Nạn đói và tai ương môi sinh trên thế giới
26.05.2008
|
| NgÆ°á»i dân Haiti biểu tình vì giá tăng vá»t |
Phá»ng vấn giáo sÆ° Joseph Stiglitz, Nobel Kinh Tế năm 1988 vá» nạn đói và tai Æ°Æ¡ng môi sinh trên thế giá»›i.
Trong các tháng qua, cảnh giá cả thá»±c phẩm tăng vá»t đã khiến cho dân
nghèo tại má»™t và i nÆ°á»›c trên thế giá»›i xuống Ä‘Æ°á»ng biểu tình bạo Ä‘á»™ng:
điển hình như tại Haiti, là một trong các nước nghèo nhất thế giới.
Cảnh nghèo đói gia tăng trên thế giới trong các năm qua chứng minh cho
thấy chÆ°Æ¡ng trình nhằm giảm phân ná»a tổng số gần má»™t tá»· ngÆ°á»i nghèo ná»™i
trong vòng năm 2015 do Liên Hiệp Quốc Ä‘á» ra, sẽ không đạt Ä‘Ãch. Sá»± kiện
các cuộc chiến và xung khắc tiếp tục tại 68 nước trên thế giới và các
tai ương thiên nhiên gia tăng khiến cho cảnh nghèo đói trở thà nh trầm
trá»ng hÆ¡n.
Sau đây là một
số nháºn định của giáo sÆ° Joseph Stiglitz, giải thưởng Nobel kinh tế năm
1988, nguyên giám đốc Ủy ban cố vấn kinh tế của Nhà Trắng dÆ°á»›i thá»i Tổng thống Bill Clinton, vá» nạn đói và cuá»™c khủng hoảng kinh tế trên
thế giá»›i. NhÆ° là chuyên viên môi sinh, năm 1995 giáo sÆ° cÅ©ng được má»i
là m thà nh viên Ủy ban liên chÃnh quyá»n của Liên Hiệp Quốc vá» các thay
đổi khà háºu trên thế giá»›i.
Trong các ngà y từ mùng 2 tới mùng
6-5-2008 giáo sÆ° Stiglitz cÅ©ng đã tham dá»± khóa há»p khoáng đại lần thứ
XIV của Hà n Lâm Viện Tòa Thánh vá» các Khoa Xã Há»™i, vá» Ä‘á» tà i: â€Theo
Ä‘uổi công Ãch: tình liên Ä‘á»›i và phụ Ä‘á»›i có thể cá»™ng tác vá»›i nhau nhÆ°
thế nà o?†Trong khóa há»p, cùng vá»›i chuyên gia kinh tế ngÆ°á»i Anh gốc Ấn
Ä‘á»™ Partha Dasgupta, giáo sÆ° Stiglitz đã thảo luáºn vá» Ä‘á» tà i tÆ° bản xã
há»™i và công Ãch. Giáo sÆ° cÅ©ng thÆ°á»ng xuyên theo dõi những gì xảy ra
trong các thị trÆ°á»ng tà i chánh. Và theo giáo sÆ°, cuá»™c khủng hoảng kinh
tế cÅ©ng nhÆ° các thay đổi khà háºu có thể khiến cho tình trạng sống của
ngÆ°á»i nghèo, nghÄ©a là ngÆ°á»i dân của các nÆ°á»›c không có phÆ°Æ¡ng tiện, trở
thà nh trầm trá»ng hÆ¡n và khiến cho các công nhân có thể mất lÆ°Æ¡ng bổng
và công ăn việc là m.
Há»i: ThÆ°a giáo sÆ° Stiglitz, giáo sÆ° lo sợ xảy ra nạn ứ Ä‘á»ng và lạm phát, giống nhÆ° hai con rắn cuốn chặt lấy nhau. NhÆ°ng giáo sÆ° cÅ©ng ghi nháºn hiện tượng khủng hoảng kinh tế và khủng hoảng môi sinh xoắn và o nhau và trở thà nh má»™t nút thắt không thể tháo gỡ ra được nữa. Tại sao vây?
Äáp:
Mùa đông vừa qua, ngÆ°á»i dân Thụy sÄ© kéo nhau Ä‘i xem cảnh núi đá sáºp bể
vì tuyết băng tan chảy. Äây cÅ©ng là điá»u đã xảy ra tại Glacier National
Park Montana, công viên đá băng Montana, bên Hoa Kỳ. Hơi nóng và thán
khà thải và o không trung tạo ra hiện tượng lồng kÃnh, nhốt năng lượng
mặt trá»i trong không khÃ, và khiến cho nhiệt Ä‘á»™ trái đất gia tăng. Tiếp
đến là cảnh đá băng bắc cá»±c tan chảy, sá»›m hÆ¡n là ngÆ°á»i ta đã dá»± kiến
cách đây mấy năm. Sá»± kiện nà y chỉ khiến cho các hãng khai thác dầu há»a
hà i lòng, vì nhÆ° thế há» sẽ có thể hút dầu há»a từ các má» nằm dÆ°á»›i lòng
biển bắc cá»±c. Các tầu chở dầu cÅ©ng Ä‘i lại nhiá»u hÆ¡n vì giá dầu đã gia
tăng gấp bốn lần kể từ tháºp niên 1960 tá»›i nay. NhÆ°ng trong cùng thá»i
gian ấy thì cÅ©ng xảy ra các tráºn bão vì hiện tượng nhiệt Ä‘á»™ trái đất
gia tăng, và việc chạy theo các nhiên liệu cũng khiến cho giả cả của
các sản phẩm nông nghiệp gia tăng. Và đây là má»™t Ä‘e dá»a giết ngÆ°á»i đối
với các nước nghèo trên thế giới.
Há»i: ThÆ°a giáo sÆ°, là m thế nà o để ra khá»i cuá»™c khủng hoảng kinh tế thế giá»›i hiện nay?
Äáp:
Chúng ta đã trải qua má»™t thá»i đại gồm những năm tốt đẹp. Việc phát
triển toà n cầu đã tiến mạnh, và khoảng cách giữa các quốc gia phát
triển và các nÆ°á»›c Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng phát triển cÅ©ng giảm bá»›t, vá»›i hai
nÆ°á»›c Trung Quốc và Ấn Äá»™ trở thà nh đầu máy kéo của việc phát triển. Mức
phát triển của hai nước là hơn 10%. Cả Phi châu cũng đã tiến triển hơn
5%. NhÆ°ng hiện nay thá»i kỳ hạnh phúc ấy đã qua rồi. Bây giá» là lúc phải
tÃnh sổ, đặc biệt là trÆ°á»ng hợp của Hoa Kỳ, trong thá»i gian qua đã vay
nợ rất nhiá»u.
Trong 7 năm vừa qua số tiá»n nợ của Hoa Kỳ đã gia
tăng 60%. Cả hai đảng Cá»™ng Hòa cÅ©ng nhÆ° Dân Chủ Ä‘á»u cho biết trong
nhiệm kỳ tổng thống tá»›i sẽ áp dụng chÃnh sách kinh tế gắt gao hÆ¡n.
NhÆ°ng là m thế nà o để chống lại cảnh suy thoái nà y? Hy vá»ng rằng các
giá»›i chức tiá»n tệ có câu trả lá»i cho tình trạng lạm phát gia tăng, bằng
cách chú ý hÆ¡n tá»›i sá»± kiện phần lá»›n tình trạng nà y đã được du nháºp và o,
chứ không phải do nhu cầu trong nÆ°á»›c tạo ra. Hy vá»ng rằng trên toà n thế
giới các công nhân can đảm đương đầu với các khó khăn. Tôi cũng có ý ám
chỉ cả giới công nhân Âu châu nữa, vì đồng mỹ kim ngà y cà ng mất giá,
thì các hãng xưởng Âu châu sẽ gặp khó khăn trong việc xuất cảng, vì giá
hà ng hóa qúa cao.
Há»i: Trên bình diện công bằng xã há»™i, các tÆ°Æ¡ng quan giữa các quốc gia và giữa các giai tầng xã há»™i trở thà nh quân bình hÆ¡n hay Ãt quân bình hÆ¡n trÆ°á»›c đây, thÆ°a giáo sÆ°?
Äáp:
Có sự tái phân chia lớn liên quan tới nguồn lợi tức trên thế giới. Các
nước giầu thì khôn khéo hơn trong việc đối phó với các trao đổi và lên
xuống của thuế tiá»n lá»i. Các tà i nguyên được chuyển từ các nÆ°á»›c nháºp
cảng sang các nước xuất cảng, và tại khắp nơi từ các giới công nhân
chuyển sang các giai tầng có của.
Äể giải quyết má»™t cuá»™c khủng
hoảng kinh tế có các tầm mức nà y cần phải có các biện pháp có thể gây
ra đau đớn. Và lần nà y sự hy sinh phải lớn lao hơn nữa, bởi vì những
ngÆ°á»i mà tôi coi là â€những ngÆ°á»i chiến thắng†thì có khuynh hÆ°á»›ng tiêu
tiá»n nhiá»u hÆ¡n.
Nhưng mà cuộc khủng hoảng kinh tế cũng như cuộc
khủng hoảng môi sinh Ä‘á»u gây thiệt thòi cho ngÆ°á»i nghèo, nghÄ©a là cho
các quốc gia Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng phát triển cÅ©ng nhÆ° cho các giai tầng xã
hội yếu kém nhất của thế giới Tây Phương giầu có.
Há»i: NhÆ° thế thì cuá»™c khủng hoảng kinh tế khiến cho ngà y đạt tá»›i má»™t thá»a hiệp cụ thể để cấp thiết bảo vệ môi sinh, gần hÆ¡n hay xa hÆ¡n thÆ°a giáo sÆ°?
Äáp: Chúng ta hãy lồng khung vấn Ä‘á» và o bối cảnh của Hoa Kỳ rồi và o bối cảnh của các quốc gia Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng phát triển.
Tại Hoa Kỳ có ngÆ°á»i nghÄ© rằng sá»± cắt giảm việc thải thán khà và o không
trung gây ra hiện tượng lồng kÃnh khiến cho nhiệt Ä‘á»™ trái đất gia tăng,
sẽ gây nguy hại cho mức sống của ngÆ°á»i dân Mỹ. Tôi thì tôi nghÄ© rằng nó
sẽ có lợi cho ná»n kinh tế quốc gia và cho sức khá»e của dân chúng Hoa
Kỳ. NhÆ°ng có má»™t khÃa cạnh của hệ thống Hoa Kỳ không thoát được sá»± dòm
ngó của các nước khác: đó là Hoa Kỳ không trả các chi phà của sự ô
nhiễm do Hoa Kỳ gây ra, trong khi các kỹ nghệ của tất cả các nước tân
tiến khác Ä‘á»u phải trả chi phà đó, vì há» phải trả các thuế dầu lá»a, hÆ¡i
đốt, và than. NhÆ° váºy, cÅ©ng nhÆ° tại Hoa Kỳ ngÆ°á»i ta cấm nháºp cảng tôm
tép của Thái Lan vì chúng khiến cho rùa là giống được bảo vệ gặp nguy
hiểm, thì ngÆ°á»i ta cÅ©ng có thể từ chối các sản phẩm do Hoa Kỳ hay nÆ¡i
khác chế tạo vá»›i các kỹ thuáºt gây ra ô nhiá»…m.
Lý do biện minh
cho các biện pháp nà y: đó là phải bảo vệ khà quyển của trái đất để nó
không gây thiệt hại cho sức khá»e của chúng ta và của con cháu chúng ta.
Nhưng mà có sự đụng độ gây tê liệt giữa các quốc gia liên quan tới số
lượng thán khà mà mỗi nước phải hạn chế thải và o trong không trung.
Há»i: NgÆ°á»i ta đã không thể nghÄ© ra má»™t phÆ°Æ¡ng thức giải quyết vấn Ä‘á» má»™t cách cụ thể hÆ¡n hay sao thÆ°a giáo sÆ°?
Äáp:
Chúng ta có thể nghÄ© đến má»™t loại thuế toà n cầu cho việc thải thán khÃ
và các chất ô nhiễm và o trong không trung, thay vì đánh thuế các của
cải là lợi tức của công ăn việc là m hay các ngân khoản tiết kiệm. Nghĩa
là đánh thuế việc thải thán khà gây ra hiện tượng lồng kÃnh hâm nóng
trái đất. Trong trÆ°á»ng hợp nà y thá»a thuáºn có thể được ná»n kinh tế toà n
cầu khiến cho trở thà nh thuáºn lợi hÆ¡n. Việc toà n cầu hóa có các giá trả
mắc má» nhÆ°ng cÅ©ng có các thiện Ãch của nó. Chúng ta có muốn kiểm soát
tiến trình không thể tránh được nà y và định hướng cho nó, để cho mức
sống của má»i ngÆ°á»i được cải tiến, và để cứu vãn trái đất khá»i bị hÆ°
hoại hay không? Có ngÆ°á»i phản bác rằng chúng ta chÆ°a biết hết các nguy
cÆ¡ của hiện tượng lồng kÃnh hâm nóng trái đất, vì váºy lo lắng mà là m
gì. Nhưng chúng ta không có một hà nh tinh khác để di cư tới đó mà vui
chÆ¡i â€Ä‘ánh bạc kiểu ngaâ€.
(Avvenire 6-5-2008)
Linh Tiến Khải
(Nguồn: www.radiovaticana.org) |
In bài này
Lưu dạng file
Gửi bài này qua Email
