Äức Giám mục Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp
25.09.2008
Khẩu hiệu Giám mục: "Xin cho con say mê Thánh Giá".
ÄỨC GIÃM MỤC
PHÊRÔ GIOAN TRẦN XUÂN HẠP
Äức
Cha Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp chà o Ä‘á»i ngà y 06.10.1920, trong má»™t gia
đình đạo đức, thuần tuý công giáo tại giáo xứ Nhân Hòa, thuộc xã Nghi
thuáºn (Nghi Lá»™c, Nghệ An), xÆ°a là là ng Nhân Hoà , phÆ°á»ng Võng Nhi, Tổng
Kim Nguyên. Thân sinh là cụ Phêrô Trần văn TrÆ°á»ng và bà Maria Hà thị
Còn. Là con thứ hai trong 6 anh em.
Nhân Hoà đúng là địa linh nhân kiệt :
- linh mục đầu tiên là cha Hà văn Gia, cáºu ruá»™t của Äức cố giám mục;
- bên ná»™i, có hai anh em ruá»™t là chủng sinh: Trần Khánh và Trần Khanh, tham gia phong trà o Äông Du, chống thá»±c dân Pháp.
- Äặc biệt linh mục Nguyá»…n Thần Äồng, má»™t trong 3 linh mục yêu nÆ°á»›c
thuá»™c giáo pháºn Vinh, bị giặc Pháp bắt và đà y Ä‘i Côn đảo, rồi vá» sống
những năm cuối Ä‘á»i và mất tại quê nhà .
- Sau nà y, có linh mục Hà Ngá»c Cai, linh mục ...Äáºu và những linh mục khác hiện há»c táºp và phục vụ ở phÃa Nam hoặc ở nÆ°á»›c ngoà i.
Lên 9 tuổi, chú bé Trần Xuân Hạp được cáºu ruá»™t là linh mục Hà Văn Gia
Ä‘Æ°a lên ở vá»›i mình tại giáo xứ Ngá»c Long. Năm 1931, Cha Gia mất tại Cam
Lâm, chú Hạp được trối cho Cha già Hiên, ngÆ°á»i Là ng Tùng, giáo xứ Bùi
Ngá»a.
Năm 1933 Cha già Hiên gá»i chú Hạp và o Chủng viện Dá»± Bị Xuân Phong, ở Diá»…n châu, khoá thứ 2.
Năm 1936 chú và o Tiểu Chủng viện Xã đoà i.
Năm 1942 Ä‘i thá»±c táºp thầy giảng, dạy há»c ở Tiểu chủng viện.
Năm 1951 thầy Hạp và o Äại chủng viện
Ngà y 01 tháng 2 năm 1959, thụ phong Linh mục tại Nhà thá» ChÃnh Toà Xã Ä‘oà i.
Sau đó, NgÆ°á»i lần lượt là m quản xứ Minh Cầm từ 1959 đến 1963, Äan Sa từ
1963 đến 1973. Từ 1973 đến 1979, là m Quản hạt Hướng Phương kiêm Tổng
Äại Diện.Trong cả 3 nhiệm sở, cha Trần Xuân Hạp luôn luôn là má»™t linh
mục mẫu má»±c vá» mục vụ : táºn tình phục vụ giáo dân vá»›i má»™t nhiệt tình
tông đồ hăng say.
Ngà y 10.01.1979, Toà Thánh ban sắc phong Cha Trần Xuân Hạp là m Giám mục
giáo pháºn Vinh, thay thế Äức Cha Phêrô Nguyá»…n Năng qua Ä‘á»i ngà y
06.7.1978. Ngà y 03.3, vị Giám mục đắc cá» cung hiến Nhà thá» chÃnh toÃ
má»›i.
Ngà y 04.3.thụ phong giám mục do Äức Tổng Giám mục Hà ná»™i Giuse Trịnh
văn Căn chủ phong, cÅ©ng là ngà y Khánh thà nh Nhà thá» chÃnh toà giáo
pháºn. Lúc nà y vị Tân giám mục vừa tròn 59 tuổi, tiếp nháºn má»™t giáo pháºn
đông giáo dân, nhÆ°ng đầy tan hoang vá» tinh thần và váºt chất, sau nhiá»u
năm chiến tranh.
Khi chá»n cho Ä‘á»i Giám mục của mình khẩu hiệu "Xin cho con say mê Thánh
giá", hẳn là NgÆ°á»i đã thấy trÆ°á»›c rất rõ gánh nặng Ä‘ang đè lên vai mình,
và ý thức sâu sắc rằng chỉ có say mê Thánh giá, nghĩa là vui lòng chấp
nháºn gánh nặng nhÆ° Thánh giá Chúa gá»i và noi gÆ°Æ¡ng Chúa vác Thánh giá,
mới mong tròn được sứ mạng đã giao phó. Hai mươi hai năm chèo chống lái
con thuyá»n giáo pháºn Vinh, chứng tá» NgÆ°á»i đã hiểu và sống khẩu hiệu của
mình nhÆ° váºy.
Äức Cha đã Ä‘i Rôma 3 lần ad limina: lần thứ nhất sau Há»™i Nghị Giám mục
Việt Nam năm 1980 vá»›i bức Thu chung nổi tiếng vá» Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng mục vụ
theo Công đồng Vatican II.
Trong chuyến Ä‘i Rôma lần hai, Äức Cha đã xin và được Toà Thánh ban phép
mở Năm Thánh giáo pháºn Vinh năm 1892-1992 và mừng 100 năm hiến dâng cho
Äức Maria 1892-1992 và 146 năm thà nh láºp giáo pháºn 1846-1902.Äức Cha đã
táºn dụng cÆ¡ há»™i đặc biệt nà y để thăng tiến má»i mặt trong giáo pháºn.
Trong phần kết của bà i diá»…n từ Ä‘á»c trong Thánh lá»… khai mạc Năm Thánh,
chúng ta thấy rõ : đối với vị Cố Giám Mục, lịch sỠvới những thăng
trầm, những hay dở của nó luôn luôn được lá»c qua lăng kÃnh đức tin,
má»™t đức tin có bá» dà y hai ngà n năm thể nghiệm. cái nhìn sâu và o lịch sá»
của Äức cố Giám mục. Trong phần kết bà i diá»…n văn khai mạc Năm Thánh
giáo pháºn, NgÆ°á»i nói : "KÃnh thÆ°a toà n thể anh chị em, Hôm nay chúng ta
đặt má»™t cái nhìn sÆ¡ qua vá» coịi nguồn lịch sá» chúng ta để nháºn ra rằng
: trên Ä‘á»i nà y cái gì cÅ©ng có hai mặt, mặt trái và mặt phải,m ở nÆ¡i cái
nà y tưởng là có lợi, té ra có cái hại kèm theo. Trái lại, có cái xem
bất lợi, nhÆ°ng rồi lại cho ta nhiá»u lợi hÆ¡n. Váºy thì mừng lá»… hôm nay,
chúng ta nhìn lại từ cội nguồn trong cả hai mặt đó. Mặc dù sự trình bà y
của tôi quá sÆ¡ lược vì bá» sót nhiá»u, nhÆ°ng có lẽ cÅ©ng đủ để khẳng định
câu nói của cha ông chúng ta rằng "Nhân định nhÆ° thá» nhÆ° thá», thiên lÃ
vị nhiên vị nhiên, có nghÄ©a là "con ngÆ°á»i toan định thế nà y thế ná»,
nhÆ°ng lẽ trá»i khác xa. NgÆ°á»i Âu cÅ©ng Ä‘iệp ý nhÆ° váºy khi nói "L'homme
propose, Dieu dispose", con ngÆ°á»i toan tÃnh, nhÆ°ng Thiên Chúa xếp
định". Phải, nÆ¡i trang sá» của địa pháºn Vinh trải 150 năm, luôn luôn ta
thấy được rằng : bên trái cái tự nhiên, còn có cái gì siêu nhiên lèo
lái lịch sá» của con ngÆ°á»i. ChÃnh cái ấy má»›i Ä‘em lại cho chúng ta niá»m
tin vững chắc để can đảm bước đi, ngà y ngà y vui sống, sẵn sà ng cống
hiến sức mình để xây dá»±ng trang lịch sừ ngà y mai" (TrÃch Ká»· yếu Năm
Thánh giáo pháºn Vinh, trang 29).
Chá»— dá»±a của niá»m tin vững chắc đó, Äức Cố Giám mục đã nói lên công
khai, cÅ©ng chÃnh trong bà i diá»…n từ khai mạc Năm Thánh giáo pháºn, chÃnh
là "sá»± giúp đỡ của chÃnh quyá»n các cấp, sá»± cá»™ng tác của hà ng linh mục
vá»›i sá»± há»™ trợ của má»i thà nh phần Dân Chúa. Äó là niá»m khÃch lệ cho
những cố gắng của tôi trong hi vá»ng nhá» Chúa thÆ°Æ¡ng, dÆ°á»›i bà n tay che
chở của Äức Mẹ, chúng ta đã và đang chung sức lo xây dá»±ng cho quê hÆ°Æ¡ng
một ngà y mai tốt đẹp" (Sđd).
ChÃnh niá»m tin đó đã thúc đẩy và nâng đỡ vị Chủ chăn trong má»i công
việc, trong số đó, phải kể lên hà ng đầu, việc NgÆ°á»i cùng vá»›i đức Cố
giám mục Phạm Tần, giáo pháºn Thanh Hoá, chạy xuôi chạy ngược, mở lại
cho được Chủng viện. Và kết quả là ngà y 22.11.1988, Äại Chủng viện
Vinh Thanh ra Ä‘á»i, trÆ°á»›c sá»± vui mừng của hai giáo Ä‘oà n Vinh và Thanh
Hoá. Và hôm nay,sau 14 năm hoạt Ä‘á»™ng, ai cÅ©ng phải thừa nháºn việc mở
được Chủng viện Vinh Thanh, và Chủng viện Vinh Thanh ngà y cà ng theo kịp
các chủng viện khác trong nước cũng như ngaòi nươc, là một điểm son
chói lá»i trong lịch sá» Giáo Há»™i Vinh và Thanh Hoá, trong đó công đầu lÃ
của Äức Cố Giám mục Trần xuân Hạp và Äức Cố Giám mục Phạm Tần. Những
năm gân đây, vá»›i sá»± cá»™ng tác đồng trách nhiệm của Äức Giám mục Thanh
Hoá Äức Cha Batôlômêô Nguyá»…n SÆ¡n Lâm, nhiá»u giáo sÆ° ở phÃa Nam đã lần
lượt Ä‘á»±oc má»i tá»›i thỉnh giảng và nhiá»u tốp linh mục trẻ được cá» Ä‘i du
há»c ở nÆ°á»›c ngoà i. Äặc biệt, vá»›i sá»± gia tăng con số các linh mục xuất
thân từ Vinh Thanh, chỉ thá»i gian vắn nữa, những và nh khăn tang hà ng
chục năm trá»i trùm lên nhiá»u xứ đạo sẽ bị cất bá» hết.....
Tuy nhiên, phải Ä‘á»c lại những lá»i huấn từ của của Äức Cố giám mục ngá»
vá»›i các chủng sinh mãn khoá , má»›i thấy rõ NgÆ°á»i đã có ý thức nhÆ° thế
nà o vá» vai trò của vị Chủ chăn giáo pháºn trong công cuá»™c Ä‘Ã o tạo linh
mục. Bà i Huấn từ nà y được đăng trên trang đầu Ká»· yếu Äại chủng viện
Vinh Thanh khoá I . Vị Chủ Chăn trao đổi thân tình với anh em chủng
sinh sắp lên chức linh mục qua 6 ý . à thứ ba : NgÆ°á»i dặn : "Anh em
hãy ghi nhá»› ngà y thụ phong của mình, ngà y anh em được chÃnh thức vÃ
vÄ©nh viá»…n sát nháºp và o Äức Kitô Linh mục Tối Cao. Cùng Äức Kitô chia
sẻ chức Linh mục, tức là cùng NgÆ°á»i chia sẻ trách nhiệm cứu Ä‘á»i.. Anh
em là m Linh mục là chỉ để cùng Äức Kitô cứu Ä‘á»™. Cho nên, anh em không
còn thuá»™c vá» bản thân anh em hay thuá»™c vá» má»™t riêng ai.. Linh mục lÃ
của má»i ngÆ°á»i, cho má»i ngÆ°á»i, cách riêng những ngÆ°á»i nghèo hèn Ä‘au
khổ....Bốn là anh em biết : là m linh mục là phải hy sinh....Từ hôm nay,
hy sinh là điá»u không thể thiếu. Äức Kitô vÄ© đại nhất và o giá» phút
NgÆ°á»i hy sinh trên Tháºp giá... Năm là anh em là Linh mục của thế ká»· 21
Ä‘ang đến gần....Linh mục phải cá»™ng tác vá»›i má»i ngÆ°á»i có thiện chÃ, nhằm
mÆ°u cầu hạnh phúc cho má»i ngÆ°á»i...Anh em hãy nhá»› anh em được chá»n từ
giữa loà i ngÆ°á»i, mà cụ thể là giữa đồng bà o Việt Nam , là để phục vụ
loà i ngÆ°á»i, cách riêng đồng bà o thân yêu của chúng ta. Phục vụ, chứ
không cai trị. Giáo Hội, giáo xứ không là của cha xứ, cà ng không phải
là Cha xứ...."
Äúng là tâm tÆ° má»™t vị Chủ chăn có ý thức trách nhiệm vá» sứ mạng của
mình... (Ká»· yếu ÄCV VT, tr.5). Ngoà i ra phải nói đến những cố gắng của
NgÆ°á»i nhằm liệu cho tất cả những anh em chủng sinh hay thầy giảng còn
lÆ°u vong mà vẫn nuôi dưỡng Æ¡n gá»i là m linh mục, tất cả được tiếp tục
há»c và đã được phong chức.
Những cố gắng trên đây cà ng cho thấy rất rõ mối quan tâm của NgÆ°á»i đối
vá»›i hà ng linh mục giáo pháºn. Äặc biệt, NgÆ°á»i lo giữ gìn sá»± hiệp nhất
giữa Chủ chăn vá»›i linh mục Ä‘oà n, giữa Chủ Chăn vá»›i từng linh mục vÃ
giữa các linh mục vá»›i nhau. HÆ¡n má»™t lần NgÆ°á»i cám Æ¡n hà ng linh mục đã
cố gắng gìn giữ sự hiệp nhất đó.
Äối vá»›i các Há»™i Dòng, nguyên việc các Há»™i Dòng trong thá»i đại của NgÆ°á»i
đã có nhiá»u đóng góp cho sứ mạng giáo pháºn...cÅ©ng đã cho thấy vị Chủ
Chăn giáo pháºn đánh giá nhÆ° thế nà o vai trò của báºc táºn hiến trong sá»±
nghiệp chung của giáo há»™i. Äức Cha vừa tôn trá»ng truyá»n thống do Äáng
Sáng láºp để lại, vừa giúp chị em nữ tu phát huy những gì cần và có Ãch
cho thá»±c tiá»…n của giáo pháºn. CÅ©ng nhá» công khó nhá»c váºn Ä‘á»™ng của NgÆ°á»i,
Dòng Mến Thánh giá giáo pháºn đã có thể ăn mừng Quyết định của Nhà nÆ°á»›c
cho mở Táºp viện.
Äối vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘au khổ đủ hạng, Äức Cha âm thầm lo cho có trợ cấp
và lặng lẽ Ä‘em đến hoặc gá»i đến cho há». Khu Ä‘iá»u dưỡng bệnh cùi ở Quỳnh
láºp là má»™t thà dụ. Hằng năm Äức Cha Ä‘á»u Ä‘ich thân, hoặc qua tổ chức của
Hôi Dòng Mến Thánh giá, hay các chủng sinh Äại chủng viện, hay anh em
tu sinh...thăm há»i và giúp đỡ vá» váºt chất, khÃch lệ vá» tinh thần. Lần
ná», có ngÆ°á»i xin Äức Cha cho ghi lại má»™t Ãt số liệu vá» những lần ÄứcCha
giúp đỡ những ngÆ°á»i bệnh cùi, đức Cha trả lá»i : "Tôi không thÃch là m
rùm beng, tôi cốt việc là m." Äúng là chất ngÆ°á»i xứ Nghệ Ä‘áºm Ä‘Ã nÆ¡i suy
nghÄ© và tác phong của NgÆ°á»i lãnh đạo cao nhất của giáo pháºn.
Việc láºp QuÄ© tình thÆ°Æ¡ng, ngà y tình thÆ°Æ¡ng trong giáo pháºn cÅ©ng là hoạt
Ä‘á»™ng xuất phát từ tâm hÆ°á»›ng đó. Ngay cả những em nhá» táºt nguyá»n, chẳng
hạn những em bị thiệt thòi vá» thẫm mỹ, Äức Cha cÅ©ng liên hệ Bệnh viện,
bác sĩ chuyên khoa...và trợ giúp chi phà để các em dà nh lại nụ cươi cho
khuôn mặt...Thư chung số 06.92/NB được dà nh cho mục tiêu nhân đạo đó :
"qua những lần đi là m phép Thêm sức, được thấy nơi nà y hay nơi khác, có
má»™t số em phải số pháºn không may, là có đôi môi thiếu thẩm mỹ. Tôi muốn
tạo má»i Ä‘iá»u kiện để giúp đỡ các em ấy... và tôi đã thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i
một bác sỹ chuyên khoa mổ thẩm mỹ.... Những ai có con em cần cứu chữa,
hãy là m danh sách cho tôi biết.... Tôi sẽ sắp xếp thà nh từng nhóm từ 5
đến 7 em... tiá»n thuốc và phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại tôi giúp đỡ."
Riêng việc chống tệ nạn xã há»™i... phải nói rằng Äức Cha đã có những
hoạt Ä‘á»™ng tÃch cá»±c nhằm Ä‘á» phòng và thanh toán những tệ nạn đó. Hãy
nghe lại Thông báo 08/98/NB gá»i các Cha Quản hạt : "Xin các cha thông
báo với các cha xứ trong hạt : mỗi giáo xứ hãy dấy lên phong trà o thi
Ä‘ua xây dá»±ng Ä‘á»i sống má»›i xứng danh Kitô hữu... má»i ngÆ°á»i ra sức há»c
táºp chống má»i thứ tệ nạn, cÆ°Æ¡ng quyết không để cho mình hay ngÆ°á»i thân
lâm và o say sưa rượu chè, trai gái, xì ke ma tuý và các tệ nạn khác.".
Kèm theo Thông báo, là má»™t mẫu Bản Cam Ä‘oan gá»i từng gia đình, để sau
khi há»c táºp, má»—i gia đình trong từng giáo xứ cam kết.
Năm quốc tế gia đình 1994, Äức cha đã gá»i má»™t thÆ° chung dà i, số 02/94
NB, kêu gá»i việc thánh hoá các gia đình, và chống phim ảnh sách báo đồi
trụỵ. Äức Cha trÃch dẫn má»™t số Ä‘iểm trong Tà i liệu của UB Giáo hoà ng vá»
Truyá»n thông xã há»™i vá» thá»±c trạng thế giá»›i đáng báo Ä‘á»™ng vá» sách báo
khiêu dâm và bạo lá»±c bừa bãi, vá» nguyên nhân, háºu quả và biện pháp khắc
phục.
Vì tuổi cao sức yếu, ngà y 11-12-2000, Tòa Thánh đã chấp nháºn Ä‘Æ¡n xin từ
nhiệm của ngà i và bổ nhiệm Ãức Giám Mục Phaolô Maria Cao Ãình Thuyên
là m Giám mục ChÃnh Tòa Giáo pháºn Vinh.
Ngà y 06 tháng 7 năm 2005, vị Giám mục ngÆ°á»i Việt Nam thứ 56, Giám mục
giáo pháºn Vinh thứ 10, Giám mục Vinh ngÆ°á»i Việt Nam thứ 4 : Äức Cha
Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp đã từ giã cõi Ä‘á»i để Ä‘i và o cõi VÄ©nh Hằng,
sau 85 năm là m ngÆ°á»i và là m con Thiên Chúa , 46 năm là m Linh mục, 26
năm là m Giám mục và 5 năm nghỉ hÆ°u vì tuổi già và bệnh táºt.
DÄ© nhiên, công việc Ä‘Æ°a giáo pháºn tiến lên vá» má»i mặt, là công lao của
toà n khối giáo sÄ©, tu sÄ©, giáo dân trong và ngoà i giáo pháºn, đặc biệt
là công lao và tà i trà vô và n to lá»›n của Äức Cha Phaolô Ä‘Æ°Æ¡ng nhiệm,
hồi còn là Quản lý Toà Giám mục và sau nà y khi đã là Giám Mục Phó vÃ
hiện nay trên cÆ°Æ¡ng vị Chủ chăn. NhÆ°ng phải nói rằng trên trang lịch sá»
giáo pháºn Vinh hÆ¡n hai tháºp ká»· qua, tên tuổi Äức Cha quá cố Phêrô
Gioan Trần Xuân Hạp sẽ lung linh sáng chói mãi, thà nh nguồn động lực
mạnh mẽ thúc đẩy má»i thế hệ tÃn hữu trong giáo pháºn góp phần xây dá»±ng
cho ngà y cà ng đẹp hơn, vững hơn.
|