Chân dung linh mục Việt Nam: Linh mục Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn
VietCatholic News (11 Sep 2009 11:33)
Cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn - Cuốn từ điển bách khoa sống
NgÆ°á»i giáo dân Vinh không ai là không biết đến địa danh xứ đạo Thá» Ninh. Äó là má»™t xứ đạo truyá»n thống “lắm cụ nhiá»u quanâ€, nÆ¡i sản sinh nhiá»u nhân váºt đạo Ä‘á»i nổi tiếng. Từ trÆ°á»›c tá»›i nay, Giáo xứ Thá» Ninh đã cung cấp cho Giáo Há»™i đến 79 linh mục triá»u, dòng. NhÆ°ng nổi báºt hÆ¡n cả, phải kể đến cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn. Ngà i vừa là linh mục gốc giáo pháºn Vinh, nhÆ°ng cÅ©ng là linh mục của giáo pháºn Ban Mê Thuá»™t vá»›i các chức danh: cha sở, cha quản hạt, cha Tổng đại diện giáo pháºn Ban Mê Thuá»™t.
Ngà i sinh năm 1898 trong má»™t gia đình Công giáo đạo hạnh tại giáo xứ Thá» Ninh, Äức Thá», Hà TÄ©nh. Thân phụ là má»™t nhà nho là m nghỠđông y nổi tiếng. Sau khi há»c 6 năm Tiểu chủng viện và giúp xứ 6 năm, thầy Ngoạn được cá» Ä‘i du há»c 6 năm tại Äại chủng viện Penang, Malaysia, má»™t Äại chủng viện quốc tế dà nh cho các sinh viên miá»n Äông Ã. Tốt nghiệp, ngà i trở vá» Việt Nam và chịu chức linh mục dịp Lá»… Chúa Giáng sinh 1932. Sau đó, ngà i lần lượt đảm nháºn các chức vụ: giáo sÆ° Tiểu chủng viện (1933-1943); giáo sÆ° Äại chủng viện, rồi Giám đốc Äại chủng viện Xã Äoà i (1943-1956).
Biến cố chia đôi đất nÆ°á»›c Ä‘Æ°a ngà i lên cao nguyên Ban Mê Thuá»™t cùng vá»›i má»™t số giáo dân Vinh. Ngà i nháºp giáo pháºn Kontum và là m cha sở giáo xứ Ban Mê Thuá»™t. Ngà i xây nhà thá» vá»›i kiểu dáng giống nhà thá» Sapa thuá»™c giáo pháºn HÆ°ng Hóa. Nhà thá» nà y trở thà nh Nhà thá» ChÃnh Tòa khi thà nh láºp giáo pháºn Ban Mê Thuá»™t năm 1967. Năm 1969, cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn xin nghỉ hÆ°u, vì tuổi già sức yếu. Ngà i rút vá» nhà ngÆ°á»i cháu là ông Trần Văn Cung, để nghỉ ngÆ¡i và chuyên lo nghiên cứu và đá»c sách. Thỉnh thoảng ngà i được má»i giảng tÄ©nh tâm, hay thuyết trình cho các linh mục, các Dòng tu vá» thần há»c và tu đức. Ngà i là má»™t linh mục thánh thiện, khiêm tốn. Tuy cao niên và là báºc thầy của nhiá»u thế hệ linh mục, ngà i vẫn xÆ°ng “con†vá»›i ngÆ°á»i đối thoại. Ngà i sống rất khó nghèo, đạm bạc… ÄÆ¡n sÆ¡ trong y phục và sá» dụng các phÆ°Æ¡ng tiện. Những dịp tÄ©nh tâm hạt, hoặc tÄ©nh tâm thÆ°á»ng niên của các linh mục giáo pháºn, ngà i thÆ°á»ng lÆ°u ý: Phải Ä‘á»c Thần vụ thong thả để có thể nếm được cái ý vị ngá»t ngà o và phong phú của Thánh Vịnh. Ngà i dâng lá»… sốt sắng, khoan thai. Các bà i giảng của ngà i phải nói được là những bà i giáo lý mẫu (Keryma) rất hấp dẫn, cụ thể, được minh há»a bằng những câu chuyện sinh Ä‘á»™ng, trà thức kÃnh nể, bình dân hiểu rõ. Các giáo xứ đến phiên chầu lượt, Ä‘á»u muốn má»i cha già Ngoạn đến giảng vá» Bà tÃch Thánh Thể. Nổi tiếng là thông thái, ngà i cÅ©ng từng được má»i giảng trong thánh lá»… riêng của vị đứng đầu chÃnh phủ VNCH thá»i đó. Äức Cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyá»…n Văn Thuáºn sau khi tiếp xúc vá»›i cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn, thấy được kiến thức uyên bác của ngà i, đã nói: “Ban Mê Thuá»™t có má»™t cuốn từ Ä‘iển bách khoa sốngâ€. Äức Cố Giám mục Paul Seitz (Äức cha Kim) đã dùng cha Ngoạn là m cố vấn thần há»c. Má»™t linh mục há»c trò của ngà i kể lại: Khi còn là giáo sÆ° Äại chủng viện Xã Äoà i, giáo pháºn Vinh, má»—i dịp Ä‘i nghỉ hè, ngà i thÆ°á»ng Ä‘Æ°a má»™t số đại chủng sinh Ä‘i theo, đến má»™t xứ nà o đó, để trình bà y vá» má»™t vấn Ä‘á» thần há»c, hoặc triết há»c. Cách trình bà y rất bình dân, dá»… hiểu, ai cÅ©ng có thể tiếp thu.
Vá» sá»± nghiệp văn hóa: cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn là má»™t “há»c giả thầm lặng". Có thể gá»i ngà i là "nhà thần há»c uyên thâm của Giáo Há»™i Việt Nam†(lá»i Äức cha Phêrô Trần Xuân Hạp) Bẩm sinh thông minh, hiếu há»c, say mê Ä‘á»c sách. ThÃch nghiên cứu, sÆ°u tầm đủ loại vấn Ä‘á», ghi chép thà nh “fiches†(phiếu). Các há»c trò của ngà i Ä‘á»u được khuyến khÃch viết fiches. Ngà i có má»™t bá»™ phiếu khổng lồ mà Ngà i gá»i là “silva rerumâ€, nghÄ©a là nhÆ° má»™t khu rừng tà i liệu văn hóa. Rất tiếc là kho tà ng quý báu nà y đã bị tiêu tán mất 2 lần, và o năm 1955 (di cÆ° và o Nam) và 1975 (thống nhất đất nÆ°á»›c). ChÃnh ngà i đã tâm sá»± thế nà y: “Trong Ä‘á»i linh mục của tôi đến nay (1975) đã trên 40 năm. Tôi thÃch Ä‘á»c sách, nghiên cứu, sÆ°u tầm, rồi láºp danh mục, viết những phiếu ghi chép … Có loại phiếu đánh số thứ tá»±, loại ghi theo chuyên Ä‘á»â€¦ Có khi viết ra thà nh táºp nhÆ° táºp “Thế giá»›i vô cùng lá»›nâ€, “Thế giá»›i vô cùng nhá»â€, “Khoa há»c có thể tạo nên váºt sống được không, theo phÆ°Æ¡ng diện tÃn lýâ€? “Äức tin và TÃn ngưỡngâ€, “Äức tin và luân lýâ€, Äức tin và Tôn giáoâ€, “Suy luáºn vỠđịnh nghÄ©a Äức tin theo thần há»c cổ Ä‘iểnâ€, “Thần há»c cổ Ä‘iển và Thần há»c Thánh Kinhâ€, “Cho được sống mầu nhiệm Äức tinâ€â€¦Còn nhiá»u táºp khác, ngà i không thể nhá»› hết. Trong Ä‘á»i ngà i, có 2 lần mất mát mà ngà i cho là lá»›n nhất, vì là mất những cái mà ngà i cho là quý hóa nhất. Äó là mất những biên táºp, những ghi chép nói trên. Má»—i lần mất nhÆ° váºy, là mất hết những công trình sÆ°u tầm trong 20 năm, từ khi là m giáo sÆ° Tiểu rồi Äại chủng viện (1935–1955). Biến cố đất nÆ°á»›c chia đôi và cuá»™c di cÆ° khiến ngà i không mang được gì. Tại miá»n Nam, Ngà i lại khởi công sÆ°u tầm, biên chép là m phiếu, ghi notes… và biên khảo, nhÆ° táºp “Những đặc Ä‘iểm ngoại thÆ°á»ng trong Hiến chế Vui mừng và Hy vá»ngâ€, và táºp viết bằng Pháp văn. “Essai d’une nouvelle exposition de la doctrine Eucharistiqueâ€â€¦ NhÆ°ng táºp ngà i yêu quý nhất là táºp “Cho được sống mầu nhiệm Phục Sinh†đang viết dở dang, dà y 400 trang vở há»c sinh, chữ nhá». Äùng má»™t cái, vừa đúng 20 năm sÆ°u tầm, tức là ngà y 10-03-1975, nhà ngà i bị đạn pháo bắn cháy thiêu hủy tất cả tà i sản. Sau lần tổn thất to lá»›n nà y, ngà i không còn hy vá»ng tiếp tục công trình sÆ°u tầm, nghiên cứu, vì má»™t phần tuổi già , sức yếu, má»™t phần không thể kiếm lại và mua sắm được những sách vở, tà i liệu nhÆ° trÆ°á»›c. Thỉnh thoảng, - nhÆ° má»™t quán tÃnh, - ngà i vẫn cố nhá»› lại những gì đã viết, đã nghiên cứu. Sá»± hồi tưởng nà y giúp ngà i nhÆ° được nếm những vị ngá»t trên trá»i (sapere coelestia). Sá»± cố gắng hồi tưởng và “bÆ°Æ¡i móc†ký ức, theo ngà i, không những giúp Ãch thiêng liêng, mà còn có thể thu tháºp được má»™t số “mảnh vụn†(fragmenta). Nếu không được “12 thúng†thì Ãt ra cùng được và i “nhúm tayâ€. NhÆ° váºy, cÅ©ng không phải là uổng công dã trà ng! (Colligite quae superaverunt fragmenta, ne pereant).
NgÆ°á»i ta cà ng khâm phục và ca ngợi trà thông minh sâu sắc của cha Gioan Baotixita Trần Thanh Ngoạn, khi biết rằng, tuy được hấp thụ má»™t ná»n thần há»c cổ Ä‘iển, kinh viện, thá»i Trung cổ, thế nhÆ°ng, ngà i đã có má»™t ngòi bút phân tÃch và tổng hợp rất hệ thống. Chúng ta hãy Ä‘á»c những “fragmenta†ngà i viết trong thá»i gian nghỉ hÆ°u và bệnh táºt:
1. Äức Tin Phục Sinh.
2. Những đặc Ä‘iểm ngoại thÆ°á»ng trong Hiến chế Vui mừng và Hy vá»ng.
3. Thiên Chúa là Tình Yêu.
4. Bà tÃch Thánh Thể theo trà o lÆ°u Thần há»c thá»i đại Vaticanô II.
5. Thánh Thần ban sự sống.
6. Nghệ thuáºt thuyết giảng của linh mục.
7. Thần há»c cổ Ä‘iển và Thần há»c Thánh Kinh.
8. Äức Tin Và TÃn Ngưỡng.
9. Thế giới vô cùng lớn.
10. Thế giá»›i vô cùng nhá».
(Theo tà i liệu do con cháu cha Gioan B. Trần Thanh Ngoạn cung cấp)
GP Ban Mê Thuột[align=justify]
[/align]