai dám mÆ°á»ng tượng má»™t đứa bé quê, phiêu bạt vì chiến tranh, sau những ngà y váºt đổi sao dá»i và đất nÆ°á»›c chÆ°a hết cảnh tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục, lúc nà y lại ôm trong tay hai mảnh bằng Tú Tà i để vá» quê ra mắt gia đình và há» hà ng là ng xóm nhÆ° tôi giỠđây! Và còn hÆ¡n thế nữa, tÆ°Æ¡ng lai còn Ä‘ang rá»™ng mở đợi chỠđể Ä‘Æ°a bÆ°á»›c chân tôi tá»›i chá»— mà chẳng ngÆ°á»i nà o dẫu chỉ má»™t lần dám nghÄ© tá»›i. Không lẽ thánh cho ăn lá»™c, để rồi má»™t Linh Mục sẽ xuất thân từ thôn Yên Táºp? Khó tin quá! MÆ¡ hồ quá! ÄÆ°á»ng dà i gai góc, mình má»›i Ä‘i được má»™t ná»a, cái ná»a khởi đầu bỡ ngỡ nhÆ°ng kể ra vẫn chÆ°a gay cấn cho lắm. Trăm ngà n thá» thách vẫn ở trÆ°á»›c mặt, sừng sững ra đó. NhÆ° thác ngà n biển rá»™ng.
Thế là tôi bá»—ng dÆ°ng lo sợ. Tháºt vu vÆ¡ và xa vắng. Ná»—i lo bất ngá» nhÆ° át cả ná»im vui và hãnh diện ở mấy khoảnh khắc trÆ°á»›c đây. Biết đâu má»™t ngà y nà o, ở trên trÆ°á»ng lá»›n, chán nản vá»›i những môn há»c khô khan, căng thẳng bởi những chÆ°Æ¡ng trình tu đức ngặt nghèo, tôi sẽ chẳng thất vong để rồi thối lui! Ai mà chắc được, khi chạm trán vá»›i những thá» thách của má»™t cuá»™c sống cô Ä‘á»™c gay go, những đòi há»i quá mức của giáo dân, mình sẽ không sá»n lòng mà đà nh bá» cuá»™c! Biết bao nhiêu gÆ°Æ¡ng Ä‘i trÆ°á»›c rồi, ngÆ°á»i tông đồ nà o mà chả tin và o sức há»™ phù từ trên, nhÆ°ng rồi vẫn thÆ°á»ng xuyên đối diện vá»›i những cÆ¡n khủng hoảng tưởng chừng là m tan vỡ cả má»™t công trình lâu năm xây dá»±ng.
Câu truyện cổ nổi tiếng từ Trung Quốc ‘Tây Du Ký’ vẫn mãi mãi là bà i há»c để Ä‘á»i: má»™t Tôn Ngá»™ Không kiêu căng cứng đầu, má»™t TrÆ° Bát Giá»›i mê đắm tham lam cÅ©ng nhÆ° má»™t Sa Tăng cầu an lÆ°á»i biếng cÅ©ng chỉ là những hiện thân khác lúc nà o cÅ©ng có thể thay thế cho con ngÆ°á»i chân tu khả kÃnh ÄÆ°á»ng Tam Tạng. Kiếp tu nà o mà chẳng Ä‘oạn Ä‘uá»ng gáºp gá»nh qua Tây Trúc thỉnh kinh? Núi có cao, đèo có hiểm và thú có dữ mấy Ä‘i nữa cÅ©ng đâu có gay go bằng những cÆ¡n nổi loạn từ trong tâm tÆ° của chÃnh mình.
Tá»± nhiên tôi thấy rùng mình khi mÆ°á»ng tượng tá»›i hÆ°á»›ng Ä‘i trÆ°á»›c mặt và kiểm Ä‘iểm lại Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng đã để lại sau lÆ°ng. ChÆ°a má»™t lần thấy mình vững chãi đủ để có thể Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sóng gÃo cuá»™c Ä‘á»i. Cái con trùng Tham Sân Si, nói theo kiểu nhà Pháºt, ngà y đêm vẫn tung hoà nh ngá»± trị trong tim trong óc. Những ham muốn trần Ä‘á»i cÆ¡ hồ vẫn là những sợi dây vô hình buá»™c chặt lấy bản thân. Äam mê nà y vừa được cố gắng dáºp tắt thì dục vá»ng khác lại âm ỉ dấy lên, nhÆ° giòng sông uốn khúc nối tiếp bằng những con nÆ°á»›c thác loạn xoáy gà o. Và o những ngà y được kể là an bình nhất, tôi vẫn thấy bóng dáng của ngu muá»™i ở má»—i tối trÆ°á»›c khi ngủ, và sá»± hiện diện của yếu Ä‘uối ở mổi sáng khi thức dáºy. Lá»i kinh phụng vụ ‘Tinh thần thì sáng suốt nhÆ°ng xác thịt lại nặng ná»â€™ lúc nà o cÅ©ng phải là câu cảnh cáo nằm lòng. Nà o ai dám nói mạnh vá»›i những siêu địch thủ nhÆ° Danh, Lợi và Dục!
Tôi thở dà i nhìn ra phÃa ngoà i. Trá»i vẫn tối Ä‘en, nhÆ°hg le lói từ phÃa đông đã thấy những tia hồng ở cuối chân trá»i. Có lẽ Ä‘oà n xe đã tá»›i gần ga Sông Pha, để sá»a soạn leo đèo Ngoạn Mục. Chặng Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng lên cao và là n ánh sáng lấp lánh phÃa xa bá»—ng dÆ°ng gợi lên chút lạc quan mÆ¡ hồ trong lòmg. Từ những rặng cây hai bên đã thấy tiếng chim rÃu rút gá»i nhau.
Tôi vá»™i bÆ°á»›c ra gần phÃa cá»a để hÃt hà chút khà mát ban mai và bá»—ng đâu thấy lòng lâng lâng vui sÆ°á»›ng. ÄÆ°á»ng nà o mà chẳng chông gai! Kiếp tu dÄ© nhiên là dẫy đầy thá» thách. NhÆ°ng thá» thách vá»›i chông gai sẽ là m tăng thêm ý nghÄ©a và giá trị cuá»™c Ä‘á»i, nhất là những ai dám can đảm Ä‘i tìm cái giá trị và ý nghÄ©a ấy qua con Ä‘Æ°á»ng dấn thân cho tha nhân.
Tôi lòng nhủ lòng nhÆ° thế và rồi bất giác nở má»™t nụ cuoá»i khi chợt nhá»› tá»›i cái biến cố trá»ng đại đã diá»…n ra từ hÆ¡n ná»a năm hay: Công đồng Vatican II. Biến cố nà y vẫn Ä‘ang tiến hà nh để cho cac vị chủ chăn trong Giáo há»™i Công Giáo có dịp nhóm há»p và thảo luáºn mà canh tân Ä‘á»i sống tôn giáo. Tất cả Ä‘ang chỠđợ được đổi má»›i cho hợp thá»i, được sá»a sang cho thÃch ứng vá»›i má»™t xã há»™i Ä‘ang bÆ°á»›c những bÆ°á»›c tiến khổng lồ.
Công đồng nhắc lại cho tôi cái ý nghÄ©a và sá»± cần thiết của má»™t cuá»™c sống không ngừng đòi cải tiến: má»—i ngà y phải biến đổi từ chÃnh bản thân mình cho ráºp khuôn mẫu của bà i há»c tin mừng Phúc âm. Mà chuyện canh cải nà y có bao giỠđủ, có lúc nà o thừa! Äổi má»›i từ gốc rá»…, từ tâm tÆ°, chứ không phải chỉ là thay sắc đổi mà u nhÆ° loà i tắc kè kỳ nhông má»—i lần muốn lẩn tránh tà ng hình. Gá»i là đổi má»›i, nhÆ°ng tháºt sá»± chỉ là cố gắng để trở vá» nguồn, vá» con Ä‘Æ°á»ng nguyên thuá»· là nh thánh. Vá»›i con ngÆ°á»i mang đầy khuynh hÆ°á»›ng xấu, má»™t ngà y sống là má»™t cám dá»— bÆ°á»›c ra ngoà i khung khổ đẹp tốt ban đầu. Rồi nữa, giữa tình trạng phức tạp của má»™t xã há»™i được gá»i là văn minh nhÆ°ng cà ng ngà y cà ng xa dần ánh sáng thần thêng, Giáo Há»™i Ä‘ang nhìn thấy rõ cái nhu cầu phải Ä‘em đạo và o Ä‘á»i, phải trình bà y hình ảnh Nuá»›c Trá»i sao cho hữu hiệu và thÃch hợp vá»›i tâm tÆ° ngÆ°á»i Ä‘á»i.
Và đây, Công Äồng xuất hiện nhÆ° má»™t thách đố tôn giáo của thế ká»· hai muoÆ¡i. Giáo Há»™i Ä‘ang duyệt lại thể chế và cÆ¡ cấu căn bản của chÃnh mình, Ä‘ang sá»a đổi phụng vụ để tạo nên những cÆ¡ há»™i gặp gỡ tháºt sống Ä‘á»™ng giữa tÃn hữu vá»›i Thiên Chúa, Ä‘ang cổ võ những sinh hoạt dấn thân để gần gÅ©i hÆ¡n vá»›i thế giá»›i, Ä‘ang hữu hiệu hoá những cố gắng truyá»n bá Tin Mùng, Ä‘ang khÃch lệ những mối giao hảo thân thiện và hoà giải vá»›i các giáo há»™i anh em.
Äặc biệt hÆ¡n cả cho chúng tôi, những ngÆ°á»i Ä‘ang xếp hà ng ghi tên là m cán bá»™ Phúc âm, cụ thể qua vai trò Linh Mục, Công Äồng dá»± trù thảo luáºn tá»›i những hai sắc lệnh khác nhau, má»™t vá» công cuá»™c huấn luyện Ä‘Ã o tạo, má»™t vá» vai trò và sứ mệnh cao cả trong Ä‘á»i sống chứng nhân của Thà y Chà Thánh. NghÄ©a là nhiá»u chi tiết trong Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng má»›i Ä‘ang chỠđợi chúng tôi. Những tháng năm sắp tá»›i dÄ© nhiên phải là những năm tháng tháºt trá»ng đại. Ná»™i dung há»c há»i cÅ©ng nhÆ° phÆ°Æ¡ng thức Ä‘em ra thá»±c hà nh sẽ trở thà nh những Ä‘á» mục tân tiến hợp thá»i nhất. Chúng tôi sẽ hứng khởi Ä‘Æ°a tay ra hái lấy những hoa quả đầu mùa giữa lòng Giáo há»™i.
Lúc ngồi trên chiếc xe Lam trên Ä‘Æ°á»ng từ ga ÄÆ¡n DÆ°Æ¡ng vá» xứ đạo Lạc Lâm, tâm trà tôi vẫn lan man nghÄ© tá»›i những tháng ngà y trÆ°á»›c mặt, nhÆ° hứa hẹn, nhÆ° thách thức. Dẫu sao, nẻo Ä‘Æ°á»ng vẫn thênh thang ý nghÄ©a và lối Ä‘i vẫn chan hoà ánh sáng.
-----------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 7. Khung Trá»i Thần Tiên
7. KHUNG TRỜI THẦN TIÊN
Thá»i còn phải há»c chÆ°Æ¡ng trình ‘Táºp Ä‘á»c và há»c thuá»™c lòng’ dÆ°á»›i tiểu há»c tôi rất thich bà i Äi Há»c của Thanh Tịnh, và cho đến nay vẫn nhá»› nhÆ° in và o óc: “Hằng năm cứ và o cuối thu, là ngoà i Ä‘Æ°á»ng rụng nhiá»u và trên không có những đám mây bà ng bạc…â€. Và rồi, má»—i Ä‘á»™ thu vá», ở cái buổi tá»±u trÆ°á»ng, tâm tÆ° tôi lại nhÆ° được sống dáºy vá»›i những tình cảm, ký ức của thá»i thÆ¡ ấu được Thanh Tịnh diá»…n tả nhẹ nhà ng êm dịu, nhÆ°ng tháºt là sâu Ä‘áºm lai láng trong táºp Quê Mẹ của ông.
Kỳ nghỉ hè sau dịp thi Tú Tà i II đã qua Ä‘i mau chóng, mau ngoà i sức tưởng tượng. Mấy tuần lá»… xuôi miá»n Háºu Giang thăm cha đỡ đầu cÅ©ng trôi vèo nhÆ° tên bay. Ngà y nháºp há»c trÆ°á»ng lá»›n đã đến. Bá»—ng đâu cái cảm tưởng xa nhà lần đầu của sáu năm vá» trÆ°á»›c lại tá»± nhiên lởn vởn trong hồn tôi. Mẹ tôi tiá»…n Ä‘Æ°a, không còn bùi ngùi xót xa, nhÆ°ng là chứa chan hy vá»ng nÆ¡i đôi mắt để rồi cầu chúc cho tôi luôn bá»n lòng thẳng tiến, mong sao má»™ng cả chóng thà nh.
Ngồi xe lên Äà Lạt, không thấy lá ngoà i Ä‘Æ°á»ng rụng nhiá»u mà cÅ©ng chẳng nhìn ra đám mây nà o bà ng bạc trên không, chỉ thấy tâm tÆ° rá»™n lên những ná»—i bâng khuâng khác biệt. Khung trá»i cao nguyên nà o có xa lạ gì, nhÆ°ng mà u sắc của núi rừng hôm nay nhÆ° tÆ°Æ¡i thắm hẳn lên. Năm nà o tôi chả có dịp lên chÆ¡i thà nh phố thÆ¡ má»™ng nà y, thế mà đưá»ng Ä‘i giỠđây nhÆ° tháºt má»›i mẻ. Bốn mÆ°Æ¡i cây số ngà n đã nhÆ° dà i ra thà nh gấp mấy, để má»—i khúc đèo, má»—i khe suối, má»—i chòm thông lại gieo và o tâm tÆ° tôi má»™t cảm giác đê mê, dù chỉ là rất vu vÆ¡ nhẹ nhà ng. Trong đầu, tôi nghe nhÆ° vang vẳng đâu đây lá»i ai hát, qua ca khúc ÄÆ°á»ng Lên SÆ¡n CÆ°á»›c đầy tình tứ gợi cảm đã từng phổ thông khắp Trung Nam Bắc.
Tôi biết những cảm xúc trong lòng đã khiến cho cảnh váºt bên ngoà i nhÆ° cảm xúc theo. Má»™t niá»m rạo rá»±c mÆ¡ hồ nà o đó đã là m cho mắt tôi thấy bốn bá» lá hoa cây cá» cÅ©ng tá»±a hồ nhảy múa reo vui. Rừng núi ban mai còn nhÆ° ngái ngủ, đã lấy gì là m quyến rÅ©, bá»—ng trở nên tuyệt diệu đến Ä‘á»™ tôi thấy hối tiếc vì mình đã không là thi sÄ© để là m thÆ¡ ca tụng thiên nhiên.
Khi chiếc xe đò đổ chúng tôi xuống khu chợ Hoà Bình thì mặt trá»i đã xuyên qua là n sÆ°Æ¡ng mai dà y đặc để đổ nắng chan hoà trên vùng trung tâm thà nh phố. Mặt nÆ°á»›c hồ Xuân HÆ°Æ¡ng nhÆ° được ánh dÆ°Æ¡ng đánh thức sau má»™t đêm dà i giá lạnh, còn mịt má» những sÆ°Æ¡ng những khói. Xung quanh, xe cá»™ vẫn còn thÆ°a thá»›t. Chợ búa chÆ°a thấy đông ngÆ°á»i, chỉ trừ phÃa tầng trệt các quầy hà ng bán hoa và rau cá» nhÆ° đã nhá»™n nhịp từ sá»›m.
Theo chÆ°Æ¡ng trình của ngà y tá»±u trÆ°á»ng, chúng tôi chỉ phải có mặt trÆ°á»›c năm giá» chiá»u. Sở dÄ© tôi phải lên sá»›m, má»™t phần má»—i ngà y chỉ có hai chuyến xe Ä‘Æ°a khách lên Äà Lạt buôn bán hay lo công chuyện tuỳ lúc rạng đông, má»™t phần vì đức Giám Mục có nhã ý má»i hai lÃnh má»›i chúng tôi dùng cÆ¡m trÆ°a vá»›i ngà i. Ông tân binh kia thì quê quán ở mãi vùng Biên Hoà Hố Nai chi đó nên dá»± tÃnh rá»i nhà từ hôm trÆ°á»›c, và có lẽ đêm qua đã tá túc tại nhà thá» chÃnh toà . Thế là tôi quyết định cuốc bá»™ ra gặp ông bạn đồng môn chÆ°a há» biết mặt, xem chừng đây là lần đầu đặt chân tá»›i cao nguyên, còn ngượng ngùng trong chiếc áo lạnh vừa má»›i bóc tem.
Rá»i nhà thá» tỉnh, chúng tôi men theo bá» hồ hÆ°á»›ng vá» toà Giám Mục, nhÆ°ng rồi sá»±c nhá»› vẫn còn quá sá»›m, thế là cả hai đồng ý thuê má»™t chiếc pédalo để cùng bồng bá»nh đạp chÆ¡i trên nÆ°á»›c. Khung trá»i và hoà n cảnh má»›i đã bá»—ng dÆ°ng kéo lôi chúng tôi, từ chá»— hoà n toà n xa lạ, trở thà nh đôi bạn tình cá», hôm nay gặp nhau qua cùng chà hÆ°á»›ng, đồng lý tưởng, để mai sau bên nhau phục vụ vá»›i chung má»™t mục Ä‘Ãch. Rồi đây, ở những tháng ngà y trÆ°á»›c mặt, chúng tôi sẽ ngồi chung má»™t lá»›p há»c, chia sẻ cùng những bà i vở giống nhau. Sẽ được chỉ dẫn, được huấn luyện bởi cùng má»™t loạt giáo sÆ° và linh hÆ°á»›ng, đối diện vá»›i những buồn vui và thăng trầm cùng má»™t chuá»—i ngà y há»c viện đằng đẵng.
Buổi tao ngá»™ sáng nay đã khởi sá»± cho chặng Ä‘Æ°á»ng song hà nh tÆ°Æ¡ng lai đó. Chúng tôi đã chân thà nh bà y tá» hết niá»m vui và cùng trao đổi những Æ°á»›c mÆ¡ thầm kÃn nhất. Äể rồi, vá»›i chÆ°a đầy má»™t giá» trên chiếc xe đạp nÆ°á»›c dá»c ngang trên mặt hồ, chúng tôi đã hiểu nhau tháºt nhiá»u, từ cuá»™c sống bản thân cho tá»›i những nháºn định vá» con Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang cùng Ä‘i tá»›i. NÆ°á»›c hồ còn khá lạnh mà có lẽ cả hai cùng thấy lòng ấm hÆ¡n. Ưu tÆ° cùng được san sẻ đã cÆ¡ hồ là m nhẹ vÆ¡i những băn khoăn lo sợ. Có thể ngà y nà o đó má»™t kẻ sẽ trở thà nh chà ng DÆ°Æ¡ng Lá»… công thà nh danh toại, còn ngÆ°á»i kia sẽ mang số pháºn hẩm hiu của chú LÆ°u Bình. Chỉ có trá»i biết. Còn chúng tôi, Ä‘iá»u mÆ¡ Æ°á»›c duy nhất lúc nà y là sẽ được sát cánh bên nhau dà i lâu.
Ở má»™t lúc thinh lặng, tôi đã nghe âm vang má»™t ná»—i vui sÆ°á»›ng Ä‘ang lan toả trong hồn, không phải theo kiểu thi nhân Hà n Mặc Tá» khi ông say sÆ°a tả nét quyến rÅ© ngất ngây của cảnh Äà Lạt trăng má» huyá»n thoại, gói ghém trong cuá»™c tình man dại liêu trai, nhÆ°ng là niá»m hoan lạc thanh khiết thầm kÃn cá»™ng vá»›i tâm trạng phấn khởi của má»™t kẻ Ä‘ang vui gieo bÆ°á»›c đăng trình, lối Ä‘i ngáºp vạn cánh hoa nở hai bên và rá»™n muôn tiếng chim ca trên đầu.
Lúc chúng tôi bÆ°á»›c và o thá»m toà Giám Mục thì đã thấy ngÆ°á»i thÆ° ký mở sẵn cá»a Ä‘on đả má»i và o, chừng nhÆ° Äức Cha đã căn dặn anh ta từ trÆ°á»›c. Và rồi cuá»™c gặp gỡ đầy ân cần đã diá»…n ra: vị chủ chăn cả giáo pháºn đã khÆ¡i thêm cho hai chúng tôi những niá»m khÃch lệ má»›i. Ngà i đã cÆ¡ hồ muốn Ä‘Æ°a rá»™ng vòng tay ôm đón, muốn cởi mở hết ná»—i lòng thÆ°Æ¡ng yêu của ngÆ°á»i cha để ủ ấp vá»— vá». Bữa ăn trÆ°a lần đầu tại toà Giám Mục hôm ấy cÅ©ng không khá»i gây xúc Ä‘á»™ng khác thÆ°á»ng khi Äức Cha tá»± tay lấy đồ ăn để serve cho chúng tôi. Tôi bá»—ng có cái cảm tưởng mông lung rằng từ nay mình hết bÆ¡ vÆ¡ lạc lõng. Giáo pháºn Äà Lạt bây giá» chÃnh thức là đại gia đình. Äã đầy đủ cha con, anh em. Chắc hẳn các Linh Mục và Tu sÄ© khác cÅ©ng Ä‘ang hân hoan chà o đón chúng tôi ở cái ngà y trá»ng đại hôm nay.
Rá»i toà Giám Mục để theo con dốc quặt dẫn lên há»c viện, tôi nghe nhÆ° những lá»i dặn dò khuyên nhủ của Äức Cha còn âm vang trong lòng. Ngôi trÆ°á»ng cách bá» hồ chẳng bao xa, và biết thá»i gian còn dÆ° dả, chúng tôi quyết định lại dừng chân bên má»™t rặng thông trên sân cù phÃa tay phải. Nắng chiá»u đổ dà i trên lá»›p thảm cá» xanh chạy xa tÃt vá» hÆ°á»›ng lò nguyên tá» và lycée Yersin. Là n gió nhẹ thổi qua chòm lá thông nghe vi vu đâu đó. Là đây hình ảnh dịu dà ng của má»™t thị trấn nghỉ mát hà ng đầu của cả nÆ°á»›c. CÅ©ng là đây bầu trá»i êm ả vá»›i khà háºu lý tưởng bao ngÆ°á»i hằng Æ°á»›c mÆ¡. NgÆ°á»i dân Äà Lạt có lẽ chẳng cảm thấy cái đặc biệt của địa phÆ°Æ¡ng mình là bao, nhÆ°ng vá»›i má»™t ngÆ°á»i vừa má»›i lặn ngụp trong khung cảnh bụi bặm oi nồng của Sà i Gòn mấy năm trá»i nhÆ° tôi, Äà Lạt Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên trở thà nh khung trá»i thần tiên.
Ngồi nhìn là n nÆ°á»›c hồ xanh thẳm in bóng hà ng thông trùng Ä‘iệp, tôi ngẩn ngÆ¡ tưởng chừng mình Ä‘ang trong má»™ng. Xa xa, ngôi tháp nhà thá» lá»›n cổ kÃnh kiểu gothic, vá»›i hình con gà kim loại gắn cao trên cây tháºp tá»± mãi đỉnh tháp, nổi báºt lên giữa nên trá»i trong vắt. Quay vá» phÃa sau thì sừng sững ngá»n Lâm Viên ngất ngưởng, nhÆ° thách đố má»i má»c.
Tôi biết Äà Lạt chỉ là má»™t thị trấn nhá» bé, bé đủ và đẹp đủ để được mô tả là xinh. Du khách mến Äà Lạt qua hồ Than Thở, qua rừng Ãi ân, qua thác Cam Ly, qua Suối Và ng, qua Thung LÅ©ng Tình Yêu v.v… Äà Lạt có bầu khà tuyệt vá»i để hoa anh Ä‘Ã o có thể nở, có đất Ä‘ai thÃch hợp cho vÆ°á»n máºn luống dâu. Và nữa, Äà Lạt hãnh diện vá»›i những cÆ¡ sở văn hoá và huấn luyện. Nổi tiếng là trÆ°á»ng Võ bị Quốc gia, đại há»c Chiến tranh ChÃnh trị, trÆ°á»ng Chỉ huy Tham mÆ°u. Bên đạo cÅ©ng có phần đóng góp không nhá», vá»›i viện đại há»c Công giáo nổi danh, vá»›i collège d’Adran giáo dục nghiêm minh, vá»›i trÆ°á»ng Oiseaux đầy nhóc nữ sinh nhà già u, và hôm nay nữa, sá»± hiện diện của Giáo Hoà ng Há»c Viện tân kỳ má»›i mẻ và đầy hứa hẹn nà y.
Thoạt nghÄ© tá»›i đó mà lòng tôi đã thấy nhịp tim Ä‘áºp mạnh hÆ¡n. Rõ lạ! Chả hiểu đầu Ä‘uôi thế nà o mà bá»—ng dÆ°ng thấy phấn khởi hứng thú trong hồn mình nhÆ° váºy, tôi chợt nhÆ° hÆ¡i mắc cỡ, cÆ¡ chừng Ä‘á» cả mặt khiến ông bạn bên cạnh phải cất tiếng há»i:
- Cáºu Ä‘ang nghÄ© gì mà say sÆ°a mÆ¡ mà ng thế?
Tôi giáºt mình rồi chống chế:
- À tớ thỠtưởng tưởng hai chúng mình đang đóng vai Lưu Thần và Nguyễn Triệu bước và o thiên thai.
Ông bạn cÆ°á»i:
- Không ngá» cáºu cÅ©ng má»™ng là m thi sÄ©!
Tôi là m bộ tỉnh bơ:
- Lâu lâu có dịp mình cÅ©ng nên má»™ng mÆ¡ má»™t chút cho Ä‘á»i lên hÆ°Æ¡ng. Bây giá» chúng mình bắt đầu là ngÆ°á»i Äà Lạt, tại sao không cứ tưởng tượng đây là thà nh phố đẹp nhất trần gian cho thêm phấn khởi. Vả lại sau những năm chen chúc miá»n đô thị đầy bụi Ä‘Æ°á»ng, lên đây cáºu không có được chút nà o cái cảm giác khoan khoái tá»±a bÆ°á»›c và o chốn thiên thai hay sao?
Ông bạn cũng hóm hỉnh:
- Thì cÅ©ng thấy thÃch thú, nhÆ°ng chỉ sợ chÆ°a kịp thưởng thức cái thú ấy được bao lâu, thì đã có ngÆ°á»i nhá»› miá»n hạ giá»›i rồi mong má»i ược từ giã chốn Ä‘Ã o nguyên tiên cảnh!
Tôi không đáp, lẳng lặng kéo tay ông bạn đứng lên Ä‘i nốt con dốc dẫn và o há»c viện. SÆ°Æ¡ng lam đã rÆ¡i nhẹ đây đó và gió cÅ©ng nhÆ° bắt đầu lạnh hÆ¡n. Lác đác đã thấy bà con tá»±u trÆ°á»ng theo những chuyến xe lam từ phố chợ và o. Má»—i bÆ°á»›c chân là nhÆ° thấy má»—i hồi há»™p, nhất là lúc tá»›i gần hà ng chữ nổi ‘Giáo Hoà ng Há»c Viện Piô X’ gắn trên trụ cổng. Hà ng chữ cứ nhÆ° nhảy múa trÆ°á»›c mắt. Chẳng phải bà ng hoà ng bởi toà nhà bốn năm tầng đồ sá»™, không chỉ xúc Ä‘á»™ng vì khung cảnh há»c viện uy nghi, nhÆ°ng tôi thấy má»™t Ä‘iá»u chi rất mÆ¡ hổ mầu nhiệm Ä‘ang khiến mình thá»±c sá»± rung cảm xúc Ä‘á»™ng. Có thể tôi nghÄ© vè cái diá»…m phúc mình chẳng đáng mà hôm nay được hưởng. Có lẽ tôi hÆ°á»›ng vá» bà n tay siêu phà m từ trá»i cao Ä‘ang nâng dắt mình và o chốn cao sang thần thánh. Tôi nà o có mÆ¡ mà ng chi đâu! Tôi ý thức tháºt rõ má»i diá»…n tiến, tháºt kỹ từng chi tiết của thá»i quá vãng. CÆ¡ hồ tôi vẫn chỉ nhÆ° đứa trẻ lên mÆ°á»i của ngà y rá»i xứ Bắc hôm nà o.
Thế là chỉ có cái tâm tÆ° là xem chừng khác biệt vá»›i những lần tá»±u trÆ°á»ng trÆ°á»›c. Ngoà i ra các thủ tục lỉnh kỉnh ngà y đầu thì cÅ©ng đại khái giống nhau. Bạn bè thì trÆ°á»›c lạ sau quen, chả có chi để bỡ ngỡ sợ sêt. Các cha giáo thì vị nà o vị nấy Ä‘á»u ân cần tá» tế cả. Riêng có má»™t chi tiết khiến lắm chà ng lÃnh má»›i tò te nhÆ° tôi phải chá»™t dạ là cái thông cáo cho biết ở đây tiếng Pháp sẽ là ngôn ngữ chÃnh của trÆ°á»ng (hiểu theo nghÄ©a rá»™ng thôi, chứ Ä‘á»i nà o bà con mình lại không dùng tiếng mẹ đẻ lúc trà dÆ° tá»u háºu!). Tháºt ra, chúng tôi đã há»c Pháp văn nhiá»u năm, văn phạm cÅ©ng nhÆ° ngữ vá»±ng thì kể nhÆ° khả quan, chỉ ngặt là chÆ°a có dịp thá»±c hà nh. Äó âu cÅ©ng là phần thiếu sót của hệ thống dạy sinh ngữ dÆ°á»›i trung há»c. Nhất định rồi mai đây nhiá»u mạng sẽ vất vả toát mồ hôi vì phải bổ túc bằng ngôn ngữ…chân tay mong ngÆ°á»i khác hiểu được mình.
Lúc được Ä‘Æ°a lên nháºn phòng ngủ má»›i lại cà ng là m tôi xúc Ä‘á»™ng ngỡ ngà ng. Từ bé đến giá», có khi nà o mình được là m chủ má»™t căn phòng riêng nà o đâu! Ôi chao, lúc nà y trÆ°á»›c mắt tôi nà o giÆ°á»ng đệm vá»›i khăn trải trắng muốt, nà o tủ quần áo vá»›i ngăn ná» ngăn kia, nà o bà n há»c riêng kê gần cá»a sổ toà n bằng kÃnh nhìn suốt tá»›i cả ngá»n núi Lâm Viên đằng xa. Tôi bùi ngùi nhá»› lại những tháng năm dÆ°á»›i tiểu chủng viện, vá»›i phòng ngủ cháºt chá»™i, vá»›i giÆ°á»ng nằm xấu xÃ: hình ảnh cÅ© nhÆ° còn in rõ trÆ°á»›c mắt để rồi thấy thÆ°Æ¡ng cho những ngà y qua. Tôi vẩn vÆ¡ thầm nghÄ© nếu cứ kéo dà i cảnh huống đó mãi, chuyện lạc háºu và cÆ¡ cá»±c đã Ä‘Ã nh, nhÆ°ng có lẽ sẽ là m cho chúng tôi ấu trÄ© hoà i, bởi thức ngủ nhÆ° má»™t cái máy, má»i tác Ä‘á»™ng luôn rợp khuôn ngÆ°á»i chung quanh. Bây giá» phòng ngủ riêng có thể là má»™t thá» thách cho việc xá» dụng tá»± do, nhÆ°ng quả tháºt sẽ cho chúng tôi cÆ¡ há»™i táºp trưởng thà nh và biết tá»± chế.
Xách va li bÆ°á»›c và o phòng, tôi chợt nghÄ© đến câu nói của thi hà o Walt Whitman mà năm ngoái chúng tôi phải Ä‘á»c tá»›i khi há»c vá» lịch sá» văn chÆ°Æ¡ng Hoa Kỳ: “NgÆ°á»i ta chỉ là …ngÆ°á»i ta má»™t cách đầy đủ trá»n vẹn khi là m chủ má»™t mảnh đất và má»™t căn nhà â€. Lúc nà y tôi không có đất mà cÅ©ng chẳng có nhà , cÅ©ng nhÆ° chÆ°a má»™t lần mÆ¡ Æ°á»›c có chút của cải gia tà i, nhÆ°ng bá»—ng dÆ°ng thấy mình cÆ¡ hồ ngá»± trị ở má»™t vÅ© trụ riêng má»™t giang sÆ¡n riêng, mà cÆ¡ sá»± chỉ vá»n vẹn ở chá»— cánh cá»a mở đóng và ánh đèn báºt tắt là tuỳ ở má»™t mình mình. Vẫn biết cái cảm tưởng ấy tháºt ngây ngô tức cÆ°á»i, nhÆ°ng tôi vẫn sống vá»›i những ý nghÄ© tức cÆ°á»i ấy hầu trong suốt cả niên há»c đầu trên cao nguyên.
Giáo Hoà ng Há»c Viện trá»±c thuá»™c toà thánh Vatican, được mở ra giúp cho các sinh viên của cả ba nÆ°á»›c Việt Miên Là o có dịp hấp thụ má»™t chÆ°Æ¡ng trình huấn luyện quy củ theo tiêu chuẩn quốc tế, rồi lại được bà n tay của các Linh Mục dòng Tên thuá»™c nhiá»u nÆ°á»›c khác nhau lo lắng chăm sóc, nên tuy má»›i góp mặt vá»›i Giáo há»™i Việt Nam được mấy năm mà danh tiếng đã đồn xa khắp chốn. Há»™i đồng Giám Mục đã tháºt khéo léo khi chá»n Äà Lạt là m địa Ä‘iểm cho ngôi trÆ°á»ng nà y. Toạ lạc chỉ cách viện Äại Há»c Công Giáo khoảng hai mÆ°Æ¡i phút Ä‘i bá»™, Giáo Hoà ng Há»c Viện hiện diện nhÆ° má»™t há»— trợ hùng háºu qua ban giảng huấn cÅ©ng nhÆ° vá»›i ba tầng thÆ° viện đầy đủ tà i liệu sách vở vá» Triết và Thần há»c. Cây tháºp giá trên sân thượng Há»c Viện cá»™ng vá»›i ngá»n tháp cao vút của trÆ°á»ng Äại Há»c cÆ¡ hồ muốn nói lên rằng tinh hoa của ná»n văn hoá Công giáo Ä‘ang quy tụ nÆ¡i góc trá»i nà y.
Bà con chúng tôi thấy tháºt vui và cÅ©ng hãnh diện vì được dịp chen chân và o vùng trá»i của biển thánh rừng nho. Chỉ Ä‘á»c sách, chỉ há»c há»i riêng cho mình thôi cÅ©ng thấy sÆ°á»›ng thấy vui, huóng hồ khi biết mình Ä‘ang trau giồi kiến thức để mai jà y Ä‘em ra chia sẻ và phuc vụ. Nếu các cụ xÆ°a bảo rằng má»—i cuốn sách là má»™t ngÆ°á»i bạn, thì nÆ¡i đây chúng tôi thá»±c sá»± được diá»…m phúc là m quen vá»›i vô số bằng hữu đủ loại. DÄ© nhiên, ngoà i những sách giáo khoa căn bản, chúng tôi còn được chỉ dẫn và khuyến khÃch Ä‘á»c những sách hữu Ãch giúp mở rá»™ng tầm hiểu biết phổ thông má»i mặt. Sách lịch sá», triết há»c, văn chÆ°Æ¡ng, khoa há»c hay tôn giáo thì dồi dà o đã Ä‘Ã nh, mà cả các thứ sách bình dân, tháºm chà cả những pho truyện Tà u cÅ©ng được tìm tòi mang vá» góp mặt cho đầy đủ kim cổ đông tây. Thà nh ra, sau những đợt thi cá» sát hạch khiến nhoà i ngÆ°á»i má» mắt, bà con chúng tôi, nhất là vá»›i những mống say mê ngá»n bút thần sầu của nhà danh tác Kim Dung, lại có dịp chuyá»n tay nhau những táºp chưởng hay kiếm hiệp Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i gây sóng gió khắp nÆ¡i nhÆ° Tiếu Ngạo giang hồ, Anh hùng xạ Ä‘iêu v.v…
Nói đến chuyện há»c hà nh thi cỠở Giáo Hoà ng Há»c Viện thì chả mấy mạng xem ra ham cho lắm. Tuần nà y liên tục tuần khác, tháng ná» nối tiếp tháng kia. Mà điểm cứ phải trên trung bình theo cái tiêu chuẩn Ãt ra là sáu trên mÆ°á»i của các đấng dòng Tên, bằng không thì cứ ô tô ma tÃch há»c lại để…lại được thi.
Há»c trình được gi rõ rà ng vá»›i bốn năm dầu dà nh cho Triết Há»c và bốn năm sau là của Thần Há»c chuyên biệt vỠđạo giáo, sau má»™t năm Ä‘i thá»±c táºp bên ngoà i. Thá»±c tế, khi được Ä‘á»c cái bảng liệt kê những môn phải trải qua trong những năm Triết, chúng tôi má»›i thấy rằng cÆ¡ hồ đây là chÆ°Æ¡ng trình ‘bách khoa’, dẫu cho nhiá»u môn chỉ là tổng quát cÆ¡ bản, nhÆ° lá»›p há»c vá» váºt lý hạch nhân và nguyên tắc chế tạo bom nguyên tá»!
May mắn nÆ¡i đây có khà háºu ngon là nh, có phòng ốc rá»™ng rãi, có phÆ°Æ¡ng tiện sinh hoạt giải trà dồi dà o cÅ©ng nhÆ° có sân chÆ¡i thể thao đầy đủ, nên đầu óc bà con cÅ©ng không sợ bị căng thẳng cho lắm. Vá»›i ruêng tôi, vốn đã ham mê bóng tròn và bóng chuyá»n từ lâu, bây giỠđược dịp thoả chà tung hoà nh. Chỉ cần má»™t giá» chạy nhảy vá»›i đầm đìa mồ hôi là đủ bù lại cho cả má»™t ngà y tù túng trong lá»›p và cÅ©ng đủ kéo Ä‘i mau lẹ hai giá» há»c riêng liá»n sau đó, để rồi đồ ăn nà o cÅ©ng thấy là ngon trong bữa ăn tối.
Trong cái khà thế vừa vui vừa ham thể thao đó, tôi dần dà nháºn ra cuá»™c sống má»—i mgà y má»—i nhÆ° huy hoà ng thêm, ý nghÄ©a thêm. Những tráºn đấu banh giao hữu vá»›i các sinh viên đại há»c cÅ©ng nhÆ° các quân trÆ°á»ng, nhất là sau những tráºn chiến thắng mà tôi được góp phần tham dÆ°, đã vô tình tăng thêm niá»m tá»± tin và tạo phấn khởi không Ãt. Thế là , trong khi luôn chân nháºn những đặc ân trá»i ban, trong việc há»c và ngay cả ở chuyện chÆ¡i, tôi không ngừng nhủ bảo mình: ai nhất thì ta thứ nhì, mà ai hÆ¡n nữa ta thì thứ ba. NhÆ° má»™t lá»i tá»± khÃch lệ, tá»±a má»™t phÆ°Æ¡ng châm để lạc quan tiến bÆ°á»›c.
Và cứ nhÆ° váºy, tôi bÆ°á»›c tá»›i bằng tất cả hăm hở mê say, tá»±a hồ thá»i Ä‘iểm hoà ng kim Ä‘ang rạng ngá»i trÆ°á»›c mắt. Tháng ngà y tu há»c nhÆ° vèo trôi theo là n gió mát cao nguyên. HÆ°á»›ng Ä‘á»i nhÆ° đã định rõ và đang nắm vững trong đôi tay. Khung trá»i Äà Lạt cứ má»—i ngà y má»—i ru và o cõi má»™ng. Chúng tôi liên tiếp có dịp du ngoan những thắng cảnh nổi danh nhất. Thác Prenn, Pongour, Suối Tiên, Suối Và ng, Hồ Than Thở, Thung lÅ©ng Tình Yêu. Má»—i nÆ¡i má»™t vẻ quyến rÅ©. Má»—i chốn má»™t Ä‘iệu hấp dẫn khác nhau. NhÆ°ng tất cả đã cùng tạo cho tôi cái cảm giác hân hoan vì thấy mình Ä‘ang thá»±c sá»± ở má»™t khung trá»i tuyệt diệu, đồng thá»i cÅ©ng nhÆ° vô tình khÃch lệ thôi thúc chúng tôi thẳng Ä‘Æ°á»ng mà vui bÆ°á»›c.
Tôi đã cảm được cái may mắn, cái diá»…m phúc đó tá»± ban đầu. Tâm tÆ° cÆ¡ hồ vẫn trá»n vẹn và dứt khoát hiến dâng. ChÆ°a má»™t lần tháºt sá»± thấy tÆ¡ vÆ°Æ¡ng ngang dá»c hay mÆ¡ má»™ng viển vông. NhÆ°ng rồi cái thÆ¡ má»™ng của trá»›i cao nguyên đã hiện ra nhÆ° má»™t con dao hai lưỡi. Nó có thể hÆ°á»›ng kéo tâm hồn lên cao, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng có sức gây nên những phút giây xao xuyến lãng mạn trong tim trong óc. ThÆ¡ má»™ng hay gắn liá»n vá»›i giao Ä‘á»™mg xôn xao, vá»›i tuởng tượng phong phú, vá»›i thÆ°Æ¡ng nhá»› vẩn vÆ¡. Äôi lúc tình cá» nà o đó, tôi cÅ©ng thấy bóng dáng của má»™t và i xôn xao, má»™t Ãt giao đông xuất hiện trong hồn.
Từ lâu, chúng tôi đã được hÆ°á»›ng dẫn để nháºn định và hoá giải những xao xuyến tá»± nhiên của má»™t con ngÆ°á»i, nhất là của những lá»›p con trai ở lứa tuổi đôi mÆ°Æ¡i của chúng tôi, theo bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng của những kẻ tình nguyện quên niá»m riêng mà phục vụ NÆ°á»›c Trá»i, nhÆ°ng con tim và mạch máu nhân loại vẫn còn đó để rồi bao lần cÅ©ng phải nhẹ rung khi tình cá» thấy má»™t bóng hồng nà o đó thấp thoáng dÆ°á»›i rặng thông hay bÆ°á»›c Ä‘i tha thÆ°á»›t trong là n sÆ°Æ¡ng lam cuối dốc. Qua thÆ¡ văn hay ca nhạc, Äà Lạt vẫn được mô tả nhÆ° thà nh phố của tình yêu say đắm. Thà nh ra con ngÆ°á»i sống ở Äà Lạt cÆ¡ hồ cÅ©ng bị lây cái nét Ä‘a tình vÆ°Æ¡ng vấn, qua hÆ°Æ¡ng trá»i bát ngát, qua mây nÆ°á»›c bâng khuâng.
Kẹt cho tôi hÆ¡n nữa là hÆ°á»›ng cá»a sổ phòng mình lại quay vá» phÃa trÆ°á»ng nữ trung há»c Bùi thị Xuân, mà cÅ©ng không xa Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng các sinh viên từ phố Ä‘i bá»™ lên đại há»c là mấy: thế là bóng hồng ngà y nà o cÅ©ng tá»›i tấp tung bay ngay trÆ°á»›c tầm mắt. Riêng vá»›i các nữ sinh bên trung há»c, chẳng biết có phải vì thấy các ngÆ°á»i bạn hà ng xóm bên há»c viện luôn hiá»n khô, hay bởi má»™t duyên cá»› nà o khác, mà lắm nà ng xem ra tháºt táo bạo đến Ä‘á»™ nhÆ° khiêu khÃch, cứ rÅ© nhau ra đứng kế hà ng rà o ngó qua để nói cÆ°á»i, để tủm tỉm! Kế bên trÆ°á»ng lại là ngá»n đồi sân cù cá» xanh mÆ°á»›t, chiá»u nà o cÅ©ng được các nà ng chiếu cố dung dăng dung dẻ dạo chÆ¡i, áo trắng nổi báºt dÆ°á»›i nắng và ng. CÅ©ng ở má»™t buổi tình cá», tôi Ä‘á»c đến Ä‘oạn thÆ¡ của Hà n Mặc Tá»:
MÆ¡ khách Ä‘Æ°á»ng xa khách Ä‘Æ°á»ng xa
Ão ai trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mỠnhân ảnh
Ai biết tình ai có mặn mà .
Äoạn thÆ¡ vô tình tạo xao xuyến bâng khuâng. Vẫn biết mình không thể già u tưởng tượng nhÆ° thi sÄ© há» Hà n. Tôi cÅ©ng chẳng có mối tình nà o để Ä‘o lÆ°á»ng, để so sánh xem ai mặn mà hÆ¡n ai. NhÆ°ng tôi bá»—ng thấy yêu thÆ¡, mÆ¡ hồ nhÆ° là n gió, êm nhẹ nhÆ° áng mây, để rồi ở má»™t phút cuồng say, tôi hầu quên hẳn cuá»™c sống hiện tại của chÃnh mình mà tưởng tượng Ä‘ang bÆ°á»›c Ä‘i ngáºp trà n mê đắm hoang dại.
Biết được cái địa thế Ä‘á»™c đáo của ngôi trÆ°á»ng chúng tôi nhÆ° thế, nhiá»u anh sinh viên trÆ°á»ng Võ Bị khi qua dá»± những buổi đấu banh giao hữu, đã bông đùa tỠý há»n ghen vá»›i chúng tôi, cho rằng Ä‘á»i tháºt bất công, trong khi há» cần há» muốn thì phải ở chá»— xa lắc xa lÆ¡, có vác ống nhòm tìm má»i mắt cÅ©ng chẳng thấy bóng giai nhân nà o. Và rồi má»™t ông bạn nhanh miệng đã biện bạch rằng Há»c viện nà y được chủ ý xây và o chỗ…hiểm nghèo nà y là để tạo thá» thách và trui luyện ‘chà khÃ’.
Thế là , không tin cÅ©ng phải đồng ý. Lá»a thá» và ng, gian nan thỠđức. Những bóng dáng thÆ°á»›t tha qua tháng năm liên tục đó đã vô hình chung trở thà nh lá»a, thà nh gian nan cho gần hai trăm mạng ngÆ°á»i Ä‘ang há»c là m ‘anh hùng’ cho ngà y mai. Rồi sẽ có nhiá»u kẻ chiến thắng hiển hách, nhÆ°ng chắc rồi cÅ©ng sẽ có lắm ngÆ°á»i đầu hà ng thối lui. Chả biết phần tôi sẽ ra sao, nhÆ°ng má»™t khà sức thần thiêng ná»™i tại không mạnh đủ để đỡ nâng lôi kéo, tránh sao khá»i chuyện lùi bÆ°á»›c tan hà ng. Nà o ai Ä‘ang là thánh sống chốn nà y! Má»™t ngà y bÆ°á»›c Ä‘i là má»™t ngà y có căng thẳng thách đố. Và thách đố mãi còn đó cho đến cuối Ä‘á»i.
CÅ©ng may cuá»™c sống cá»™ng Ä‘oà n đã là má»™t yếu tố hệ trá»ng để chúng tôi cùng nhau lÆ°á»›t lên trên được những khó khăn tá»± nhiên của má»™t ngÆ°á»i Ä‘á»i. Äã Ä‘Ã nh những tâm tÆ° thầm kÃn Ä‘á»u khác biệt cho má»—i ngÆ°á»i, Ä‘á»u nằm táºn đáy hồn của từng cá thể, nhÆ°ng má»™t khi ý thức rằng bên cạnh mình, xung quanh mình còn có bao nhiêu đồng bạn cÅ©ng Ä‘ang can đảm, Ä‘ang hăm hở tiến lên, cùng Ä‘ang chia sẻ những vui buồn của lý tưởng tông đồ cao đẹp, chúng tôi đã tá»± dÆ°ng thấy thêm hứng khởi và hy vá»ng nhiá»u và o Ä‘Æ°á»ng mình Ä‘i.
Vừa do há»c kinh nghiệm nÆ¡i ngÆ°á»i khác, vừa do Ä‘á»c sách vở cÅ©ng nhÆ° ngẫm nghÄ© vá» bản thân, tôi đã ý thức được tình bạn nhÆ° má»™t báu váºt trong Ä‘á»i. Tuy nhiên trong tÆ°Æ¡ng giao bằng hữu, chẳng dá»… gì để giữ mãi được niá»m kÃnh trá»ng nhau mà không khách sáo, thân máºt nhÆ°ng không suồng sã, quảng đại thứ tha mà vẫn dám sá»a lá»—i cho nhau. Cái gÆ°Æ¡ng Thúc Nha và Quản Trá»ng bên Tà u thuở nà o vẫn sáng chói trong tâm khảm tôi. CÅ©ng chẳng quên được bà i há»c rá»™ng lượng dá»… dãi của lá»i các cụ ngà y xÆ°a dạy lại: Thủ chi thanh sắc, tắc vô ngÆ°; nhân chi sát, tắc vô đồ. NÆ°á»›c quá trong chẳng có cá; Kẻ hay xét nét, là m sao có bạn!
Tháºt hên cho tôi đã sá»›m nháºn ra cái nguyên tắc cÆ¡ bản đó để tâm hồn được thêm nhẹ nhà ng trên bÆ°á»›c chân tiến theo tiếng gá»i trên cao. Buồn vui có chá»— mà gá»i gấm. Thăng trầm có nÆ¡i để thổ lá»™. ÄÆ°á»ng tu nhá» váºy mà nhÆ° thêm gấm thêm hoa.
Há»c viện của chúng tôi không phải má»™t cá»™ng đồng khổ tu chiêm niệm, nên chuyện giao thiệp vui đùa xảy ra hà ng ngà y. Tháng nà y qua năm khác, tám khoá há»c thÆ°á»ng xuyên gặp gỡ đổi trao. Bạn bè đủ mặt cả ba miá»n Trung Nam Bắc. Hoá ra tha hồ tìm chá»— tâm sá»±, thiết thân. Mặc sức kiếm ngÆ°á»i hợp chuyện mà trao đổi. Äặc biệt nÆ¡i đây, mấy ông ‘quá»· sứ’ Æ°a Ä‘i chá»c ghẹo thiên hạ tá»± do tung hoà nh. Vui cÆ°á»i cÅ©ng lắm mà gây giáºn dá»—i cÅ©ng nhiá»u. Khổ thân cho mấy tÆ°á»›ng yếu bóng vÃa, đầy mặc cảm, luôn là cái Ä‘Ãch cho bà con trêu chá»c, nhiá»u phen phải khóc lên má»›i tha cho.
Thấm thoát má»™t năm há»c đã trôi vèo. Hè tá»›i không nghe thấy tiếng ve, nhÆ°ng nắng và gió xôn xao ngoà i ngõ nhÆ° nhắc nhở, giục giã. Giá» há»c cuối cùng đã chấm dứt. Buổi thi khảo chót đã thông qua. Thiên hạ cÆ¡ hồ khăn gói sẵn sà ng lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nghỉ ba tháng. Ai nấy há»›n hở ra mặt.
Tôi cÅ©ng hồi há»™p không Ãt. Chẳng phải vì nhá»› nhung bạn bè hay ban giáo sÆ°. CÅ©ng chẳng bởi tiếc mấy cái sân banh đầy hứng thú cả năm. NhÆ°ng khi mÆ°á»ng tượng đến lúc vá» tá»›i nhà , khi phải ra mắt bà con và xuất hiện lần đầu tiên nÆ¡i thánh Ä‘Æ°á»ng vá»›i tấm áo dòng xúng xÃnh, tôi tá»± nhiên thấy nhÆ° muốn lên cÆ¡n sốt. Rồi nữa, ngÆ°á»i ta sẽ bắt đầu kêu mình vá»›i danh hiệu ông ‘thà y’. Ớn Æ¡i là ớn! Và từ nay, Ä‘i đứng sẽ phải khoan thai, nói năng sẽ cần dịu nhẹ. Chiếc áo chẳng là m nên thà y tu. NhÆ°ng bây giá» chiếc áo sẽ buá»™c kẻ Ä‘i tu và o khuôn khổ vá»›i phép tắc. Cái tá»± do của tuổi trẻ bị cắt giảm mất rồi. Mà u áo má»›i sẽ đòi kẻ mang nó tạo nên má»™t lối sống gÆ°Æ¡ng mẫu cho trăm mắt nhìn và o, cho ngà n miệng chê khen bình phẩm. Tôi bà ng hoà ng bÆ°á»›c lên chiếc xe đò có lẽ năm ngoái đã Ä‘Æ°a tôi lên đây. Lòng ná»a hân hoan, ná»a lo sợ. Tá»± nhiên thấy Ä‘Æ°á»ng ‘xuống núi’ hôm nay khác hẳn. Tiếng chim hót, tiếng suối reo cÆ¡ hồ tan loãng và o khoảng không xa vắng, mịt má».
------------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 8. Những Chặng ÄÆ°á»ng Tiến Lên
8. NHá»®NG CHẶNG ÄƯỜNG TIẾN LÊN
Theo thông lệ, sau bốn năm triết, anh em chúng tôi được các Giám mục chỉ định Ä‘i thá»±c táºp má»™t năm. Phần lá»›n ra ‘giáo xứ’ tại má»™t hỠđạo nà o đó, vừa để há»c há»i những kinh nghiệm mục vụ vá» má»i mặt, vừa để thá» sức mình xem cuá»™c sống tông đồ mai sau có thể thÃch hợp được không. Trong cái mục Ä‘Ãch há»—n tạp há»c, giúp và thỠấy, má»™t số tÆ°á»›ng được may mắn tá»›i công tác tại má»™t giáo xứ tÆ°Æ¡ng đối thoải mái ngon là nh, nhất là vá»›i má»™t Linh Mục quản xứ dá»… chịu, thông cảm. NhÆ°ng má»™t số hẩm hiu, tá»±a…hạt mÆ°a sa phải vÅ©ng lầy, nháºn chá»— đã nặng ná» công việc mà lại gặp phải má»™t ‘má chồng’ nghiêm khắc Æ°a bắt bẻ hạch sách, tha hồ mà nhăn nhó than trá»i. CÅ©ng bởi cái mục thá» thách lỉnh kỉnh nà y mà giá»›i nhà tu đã đặt mấy cố sở khó tÃnh và o sổ ‘kinh cầu kẻo’, ai cÅ©ng mong tránh cho bằng được.
Má»™t số còn được cá» vá» dạy há»c và tổ chức sinh hoạt ở tiểu chủng viện của giáo pháºn (đôi khi giúp má»™t trÆ°á»ng trung há»c công giáo lá»›n nà o đó). Tháng ngà y lại luẩn quẩn vá»›i lá»›p há»c, vá»›i chuông reo, vá»›i luáºt lệ táºp Ä‘oà n. Phần lá»›n không mấy hà i lòng vá»›i cái mà n thá» thách nhẹ phần ý nghÄ©a nà y, cho nên má»™t số xin được gá»i ra ‘tiá»n tuyến’ hỠđạo.
Tôi đã tình cỠở và o cái trÆ°á»ng hợp nói trên, và rồi, khi thấy tôi ngỠý được nếm mùi thà y xứ, đức Giám Mục Äà Lạt đã dá»… dà ng chấp thuáºn để cá» má»™t ông thà y khác từ đại chủng viện Sà i Gòn thế chân, và chuyển tôi đến ‘tiá»n đồn’ Tân Hoá, thuá»™c quáºn Bảo Lá»™c.
Ngà y khăn gói lên Ä‘Æ°á»ng, tôi nghe lòng cÅ©ng hết sức Æ°u tÆ°. Tin đồn rằng hình nhÆ° cố sở nÆ¡i đây đã có tuổi và đang được liệt kê và sổ bốn nhân váºt kinh cầu kẻo hà ng đầu toà n giáo pháºn. Nhá»™t lắm, nhÆ°ng bụng ráng bảo dạ rồi sẽ tuỳ cÆ¡ ứng biến, hy vá»ng sẽ há»c đòi nẻo Ä‘i của các vị anh hùng quân tá», sống tá»±a loà i lÆ°Æ¡n, khi gấp thì ngắn khi vÆ°Æ¡n thì dà i. Thiên hạ sống được, sao mình chÆ°a chi đã lo chết!
Lên xe, từ giã toà Giám Mục vá»›i tỠ‘bà i sai’ nóng hổi, tôi cố tá»± phấn chấn và ráng bình tÄ©nh ngó ra nhìn cảnh váºt hai bên Ä‘Æ°á»ng. Quốc lá»™ 20 ngoằn ngoèo trong sÆ°Æ¡ng sá»›m bá»—ng dÆ°ng cho tôi cái hình ảnh Ä‘Æ°á»ng ra tráºn tiá»n, vá»›i mây xám giăng mắc, vá»›i khói súng mịt má». QuÆ¡ tay sang bên cạnh nhÆ° kiểm Ä‘iểm lại gói hà nh trang lỉnh kỉnh những tà i liệu sinh hoạt há»™i Ä‘oà n, trò chÆ¡i thiếu nhi, nhạc hát ca Ä‘oà n, tôi bâng khuâng nghÄ© tá»›i những buổi ra quân lần đầu, chắc sẽ bỡ ngỡ vụng vá» lắm, rồi mÆ¡ hồ hy vá»ng ‘ngÆ°á»i ta’ sẽ thay lòng mà dá»… tÃnh, không đòi há»i chê bai.
Khi những đồi trà nối tiếp hiện ra hai bên Ä‘Æ°á»ng thì trá»i đã xế trÆ°a. Lúc xe vừa ra khá»i cầu Äại Nga phân ranh giá»›i hai quáºn Di Linh và Bảo Lá»™c thì bác tà i xế đã lên tiếng báo hiệu nhà thá» Tân Hoá coi nhÆ° gần tá»›i. Máy xe vẫn êm, nhÆ°ng tiếng trống ngá»±c tôi nhÆ° đã Ä‘áºp thình thình. Rồi gác chuông thánh Ä‘Æ°á»ng sừng sững phÃa xa. ‘ÄÆ¡n vị’ má»›i là đây! Con Ä‘Æ°á»ng đất Ä‘á» khá rá»™ng dẫn và o khu nhà xứ nhÆ° trải dà i vô táºn. Tôi rảo bÆ°á»›c, thấy tâm trà lâng lâng, ná»a mừng ná»a sợ, quên cả hai chiếc va li nặng chÄ©u dÆ°á»›i đôi tay. Tiếng ‘chà o thà y’ nghe lao xao đâu đó. Bá»n trẻ đã kháo láo nhau vá» bóng chiếc áo chùng thâm má»›i. Quanh quất đâu đây hình ảnh má»™t xóm giáo hiá»n hoà , dân tình chất phác, tháng năm vui vá»›i nghá» trồng trà má»™c mạc giản dị.
Và rồi, chuyện phải tá»›i đã tá»›i. Bà i sai được Ä‘Æ°a trình. Má»i thủ tục tiếp nháºn thông qua mau chóng. Thà y xứ má»›i được yêu cầu chuẩn bị ra mắt bà con trong thánh lá»… thứ bảy chiá»u nay. Có nụ cÆ°á»i nÆ¡i cha xứ. Có mừng đón chúc tụng nÆ¡i giáo dân. NhÆ°ng chẳng dấu đâu cho hết cái e ấp ngượng ngùng của ‘cô dâu’ má»›i.
NhÆ° đã Ä‘oán trÆ°á»›c, ông thà y trẻ được trao cho công tác phụ trách ca Ä‘oà n, chăm sóc đám thiếu niên và chỉ huy há»™i thiếu nhi Thánh Thể. Tất cả các sinh hoạt đại thể thÆ°á»ng diá»…n ra và o cuối tuần, còn hà ng ngà y thì là m nghá» gõ đầu trẻ qua chức vụ giáo viên lá»›p nhất (xứ đạo chỉ có trÆ°á»ng tiểu há»c). Kể ra cÅ©ng đủ việc để là m, để được báºn rá»™n và có thể vui trong cái vùng đồi trà bát ngát xa xôi đây. Giúp và thá» thì dÄ© nhiên rồi, nhÆ°ng còn cái mục há»c thì chẳng biết sẽ há»c được những chi! Có lẽ phải là há»c chấp nháºn má»i thứ hay dở của môi trÆ°á»ng sống. Phải là há»c kiên nhẫn vá»›i đám trẻ luôn Æ°a đùa giỡn phá phách. Và đặc biệt ở trÆ°á»ng hợp cụ thể đây, há»c đối thoại vá»›i cấp chỉ huy nhiá»u khi tháºt đòi há»i và khác biệt láºp trÆ°á»ng.
HỠđạo Tân Hoá nhá» bé, lại được kể là nghèo so vá»›i các xứ lân cáºn. Nhà xứ Ä‘Æ¡n giản lắm. Nhà thá» cÅ©ng má»™c mạc cổ kÃnh vá»›i mái lợp tôn đã ngả mà u. Bù lại thì giáo dân rất cởi mở và sùng đạo, sá»›m tối Ä‘á»u quay quần trong thánh Ä‘Æ°á»ng, bên bóng dáng cha xứ, nhÆ° má»™t đại gia đình, vá»›i niá»m tin siêu nhiên là m cốt tủy ná»n móng. DÄ© nhiên cha được trá»ng vá»ng tuyệt đối. Cha nói là Chúa nói. Dân Ä‘i xa vá» gần Ä‘á»u và o cha để thăm há»i, bánh quà . Gia đình có chuyện buồn vui hoặc cần tham khảo ý kiến, nhất nhất là phải có cha. Cha là linh hồn của má»i sinh hoạt, cả đạo lẫn Ä‘á»i. Có thể là vì cái địa thế hẻo lánh của hỠđạo nên ai nấy mong quấn chặt lấy chủ chiên. Mà cÅ©ng có thể vì hoà n cảnh lịch sá»: cha xứ đã Ä‘Æ°a con chiên từ Bắc và o Nam và chỉ huy việc xây dá»±ng lại xóm là ng thôn ấp, nên ngà i đã tá»± Ä‘á»™ng được coi là nhà lãnh đạo tối cao.
Giáo pháºn Äà Lạt bây giá» có má»™t số các hỠđạo Bắc di cÆ° nhÆ° thế. Äâu đâu cÅ©ng rợp má»™t khuôn khổ, lá»… nghi luôn linh đình và sinh hoạt thÆ°á»ng sầm uất. Riêng vùng Bảo Lá»™c nà y thì cÆ¡ hồ chÃn mÆ°Æ¡i phần trăm giáo hữu gốc miá»n Bắc. Äó đây Ä‘á»u nghe nói tá»›i những tên ‘má»›i’ Tân Bùi (Bùi Chu), Tân Thanh (Thanh Hoá), Tân Hà (Hà Ná»™i), Tân Phát (Phát Diệm) v.v… Tân Hoá thì mượn tiếng sau của từ ngữ Thanh Hoá, mong còn nhắc nhở được gốc gác quê cÅ© cho lá»›p con cháu mai nà y.
Tôi đã hoà mình vá»›i Ä‘oà n ngÆ°á»i ngoan đạo tháºt thà nÆ¡i đây bằng tất cả niá»m lạc quan cởi mở. Má»™t năm tạm gác bút nghiên, xếp lại bà i vở để thá» lòng mình và há»c há»i ngà nh hÆ°á»›ng đạo tinh thần cÅ©ng nhÆ° việc tổ chức giáo xứ. Cá»±c nhá»c thì nhiá»u. Bá»±c mình cÅ©ng lắm. Tá»± ái bị va chạm liên miên. NhÆ°ng bởi nghÄ© rằng tất cả sẽ chóng qua, tôi cố tạo cho má»i chuyện được trÆ¡n tru êm thắm. Cha xứ có khó má»™t chút, nhÆ°ng biết đâu lại giúp mình biết tháºn trá»ng hÆ¡n trong công việc và tránh được những dịp quá dá»… dãi buông thả. Ngay cả cái mục giao tiếp vá»›i nữ giá»›i vì thế cÅ©ng đỡ được những bất cẩn sai lầm.
Äể khá»i phải lo sợ cái mà n đêm âm u thanh vắng, giữa cảnh núi rừng cô quạnh, cÅ©ng nhÆ° và o lúc chiến cuá»™c sôi bá»ng vá»›i bóng tôi luôn phảng phất đó đây mùi tá» khà rợn rùng, tôi đã má»i mấy tên thiếu niên trong Ä‘oà n giúp lá»… má»—i tối và o ngủ trong phòng khách nhà xứ để thà y trò cùng canh cá»a giữ nhà . Tiếng cÆ°á»i đùa nhÆ° át hẳn Ä‘i những cảm giác lo âu. Rồi đôi lần cha xứ vắng nhà hay ngại chuyện du kÃch địch mÆ°u toan bắt cóc nên khăn áo di tản khá»i nhà má»™t đêm, thà y trò chúng tôi được dịp tung hoà nh ca hát. Khu nhà xứ cÆ¡ hồ vui nhÆ° ngà y há»™i. Lắm buổi trá»i trăng thanh gió mát, đứng trên lan can nhìn ra xa, vá»›i từng đồi trà chạy dà i nhÆ° vô táºn, tôi bá»—ng thấy thÆ°Æ¡ng giải đất quê hÆ°Æ¡ng mình quá, mảnh đất từ nguyên thuá»· vẫn dịu hiá»n thÆ¡m ngát nhÆ° hÆ°Æ¡ng trà ban đêm.
MÆ°á»i tháng ‘nghÄ©a vụ’ đã qua, tôi chuẩn bị vá» toà Giám Mục trình diện trÆ°á»›c khi Ä‘i nghỉ nốt hai tháng mùa hè. Mấy tên bạn có vẻ mừng cho tôi vì đã can qua má»™t cá»a ải nổi tiếng. Có đấng há»i tôi cái bà quyết Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i ngà i kinh cầu kẻo, tôi cứ ỡm á» trả lá»i rằng cứ theo chÃnh sách chỉ đâu đánh đấy cÅ©ng nhÆ° thỉnh thoảng phải biết chÆ¡i cái trò ‘sáng tai há», Ä‘iếc tai cầy’!
Äược thanh thản nghỉ ngÆ¡i, tôi nhÆ° cởi được cái gánh nặng vô hình trên vai. Tuy nhiên, dẫu đêm có ngủ ngon giấc hÆ¡n, nhÆ°ng cÅ©ng không tránh khá»i đôi lần giáºt mình khiếp sợ. Vẫn lẩn khuất đâu đây hình ảnh Ä‘en tối vá» má»™t tÆ°Æ¡ng lai xa xôi. Biết đâu nẻo Ä‘Æ°á»ng táºn hiến rồi đây sẽ Ä‘Æ°a mình vá» những phÆ°Æ¡ng trá»i hẻo lánh hiểm nghèo hÆ¡n cả Tân Hoá. Và nữa, biết đâu, vá»›i tuổi Ä‘á»i chồng chất, mình cÅ©ng lại Ä‘i và o cái khuôn khổ, cái cung cách cổ hủ khó thÆ°Æ¡ng của báºc Ä‘Ã n anh nhÆ° vị Linh Mục già chốn kia. Lúc đó tÆ° tưởng tôi xem chừng hÆ¡i lẩm cẩm, nhÆ°ng quả tháºt đã có những giây phút lòng tôi đầy trà n cảm giác chán chÆ°á»ng để khiến xui tôi toan tÃnh chuyện bá» cuá»™c.
CÅ©ng may, những ngà y xuôi Nam thăm cha đỡ đầu cho tôi có dịp ghé nhiá»u tỉnh miá»n Háºu Giang, được lắm cÆ¡ há»™i chứng kiến những công cuá»™c tông đồ truyá»n giáo đầy ý nghÄ©a, lại thêm tâm trà được nguôi ngoai thoải mái qua những buổi há»p mặt thân thiện vá»›i nhiá»u bạn bè má»›i cÅ©, nên ý hÆ°á»›ng dấn thân phục vụ nhÆ° dần dà được khÆ¡i mạnh lại trong hồn, để tôi vẫn mạnh dạn và hăm hở trở vá» trÆ°á»ng tiếp tục vá»›i bốn năm Thần há»c.
Ngà y trở lại, anh em tay bắt mặt mừng, nhÆ°ng cÅ©ng xót xa khi thấy mất Ä‘i năm mạng trong danh sách. Da mặt ngÆ°á»i nà o cÅ©ng nhÆ° xạm nắng chiến trÆ°á»ng, nhÆ°ng thấy ai cÅ©ng có vẻ nói năng chững chạc hÆ¡n. Má»™t năm là m thà y thiên hạ có khác! Nay trở vá» Ä‘Æ¡n vị, chắc rồi chả mấy lại ngá»±a quen Ä‘Æ°á»ng cÅ© mà ‘nhất quá»· nhì ma thứ ba há»c trò’, dẫu cho là há»c trò ban Thần há»c, những ngà y chuẩn bị gần để lên chức ‘cha’.
GiỠđây, lá»›p chúng tôi được xếp và o phe Ä‘Ã n anh. Lá»›p há»c cÅ©ng nhÆ° phòng ngủ được di chuyển qua cánh phải của toà nhà há»c viện. Lại bà i thi, lại khảo hạch, nhÆ°ng các môn há»c xem chừng gần Chúa gần Mẹ hÆ¡n, liên quan đến phần linh thiêng đạo giáo hÆ¡n. Tâm tÆ° ai nấy Ä‘á»u hÆ°á»›ng vá» những dịp ‘chịu chức’ trÆ°á»›c mặt. Vá» lại trÆ°á»ng sau năm thá» thách vẫn thÆ°á»ng được coi nhÆ° khá chắc ăn. ÄÆ°á»ng trần và cõi tu đã được cân nhắc đắn Ä‘o. Nẻo Ä‘i Ä‘ang gần tá»›i Ä‘oạn kết cho những ngà y chuẩn bị cẩn tháºn kỹ cà ng. Tiếng gá»i thần thiêng nhÆ° đã tìm được câu đáp.
Công Äồng Vatican II Ä‘ang trên Ä‘Ã canh tân giáo há»™i. kể cả mặt phụng vụ lá»… nghi, nhÆ°ng chÆ°a kịp sá»a đổi thủ tục lãnh chức của hà ng giáo sÄ©, thế là chúng tôi vẫn được lệnh từ từ leo bảy báºc của hệ thống…quân giai truyá»n thống, kể cả cái nghi thức cắt tóc để chÃnh thức thuá»™c hà ng đạo đức.
Lúc nà y trÆ°á»ng chúng tôi vẫn quen lần lượt má»i các vị Giám Mục đến há»c viện phong chức cho các sinh viên. Ban thần há»c năm I thì được ‘há»›t tóc’ và o khoảng cuối niên khoá. Năm II lãnh liá»n bốn chức nhá» và o dịp Giáng Sinh và năm III thì đầu niên khoá chịu chức năm (phụ phó tế), rồi trÆ°á»›c khi Ä‘i nghỉ hè sẽ lãnh chức sáu (phó tế) để vá» quê còn có dịp giúp việc bà n thá». Việc lãnh mão áo và ấn tÃn Linh Mục thì thÆ°á»ng được tổ chức ở quê quán địa phÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng sá»±, vá»›i Giám Mục sở tại chủ phong, dÄ© nhiên là và o năm chót.
Chúng tôi được giảng giải cắt nghÄ©a tháºt kỹ lưỡng vỠý nghÄ©a và tầm quan trá»ng của các chức thánh. Äó đây cùng rỉ tai ‘NgÆ°á»i Ä‘á»i sẽ kÃnh trá»ng anh, không phải vì tÆ° cách cá nhân, nhÆ°ng là do bảy chức thánh trên đầu’. Thế là tÆ°á»›ng nà o tÆ°á»›ng nấy bắt đầu đăm chiêu tÆ° lá»±. Có chà ng tá»± nhiên thấy kém ăn biếng ngủ, nghÄ© ngợi gần xa.
ThÆ°á»ng thì trÆ°á»›c má»—i dịp chịu chức Ä‘á»u có dăm ba ngà y tÄ©nh tâm cấm phòng chuẩn bị. Tha hồ có thá»i giá» mà tâm sá»±, mà hà n huyên vá»›i Chúa: ThÆ°a ngà i, con có xứng đáng không? Bẩm Chúa, con sẽ phải là m gì, vân vân và vân vân. Cứ thế, anh em chúng tôi trải qua những đợt tìm hiểu, nguyện cầu và thúc mình can đảm bÆ°á»›c lên. Chả ai dám nghÄ© mình xứng đáng. Cụ nà o cÅ©ng thấm lá»i Kinh thánh để và mình nhÆ° stercora, tá»±a loà i phân bón, tá»±a thứ chi lâm lan cốc mạt hèn. NhÆ°ng bởi được thÆ°Æ¡ng Ä‘oái, được tha thứ, được cất nhắc lên hà ng khanh tÆ°á»›ng quần thần để cùng vá»›i vị Tôn SÆ° tối cao ra tà i lÆ°Æ¡ng đống lo việc nÆ°á»›c Trá»i. Äã mấy ai hiểu được ý, thấu được căn!
Theo nhịp bÆ°á»›c vá»›i anh em, cÆ¡ hồ tôi cÅ©ng từng sụt sùi cảm Ä‘á»™ng ở những buổi tiến lên nháºn chức. Dịp cắt tóc chÆ°a trá»ng đại, vì chỉ là những nghi thức mở mà n tượng trÆ°ng. Bốn chức nhá» (giữ cá»a Ä‘á»n thá», Ä‘á»c sách, trừ tà và giúp lá»…) cÅ©ng chỉ là tiêu biểu tác vụ cho kẻ lo việc nhà Chúa. Äợi cho tá»›i dịp chuẩn bị lãnh chức năm, thÆ°á»ng được coi là chức thánh đầu tiên, mà cÅ©ng được kể là bÆ°á»›c tiến dứt khoát cho cuá»™c sống Ä‘á»™c thân trót Ä‘á»i, tôi đã không tránh khá»i những đêm ngủ trằn trá»c và những giây phút âu lo khác thÆ°á»ng. Vá»›i lần quyết định nà y, tất cả sẽ kể nhÆ° xong. Äại má»™c lÆ°u giang, bất đắc hồi cố. Äừng để chuyện dứt khoát hôm nay trở thà nh má»™t quyết định trẻ con. Thế là vá»›i bất cứ giá nà o cÅ©ng phải là m cho ra chÃn chắn trưởng thà nh.
Cầu khấn mấy thì Chúa Mẹ cÅ©ng chẳng bao giá» hiện ra cho biết phải chá»n có hay không. Mình biết lấy mình. Mình tá»± lượng định lấy cuá»™c sống riêng mình. Æ n thiêng chỉ để tiếp sức há»— trợ. Bởi đây là má»™t lá»i đáp, má»™t lá»±a chá»n tá»± do. Cái giá phải trả cho tá»± do hôm nay vô tình quá đắt, quá lá»›n lao. Chẳng lẽ Ä‘i tìm cầu cÆ¡ bói toán! Mà nhà tÆ°á»›ng số nà o dám nắm vững tÆ°Æ¡ng lai. Hoạ chăng chỉ dá»±a theo dấu vết quá khứ để nói mò chuyện mai háºu. Lại cÅ©ng khổ lắm, riêng vá»›i tôi, dẫu luôn chỉ là để giỡn đùa, lần nà o có ngÆ°á»i toan bắt mạch cầm tay để trổ tà i tá» vi, há» cÅ©ng phát ngôn rằng con Ä‘Æ°á»ng tình cảm rất Æ° sung túc nặng ná». Äá» cáºp đến chuyện tu, nhất định sẽ thấy ngay và i nụ cÆ°á»i mỉm huyá»n bÃ.
NhÆ°ng rồi Ä‘Æ°á»ng dà i nhất quyết thẳng tiến. Xao xuyến xúc Ä‘á»™ng rồi cÅ©ng trôi qua. Ngà y gieo bÆ°á»›c chân định mệnh đã tá»›i. Trần gian từ nay được trả lại cho gian trần. Lá»i hát ‘Chúa là gia nghiệp’ vang vang in sâu và o tâm khảm. Nhiá»u tÆ°á»›ng khóc rÆ°ng rức lúc nằm Ä‘á»c bà i kinh cầu các thánh, tưởng chừng cá»a thiên cung lấp ló đâu đây, vá»›i bóng dáng thần thánh chà o đón. Äằng sau, gia quyến thân nhân cÅ©ng chẳng kém xúc Ä‘á»™ng bồi hồi: Má»™t của lá»… đã được dâng hiến, má»™t tặng váºt đã được trao ban. Và rồi đây sẽ còn tiếp tục dõi theo cÅ©ng khÃch lệ trên vạn bÆ°á»›c tông đồ.
Thế là qua tiếng Xin Vâng, chúng tôi đã tá»± rà ng buá»™c và o sá»± xếp đặt của bá» trên thay mặt Thiên Chúa. Sẽ không có yêu sách đòi há»i. Sẽ chẳng còn già nh giáºt cạnh tranh, nhÆ°ng chỉ là tuân phục, vâng nghe.
Rồi cuá»™c sống sẽ phải lồng khung trong giản dị khó nghèo. Công danh phú quý đã nhÆ°á»ng hết cho ngÆ°á»i Ä‘á»i. ÄÆ°á»ng theo Chúa phải tách biệt vá»›i những sang trá»ng xa hoa. Chẳng dá»… gì, nhÆ°ng năm tháng phải hằng ghi tâm khắc cốt để há»c cho được bà i há»c ‘phú quý tợ môn tiá»n tuyết, công danh nhÆ° thảo thượng sÆ°Æ¡ng’. Phải rồi, già u sang sẽ chỉ nhÆ° nắm tuyết rÆ¡i trÆ°á»›c cá»a và công danh chỉ giống hạt sÆ°Æ¡ng Ä‘á»ng trên ngá»n cá» mà thôi. Hình ảnh má»™t Hứa Do, má»™t Sà o Phủ nà o đó lảng vảng nÆ¡i tâm trÃ.
Khó hÆ¡n nữa, phải biết chế ngá»± những đòi há»i tá»± nhiên phát sinh nÆ¡i chÃnh thân xác tâm can. Từ nguyên thuá»· của trá»i đất, chuyện âm dÆ°Æ¡ng nam nữ vẫn nhÆ° hằng quấn quýt nhau và là nhu cầu phổ quát cho ngÆ°á»i Ä‘á»i má»i thá»i đại. GiỠđây chẳng ai bắt ép, không ai cấm Ä‘oán, nhÆ°ng khi đã hiểu thấu lá»i má»i gá»i siêu nhiên từ đáy hồn, mình sẽ thấy má»™t ý nghÄ©a và giá trị cao cả ẩn nấp đằng sau.
Äi tu không phải bởi khinh chê cuá»™c sống gia đình, nhÆ° ai cÅ©ng biết, hay vì Ä‘am mê má»™t cái gì bất thÆ°á»ng, tỉ nhÆ° kẻ có ngÆ°á»i yêu chá»™t mắt mà rồi thấy ai cÅ©ng có mắt dÆ°. TrÆ°á»›c mặt không nhìn ra, ngoà i miệng không phát biểu được, nhÆ°ng từ thâm tâm chúng tôi vẫn thấy có má»™t cái gì vá»i vợi thiết tha kéo giục để tiến lên cho lý tưởng. Vẫn biết, từ bá» bao giá» cÅ©ng tháºt xót xa, mà trần Ä‘á»i cùng tình yêu nam nữ lúc nà o cÅ©ng đầy vẻ hấp dẫn lôi cuốn. NhÆ°ng rồi, lá»i gá»i trên cao cuối cùng đã thắng.
Tôi không thÃch những trang sách hay những bà i kêu gá»i Ä‘i tu bằng cách Ä‘Æ°a ra mặt trái của Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i, nhất là ‘doạ’ vá» những khó khăn trong báºc sống gia đình, và cụ thể hÆ¡n nữa, vá» những nết xấu của nữ giá»›i. Bởi lẽ, cÅ©ng nhá» có dịp tìm tòi suy niệm, tôi đã sá»›m hiểu rằng cả nam cả nữ Ä‘á»u là công trình Chúa tạo dá»±ng vá»›i mục Ä‘Ãch há»— trợ bổ túc cho nhau, phái nà o cÅ©ng có kẻ xấu ngÆ°á»i tốt. Bây giá» Ä‘i tu, mình tá»± nguyện hiến thân quên chuyện thê nhi để nhá» chÃnh Chúa bổ túc há»™ trì. Trong cái tiến trình ‘lá»™i ngược dòng’ ấy, cốt yếu là phải biết bám chặt Chúa để thay cho và vượt lên khá»i những nhu cầu tá»± nhiên.
Äể có sức lá»™i ngược giòng, tôi phải tá»± luyện kiên trì và bá»n vững trong ý hÆ°á»›ng để có thể tạo được bản lãnh cá nhân và không há» mang mặc cảm. Có được cái căn bản tối thiểu nà y chúng tôi má»›i dám bình thản lên Ä‘Æ°á»ng. Cho cõi lòng được nhẹ nhÆ° gió. Cho con tim được êm tá»±a áng mây. Cho lối Ä‘i được nở hoa giữa sá»i đá khô cằn. Chỉ có niá»m vui siêu nhiên má»›i tÆ°á»›i mát được hồn mình sau những giá» khắc nóng bá»ng bởi cuá»™c chiến ná»™i tâm.
Mong sao tôi giữ được nét bình thản và yên hà n nà y mãi cho cả cuá»™c Ä‘á»i, nhÆ° má»™t báu váºt, má»™t bá»u bối cho quãng Ä‘Æ°á»ng hà nh hoá. NgÆ°á»i Ä‘á»i có thể vá»™i vã nhìn ra nÆ¡i chúng tôi má»™t cuá»™c sống có vẻ an nhà n dá»… dãi bởi không phải cùng theo những bạn bè khác ngang lứa tuổi để xông pha tráºn tiá»n, giữa lúc đất nÆ°á»›c Ä‘iêu linh khói lá»a, nhÆ°ng mấy ai hiểu được tráºn chiến chúng tôi khởi sá»± giao tranh sẽ là tháºp phần ác liệt và gay cấn, mà rồi chỉ được kết thúc khi mình nhắm mắt xuôi tay.
Cuá»™c chiến ấy, không phải chỉ là ở góc cạnh của má»™t hạn chế vá» của cải váºt chất hay hy sinh nÆ¡i tình cảm thú vui, nhÆ°ng là má»™t thôi thúc không ngừng để há»c là m má»™t thứ superman: bên ngoà i má»m nhÅ©n nhÆ° bún nhÆ°ng bên trong phải là sắt thép kiên cÆ°á»ng. Phải há»c là m chủ những Æ°á»›c muốn và má»i tâm tÆ° thầm kÃn nhất. Phải biết là m ngÆ°á»i vá»›i đầy đủ ý nghÄ©a nguyên thuá»· mà tìm tránh hết dấu vết tham sân để có thể hÆ°á»›ng dẫn ngÆ°á»i khác. ChÆ°a đủ nếu chỉ biết cách là m cho kẻ khác hiểu mình và trá»ng mình, nhÆ° Tá» Lá»™ từng khoe vá»›i thà y là Khổng Tá». CÅ©ng chÆ°a đủ khi chỉ tìm hiểu và tôn trá»ng tha nhân nhÆ° môn đệ Tá» Cống. NhÆ°ng quan trá»ng hÆ¡n cả và cÆ¡ bản hÆ¡n cả phải là Nhan Hồi luôn tìm cách tá»± hiểu và tá»± trá»ng mình. Phải biết và phải trá»ng mình trÆ°á»›c, để má»—i phút giây tìm Ä‘Æ°á»ng tu tỉnh, cải quá thiên thiện, ngõ hầu tạo lợi Ãch mà phục vụ ngÆ°á»i khác, qua việc tìm biết và trá»ng kÃnh há».
Và rồi, cái ngà y trá»ng đại nhất, chuẩn bị đã dà i, chỠđợi đã lâu, cÅ©ng đã tá»›i. Báºc thang cuối cùng của chặng Ä‘Æ°á»ng bÆ°á»›c lên đã ở trÆ°á»›c mặt. Äa số chúng tôi vá» quê thụ phong Linh Mục, theo Æ°á»›c muốn của hà ng giáo phẩm, nhÆ° má»™t phần thưởng cho gia quyến há» hà ng, mà cÅ©ng nhÆ° má»™t khÃch lệ cho bà con lối xóm để ai nấy được phấn khởi mà cổ võ và nâng đỡ những mầm non ‘ơn gá»i’ khác.
Vá»›i ngÆ°á»i Ä‘á»i thì sau khi Ä‘á»— đạt sẽ có cái mục y cẩm quy hÆ°Æ¡ng, mang áo gấm vá» khoe là ng. NhÆ°ng chúng tôi thì vá» quê để được lãnh chức và được trao áo mão. Tôi còn nhá»› rõ, giữa khung cảnh trang nghiêm của ngôi thánh Ä‘Æ°á»ng má»›i được khánh thà nh, giữa tâm trạng náo nức của toà n thể xứ đạo Lạc Lâm, tôi đã không khá»i xúc Ä‘á»™ng, dẫu cho bên ngoà i đã không để rÆ¡i hạt nÆ°á»›c mắt nà o. Khi Ä‘Æ°a đôi bà n tay ra để được vị Giám Mục chủ phong xức dầu thánh, tôi bà ng hoà ng lại má»™t lần thấy mình tá»±a nhÆ° mÆ¡. Có lẽ mẹ tôi cùng há» hà ng thân quyến cÅ©ng bồi hồi không Ãt: có ai ngá» tá»›i má»™t ngà y nhÆ° hôm nay, ngà y mà con chiên lạc bà y của hỠđạo Yên Táºp tÃt mù nÆ¡i phÆ°Æ¡ng Bắc kia bất ngá» lại được gió Ä‘Æ°a vá» miá»n núi thiêng, không ai má»™t lần dám mong chá» tưởng Æ°á»›c.
Thế là tiệc tùng, mừng chúc. Cả thánh Ä‘Æ°á»ng lẫn ngôi nhà nhá» bé của mẹ tôi đã rá»™n rã tiếng cÆ°á»i vui không ngá»›t, kéo dà i cả qua ngà y lá»… ‘mở tay’ long trá»ng và o sáng hôm sau. Lúc nà o cÅ©ng nhÆ° nghe vang lá»i thánh ca hà o hùng: Từ ngà n xÆ°a cha đã yêu con, cha gá»i con giữa muôn ngÆ°á»i. Vui lắm, hãnh diện lắm, nhÆ°ng cÅ©ng kể từ đó là trách nhiệm đã cÆ¡ hồ nặng trÄ©u trên đôi vai. NgÆ°á»i Ä‘á»i bắt đầu gá»i mình là cha, nhÆ°ng cÅ©ng có nghÄ©a là ngÆ°á»i ta có quyá»n đòi há»i, có quyá»n hạch sách, cÅ©ng nhÆ° có quyá»n đợi mong ở mình những cái gì khó khăn khác thÆ°á»ng nhất. Mình đã thá»±c sá»± được trông chá» trở thà nh má»i sá»± cho má»i ngÆ°á»i. Äược nâng lên cao để được thông chia san sẻ. Äược xÆ°ng tụng trá»ng kÃnh là để ra tay nÃu kéo, phục vụ.
TrÆ°á»›c khi vá» lại trÆ°á»ng há»c nốt mấy tháng chót của chÆ°Æ¡ng trình Thần há»c, chúng tôi còn được mÆ°Æ¡i ngà y thong thả để bay nhảy đó đây là m lá»… ‘đầu mùa’, ra cái Ä‘iá»u mình là tân Linh Mục. Æ n thiêng vẫn dà o dạt vá»›i đôi tay còn thÆ¡m ngát dầu thánh, Ä‘i đâu cÅ©ng được đón rÆ°á»›c tÆ°ng bừng. Tôi cÅ©ng không dám ra ngoà i cái thông lệ ấy, để rồi cùng cha đỡ đầu Ä‘i dăm ba nÆ¡i khác gá»i là ra mắt bà con quyến thuôc. Ai cÅ©ng thầm nghÄ©: Ä‘á»i ngÆ°á»i chỉ má»™t lần, khác nà o những cô dâu chú rá»… sau lá»… thà nh hôn tung tăng vá»›i tuần trăng máºt, tân Linh Mục cÅ©ng nên vui cho trá»n và vững tin rằng niá»m vui ấy sẽ bá»n vững, dà i lâu.
Thế là từ đây, má»—i ngà y tôi Ä‘á»u được trao gá»i má»™t thần lá»±c để thá»±c hiện má»™t phép lạ cao cả, là biến bánh và rượu nên Mình và Máu Thánh Con Thiên Chúa. Chẳng nhìn thấy mà cÅ©ng chẳng cảm được, nhÆ°ng bầu khà linh thiêng bao trùm nhắc nhở bà n tay huyá»n nhiệm luôn lẩn khuất bên mình.
Má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng má»›i đã bắt đầu. Vẫn được cÆ°á»i đùa, vẫn có thể vui giỡn, nhÆ°ng sứ vụ sẽ mãi là nghiêm chỉnh trá»ng đại. Má»—i hÆ¡i thở, má»—i bÆ°á»›c chân sẽ phải được gắn liá»n vá»›i cuá»™c sống siêu nhiên nÆ¡i Thần Linh của vị Thà y Chà Thánh.
Từ nay Thà y không gá»i các con là tôi tá»› nữa, nhÆ°ng sẽ là bạn hữu thâm giao.
Hãy liên kết vá»›i Thà y trên má»i nẻo Ä‘Æ°á»ng, để rồi Ä‘em lại hoa trái và ơn cứu Ä‘á»™ cho ngÆ°á»i Ä‘á»i.
---------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay Được sửa chữa bởi Levitan ngày 29.06.2009, sửa lần 1
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 29.06.2009 Tiêu đề: 9. LÃnh Má»›i Ra Lò
9. LÃNH MỚI RA LÃ’
Năm tháng trá»i trôi qua vùn vụt. Mùa hè đến sừng sững sau lÆ°ng lúc nà o không biết. Äà Lạt không có ve kêu, không có phượng vÄ© chói chan khắp nẻo, nhÆ°ng hè đến bằng những đợt thi khảo trùng Ä‘iệp và bằng những âm thầm chuẩn bị của bà con qua nhiá»u hình thức. Mấy tÆ°á»›ng nôn nóng vá» quê thÆ°á»ng an ủi nhau ‘thôi ráng mà gạo, chả mấy nữa mình đã bay nhảy đó đây, những chÃn mÆ°Æ¡i ngà y không có bà i vở cÆ¡ mà !’
Thế nhÆ°ng hè năm nay lần đầu tiên đến vá»›i chúng tôi vá»›i má»™t ý nghÄ©a khác. CÅ©ng chấm dứt thi cá» há»c hà nh. CÅ©ng hăm hở ra Ä‘i thay đổi bầu khÃ. NhÆ°ng bây giá» sẽ là vÄ©nh viá»…n xa rá»i mái trÆ°á»ng. Hết rồi những buổi đôn đáo Ä‘i tìm dâu tìm máºn hay lùng kiếm những cà nh Ä‘Ã o sắp nở góp và o hà nh trang lên Ä‘Æ°á»ng vá» hè hay nghỉ tết. CÅ©ng thoáng thấy đầu óc nhẹ Ä‘i khi biết từ nay không còn phải sống kiếp há»c trò ‘bắt buá»™c’, nhÆ°ng bÆ°á»›c chân lên Ä‘Æ°á»ng khởi sá»± má»™t cuá»™c hà nh trình vô táºn đầy gai góc, để rồi sẽ mãi mãi phải là m…ngÆ°á»i lá»›n, vá»›i nhiệm vụ nghiêm trá»ng trên vai, chúng tôi má»›i chợt thấy thÆ°Æ¡ng, thấy quý những tháng năm qua.
Rá»i chủng viện, nghÄ© lại sau mÆ°á»i lăm, mÆ°á»i sáu năm trá»i, bao nhiêu nÆ°á»›c đã chảy qua cầu, lòng tôi không khá»i xốn xang thổn thức. Chẳng mÆ¡ hồ, nhÆ°ng rồi tất cả vẫn hiện lên nhÆ° mÆ¡ trong tâm tÆ° cháºp chùng ká»· niệm. Không dám tin ở mình, nhÆ°ng má»i chuyện đã xảy ra tháºt để tôi phải rõ rà ng ý thức mình Ä‘ang ở trong má»™t tÆ° thế sẵn sà ng khởi sá»± má»™t sứ mạng trá»ng đại và tất cả Ä‘ang chỠđón trÆ°á»›c mắt.
Các báºc giáo sÆ° cha anh ra táºn cá»a nhÆ° để Ä‘Æ°a tiá»…n chúng tôi và o con Ä‘Æ°á»ng dấn thân đã được dà y công chuẩn bị. Äầy cảm Ä‘á»™ng và tá»± tin, nhÆ°ng là m sao khá»i lo sợ, bà ng hoà ng. Tôi đã bá» nhà đi tu bao năm tháng nay, nhÆ°ng nà o dám nghÄ© mình đã tu được những gì! Có chẳng chỉ là đã được cÆ¡ há»™i há»c há»i, huấn luyện để xông pha và o hÆ°á»›ng Ä‘á»i phục vụ. PhÆ°Æ¡ng tiện được trao ban, được xá» dụng, là chuyện tu thân, chuyện tÃch đức. Có cố gắng và ráng công, nhÆ°ng cÆ¡ hồ chÆ°a thấy mình thu tÃch được Ä‘iá»u chi. Bởi đó, vẫn phải hoang mang ở má»—i phút, ở từng giây.
Cả tháng trá»i trÆ°á»›c ngà y mãn khoá, tôi thỉnh thoảng băn khoăn tá»± há»i mình sẽ được chỉ định ra là m việc ở đâu. Có lẽ cái bà i sai đầu tiên đã từng được nhiá»u ngÆ°á»i, giống nhÆ° tôi, quan niệm là can hệ vô cùng cho tÆ°Æ¡ng lai. Môt khởi đầu trÆ¡n tru tốt đẹp nhất định phải là báo hiệu của cả má»™t Ä‘á»i phục vụ thà nh công. Và rồi, tôi tưởng tượng ra những hoà n cảnh, những Ä‘iá»u kiện ngon là nh thoải mái nhất nhÆ° Ä‘ang lấp ló đợi chá».
Äã từ lâu tôi vốn ấp ủ cái ngà nh gõ đầu trẻ. Có lẽ dÆ°á»›i báºc tiểu há»c, tôi đã hÆ¡n má»™t lần là m luáºn văn xuất sắc vá»›i cái Ä‘á» tà i dá»± tÃnh cho tÆ°Æ¡ng lai là m nghá» dạy há»c. Hình ảnh má»™t giáo sÆ° tiểu chủng viện hay má»™t trÆ°á»ng trung há»c hỠđạo nà o đó đã từng khiến tôi phấn khởi không Ãt, nếu chÆ°a dám bảo là say mê. Gần xa, tôi mÆ°á»ng tượng tá»›i cái thú được chia sẻ vá»›i lÅ© há»c trò những Ä‘iá»u chÃnh mình đã há»c há»i, thâu tháºp. Tôi nghÄ© chÃnh cái chuyện chia sẻ nà y sẽ lại thôi thúc mình há»c há»i thêm trong cả Ä‘á»i. Mà nữa, tôi hy vá»ng mình vẫn có dịp giúp chÆ°Æ¡ng trình mục vụ tôn giáo và o cuối tuần tại má»™t hỠđạo nà o đó.
Dẫu sao, lúc nà y tôi chỉ dám mÆ¡ hồ nuôi các giấc má»™ng đó sâu kÃn mãi trong lòng, phần vì nghÄ© mình nên cứ thá» công việc bình thÆ°á»ng của giáo xứ cho quen ở những năm đầu, nhÆ° tôi đã xin được há»c há»i dịp Ä‘i Tân Hoá trÆ°á»›c đây, phần nữa là bởi tôi không muốn sá»›m lên tiếng đòi há»i Ä‘iá»u chi nÆ¡i Äức Giám Mục. DÄ© nhiên là chẳng bao giá» dám xin được cá» vá» má»™t nÆ¡i dá»… dà ng thoải mái, nhÆ°ng ngay cả cái lá»±a chá»n vá» chủng viện dạy há»c, tôi cÅ©ng nhủ mình nên cứ thong thả rồi hãy tá» bà y.
Có lần tình cá» Ä‘á»c được chuyện kể vỠông Tôn Khúc Ngao Äá»i Chiến Quốc bên Tà u, tôi nhÆ° thấm thÃa được má»™t bà i há»c sâu xa, và rồi nguyện sẽ khắc ghi lâu dà i, để mà thấy mình nhÆ° được đồng hoá vá»›i ngÆ°á»i con trai của ông khi biết lắng nghe và tuân giữ lá»i trối trăn của thân phụ: “Con không có tà i kinh bang tế thế, đừng Æ°á»›c mÆ¡ phẩm tÆ°á»›c mà là m dÆ¡ áo mão triá»u đình. Còn nếu nhá» may mà con được phong ấp thì hãy nhá»› lá»±a đất Tẩm Kỳ mà xin nháºn, vì địa thế Tẩm Kỳ xấu, không ai thèm già nh giáºt, con sẽ được thong dong thoải mái mà là m việcâ€
Tuy nhiên, ngà y mãn trÆ°á»ng, lúc ra toà Giám Mục nháºn lệnh của bá» trên, tôi cÅ©ng vẫn thấy hồi há»™p khác thÆ°á»ng. Sau gần ná»a giá» khuyên nhủ huấn dụ, Äức Cha má»›i lên tiếng cho biết tôi sẽ vá» là m phụ tá nhà thá» ChÃnh toà ngay tại thị xã Äà Lạt đây, kèm theo má»™t ‘giao kèo’ là thỉnh thoảng Giám Mục sẽ trÆ°ng dụng để giúp ngà i đôi việc bất thÆ°á»ng. Chẳng đến ná»—i quá sững sá» nhÆ° từ trên trá»i giáng xuống, nhÆ°ng tôi cÅ©ng thấy bà ng hoà ng cÆ¡ hồ ù cả hai tai. Nhất định nhiá»u bạn bè sẽ bảo là tôi tốt số, trong khi chÃnh mình chỉ mÆ°á»ng tượng sẽ ra Ä‘i vá» má»™t miá»n khỉ ho cò gáy nà o đó: nếu không ở vùng Quảng Äức, PhÆ°á»›c Long, thì cÅ©ng dÆ°á»›i miệt chân đèo Bảo Lá»™c hẻo lánh. Thế là má»™t ná»a vui theo bản tÃnh tá»± nhiên phản ứng, má»™t ná»a lại vẩn vÆ¡ lo sợ mình sẽ là m ‘dÆ¡ mão áo triá»u đình’. Rồi nữa, ở gần kỠ‘mặt trá»i’, thân cáºn giá»›i tai mắt, biết đâu sẽ chẳng có những biến chuyển đầy thách đố trong tÆ°Æ¡ng lai!
Cầm tỠ‘sá»± vụ lệnh’ ra trình diện cha chÃnh xứ, tôi miên man nghÄ© tá»›i má»™t trách nhiệm lá»›n vá»›i nhiá»u đòi há»i Ä‘ang đón chá». Xét mình mãi chẳng tìm ra được tà i cán chi đặc biệt, tôi bất ngá» nhÆ° muốn trở lại gặp bá» trên xin thoái thác. NhÆ°ng má»™t phút tá»± phấn chấn đã giúp tôi mạnh dạn hÆ¡n. Cùng lúc, tôi cÅ©ng nhá»› lại lá»i khuyên của cha giáo già ngÆ°á»i Tà u trÆ°á»›c đây vá» cách xá» thế trên Ä‘á»i: “Có tà i hay không có tà i cÅ©ng chẳng phải là cách giải quyết, nhÆ°ng chỉ có cái đức, cái bản lãnh cÆ°Æ¡ng trá»±c của mình má»›i là chìa khoá của thà nh côngâ€.
Câu chuyện Trang Tá» dạy há»c trò ngà y xÆ°a cÅ©ng lại khÆ¡i dáºy trong tâm trÃ: “Äôi khi cây không bị đốn vì gá»— xấu. Mà đôi khi bởi chim không biết gáy nên bị là m thịt. Chẳng biết đâu mà lÆ°á»ng. Nên phải biết cÆ° xá» trong cái khoảng giữa tà i và bất tà i. NghÄ©a là phải há»c đòi gÆ°Æ¡ng của các báºc đạo đức cao siêu, không quản khen chê, lúc nhÆ° rồng, khi lại nhÆ° rắn, luôn là ngÆ°á»i nhÆ°ng lại khác ngÆ°á»i. Bởi chung vá»›i ngÆ°á»i thì có lúc va chạm, tá»± là m việc thì có kẻ dị nghị, ngay thẳng thì bị đè nén, nể vì sẽ bị chê bai, giá»i giang sẽ bị ganh ghét, còn loà ng xoà ng sẽ không khá»i bị khinh thÆ°á»ng. Thà nh ra, vá»›i cái nhân tình thế thái ấy, chỉ có cái ÄỨC má»›i tránh được phiá»n luỵ mà thôiâ€.
Và dần dà lòng tôi cÅ©ng dịu xuống, nhất là sau khi được hai tuần lá»… nghỉ ân huệ trÆ°á»›c khi khởi sá»± Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng. MÆ°á»i mấy ngà y tuy tháºt là phù du, nhÆ°ng quý giá vô cùng vì giúp tâm tÆ° được lắng xuống, để tìm thấy tia hy vá»ng trong viêc phó thác nÆ¡i sức mạnh siêu nhiên: mình sẽ chỉ là má»™t dụng cụ, má»™t phÆ°Æ¡ng tiện của bà n tay Thiên Chúa. Má»i hoạt Ä‘á»™ng sẽ mãi mãi là ở cÆ°Æ¡ng vị của má»™t sứ giả, má»™t phát ngôn nhân cho sứ Ä‘iệp NÆ°á»›c Trá»i. Chỉ cần hiện diện nhÆ° chứng nhân, luôn can đảm, mãi trung thà nh. Và thế là đủ. Nà o phải lo lắng Æ°u tÆ°! Äâu ai bắt mình phải là tuyệt luân, xuất chúng!
Tôi cố giữ mãi cái tâm trạng lạc quan bình thản đó để bắt đầu nhiệm vụ. Má»i lệnh trên Ä‘á»u cố nghiêm chỉnh thi hà nh. Công tác đã được phân chia luôn ráng chu toà n đầy đủ. Là m Linh Mục là lãnh đạo giáo dân, nhÆ°ng bây giá» còn cần há»c há»i và trau giồi kinh nghiệm. Khôn đâu tá»›i trẻ, khoẻ đâu tá»›i già ! Äôi lúc muốn hăm hở bÆ°á»›c và o Ä‘á»i vá»›i tất cả say sÆ°a hăng nồng, cÆ¡ hồ muốn đổi thay cải tiến toà n bá»™, nhÆ°ng khi kịp ý thức sẽ thấy mình phải táºp nhìn, táºp nghe trÆ°á»›c khi ra tay, mở miệng.
Thá»±c tế là , ngoà i những trách nhiệm tổng quát nhÆ° là m lá»… và cá» hà nh các phép bà tÃch, tôi còn được trao cho cái sứ mạng đặc trách vá» các ngÆ°á»i Ä‘au ốm cÅ©ng nhÆ° các đám an táng trong toà n giáo xứ. Thế là vác xe Ä‘i là m bạn vá»›i bệnh nhân khắp ngả cÅ©ng nhÆ° thÆ°á»ng xuyên chủ sá»± các lá»… nghi tống táng lá»›n nhá». Lắm khi quá mệt nhá»c hay nhà m chán, tôi đã buồn rầu nghÄ© tá»›i câu ‘đà n em ăn thèm vác nặng’. NhÆ°ng rồi lại nhủ mình phải biết kiên nhẫn há»c là m…lÃnh trÆ°á»›c khi lên quan.
Thỉnh thoảng cái ‘tôi’ cứ muốn vÆ°Æ¡n lên ngất ngưỡng trong hồn. Những ý nghÄ© tá»± cao tá»± đại nhÆ° má»i gá»i khiêu khÃch, lôi kéo mình vênh vang vì Ä‘ang là m việc ở giáo xứ chÃnh toà đầy hãnh diện. Là đây có cÆ¡ há»™i ra oai vá»›i thiên ha. Là đây có dịp là m quen vá»›i nhiá»u nhân váºt quan trá»ng đạo Ä‘á»i. Và cÅ©ng là đây sẽ được lắm kẻ cầu cạnh nể vì. Äặc biệt hÆ¡n nữa, ngôi trÆ°á»ng trung tiểu há»c đồ sá»™ nằm sát cạnh nhà thá» cÅ©ng ngà y đêm là má»™t cám dá»— để tôi tìm cách trổ mã khoe tà i vá»›i đám há»c sinh má»›i lá»›n. Nhiá»u phen tôi đã hầu nhÆ° quên mất con ngÆ°á»i tháºt của mình, khi thấy được khen lao chúc tụng qua má»™t và i thà nh công ở mấy lá»›p dạy bán phần, nhất là lúc được bá»n trẻ Ä‘Æ°a lên mây xanh sau những dịp Ä‘iá»u khiển ca Ä‘oà n hợp xÆ°á»›ng của toà n trÆ°á»ng.
May sao, những dịp tÄ©nh tâm cấm phòng đã phần nà o giúp tôi nháºn ra cái hiểm nguy của những bóng dáng thà nh công, nhất là khi mình má»›i bÆ°á»›c chân và o Ä‘á»i. Rồi vá»›i những phút suy tÆ° cá nhân, tôi đã kịp hiểu rằng đây là lúc phải lÆ°u tâm, kẻo rồi mai, tháng ngà y sẽ chỉ là lo kiếm tìm chÃnh bản thân mình cÅ©ng nhÆ° chạy theo những tình cảm phù phiếm. Tôi đã sá»›m nhìn ra cái bất công của má»™t ca sÄ© chỉ mượn lá»i của ngÆ°á»i soạn nhạc để nghêu ngao, mà rồi tưởng mình là chÃnh kẻ sáng tác và quy hết má»i vinh dá»± và thà nh công và o mình.
Thỉnh thoảng cÅ©ng nhỠở những chuyện thất bại ná» kia mà tôi không dám quên cái bổn pháºn phải há»c cho biết chÃnh mình trÆ°á»›c hết. Cái gÆ°Æ¡ng ‘tam tỉnh ngá»™ thân’ của Tăng Sâm thuở nà o vẫn hà ng ngà y đòi tôi tá»± xét để sá»a mình sá»›m tối. Rồi ngụ ngôn vá» thần thoại ‘gót chân Achilles’ xa xÆ°a của tráºn chiến thà nh Troie nữa: dẫu có mạnh mẽ an toà n khắp chốn, nhÆ°ng chỉ cần có má»™t Ä‘iểm yếu nà o đó là đã đủ cho mình có thể gục ngã bất cứ lúc nà o.
Tôi bắt đầu sợ mình có thể lạc hÆ°á»›ng ngay từ lúc sÆ¡ khởi. Tôi cÅ©ng cảm nghiệm rằng tháºt là khó để giữ cho tinh tuyá»n cái ý hÆ°á»›ng xả thân phục vụ. Và vì thế tôi cà ng ngà y cà ng ý thức rằng lý thuyết thì dá»…, nhÆ°ng ở thá»±c hà nh má»›i là gay cấn cam go. Là m sao cho cái ý chà kiên cÆ°á»ng mãi được đảm bảo và bá»n vững. Biết bao kinh nghiệm cÅ© của các báºc Ä‘Ã n anh đòi phải hiểu: nhiá»u khi thắng trong cái lá»›n mà đà nh thua trong chuyện nhá» bé tầm thÆ°á»ng.
Bà i há»c trong Tây Du Ký lại nhÆ° sống dáºy nÆ¡i tâm tÆ°: Tôn hà nh Giả đã từng thắng thần thánh chốn thiên cung (tá» thiên đại thánh!) mà rồi Ä‘Ã nh thua mÆ°u của lÅ© yêu quái dÆ°á»›i đất. Và nữa, trong con ngÆ°á»i lúc nà o chẳng thấy bóng dáng của má»™t TrÆ° bát Giá»›i luôn đòi há»i hưởng thụ vui thú và của má»™t Sa Tăng đêm ngà y đần Ä‘á»™n u mê.
Mà cùng phụ lá»±c vá»›i khuynh hÆ°á»›ng vị ká»· và xác thân yếu hèn, lại còn bao quyến rÅ© của gian trần và thù nghịch vô hình lúc nà o cÅ©ng rình ráºp kéo lôi. Biết đâu rồi chẳng ‘kiếm củi ba năm, thiêu má»™t giá»â€™! Cái ham mê nà y thÆ°á»ng dẫn tá»›i nhiá»u ham mê khác. Từ chá»— say sÆ°a danh vá»ng Ä‘i tá»›i mê đắm tiá»n tà i rồi dục vá»ng mấy hồi. Lúc nà y đâu còn có ngÆ°á»i kè kè bên mình để nhủ răn nhắc bảo. Tôi phải tá»± là m chủ lấy mình. Mấy ai dám sá»a lá»—i mấy ông cha! Và rồi biết đâu những bất hạnh sẽ liên tục khởi đầu từ đó.
Tôi cÅ©ng thÆ°á»ng xuyên cố ghi nhá»› cái hÆ°á»›ng Ä‘i mình đã chá»n lá»±a, đã thá» nguyá»n dâng trá»n cuá»™c sống để mÆ°u cầu hạnh phúc tinh thần lâu dà i cho tha nhân. Bằng sá»± hiện diện nhãn tiá»n, bằng lá»i khÃch lệ đỡ nâng và bằng má»™t cuá»™c sống vá»›i gÆ°Æ¡ng sáng thúc đẩy, tôi đã được đặc cá» là m nhÆ° kẻ tiên phong lãnh đạo, kêu gá»i ngÆ°á»i khác can đảm sống đức tin và giữ giá»›i luáºt nÆ°á»›c trá»i, nhÆ° bên nhà Pháºt đòi giữ cho đủ tam quy ngÅ© giá»›i. Tôi đã chẳng được tuyển lá»±a để chỉ lo cho bản thân mình được tham thiá»n đạt ngá»™, mau thà nh chánh quả lấy má»™t minh. Ở đây luôn nặng ý nghÄ©a của má»™t sứ mệnh kép: tá»± thăng tiến để giúp thăng tiến tha nhân. Tá»± vÆ°Æ¡n lên để có sức kéo lôi anh em đồng loại. Mà má»—i ngà y cái sứ mạng ấy nhÆ° má»—i đòi há»i thêm, nghiêm trá»ng thêm. Má»™t lần dừng bÆ°á»›c là má»™t lần thoái hoá. Má»™t nhịp thối lui là má»™t tác hại gây cho cả táºp thể. Äể rồi chỉ còn con Ä‘Æ°á»ng má»™t chiá»u là gắng sức tiến lên, má»—i ngà y má»—i khả quan hÆ¡n. Chẳng lúc nà o ngÆ°ng. Không bao giỠđủ.
Lấy đâu ra được nguồn năng lá»±c và niá»m vui cho cuá»™c hà nh trình gian nan nhÆ° vô táºn ấy? Tất cả đã chỉ vẽ trình bà y: ngoà i kinh nghiệm, thánh lá»… và các bà tÃch, Linh Mục chẳng còn tìm được ở đâu khác sức trợ giúp thần thiêng. Nhiá»u khi tất cả sẽ nhÆ° tháºt khô khan, chán nhà m, lại khó để nháºn ra đầu mối cÆ¡ nguyên. Thế là tháng năm cần mãi má»™t cặp mắt siêu nhiên và má»™t con tim hÆ°á»›ng thượng để giao cảm và để tiếp nháºn.
Những dịp gặp gỡ tha nhân nÆ¡i toà giải tá»™i cÅ©ng trở thà nh những cÆ¡ há»™i cho tôi hiểu hÆ¡n vá» sá»± yếu Ä‘uối phà m hèn của con ngÆ°á»i, mà cÅ©ng là cái phà m hèn yếu Ä‘uối tà ng ẩn trong chÃnh tôi. Mà rồi nếu ở chá»— khác Linh Mục phải mở to đôi mắt đôi tai ra mà hiểu biết và mở miệng để rao truyá»n, thì ở đây, tôi lại cần biết giả câm giả Ä‘iếc sau khi nghe ngÆ°á»i ta thú tá»™i. NgÆ°á»i xÆ°a thÆ°á»ng nói ‘bất si bất lung, bất tác a gia a ông’. Linh Mục không giả si dại Ä‘iếc lác để trổ tà i phụ mẫu nhÆ° trên, nhÆ°ng là để tạo niá»m tin cáºy và hy vá»ng cho những tá»™i nhân hối lá»—i, để tất cả được thấy dá»… dà ng má»—i khi tá»›i bà y tá» thổ lá»™. Vòng tay Linh Mục lúc nà o cÅ©ng phải được rá»™ng mở, và trà nhá»› cÅ©ng phải biết mau quên Ä‘i những chuyện cần quên, nhất là các khuyết Ä‘iểm lá»—i lầm của ngÆ°á»i Ä‘á»i.
Ngà y rá»i ngôi trÆ°á»ng huấn luyện, mÆ°á»i ngÆ°á»i nhÆ° má»™t, anh em chúng tôi Ä‘á»u ôm ấp má»™t hoà i bão sẽ Ä‘em hết khả năng và sinh lá»±c ra để phục vụ, cải hoá, canh tân. Lòng trà ai cÅ©ng hăm hở cÆ¡ hồ chả mấy nữa sẽ biến thay được bá»™ mặt của Giáo há»™i, cá»™ng Ä‘oà n. Ai nấy mang nặng trÄ©u hà nh trang của những kế hoạch vá»›i chÆ°Æ¡ng trình. Bởi thế Ãt ai thấy ngần ngại khi cần lăn xả và o các sinh hoạt há»™i Ä‘oà n, Ãt ai phà n nà n vì phải há»™i há»p thảo luáºn liên miên mong tìm cách thăng tiến việc huấn luyện giá»›i trẻ. NÆ¡i đây, tôi cÅ©ng có dịp ra tay cÆ¡ hồ sống chết vá»›i Ä‘oà n Hùng Tâm DÅ©ng ChÃ. Hết Ä‘i trại rồi tá»›i há»p bạn. Sinh hoạt bình thÆ°á»ng hà ng tuần rồi lại sinh hoạt đặc biệt má»—i tháng. Lo xong cấp giáo xứ lại lo tá»›i cấp địa hạt, giáo pháºn. Nhìn lÅ© trẻ gá»n gà ng trong bá»™ đồng phục tÆ°Æ¡i cÆ°á»i ca hát theo nhịp vá»— tay, ai mà chả thấy vui, thấy hứng! Rồi lúc thấy chúng hăm hở Ä‘ua nhau há»c há»i vá» giáo lý hoặc Thánh kinh, ai mà không phấn khởi và chẳng hân hoan!
Thế là bao nhiêu vốn liếng thu tháºp được từ chủng viện, tôi đã Ä‘em ra đầu tÆ° hết cho giáo xứ. Thá»i giá» chẳng phải chỉ dà nh cho các sinh hoạt há»c Ä‘Æ°á»ng và đoà n trẻ Hùng dÅ©ng, nhÆ°ng còn được chia sẻ vá»›i ca Ä‘oà n Seraphim, vá»›i há»™i Legio Mariae, vá»›i nhóm Liên Minh Thánh Tâm và Công Lý Hoà Bình nữa. Tháng ngà y nhá» váºy mà cÅ©ng qua mau vùn vụt. Hai mùa mÆ°a nắng đổi nhau mà nhÆ° không kịp ý thức. Hà ng thông hùng vÄ© bao quanh khu vá»±c thánh Ä‘Æ°á»ng nhÆ° ngà y đêm reo ca, giục giã. VÅ© trụ cÆ¡ hồ luôn có hoa nở rá»±c rỡ tứ bá». ÄÆ°á»ng hà nh hoá tá»±a rá»™ng mở thênh thang.
Má»™t năm lại trôi qua tá»±a giấc mÆ¡. Rồi năm thứ hai, thứ ba nữa. Miá»n đất anh Ä‘Ã o tưởng chừng đã trở nên cảnh Ä‘Ã o nguyên vá»›i má»—i giấc mÆ¡ Ä‘á»u thà nh tá»±u, vá»›i má»—i dá»± định Ä‘á»u êm xuôi. DÆ°á»ng nhÆ° tôi chẳng còn lo nghÄ© hay báºn tâm đến bản thân mình, bởi lòng trà để hết và o nhiệm vụ vá»›i công việc. Và o những phút giây hứng khởi nhất, tôi phảng phất nghe đâu đây tá»™t đỉnh của lý tưởng tông đồ. Xem chừng lá»i hứa của vị tôn sÆ° chà thánh Ä‘ang được thá»±c hiện từng chữ, từng câu: Ta sẽ để lại cho con niá»m vui tuyệt đối cùng vá»›i niá»m an bình vÄ©nh cá»u. Lại má»™t lần nữa, câu ca thần thánh của ngà y thụ phong nhÆ° vang dá»™i khắp nẻo để cho tôi hình dung được má»™t góc của Thiên Ä‘Ã ng Ä‘ang vây bá»c.
NhÆ°ng rồi, cuá»™c Ä‘á»i dù dÆ°á»›i hình thức hay địa vị nà o Ä‘i nữa, cÅ©ng chẳng mãi mang sắc hồng. Bầu trá»i xanh rồi cÅ©ng có buổi bị mây Ä‘en kéo vá» bao phủ. Những nghịch cảnh hay thất bại bên ngoà i, dẫu chỉ nhá» bé thôi, má»™t ngà y nà o đó sẽ liên kết vá»›i những xáo trá»™n bất ngá» trong tâm tÆ° để cùng tạo gây sóng gió. Vá»›i những kẻ chá»n phục vụ trong lãnh vá»±c siêu nhiên nhÆ° chúng tôi, sóng gió có thể đến bằng má»™t sức khoẻ sa sút, bằng má»™t dá»± định tan vỡ, bằng má»™t hiểu lầm từ bá» trên hay má»™t nghi kỵ nÆ¡i bạn bè. Có những trÆ°á»ng hợp bị giáo dân chống đối, dù vô tình hay hữu ý, Linh mục đã Ä‘eo đẳng má»™t mặc cảm dà i lâu. Chả mấy khi được nghe kể vá» vị tông đồ nà o cả Ä‘á»i chÆ°a từng đối diện khủng hoảng.
Tôi cÅ©ng đã biết thế. Biết nhÆ° má»™t chuyện căn bản của kiếp sống Ä‘ang ôm ấp. Biết nhÆ° để sẵn sà ng mà đỠphòng kẻo rồi quá bỡ ngỡ. NhÆ°ng khủng hoảng cÅ©ng đã sừng sững tiến lại và o lúc mình Ãt ngá» nhất. Nó mang hình thức của má»™t chuá»—i ngà y chán chÆ°á»ng cụt hứng. Ngồi yên để nháºn định sẽ thấy rằng phần chÃnh không là do những thất bại hay va chạm bên ngoà i, nhÆ°ng đã đến từ cõi tâm tÆ° khúc mắc thẳm sâu. Biết đấy. Cảm đấy. NhÆ°ng chẳng dá»… để biết được nó ra là m sao. MÆ¡ hồ nhÆ° má»™t khoảng trá»i đầy sÆ°Æ¡ng mù giữa má»™t ngà y nắng ráo. Giống nhÆ° sợi dây Ä‘Ã n bất ngá» chùng xuống là m lệch lạc cung Ä‘iệu. Nó hiện diện tá»±a tiếng dá»—i há»n trách móc từ bên trong, nhÆ° thầm nhủ mình nên dừng bÆ°á»›c tháo lui. Nó âm ỉ thôi thúc phải đổi hÆ°á»›ng Ä‘i, bởi trÆ°á»›c đây chỉ là lầm Ä‘Æ°á»ng, là lãng phà thá»i gian khiến cuá»™c Ä‘á»i Ä‘i và o bế tắc và vô nghÄ©a. Nó dá»±ng lên má»™t khoảng trống heo hút mênh mông trong hồn rồi gá»i mình phải lấp đầy bằng những tình cảm, những trìu mến tá»± nhiên cho má»™t con ngÆ°á»i có tim gan, xÆ°Æ¡ng thịt. Nó cá»±a quáºy nhÆ° muốn mở tung cánh cá»a yêu thÆ°Æ¡ng luyến ái, riêng tÆ° thôi, nhân loại thôi, đã từ lâu bị khép kÃn. NhÆ° má»™t cái gì thầm lặng thẳm sâu muốn vùng lên là m cách mạng cho lối sống, mong đổi thay nét khô khan cằn cá»—i bằng má»™t hình thái quyến rÅ© ngá»t ngà o.
Nhiá»u buổi, nhất là những lúc chiá»u khuya lá»™ng gió, mặt biển tâm hồn nhÆ° bất ngá» nổi dáºy từng cÆ¡n bão táp sóng xô. Vang vẳng gần xa niá»m tiếc xót vu vÆ¡ vá» má»™t thá»i xuân xanh bá» phÃ. Ngấm ngầm phát hiện những câu há»i mÆ¡ hồ tại sao phải chá»n Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng sá»i đá, chỉ có cô Ä‘Æ¡n cùng vắng lặng là m bầu bạn. Ngoà i kia, cuá»™c Ä‘á»i Ä‘ang le lói đón chá», có muôn ngà n thú vui thÆ°á»ng xuyên hấp dẫn. Tá»™i gì phải chôn vùi cả má»™t kiếp sống cho má»™t thá»±c tại nà o đâu xa lắc xa lÆ¡!
Và tôi đã từng thấy nhÆ° ngá»™p thở vá»›i những khoảnh khắc xung Ä‘á»™t và những áp lá»±c ná»™i tâm nhÆ° thế. Rồi những thà nh công bên ngoà i không đủ để hoá giải cho những gáºm nhấm soi mòn bên trong. Thà nh ra phÆ°Æ¡ng thế duy nhất để luôn đứng thẳng được chỉ còn là khiêm tốn nháºn ra cái yếu hèn của mình mà đợi chá» sá»± trợ lá»±c từ cõi trên cao. Äây là thá»i gian của tá»± kiểm Ä‘iểm và cÆ¡ há»™i của tá»± sá»a sai. Mải mê chạy theo hoạt Ä‘á»™ng mà quên mất Ä‘á»i ná»™i tâm nhất định sẽ là đưá»ng dẫn tá»›i chán chÆ°á»ng tuyệt vá»ng. Còn khủng hoảng sẽ phải là má»™t nhắc bảo luôn nhá»› mình chỉ là dụng cụ và phÆ°Æ¡ng tiện cho nguồn Æ¡n phúc thiêng liêng. Có tà i mấy, sức mấy, mình cÅ©ng chỉ là ngà nh nho, cần thiết phải gắn chặt vá»›i thân nho. Hoa thÆ¡m trái ngá»t phải là kết quả của mối liên hệ thắm thiết giữa ngÆ°á»i môn đệ và vị sÆ° phụ tối cao. Má»—i bữa ăn, má»—i giấc ngủ phải được phủ vây bằng ân nghÄ©a thiêng liêng của ngà i.
Linh Mục phải sống Ä‘iá»u mình giảng dạy đã Ä‘Ã nh, phải giảng dạy Ä‘iá»u mình tin chÆ°a đủ, mà còn phải củng cố và duy trì niá»m tin nà y bằng cả má»™t Ä‘á»i ra sức vÆ°Æ¡n lên, bằng cặp mắt siêu nhiên, bằng con tim phó thác, để sống và thở bằng bầu khà thiêng liêng từng giây từng phút. Kinh nguyện đây. Các bà tÃch đây. Nhất là thánh lá»… đây nữa. Tất cả Ä‘ang là những lÆ°Æ¡ng thá»±c nuôi dưỡng cho tâm tÆ° được mạnh, cho lòng trà được vững và cho linh hồn được luôn sảng khoái an vui.
Bốn năm thá» lá»a ban đầu may mắn đã giữ tôi còn đủ ấm trÆ°á»›c cÆ¡n gió Ä‘á»i phÅ© phà ng lạnh giá. Tôi vẫn mở lá»›n được đôi mắt để nhìn rõ hÆ°á»›ng Ä‘i và nháºn ra ý nghÄ©a Ä‘á»i mình. Chỉ bốn năm thôi, nhÆ°ng tôi đã phần nà o cảm được bà n tay phúc ân luôn đụng chạm tá»›i mình. Giáo xứ Äà Lạt đã cÆ¡ hồ mở mà n cho cuá»™c thi thố ra quân phục vụ của Ä‘á»i tôi. Tôi tưởng tượng nhÆ° năm tháng đã trà n ngáºp những hên may nối tiếp. Khi định mệnh khắt khe của đất nÆ°á»›c là m thay đổi tất cả, tôi vẫn nhÆ° mÆ¡ hồ không tin được ở những chuyện đã qua. Xa rá»i Äà Lạt, tôi biết chắc mình sẽ chẳng bao giá» quên được những ká»· niệm có lẽ đẹp nhất trong Ä‘á»i.
----------------------------------------
Tác giả ÄÆ°á»ng Phượng Bay
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn