Sự thực vỠđất đai Tòa Khâm Sứ, Nhà ThỠLớn Hà Nội và Chùa Báo Thiên
24.02.2008
|
Toà n cảnh Tòa Khâm Sứ Hà Nội |
ÄGM F.X. Nguyá»…n Văn Sang
Tôi không là nhà sá» há»c, lẫn địa dÆ° há»c, song tôi có bá»™ óc hoà i niệm và suy nghÄ©. Tôi đã vâng lá»i Äức Tổng Giám mục Hà Ná»™i, Giuse Ngô Quang Kiệt, đã viết má»™t số bà i liên quan tá»›i khu đất 40 Phố Nhà Chung (tôi không dùng số 42, vì số đó là con số chÃnh quyá»n quáºn Hoà n Kiếm đặt, nhằm hợp thức hóa việc chiếm Ä‘oạt khu đất 40 của Tòa Tổng Giám Mục Hà Ná»™i từ năm 1876 - năm xây dá»±ng Tòa Giám Mục - xem bà i của Lê Thiện, VietCatholic, 19/2/2008). Bà i đó là “Bà i hồi ức vỠđất Tòa Khâm Sứ cũ…â€. Trong bà i đó, tôi nêu rõ các lý do pháp lý, tình cảm, hoà i niệm táºp quán lẫn lá»i chứng của các tiá»n nhân để xác định chủ quyá»n sở hữu của Tòa Tổng Giám Mục trên mảnh đất 40 (gồm cả 42) Phố Nhà Chung mà còn có thể các khu đất khác chung quanh. Sau nà y Tòa Tổng Giám Mục cÅ©ng công bố trên VietCatholic bản đồ rõ rệt của đất mượn Nhà Chung Hà Ná»™i, đúng nhÆ° tôi đã trình bà y trong bà i Hồi ức; trong đó tôi cÅ©ng đã Ä‘á»™ng tá»›i Ngôi Nhà thá» ChÃnh Tòa Hà Ná»™i, được xây dá»±ng trên ná»n tháp Báo Thiên theo thông tin của nhà văn Nguyá»…n Xuân Khánh (sau nà y tôi hồ nghi nhà văn nà y đã lấy nguồn tin đó trong tà i liệu của cha thừa sai Pháp nhÆ° ông Lê Thiện đã viết bà i nói trên).
Hiện nay, việc tranh luáºn vỠđất Ä‘ai nhà Chúa hay nhà Chùa (đầu Ä‘á» của Lm. Thiện Cẩm) Ä‘ang Ä‘i và o chá»— gay cấn. Tôi xin phát biểu và i tÆ° tưởng nhá» má»n sau:
Vá» mặt lịch sá», bên Pháºt giáo đòi lại các khu đất đó đã có bà i lý luáºn rất giá trị và xúc Ä‘á»™ng của nhà “vô thần†Lê Hữu Tuân đăng trên VietCatholic và má»™t số bà i khác. Tuy ngay trong các bà i tôi viết cÅ©ng đã khẳng định lý luáºn đòi lại các khu đất, thì phải Ä‘Ã o bá»›i toà n thể thủ đô Hà Ná»™i phá Ä‘i chỉ còn là đống gạch vụn.
Song tôi xin đặt vấn Ä‘á» thá»±c tế hÆ¡n: Chùa và rõ hÆ¡n Tháp Báo Thiên gồm khu đất nà o? Rá»™ng bao nhiêu? Dà i bao nhiêu? (Và i tà i liệu chỉ nói tá»›i chiá»u cao 30 tầng).
May mắn tôi được Ä‘á»c bà i của nhà sá» há»c Nguyá»…n Äình TÆ° cho biết chi tiết gồm cả má»™t bản đồ theo bản vẽ từ Ä‘á»i Hoà ng Äức 1490. Năm 1056, Ä‘á»i Lý Thánh Tông cho xây chùa trên bá» hồ Lục Thủy (Hồ Hoà n Kiếm) phÃa đông Thăng Long lại. Năm 1075 xây Tháp tại chùa quen gá»i Tháp Báo Thiên và sắp xếp các phÆ°á»ng phố của thà nh Thăng Long, cÅ©ng gá»i phÆ°á»ng ở khu vá»±c nà y là phÆ°á»ng Báo Thiên.
Váºy theo bản đồ 1490 Tháp Báo Thiên bên cạnh hồ Lục Thủy, có ngÆ°á»i nói ở chá»— nhà BÆ°u Ä‘iện hiện nay, có ngÆ°á»i nói ở Nhà Báo Nhân dân bây giá». Việc nà y có vẻ phù hợp vá»›i lá»i Äức Hồng Y Giuse Trịnh NhÆ° Khuê nói vá»›i tôi: “Xem đầu óc của Äức Cha PhÆ°á»›c sâu sắc lá»›n lao dÆ°á»ng nà o. Nhà thá» Thánh Giuse bây giá» ngà i chỉ xây để dùng là m Nhà Nguyện cho trÆ°á»ng Lý Ä‘oán (Äại Chủng Viện) Hà Ná»™i, còn nhà thá» ChÃnh Tòa sẽ được xây dá»±ng bên bá» Hòan Kiếm (bên nà y, hoặc bên kia hồ???)â€. Ông Nguyá»…n Äình TÆ° cho biết rõ hÆ¡n:
“Thiết nghĩ… chÃnh quyá»n Hà Ná»™i nên cho phục chế ngôi tháp Báo Thiên đã bị quân Minh phá hủy (chứ không phải thừa sai Công giáo v.v…) trong khuôn viên khu Ä‘á»n thá» Vua Lê†(hiện nay bên cạnh hồ Hoà n Kiếm và má»™t nhà Ngân hà ng).
NhÆ° váºy, có thể Ä‘oán được rằng: khu Chùa và Tháp Báo Thiên cÅ© là ở phÃa bên nà y hồ Hoà n Kiếm, trong khu đất Tam giác, nÆ¡i có Há»™i Trà Äức cÅ©, và đầu kia là cÆ¡ sở của Báo Nhân Dân đứng trên mảnh đất nhà binh Pháp cÅ©.
Lại nữa, xem trên bản đồ thá»i Hồng Äức 1406, Chùa và Tháp Báo Thiên ở cạnh hồ Lục Thủy (Hoà n Kiếm) mà Nhà Thá» Lá»›n ngà y nay ở bên kia huyện Thá» XÆ°Æ¡ng (ngõ Huyện ngà y nay) cách xa nhau từ 1 đến 2 cây số. Không chắc mảnh đất được dùng để xây Nhà Thá» Lá»›n có ở trong khu vá»±c tháp Báo Thiên không? Theo ông Nguyá»…n Äình TÆ° viết: “Tháp được xây trên gò đất cao… ná»n tháp xây đá và gạch…†Chúng ta thá» tưởng tượng tháp trên gò đất đó, ná»n bằng đá, mà chân nó rá»™ng, dà i 2km, thì tháp đó vÄ© đại thế nà o, trong thá»i kỳ nÆ°á»›c ta và o năm 1054 có đủ ká»· thuáºt để xây dá»±ng chăng, mặc dù theo sá» tháp đó cao tá»›i 30 tầng!!!
Chỉ có Nhà Nguyện của trÆ°á»ng Lý Ä‘oán được xây trên khu đất “hồ nghi†của tháp Báo Thiên, còn Nhà Thá» Lá»›n theo ý định của Äức Cha PhÆ°á»›c sẽ xây bên hồ Lục Thủy, nÆ¡i đất ngà y nay báo Nhân Dân đặt trụ sở, mà có thể là nÆ¡i có Tháp Báo Thiên thá»±c sá»± thì đã không diá»…n ra.
Váºy nên có bà i viết đầy khôi hà i trong báo Ä‘iện tá» VietCatholic rằng: “Äáng lẽ phải thắp nến và cầu nguyện trÆ°á»›c BÆ°u Äiện thà nh phố hay trÆ°á»›c Báo Nhân Dân!!â€.
Còn đất Tòa Khâm Sứ cÅ© và đất cả Tòa Tổng Giám Mục Hà ná»™i có phải là đất Chùa và Tháp Báo Thiên không, thì xem bản đồ Hồng Äức 1406 cà ng xa địa Ä‘iểm giả định của Tháp Báo Thiên bên hồ Hoà n Kiếm nhÆ° trên đã nói. Bà i báo do ông Lê Thiện viết trÃch dịch sá»± kiện của Há»™i Thừa Sai Paris đã viết: “Äức Cha PhÆ°á»›c muốn chá»n các thá»a đất giữa Trà ng Thi ở phÃa Nam và chùa Báo Thiên ở phÃa Bắc…†Thế thì đất Khâm Sứ cÅ© nằm trong đất Tòa Tổng Giám Mục, đâu có nằm trên khu đất của chùa Báo Thiên (Tháp Báo Thiên), mà là đất giữa Trà ng Thi và chùa Báo Thiên cÅ©, rõ rà ng không phải là đối tượng cho má»™t số pháºt tỠđòi phải trả lại (!!!)
Äằng khác, bà i viết má»›i đây của linh mục Hồng Kim Linh (VietCatholic 22/2/2008) đã trình bà y cặn kẽ ảnh hưởng của đạo Pháºt trong cách Ä‘iá»u khiển đất nÆ°á»›c của các vua quan Ä‘á»i Lý lúc đó, đã Ä‘em lại rất nhiá»u tệ nạn, là m suy nhược đất nÆ°á»›c. Äiá»u nà y rất phù hợp vá»›i ná»™i dung của cuốn tiểu thuyết Hồ Quà Ly của nhà văn Nguyá»…n Xuân Khánh.
Có thể nói, đất Ä‘ai chùa chiá»n chiếm phần lá»›n đất của quốc gia. Dân thì “trốn việc quan Ä‘i ở chùa†là m thà nh phần sÆ° sãi đông gấp bá»™i… ruá»™ng vÆ°á»n bị bá» hoang, nên có câu ca dao phản ứng vá»›i câu cổ truyá»n: “Nhất sÄ© nhì nông, tam công tứ thÆ°Æ¡ng, thà nh ra “Nhất sÄ© nhì nông, hết gạo chạy rông nhất nông nhì sÄ©â€.
Trong hòan cảnh đó, chùa chiá»n má»c lên nhÆ° nấm, trong đó có chùa Báo Thiên, Tháp Báo Thiên. Sang đến Ä‘á»i Trần và các Ä‘á»i sau, đạo Pháºt bị mất ảnh hưởng nÆ¡i các triá»u đại kế tiếp, chùa chiá»n vắng bóng các sÆ° coi sóc, để hoang phà dá»™t nát, kể cả chùa Báo Thiên, lẫn Tháp bị Quân Minh năm 1426 phá sáºp, triá»u Lê cho đắp mú đất phủ lên ná»n cÅ©. Cuối thế ká»· XVIII, nÆ¡i sân chùa thì há»p chợ, núi (gò) dùng là m nÆ¡i xá» chém những tá»™i nhân bị kết án tá» hình. Váºy thì còn đâu là Chùa, là Tháp để cho các Thừa Sai hoặc những ngÆ°á»i Công giáo năm 1883 Ä‘áºp phá, rỡ bá» nÆ¡i cÆ¡ sở văn hóa nhÆ° má»™t số ngÆ°á»i đã phát biểu.
Còn nhÆ° lấy lý do bên Pháºt giáo quản lý từ năm 1054 tá»›i 1883, thì ai là m chủ khu đất và ngôi Chùa bị hoang phế từ 1426. Và trÆ°á»›c năm 1054, ai quản lý các đất có trÆ°á»›c và há» có quyá»n đòi lại không? Trong lịch sá», các ngôi chùa là do nhà má»™t nhà sÆ° (hoặc má»™t ông vua, chúa, hoặc má»™t ngÆ°á»i già u có láºp ra và trao cho má»™t nhà sÆ° trù trì), và đó là sở hữu của nhà sÆ° hoặc của ngÆ°á»i láºp ra... (TrÃch lá thÆ° của Pina năm 1623, có liên quan đến quyá»n sở hữu của các ngôi chùa: Công cuá»™c truyá»n giáo tại Quảng Nam năm 1623 và vấn Ä‘á» ngôn ngữ: Bức thÆ° của Francisco De Pina, tác giả Roland Jacques) Do váºy cÅ©ng có thể nói Chùa Báo Thiên là thuá»™c hoà ng gia chứ chÆ°a bao giá» là sở hữu của Giáo Há»™i Pháºt Giáo, vì Giáo Há»™i Pháºt Giáo vá»›i tÆ° cách là Giáo há»™i pháp nhân má»›i được thà nh láºp trong thế ká»· XX mà thôi.
Và thÆ°á»ng hiện nay, đại Ä‘a số nhà nhà chùa vẫn còn là sÆ¡ hữu của tÆ° nhân, chứ không phải là sở hữu của Giáo Há»™i Pháºt Giáo. TrÆ°á»ng hợp má»™t sÆ° trù trì qua Ä‘á»i thì di chúc lại cho đệ tá».
NhÆ° trên có nói thá»i Lý, chùa chiá»n má»c lên nhÆ° nấm, thì tất cả những khu đất mảnh vÆ°á»n chúng ta Ä‘ang sống trên đó ở thủ đô Hà Ná»™i nà y, Ä‘á»u xây dá»±ng và sinh sống trên đất chùa cÅ©ng nên, mà phải hoà n lại cho Pháºt giáo chăng – cÅ©ng nhÆ° má»™t số lý luáºn khôi hà i rằng: đất miá»n Trung phải trả cho dân Chiêm Thà nh, đất miá»n Nam phải trả cho Cao Mên!!! Do đó, tôi rất tán thà nh nhà văn “vô thần†Lê Hữu Tuân, cho rằng phải quan niệm đúng đắn vá» lịch sỠđể giải quyết các đất Ä‘ai còn vÆ°á»›ng mắc nhÆ° vụ đất của Tòa Khâm Sứ cÅ©. NhÆ°ng tôi cÅ©ng không đồng ý vá»›i láºp luáºn của linh mục TrÆ°Æ¡ng Bá Cần cho rằng: “Äất của Tòa Khâm Sứ cÅ© là đất vắng chủ, nên nhà nÆ°á»›c tạm quản lýâ€.
Xin thÆ°a tôi đồng ý vá»›i linh mục Thiện Cẩm rằng: Không biết luáºt nà o, nghị định nà o để linh mục TrÆ°Æ¡ng Bá Cần dá»±a và o đó mà phát ngôn nhÆ° váºy, đất Tòa Khâm Sứ cÅ© mà linh mục cứ cố ý gá»i là số 42 cho khác Ä‘i số 40, (nhÆ° tôi đã trình bà y: số 42 là do Quáºn Hoà n Kiếm tá»± đổi từ số 40 mà ra), không bao giá» vắng chủ từ năm 1883 tá»›i giá» nà y, 12 giá» trÆ°a ngà y 23/2/2008, tôi Ä‘ang viết dòng nà y! Tòa Tổng Giám Mục có chủ là Äức Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt; trÆ°á»›c đó là Äức Hồng y Phạm Äình Tụng, trÆ°á»›c đó nữa là Äức Hồng y Căn v.v…ngược lên 1883… Ngay khi Tòa Giám Mục được tuyên bố là trống tòa thì vẫn có chủ: là Äức Cha Giám quản, không thì Cha Tổng đại diện vv… và cÆ¡ quan vá» pháp lý đất Ä‘ai của giáo pháºn.
Tòa Khâm Sứ cÅ© không có chủ là Äức Khâm Sứ John Dooley, mà ngà i chỉ mượn Nhà , Äất của Tòa Giám Mục Hà Ná»™i và khi bị trục xuất, ngà i lại trả lại cho Tòa Giám Mục Hà Ná»™i và o năm1959. Còn trÆ°á»›c năm 1950, tòa nhà đó, đất đó vẫn có chủ và sau 1959 vẫn có chủ, không má»™t giây phút nà o vắng chủ. Váºy nhà nÆ°á»›c không có lý do gì để tạm quản lý khu đất đó. Biết rõ nhÆ° váºy nên sau khi Äức Khâm sứ Dooley rá»i bá» (cả cha ThÆ° ký) Hà Ná»™i được Ãt lâu, (thá»i Äức Hồng y Căn) chÃnh quyá»n má»›i phải má»i linh mục CÆ°Æ¡ng, linh mục Mai ra là m việc để các ngà i “hiến†khu đất đó cho chÃnh quyá»n(!!!). Nếu nhà nÆ°á»›c Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên quản lý nhà vắng chủ, thì cần gì phải bầy ra vụ “hiến†là m chi cho phà công nhá»c sức. Lý luáºn đó phản lại láºp luáºn nhà vắng chủ của linh mục TrÆ°Æ¡ng Bá Cần.
NhÆ°ng tôi không đồng ý vá»›i linh mục Thiện Cẩm ở chá»—: đứng vá» phÆ°Æ¡ng diện lịch sá», nếu có đủ bằng chứng vỠđất Khâm Sứ, Nhà chung Hà Ná»™i, Nhà Thá» Lá»›n là thuá»™c chùa Báo Thiên, thì trả lại cho bên Pháºt giáo. Vấn Ä‘á» nà y xin lại viện tá»›i quan niệm lịch sá» của tác giả Lê Hữu Tuân. Vả lại, tôi thấy chÃnh linh mục cÅ©ng cảm thấy Ä‘uối lý nên đã phải vÃn và o cá»› “nên chăng†của chÃnh tôi cÅ©ng đã Ä‘á» ra: “liệu má»i ngÆ°á»i kể cả chÃnh quyá»n Hà Ná»™i và chÃnh phủ nữa, có đồng ý biến Nhà thá» ChÃnh Tòa thà nh nhà Chùa, hoặc phá bá» Ä‘i mà xây nhà Chùa má»›i hay không? Há»i nhÆ° thế tức là trả lá»i rồiâ€.
Nói tóm lại, theo thiện ý của tôi, đứng vá» phÆ°Æ¡ng diện nà o Ä‘i nữa, mảnh đất mang số 42 cÅ©ng dứt khoát là thuá»™c sở hữu của Tòa Giám Mục Hà Ná»™i, vấn Ä‘á» trả lại là hợp tình hợp lý. Còn những lý do cao cả Ä‘em lại sá»± Ä‘oà n kết, an bình cho nhân dân cả hai tôn giáo: Công giáo và Pháºt giáo, là bạn vá»›i nhau trong việc xây dá»±ng đất nÆ°á»›c, thì không còn vì má»™t mảnh đất cá»n con, hoặc sỹ diện của má»™t và i cá nhân mà là m mất Ä‘i nghÄ©a lá»›n của tổ quốc. Tôi rất thÃch lý luáºn của nhà văn Lê Hữu Tuân mà muốn xin là m câu kết luáºn cho và i dòng thô thiển của tôi, và cÅ©ng là lá»i khuyên tốt đẹp trong các vụ tranh chấp đất Ä‘ai của các tôn giáo và chÃnh quyá»n:
“Muốn chấm dứt việc ngÆ°á»i Công giáo cầu nguyện đòi tà i sản mà không can dá»± đến Pháºt giáo, trÆ°á»›c những viá»…n cảnh tồi tệ giả định, tại sao không xúc tiến giải pháp Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n rất nhiá»u, là có bÆ°á»›c Ä‘i pháp lý thÃch hợp và má»™t Ãt thoả hiệp để giải quyết rốt ráo vấn Ä‘á»? Nhà nÆ°á»›c “mất†vá» tay các giáo pháºn má»™t và i toà nhà hay khu đất mà trong quá khứ không lâu đã là của há», chẳng tốt hÆ¡n là mất Ä‘i khối Ä‘oà n kết dân tá»™c và sá»± bình yên trÆ°á»›c viá»…n cảnh xung Ä‘á»™t tôn giáo sao? Vá» phÃa (những ngÆ°á»i lấy danh nghÄ©a) Pháºt giáo, đã mấy trăm nay mất những chùa chiá»n nà o đó, nay nếu tiếp tục “mất†thì có tăng thêm chút mất mát nà o không, thay vì lại “tá»± nguyện†nhảy và o thế chân Nhà nÆ°á»›c trong cuá»™c tranh chấp nà y, để mất Ä‘i cả căn tÃnh vốn có của đạo Pháºt? Nếu những tà i sản mà phÃa Công giáo chứng minh được sở hữu có vá» vá»›i há», thì cÅ©ng chỉ là thêm cho má»™t bá»™ pháºn con dân nÆ°á»›c Việt được có được những cÆ¡ sở váºt chất má»›i phục vụ cho Ä‘á»i sống tâm linh, cho việc giáo dục, giải trÃ, hay là m từ thiện…, không phải là điá»u Nhà nÆ°á»›c ta cÅ©ng chủ trÆ°Æ¡ng hay sao? Và thêm má»™t bá»™ pháºn chúng sanh có được niá»m hoan hỉ nhÆ° thế, nà o có khác chăng vá»›i tinh thần nhà Pháºt?†(VietCatholic ngà y 22/2/2008 – Lê Hữu Tuân).
Xin cảm tạ má»i ngÆ°á»i, đã kiên nhẫn Ä‘á»c những dòng trên và xin tha thứ những gì sai phạm hoặc đụng chạm tá»›i lòng tá»± ái của quà vị.
Thái Bình ngà y 24/02/2008. + GM. F.X. Nguyễn Văn Sang Giám Mục Thái Bình
(Nguồn: VietCatholic) |