Cơn sóng thần lặng lẽ
11.05.2008
|
Trẻ em đói khát tại Sudan (Châu Phi) |
Những đợt sóng khổng lồ - giống nhÆ° những cÆ¡n sóng thần dâng cao trên Ấn Ä‘á»™ dÆ°Æ¡ng năm 2005 đã cÆ°á»›p Ä‘i sinh mạng của không biết bao nhiêu con ngÆ°á»i – nay Ä‘ang trà n qua những dân tá»™c nghèo nà n nhất trên thế giá»›i. Cá»™ng thêm vá»›i những đợt cuồng phong má»›i xảy ra tháng nà y đã gây nên quá nhiá»u tà n phá, Ä‘ang có những đợt sóng đói nghèo và tức tối gây nên bởi việc gia tăng đáng kể giá cả những thá»±c phẩm nhÆ° bắp, lúa mì, gạo và đáºu nà nh. Giá cả gia tăng đã tạo nên những cuá»™c bạo Ä‘á»™ng gây ra chết chóc tại các quốc gia xa xôi nhÆ° Haiti và Indonesia. Những cuá»™c bạo Ä‘á»™ng còn gieo rắc các bất ổn vá» chÃnh trị chắc hẳn là m cho những nhà lãnh tụ thế giá»›i phải lo ngại.
Josette Sheeran, giám đốc Ä‘iá»u hà nh ChÆ°Æ¡ng trình Thá»±c phẩm Thế giá»›i thuá»™c cÆ¡ quan Liên Hiệp quốc là ngÆ°á»i đầu tiên gá»i cuá»™c khủng hoảng thá»±c phẩm toà n cầu là má»™t cÆ¡n sóng thần lặng lẽ
(silent tsunami). Trong tháng tư vừa qua, Chương trình Thực phẩm Thế
giới cảnh báo rằng nếu không có được sự tiếp hơi khổng lồ khoảng 700
triệu mỹ kim, tổ chức của ông chắc phải ngưng các công tác căn bản như
chÆ°Æ¡ng trình cung cấp thá»±c phẩm cho ná»a triệu há»c sinh ở Campuchia.
ChÆ°Æ¡ng trình, là má»™t trong những tấm lÆ°á»›i an toà n quan trá»ng nhất của
thế giá»›i, nuôi ăn 70 triệu ngÆ°á»i trong 80 quốc gia.
Cuá»™c khủng hoảng thá»±c phẩm có nhiá»u nguyên nhân, chẳng hạn vì ná»™i
chiến nhÆ° tại châu Phi, vì thay đổi khà háºu nên bị hạn hán, lụt lá»™i.
Trớ trêu thay, tại các quốc gia có tầng lớp trung lưu đang lên, như
Trung quốc và Ấn Ä‘á»™, những ngÆ°á»i má»›i nổi nà y ăn nhiá»u thịt của súc váºt
nuôi bằng hạt hÆ¡n, và điá»u nà y cÅ©ng đóng má»™t vai trò gây ra việc giá cả
thá»±c phẩm gia tăng. Tuy nhiên, đối vá»›i những ngÆ°á»i có lợi tức ở mức Ä‘á»™
thấp nhất – 1 đôla một ngà y được coi là mức chuẩn căn bản của nghèo
đói, hiện có 1 tỉ ngÆ°á»i ở mức Ä‘á»™ nà y – giá cả thá»±c phẩm gia tăng đã dẫn
đến đói khát, đến cả cái chết vì đói.
Cuá»™c khủng hoảng toà n cầu hiện nay phần lá»›n phát sinh do thị trÆ°á»ng,
nhất là do tăng vá»t nhu cầu vá» nhiên liệu sinh há»c (biofuel). Tại Hoa
kỳ, việc Quốc há»™i đòi há»i phải chuyển đổi thá»±c phẩm thà nh nhiên liệu có
mục Ä‘Ãch là m cho quốc gia Ãt bị lệ thuá»™c và o dầu há»a của ngoại quốc vÃ
Ãch lợi cho cho môi trÆ°á»ng hÆ¡n. Trong thá»±c tế, khà thải do nhiên liệu
gốc từ bắp gần nhÆ° gấp đôi từ xăng, và vì thế Ä‘e dá»a môi trÆ°á»ng hÆ¡n các
nhiên liệu gốc từ dầu lá»a. HÆ¡n nữa, nhiên liệu sinh há»c cần đến rất
nhiá»u nÆ°á»›c. NgÆ°á»i ta Æ°á»›c tÃnh muốn sản xuất được 1 gallon chất ethanol
phải cần đến 1700 gallon nước.
Tại Ba tây, những khu vá»±c má»ng manh vá» sinh thái nhÆ° rừng nhiệt Ä‘á»›i
Amazon Ä‘ang bị hủy hoại, nhiá»u cây mÃa ở vùng nà y được Ä‘em dùng để chế
tạo chất ethanol. Tuy nhiên, trong cảnh chạy đua đi tìm nhiên liệu sinh
há»c, gần nhÆ° ngÆ°á»i ta quên mất sá»± kiện là cây rừng hấp thụ chất carbon.
Mỗt khi cây bị chặt đi, carbon thải ra được nhả và o khà quyển, là m tăng
thêm sự hâm nóng toà n cầu.
Phân bón cũng đóng một vai trò, một phần vì giá cả phân bón gia tăng
là m các nông dân nghèo không mua được để tăng năng suất cho mùa mà ng
vốn đã còm cõi, và cũng vì vai trò của phân bón trong việc hủy hoại môi
trÆ°á»ng. Chẳng hạn, hồi tháng 3, Viện Quốc gia Khoa há»c đã báo cáo rằng
trong 15 năm nữa một khu vực đất chết rộng lớn sẽ xuất hiện trong vụng
Vịnh Mexico vì việc Ä‘ua nhau dùng phân bón là m chết các sinh váºt sống
dÆ°á»›i nÆ°á»›c.
Äể nhấn mạnh đến mối Ä‘e dá»a vá» cÆ¡n đói toà n cầu, Jean Ziegler, má»™t
Liên lạc viên Äặc biệt của LHQ vá» Quyá»n Äược Có Thá»±c Phẩm đã Ä‘á» nghị
ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng sản xuất nhiên liệu sinh há»c trong má»™t thá»i gian 5 năm.
Äể thay thế, ông đã Ä‘á» nghị biến chế chất liệu thải ra từ nông nghiệp
(biomass) hoặc dùng các cây cỠkhông thuộc nông nghiệp để sản xuất ra
nhiên liệu. Ông nhấn mạnh rằng bởi lý do con ngÆ°á»i có quyá»n được có
thá»±c phẩm, các chÃnh phủ nên tránh những hà nh Ä‘á»™ng là m cho nạn đói vÃ
thiếu dinh dưỡng trầm trá»ng thêm.
Vì phải cần hà ng chục năm nữa cuộc khủng hoảng vỠgiá cả thực phẩm
mới giảm đi, nhu cầu tức khắc là phải gia tăng đáng kể viện trợ thực
phẩm trên bình diện toà n cầu. Ở má»™t số nÆ°á»›c nghèo, nhÆ° Phi luáºt tân, đã
bắt đầu chÆ°Æ¡ng trình phụ cấp tiá»n mặt để cho các gia đình nghèo có tiá»n
mua gạo. Việc dùng phụ cấp tại Hoa kỳ, bất hạnh thay, lại chủ yếu có
lợi cho các đối tượng già u có trong ngà nh nông trại; việc nà y cần phải
chấn chỉnh lại. Hơn nữa, việc phụ cấp vỠbắp cho các chủ nông trại tại
Hoa kỳ cũng là m hại cho các nhà nông nhỠở Mexico, hỠkhông thể cạnh
tranh tại địa phÆ°Æ¡ng vá»›i giá cả bắp được tà i trợ nháºp cảng từ Hoa kỳ.
Các quốc gia kỹ nghệ trong nhóm G-8 chắc sẽ Ä‘em cuá»™c khủng hoảng vá»
giá cả thá»±c phẩm và o nghị trình tại cuá»™c há»p thượng đỉnh và o tháng 7
nà y tại Nháºt bản. Hà nh Ä‘á»™ng áp dụng trong các tháng sắp tá»›i có thể là m
tránh đi sự gia tăng đói khổ và biến động xã hội ảnh hưởng đến những
dân cư nghèo nà n nhất thế giới. Giải đáp cho vấn đỠnằm ở chỗ các nước
có thể là m gì để giúp cung cấp nhu cầu căn bản cho những ngÆ°á»i nghèo
nà n nhất trên thế giới. Quốc gia nà o già u có hơn cả nên hà nh động nhanh
chóng và đại lượng. Hoa kỳ có thể bắt đầu bằng cách chấp nháºn và hoạt
Ä‘á»™ng dá»±a trên các khám phá khoa há»c của mình vỠô nhiá»…m và tăng nhiệt
toà n cầu. Mỹ cũng nên mua thực phẩm cứu trợ từ nông gia các nước nghèo
– đó là má»™t Ä‘á» nghị của chÃnh tổng thống Bush. Äể đáp ứng mau mắn nhằm
giải quyết khủng hoảng, và o đầu tháng 5 nà y ông cũng đã thúc giục Quốc
há»™i chấp thuáºn 770 triệu mỹ kim thá»±c phẩm cứu trợ cho các quốc gia cần
đến nhất. Hội nghị Cấp cao Thế giới vỠThực phẩm năm 1996 xác định
quyá»n má»i ngÆ°á»i được có thá»±c phẩm an toà n và bổ dưỡng. Quyá»n nà y còn
cần phải được công nháºn má»™t cách thá»±c tiá»…n qua hà nh Ä‘á»™ng của các chÃnh
phủ.
Phụng Nghi
(Nguồn: VietCatholic News) |