DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Äón Xuân, Ä‚n Tết
Người đăng
Thông điệp
Thà nh viên
Ngày tham gia: 27/05/2009 Bài gửi: 155 Số lần cám ơn: 0 Được cám ơn 4 lần trong 3 bài viết
gửi: 10.02.2016 Tiêu đề: Äón Xuân, Ä‚n Tết
Äón Xuân, Ä‚n Tết
NgÆ°á»i ta so sánh: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Namâ€. Äúng tháºt!
Không ai thấy Xuân sao lại đón? Chẳng ai thấy Tết sao lại ăn? Phải chăng Xuân ẩn hiện trong hoa Mai, hoa Äà o,… được ngÆ°á»i ta “rÆ°á»›c†và o nhà nên gá»i là đón Xuân vá»? Những ngÆ°á»i ở xa trông mong ngà y vá» quê Ä‘oà n tụ và luôn được ngÆ°á»i thân chỠđón vá» quây quần trong ngà y Tết nên ngÆ°á»i ta gá»i là đón Xuân. Có thể nhÆ° váºy chăng?
Có phải Tết là bánh, mứt, kẹo, dÆ°a hấu,… nên ngÆ°á»i ta má»›i có thể ăn Tết? CÅ©ng có thể lắm.
Quả tháºt, khi Tết đến Xuân vá», ngà y xÆ°a ngÆ°á»i Việt thÆ°á»ng có truyá»n thống dùng câu đối:
Thịt mỡ, dÆ°a hà nh, câu đối Ä‘á»
Cây nêu, trà ng pháo, bánh chưng xanh
Trong 6 món đó có 3 thứ ăn được: Thịt mỡ, dÆ°a hà nh, bánh chÆ°ng xanh. Tết là thế nên ngÆ°á»i ta má»›i có thể ăn được chứ! Có 3 thứ không ăn được: Câu đối Ä‘á», cây nêu, trà ng pháo. Ngà y nay, 3 thứ không ăn được đã trở nên xa lạ, tháºm chà giá»›i trẻ có thể không biết rõ thế nà o là câu đối Ä‘á», cây nêu, và trà ng pháo.
Có nhiá»u thứ “sống†cùng ngà y Tết cổ truyá»n và luôn hiện hữu trong những ngà y tết, câu đối (vừa nêu trên) là má»™t nét văn hóa khó phai má», vẫn có thể in Ä‘áºm dấu ấn trong tâm thức ngÆ°á»i Việt, mặc dù có thể không hiểu nhiá»u vá» câu đối, nhÆ°ng chắc hẳn nhiá»u ngÆ°á»i còn thuá»™c lòng và hứng thú khi cần dẫn chứng câu đối đó.
Khó có thể xác định câu đối nà y ra Ä‘á»i từ khi nà o, nhÆ°ng căn cứ theo những khái niệm được dùng chỉ váºt trong đó thì có thể xác định câu đối kia phải bắt đầu từ lúc nÆ°á»›c Việt có chữ viết và chắc chắn là chữ Hán, đặc biệt là khi dân gian có thú chÆ¡i câu đối Tết. Theo các văn bản tồn tại Ä‘á»u thống nhất tên gá»i sáu thứ là danh từ, nhÆ°ng có má»™t bản dùng “tiếng pháo†và má»™t bản dùng “xác pháo†thay cho danh từ “trà ng pháoâ€. Tiếng pháo, trà ng pháo hoặc xác pháo thì cÅ©ng là pháo – cuá»™n giấy Ä‘á» tròn và chắc, có thuốc nổ bên trong, có ngòi nổ, khi ngòi nổ được châm cháy thì sẽ nổ “banh xác pháoâ€.
Xét vá» ngữ âm, có sá»± “đối nhau†gần chỉnh tuyệt đối: “Trắc trắc, bằng bằng, bằng trắc trắc†đối vá»›i “bằng bằng, bằng trắc, trắc bằng bằngâ€. Nếu vế hai dùng chữ “xác†hoặc “tiếng†thay cho “trà ng†thì đối âm chỉnh tuyệt đối. Tuy nhiên, cuá»™c Ä‘á»i chẳng có gì hoà n chỉnh tuyệt đối. TÆ°Æ¡ng đối cÅ©ng là tốt lắm rồi!
Có sáu yếu tố được lá»±a chá»n tiêu biểu cho hÆ°Æ¡ng vị Tết. Trong đó có ba yếu tố váºt chất (thịt mỡ, dÆ°a hà nh, bánh chÆ°ng xanh) là những thứ ăn được. Kèm theo ba yếu tố tinh thần (câu đối Ä‘á», cây nêu, trà ng pháo) là những thứ không ăn được. Äó là sá»± cân đối và hà i hòa tạo nên số sáu (lục), mà chữ “lục†được phát âm tÆ°Æ¡ng tá»± chữ “lá»™câ€, tức là Lá»™c Xuân được trá»i đất trao tặng, nghÄ©a là âm dÆ°Æ¡ng hòa hợp.
Hai mà u xanh và đỠlà những sắc mà u nổi báºt và sinh Ä‘á»™ng trong mùa Xuân vui tÆ°Æ¡i, đồng thá»i có cả tiếng pháo nổ, tạo âm thanh giòn giã nhÆ° tiếng reo vui giữa đất trá»i bao la. Còn “câu đối Ä‘á»â€ chÃnh là “góc trà tuệ†và cần thiết cho tâm hồn. Chỉ có váºt chất mà không có tâm hồn thì vô nghÄ©a. Äúng nhÆ° Khổng Tá» nói: “Ưa là m Ä‘iá»u nhân mà không ham há»c thì bị cái mối hại che lấp thà nh ra ngu muá»™iâ€. Vừa thá»±c tế vừa thâm thúy!
Yếu tố tâm linh là “cây nêuâ€. Ngà y nay hầu nhÆ° dân gian không còn quan tâm. Cây nêu thÆ°á»ng được dá»±ng và o ngà y 23 tháng Chạp, ngà y Táo quân cưỡi Cá Chép vá» trá»i. Cây nêu là má»™t cây tre cao khoảng 5-6m. Ở ngá»n thÆ°á»ng treo nhiá»u thứ: Bùa trừ tà , và ng mã, bầu rượu bện bằng rÆ¡m, cá chép giấy (cho ông Táo bay lên trá»i), giải cá» vải Ä‘iá»u, những chiếc khánh nhá» bằng đất nung (gá»i là chuông gió),…
Buổi tối, ngÆ°á»i ta treo má»™t chiếc đèn lồng ở cây nêu để tổ tiên biết Ä‘Æ°á»ng vá» nhà ăn Tết vá»›i con cháu. Trịnh Hoà i Äức ghi trong sách Gia Äịnh Thà nh Thông Chà thế nà y: “Bữa trừ tịch (tức ngà y cuối năm), má»i nhà ở trÆ°á»›c cá»a lá»›n Ä‘á»u dá»±ng má»™t cây tre, trên buá»™c cái giá» bằng tre, trong giá» Ä‘á»±ng trầu, cau, vôi, ở bên giá» có treo giấy và ng bạc, gá»i là “lên nêuâ€â€¦ có ý nghÄ©a là để là m tiêu biểu cho năm má»›i mà tảo trừ những xấu xa trong năm cÅ©â€. Ngà y 7 tháng Giêng, ngÆ°á»i ta “hạ nêu†(triệt hạ), ngÆ°á»i Việt kiêng đòi nợ ngÆ°á»i khác để tạo mối quan hệ tốt đẹp ấm cúng của cá»™ng đồng trong những ngà y vui Xuân. Cây nêu còn có nghÄ©a là “cá»™t mốcâ€, là ranh giá»›i ma quá»· không được xâm phạm theo giao kèo giữa loà i ngÆ°á»i vá»›i chúng.
Câu đối mang Ä‘áºm dấu ấn của cá»™ng đồng cÆ° dân là m nghá» lúa nÆ°á»›c theo âm lịch vá»›i văn hóa ẩm thá»±c là sản phẩm nuôi trồng và thú chÆ¡i trà tuệ tao nhã của má»™t thá»i “má»±c Tà u giấy Ä‘á»â€, cùng vá»›i tÃn ngưỡng dân gian mang tÃnh truyá»n thuyết.
Äiá»u đó chứng tá» con ngÆ°á»i rất tâm linh, ngay cả những ngÆ°á»i vô tÃn ngưỡng hoặc không theo tôn giáo nà o cÅ©ng vẫn mang dấu ấn tâm linh váºy. Nếu không tâm linh sao lại cúng tổ tiên và rÆ°á»›c ông bà vá» cùng ăn tết?
Năm má»›i khởi đầu, ai cÅ©ng muốn “đêm ba mÆ°Æ¡i, co cẳng đạp thằng Bần ra cá»aâ€, và “sáng mồng má»™t, giÆ¡ tay bồng ông Phú và o nhà â€. Không chỉ váºy, cuá»™c Ä‘á»i còn cần phải sống vá»›i những từ kép bắt đầu bằng chữ T, biểu hiện những đức tÃnh: TÃch cá»±c, Tin kÃnh, Tha thứ, ThÆ°Æ¡ng yêu, Tiết kiệm, Từ tốn, Tu thân, TÄ©nh tâm, Tu nghiệp, Trầm tÄ©nh, Thá»a hiệp, Thoải mái, Thánh thiện, Tá»± trá»ng và Tôn trá»ng ngÆ°á»i khác,...
Mùa Xuân vừa vá» thì cÅ©ng là lúc mùa Chay tiếp đến, đặc biệt là chúng ta Ä‘ang sống trong Năm Thánh Lòng ThÆ°Æ¡ng Xót: “Hãy nhân từ nhÆ° Chúa Cha – Misericordes sicut Pater†(Lc 6:36). Vá»›i ngÆ°á»i à Äông, đó là sá»± nối kết kỳ lạ. Mừng Xuân và vui Tết, nhÆ°ng phải luôn ghi nhá»› “mình là bụi đất, và sẽ trở vá» vá»›i bụi đất†(St 3:19). Ä‚n chay cÅ©ng phải khéo léo, ná»™i tại quan trá»ng hÆ¡n ngoại tại: “Äừng xé áo, nhÆ°ng hãy xé lòng. Hãy trở vá» cùng Äức Chúa là Thiên Chúa của anh em, bởi vì NgÆ°á»i từ bi và nhân háºu, cháºm giáºn và già u tình thÆ°Æ¡ng, NgÆ°á»i hối tiếc vì đã giáng há»a†(Ge 2:13).
Äặc biệt là Chúa Giêsu đã căn dặn kỹ lưỡng và rõ rà ng: “Khi ăn chay, anh em chá»› là m bá»™ rầu rÄ© nhÆ° bá»n đạo đức giả: chúng là m cho ra vẻ thiểu não, để thiên hạ thấy là chúng ăn chay. Thầy bảo tháºt anh em, chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh, khi ăn chay, nên rá»a mặt cho sạch, chải đầu cho thÆ¡m, để không ai thấy là anh ăn chay ngoại trừ Cha của anh, Äấng hiện diện nÆ¡i kÃn đáo. Và Cha của anh, Äấng thấu suốt những gì kÃn đáo, sẽ trả lại cho anh†(Mt 6:16-18).
Nà o, chúng ta cùng đón Xuân, cùng ăn Tết, nhất là phải má»™t lòng tôn kÃnh Thiên Chúa là Chúa Tể Cà n Khôn, là Chúa Xuân Ä‘Ãch thá»±c, và yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i trong tình huynh đệ liên Ä‘á»›i!
TRẦM THIÊN THU
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn