Cha và cố
Cách đây Ãt lâu, khi tôi Ä‘Æ°a tin “Bà cố của má»™t ngÆ°á»i bạn là linh mục má»›i được Chúa gá»i vá», xin anh em bạn cÅ© của cha cùng cầu nguyện cho linh hồn bà cốâ€, thì có má»™t sá»± việc rất bất ngá» nằm ngoà i má»i suy nghÄ© của tôi, là m tôi cảm thấy xót xa và thất vá»ng rất nhiá»u. Má»™t anh viết: “Vinh cho há»i bà cố ná»™i của Cha Ngá»c mất hay mẹ Cha Ngá»c mất?â€. Không chỉ mình anh ta, mà và i anh khác hùa theo nói mỉa. Tôi rất buồn vì tôi biết những ngÆ°á»i anh em nà y không phải là không hiểu, nhÆ°ng rõ rà ng là các anh cố ý châm chá»c, chỉ tiếc là anh châm chá»c không đúng lúc và không đúng chá»—.
Ãt lâu sau, anh em lại chuyá»n cho nhau bà i viết vá» má»™t bà cố muốn đẩy con mình và o hà ng linh mục để bà được hãnh diện vá»›i xóm là ng. Tôi hiểu rằng má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© bà cố là nhÆ° váºy. Tháºt ra khi các cụ dâng con mình cho Chúa là hỠđã hy sinh nhiá»u rồi. Hãy Ä‘á»c lại vá» cuá»™c Ä‘á»i các cụ cố đã từng được viết lại thì sẽ hiểu.
Tôi không là linh mục, nên tôi không viết bà i nà y để mong thiên hạ gá»i mẹ tôi là bà cố. NhÆ°ng rõ rà ng, truyá»n thống tốt đẹp của ngÆ°á»i Việt đã dà nh má»™t chá»— trang trá»ng và má»™t danh xÆ°ng tôn kÃnh cho thân mẫu các linh mục quả là má»™t Ä‘iá»u đáng khÃch lệ và không có gì xấu để phải đả kÃch.
Chúng ta không thấy có tà i liệu nà o nói những danh xÆ°ng “ông bà cố†dà nh cho song thân linh mục bắt đầu từ lúc nà o. NhÆ°ng theo truyá»n thống cao quà của à Äông, khi con cái có má»™t chá»— đứng trong xã há»™i thì cha mẹ há» cÅ©ng có chỗ… ngồi bên cạnh! Khi hoà ng tỠđược phong vÆ°Æ¡ng thì mẹ của ông sẽ là hoà ng thái háºu. Khi ngÆ°á»i ta là m thầy dạy thì há»c trò cung kÃnh vá»›i cha mẹ há» nhÆ° vá»›i ông bà cha mẹ mình.
Và danh xÆ°ng ông cố bà cố trong xã há»™i Việt nam còn dùng để gá»i những ngÆ°á»i cao niên có công đóng góp cho cá»™ng đồng, cho xã há»™i hay có uy tÃn trong cá»™ng đồng và xã há»™i ấy. Ở miá»n Tây, dân chúng kÃnh trá»ng các linh mục, nên cÅ©ng gá»i các cha là ông cố.
NgÆ°á»i Việt chúng ta có truyá»n thống quà báu là tôn trá»ng những ngÆ°á»i hy sinh cho xã há»™i. NhÆ°ng, nhÆ° Nguyá»…n gia Kiểng đã từng viết, “ngÆ°á»i Việt Nam tìm đủ má»i lý do để ghét nhauâ€. TÆ° tưởng nà y được diá»…n tả bình dân trong tục ngữ “trâu buá»™c thì ghét trâu ănâ€. Cái tâm lý đáng buồn nà y đã in sâu và o tâm con ngÆ°á»i, kể cả má»™t số ngÆ°á»i trà thức và má»™t số ngÆ°á»i sống ở trá»i Tây.
NgÆ°á»i ta hay nói vui là “tu xuất hay phá đạoâ€. Tôi thì không nghÄ© váºy. Ở má»™t website « đạo đức » ná», có hai ông tác giả chuyên moi chuyện các linh mục ra Ä‘áºp ! NhÆ°ng Äạo Chúa mà anh phá được thì cÅ©ng là chuyện hÆ° truyá»n. Cả má»™t Ä‘oà n quân do Satan cầm đầu hai ngà n năm nay (bao gồm cả quỉ sứ lẫn sứ của quỉ) cÅ©ng chẳng là m gì nổi Giáo Há»™i Chúa kia mà . Có lần tôi tâm sá»± vá»›i má»™t Äức Giám Mục vá» chuyện nà y, ngà i bảo chắc tại thấy mấy anh tu xuất biết nhiá»u và hay góp ý nên nhiá»u ngÆ°á»i thấy ngại. Tôi nghÄ© góp ý đúng thì đâu có gì ngÆ°á»i ta phải ngại, nhÆ°ng có ngÆ°á»i ý gì cÅ©ng góp, không có ý cÅ©ng tìm ý mà góp, tìm không ra ý cÅ©ng góp lá»i… chê trách. Có má»—i danh xÆ°ng bà cố ông cố mà cÅ©ng ráng chê thì… hết biết.
Gần đây có ngÆ°á»i góp ý không nên gá»i các linh mục là cha. NgÆ°á»i đặt vấn Ä‘á» là NCK, má»™t giáo sÆ° mà tôi kÃnh trá»ng cả vá» tầm hiểu biết và nhân cách. Ông đặt vấn Ä‘á» cách ôn hoà và đầy lý lẽ thuyết phục, chứ không chÆ¡i kiểu ném đá lung tung nhÆ° trên các diá»…n Ä‘Ã n. Má»™t website ná» cho Ä‘á»™c giả góp ý, tôi thấy có ngÆ°á»i Ä‘Æ°a ý kiến là mình lá»›n tuổi sao gá»i mấy linh mục trẻ là cha cho được. Tôi thấy lý do nà y hÆ¡i nho nhá»!
Tôi không phản đối ý kiến nà y. NhÆ°ng tôi thấy có hai Ä‘iá»u. Thứ nhất là vá» mặt thiêng liêng, quả tháºt các linh mục đã sinh ra dân Chúa trong bà tÃch Thánh Tẩy và nuôi sống dân bằng các bà tÃch, thế nên gá»i các ngà i là cha thì cÅ©ng hợp lý. Thứ hai, thói quen ấy vốn không có gì sai trái, lại còn rất dá»… thÆ°Æ¡ng, bây giá» muốn sá»a lại thì liệu giáo dân có chấp nháºn và nếu há» chấp nháºn thì bao nhiêu thế hệ sẽ thay đổi được? Và có cần tốn công sức và thá»i gian để thay đổi Ä‘iá»u “không có gì phải ầm Ä©â€?
Bây giá» nếu thay đổi cách gá»i thì chÆ°a chắc nhiá»u ngÆ°á»i Công giáo đồng ý. Ở xứ Tân Phú của tôi chẳng hạn, tình cảm giữa các cha và giáo dân rất tốt, bây giỠđùng má»™t cái bảo má»i ngÆ°á»i đừng gá»i các cha là cha nữa thì có thể cả xứ xuống Ä‘Æ°á»ng ngay.
Má»™t cha kể tôi nghe là bà ná»™i của ngà i ở Mỹ gá»i Ä‘iện thoại vá» cứ gá»i ngà i là cha, ngà i xin bà ná»™i đừng gá»i thế thì bà bảo bà thÃch gá»i cha, cứ để bà tá»± do gá»i. Äó là niá»m vui của bà cụ cố, chẳng lẽ lại dáºp tắt Ä‘i? Má»™t cha trẻ khác vốn xÆ°ng hô khiêm tốn. Khi ngà i gá»i Ä‘iện thoại đến nhà tôi, bà xã tôi nói “Con chà o cha†là ngà i cÆ°á»i phá lên “Ôi, con chà o cha má»›i ghê chứâ€. NhÆ° váºy, chuyện xÆ°ng hô cha con nếu ai không thÃch thì cÅ©ng đừng trách các cha.
Danh xÆ°ng chỉ là cái bên ngoà i để tá» tấm lòng bên trong. Nếu anh không thÃch, anh gá»i tên khác, không sao. Tôi là ngÆ°á»i vốn kÃnh trá»ng thiên chức linh mục và con ngÆ°á»i linh mục, nên tôi gá»i các ngà i là cha, và song thân các ngà i là ông bà cố. Nếu bạn thấy linh mục cÅ©ng nhÆ° bạn thôi thì bạn cứ gá»i cách khác. NhÆ°ng cẩn tháºn, bạn có thể bị ngÆ°á»i chung quanh cÆ°á»i (chứ không phải là ông linh mục bị cÆ°á»i).
Trong má»™t cuá»™c há»p ná», má»™t anh giáo dân hay hoạt Ä‘á»™ng gia đình, đến gá»i má»™t vị giám mục vốn là bạn cùng lá»›p ngà y xÆ°a (tôi nghe kể lại, không biết nguyên văn), đại khái là Ê, Äức Cha T hay ông T gì đó, thì láºp tức bị phản ứng ngay. Những giáo dân có mặt hôm ấy sau nà y trong các cuá»™c há»p Ä‘á»u kể lại chuyện nà y và lắc đầu cho cái anh giáo dân cá»±u tu ấy.
Tôi chÆ°a gặp ông bà cố nà o “lôi thôi†để cho ngÆ°á»i ta phải trách móc. DÄ© nhiên là con ngÆ°á»i thì ai cÅ©ng có lúc nà y lúc ná», nhÆ°ng chẳng lẽ cứ ngồi đó mà trách móc nhau? Nhân đây tôi cÅ©ng xin kể lại má»™t câu chuyện vui cho đỡ căng thẳng. Chuyện nà y do cha Nguyá»…n xuân Hoà , giáo hạt Tuy Hoà , Qui nhÆ¡n, kể tôi nghe lúc anh em ngồi uống nuá»›c vỉa hè thà nh phố Sà igòn cách đây và i năm.
Số là có buổi giải tá»™i luân phiên mùa Chay ở các xứ, ông bà cố bảo nhau Ä‘i xÆ°ng tá»™i vì có nhiá»u cha đến giải tá»™i. Ông cố Ä‘i xÆ°ng tá»™i trÆ°á»›c, ra thầm thì vá»›i bà cố: “Bà đi sang xÆ°ng bên toà kia Ä‘i, toà nà y thằng Tèo nhà mình Ä‘ang giải tá»™i đấyâ€. Bà cố vốn ngại xÆ°ng tá»™i vá»›i ông cha con nhà mình nên vá»™i vã sang xếp hà ng bên toà kia. Ai ngá» sá»± Ä‘á»i éo le, lúc đó các cha Ä‘i uống nuá»›c, khi ra ngồi toà lại đổi chá»— cho nhau. Bà cố và o xÆ°ng tá»™i đúng ngay ông cha con mình nhÆ°ng không biết. Khi cha vừa lên tiếng nói thì bà nháºn ra và la lên: “Lại thằng Tèo!â€.
Trong câu chuyện trên, tôi thấy bà cố dá»… thÆ°Æ¡ng đấy chứ! XÆ°ng hô là chuyện không có gì đáng bà n cãi. XÆ°ng hô để tá» lòng kÃnh trá»ng và thân thiện vá»›i nhau là nét sống đẹp. Ông bà bảo là “lá»±a lá»i mà nói cho vừa lòng nhauâ€, tôi xin sá»a lại “Gá»i gì cÅ©ng váºy mà thôi, nói lá»i kÃnh trá»ng chÃnh tôi hà i lòngâ€.
Gioan Lê Quang Vinh
Nguồn : Kênh thông tin XB - WHÄ