Sá»± phản bá»™i của GiuÄ‘a Ãtcariốt
28.03.2018
Má»—i lần nhắc đến GiuÄ‘a Ãtcariốt, ngÆ°á»i ta lại nhá»› đến má»™t trong những câu chuyện bi thảm nhất của cuá»™c Ä‘á»i Chúa Giêsu, và có thể nói là má»™t trong những câu chuyện nổi tiếng nhất của lịch sá» loà i ngÆ°á»i vá» sá»± phản bá»™i. Tuy nhiên, câu chuyện lịch sá» vốn để lại nhá»u thắc mắc ấy vẫn luôn rất hiện sinh, rất thá»i sá»± vá»›i má»—i chúng ta.
Trong Tin
mừng, má»—i lần nêu danh sách Nhóm MÆ°á»i Hai, các tác giả không những nêu
tên GiuÄ‘a Ãtcariốt ở vị trà cuối cùng mà còn kèm theo cái Ä‘uôi ‘kẻ phản
bá»™i,’ ‘GiuÄ‘a kẻ phản bá»™i.’ Và má»i ánh mắt nhìn ông dÆ°á»ng nhÆ° không chút
thiện cảm trong má»i hoà n cảnh. Ta tá»± há»i: Tại sao chỉ gán cái danh ‘kẻ
phản bội’ cho Giuđa mà không gán cho 11 vị kia, vì nói cho cùng, ai
trong các ông cũng đã chẳng một lần phản bội? Thiết tưởng, có lẽ, khác
vá»›i há», sá»± phản bá»™i của GiuÄ‘a là trá»±c diện và đưa tá»›i kết quả bi đát
quá! Và cÅ©ng còn có thể rằng, tên “GiuÄ‘a†đặt ở cuối để rồi sẽ được tiếp nối, thay thế bằng tên tôi, vì không chừng, tôi cÅ©ng có thể là má»™t ngÆ°á»i nhÆ° thế. Nhắc
đến sá»± phản bá»™i của GiuÄ‘a, Ä‘iá»u thắc mắc trÆ°á»›c nhất có lẽ là lý do phản
bá»™i Thầy mình. Dá»±a theo những bằng chứng Phúc âm, má»™t số ngÆ°á»i khẳng
định nguyên nhân chÃnh là tham tiá»n, Ä‘iá»u vẫn không ngừng tái diá»…n trong
nhân sinh từ cổ chà kim. Má»™t số khác lại cho rằng GiuÄ‘a, ngÆ°á»i miá»n Nam
duy nhất trong Nhóm MÆ°á»i Hai, ngÆ°á»i xem ra quyết liệt và “kiên địnhâ€
nhất trong lý tưởng chÃnh trị, cho mình đã bị Äức Giêsu phản bá»™i vÃ
lÆ°á»ng gạt, khi Ngà i đã không hoà n thà nh NÆ°á»›c Thiên Chúa tại thế vá»›i
những hứa hẹn (x. Mt 10,27-28) như ông hiểu. Một số khác lại cho việc
phản bá»™i ấy nhÆ° má»™t “chiêu thức†‘nhất cá» lưỡng tiện’ của GiuÄ‘a: Äặt Äức
Giêsu và o một tình thế phải ra tay, trước là để cứu mình và rồi sẽ tiếp
tục bằng má»™t cuá»™c cách mạng, giải phóng đất nÆ°á»›c khá»i ngoại bang vÃ
thiết láºp vÆ°Æ¡ng quốc nhÆ° NgÆ°á»i đã loan báo. Vá»›i quyá»n năng đã được thể
hiện qua các phép lạ, ông nghÄ© Äức Giêsu dÆ° sức là m được; khi đó, chẳng
những “giấc mơ†chÃnh trị được thà nh toà n mà chÃnh Äức Giêsu cÅ©ng sẽ
chẳng hỠhấn gì. Và ông, ngay lúc nà y cũng kiếm được 30 đồng bạc. Tuy
nhiên, Ä‘Æ°á»ng lối của Thiên Chúa khác vá»›i Ä‘Æ°á»ng lối của con ngÆ°á»i; má»i
toan tÃnh trần thế, tháºm chà là biến Thiên Chúa thà nh công cụ cho những
toan tÃnh đó… thì kết cục tháºt bi thảm. Và điá»u ấy cÅ©ng Ä‘ang len lõi, có
thể cách kÃn ẩn trong chÃnh cuá»™c Ä‘á»i và hà nh trình đức tin, Æ¡n gá»i của
chúng ta. Má»™t khi những toan tÃnh thế gian nấp bóng dÆ°á»›i các hình thái
đạo đức, khi giá trị thế gian được Æ°u tiên trên những giá trị vÄ©nh cá»u;
khi con ngÆ°á»i “lên kế hoạch†cho Thiên Chúa, muốn và “bắt†NgÆ°á»i theo ý
mình; khi con ngÆ°á»i biến Thiên Chúa thà nh phÆ°Æ¡ng tiện, khi chúng ta biến
những bổn pháºn được Lòng ThÆ°Æ¡ng Xót ủy thác thà nh công cụ của quyá»n uy…
chúng ta cũng thất bại như thế. Chúng
ta, những môn đệ theo Chúa ngà y nay, có thể cũng không khác các môn đệ
thủa ban đầu của Äức Giêsu lắm đâu, cÅ©ng tiá»m tà ng má»™t GiuÄ‘a tÃnh toán ở
đâu đó. Chúng ta có mở lòng ra để Thánh Linh biến cải những động lực
chÆ°a phù hợp ấy không hay cứ khép kÃn, co cụm trong ý riêng của mình?
Chúng ta nhá»› rằng, cÅ©ng nhÆ° GiuÄ‘a, đặc ân được Chúa chá»n gá»i ngay từ
đầu, được sống trong nhà Chúa… chưa là một đảm bảo cho chúng ta không
phản bá»™i. Má»™t khi Äức Kitô chÆ°a thà nh hình trá»n vẹn và vÄ©nh viá»…n nÆ¡i ta,
với tự do, ta vẫn có thể khước từ Chúa và sa ngã bất cứ khi nà o. Thánh
sá» Luca viết: “GiuÄ‘a Ãtcariốt, ngÆ°á»i đã trở thà nh má»™t kẻ phản bá»™i†(Lc
6,16). Như thế, Giuđa không phải là một kẻ phản bội ngay từ đầu và cũng
không phải ở một khoảnh khắc đột nhiên nà o đó, mà ông bước dần đến hố
thẳm… Có Ä‘iá»u, má»—i lần ông bÆ°á»›c thêm má»™t bÆ°á»›c là má»™t lần ông được Chúa
nhắc nhở, cảnh báo cách kÃn đáo nhÆ°ng tháºt rõ rà ng (x. Ga 6,
67; 12,5-6). Chúa biết rất rõ Giuđa sẽ phản bội, sẽ bán đứng mình bằng
má»™t cái hôn, nhÆ°ng NgÆ°á»i cÅ©ng biết rất rõ là ông vẫn có nhiá»u khả năng
để chá»n không là m nhÆ° thế và Ngà i hy vá»ng ông sẽ biến đổi để Ä‘á»i ông Ä‘Æ¡m
hoa kết trái. Ngà i đã chá»n GiuÄ‘a, hẳn không phải vì ông xứng đáng mà để
ông được biến đổi và nên xứng đáng hÆ¡n. Tuy nhiên, GiuÄ‘a đã bá» lỡ nhiá»u
cÆ¡ há»™i, từ chối nhiá»u cánh cá»a Chúa mở cho ông! Trong bữa tiệc cuối
cùng, khi cúi xuống rá»a chân cho GiuÄ‘a, Chúa đã muốn thức tỉnh ông lần
nữa; khi trao tấm bánh cho ông, NgÆ°á»i mở thêm má»™t cánh cá»a để ông trở
vá». NgÆ°á»i ‘không bẻ gãy cây lau bị dáºp, không dáºp tắt tim đèn còn khói’
(Mt 12, 20), nhÆ°ng tìm má»i cách để mong tá»± do ông đáp trả; nhÆ°ng rồi
chẳng thấy. Tháºt sá»±, chúng ta Ä‘ang đứng trÆ°á»›c huyá»n nhiệm lá»›n lao của
tình yêu cũng như mối tương quan “mầu nhiệm†giữa tự do và ân sủng. Và ở
đây, chúng ta gặp thấy một trong những thảm kịch bi đát nhất của tự do
con ngÆ°á»i. Äà nh
rằng, Tin mừng nói đến việc phản bá»™i của GiuÄ‘a nhÆ° thể má»™t “mắt xÃchâ€
để ứng nghiệm lá»i Kinh thánh (x.Ga 17,12), nhÆ°ng Ä‘iá»u ấy không miá»…n
chÆ°á»›c trách nhiệm của GiuÄ‘a, bởi lẽ, Thiên Chúa không tiá»n định cho ông
phạm tá»™i, ông có tá»± do để chá»n lá»±a, và chÃnh Ngà i đã cảnh giác để ông
không là m nhÆ° váºy. GiuÄ‘a đã khÆ°á»›c từ cÆ¡ há»™i Chúa trao và nhÆ° thế ông đã
tá»± mở cá»a đón Satan nháºp và o mình (x. Ga 13,2; Lc 22,3-4). Lẽ ra, khi
cất tiếng: “thưa Thầy, chẳng lẽ con sao?†(Mc 14,19), Giuđa đã có thể từ
bỠý định của mình. Nhưng không! Ông vẫn quyết chà thực hiện. Hẳn khi
đặt nó trong bối cảnh bữa tiệc ly, các tác giả Tin mừng cũng muốn nhắc
nhớ chúng ta phải tự vấn lương tâm mình như thế mỗi khi đến với bà n tiệc
Thánh Thể, cÅ©ng nhÆ° phải tá»± há»i mình hằng ngà y trong suốt cuá»™c sống đức
tin, má»™t hà nh trình đầy trắc trở và khó khăn đối vá»›i bản tÃnh yếu hèn
của con ngÆ°á»i. Vá»›i
việc dùng nụ hôn vốn là cỠchỉ yêu thương để thực hiện hà nh vi phản
bội, Giuđa như đã đẩy hà nh động của mình lên đến đỉnh điểm, mặc cho nó
một sự trơ trẽn đến khủng khiếp. Tuy nhiên, xét cho cùng, có thể nó cũng
Ä‘ang diá»…n ra trong chÃnh cuá»™c Ä‘á»i của tôi và của chúng ta. Khi viện cá»›
để chối bá», lẩn tránh trách nhiệm, khi nhân danh Ä‘iá»u tốt để thá»±c hiện
những toan tÃnh, những ý đồ xấu xa của mình… ấy là khi chúng ta trao cho
Chúa, cho tha nhân những “nụ hôn không tình yêu†nhÆ° GiuÄ‘a váºy. DÄ©
nhiên, Chúa vẫn sẽ đón nháºn nhÆ° NgÆ°á»i đã nháºn của GiuÄ‘a, hầu trao thêm
cho ta cơ hội để cứu lấy mình. Chúng ta có đón lấy cơ hội đó hay tiếp
tục chối từ nhÆ° GiuÄ‘a để rồi trả giá cho số pháºn của mình? Thánh
Phêrô mô tả kết cục của GiuÄ‘a tháºt khủng khiếp: “y đã ngã lá»™n đầu
xuống, vỡ bụng, lòi cả ruột gan ra (Cv 1,18). Còn Mátthêu thì nói “Giuđa
ném số bạc và o Ãá»n thá» rồi lui ra và đi thắt cổ†(Mt 27,5). Ta không cố
Ä‘i xác minh tÃnh chÃnh xác hà nh vi của GiuÄ‘a, nhÆ°ng hẳn đây là má»™t thảm
kịch, và cà ng bi thảm hÆ¡n khi chÃnh ông chủ Ä‘á»™ng thá»±c hiện. Hà nh Ä‘á»™ng
đó của ông nhÆ° thể là mà n kết cho chuá»—i những thất bại, đồng thá»i là sá»±
dứt khoát cho liên tiếp những chối từ. Ãnh mắt Chúa đã tìm, đã gặp và đã
cảm hóa được Phêrô, ánh mắt ấy chắc cũng đã đi tìm Giuđa, nhưng không
gặp được vì ông thất vá»ng, lẩn tránh và đi tìm cho mình má»™t “lối thoátâ€
riêng. Tội lớn nhất của Giuđa có lẽ không phải là phản bội Chúa cho bằng
là lúc nà y đây, nghi ngỠvà đoạn tuyệt lòng thương xót vô biên của
Chúa. Äó là điá»u quyết định nhất cho số pháºn của ông. DÄ©
nhiên rằng đây chỉ là má»™t nháºn định bên ngoà i có phần võ Ä‘oán của chúng
ta, vì tháºt ra, ta không thể khẳng định được số pháºn Ä‘á»i Ä‘á»i của GiuÄ‘a;
Ä‘iá»u ấy là má»™t “đặc quyá»n†bất khả xâm phạm của Thiên Chúa. Chúng ta
không có nhiệm vụ Ä‘o lÆ°á»ng hà nh Ä‘á»™ng đó thay thế cho Äấng vô cùng từ bi
và công chÃnh. Biết đâu, tình yêu kiên nhẫn của Chúa đã gặp được má»™t tia
sáng cáºy trông kịp lóe lên trong tâm hồn ông trong những khoảnh khắc
cuối cùng ấy! ChÃnh những lá»i của Chúa Giêsu: “không má»™t ai trong há»
phải hÆ° mất, trừ đứa con hÆ° há»ngâ€(Ga 17,12); và “khốn cho kẻ nà o ná»™p Con
NgÆ°á»i, thà kẻ đó đừng sinh ra thì hÆ¡n†(Mc 14,21) cÅ©ng được hiểu là má»™t
lá»i than vãn của tình yêu hÆ¡n là lá»i chúc dữ. Chúa đã tìm ra Phêrô sau
khi chối Chúa để tha thứ, và có thể NgÆ°á»i đã tìm ra GiuÄ‘a tại chá»— nà o đó
trên Ä‘Æ°á»ng lên núi Sá»! Khi cầu nguyện từ trên tháºp giá: “Lạy Cha, xin
tha cho chúng; vì chúng không biết việc chúng là m†(Lc 23,34), chắc hẳn
NgÆ°á»i đã không loại trừ GiuÄ‘a trong lá»i ấy. Khủng khiếp là bản chất của
tội lỗi, nhưng lòng thương xót vô biên mở rộng vòng tay của mình cho bất
kỳ ai tìm kiếm nó. Bà i
há»c lá»›n nhất ở đây chÃnh là lòng cáºy trông. Sau khi sa ngã, Phêrô đã
hối háºn ăn năn và được tha thứ. GiuÄ‘a cÅ©ng hối háºn nhÆ°ng sá»± hối háºn của
ông không trở thà nh sám hối mà là ná»—i tuyệt vá»ng, và nhÆ° thế là tá»± hủy
hoại mình. Hà nh
trình nhân sinh và đá»i dâng hiến của chúng ta cÅ©ng chất đầy nhÆ°ng lần
phản bá»™i dÆ°á»›i nhiá»u hình thức, chúng ta hãy nhÆ° Phêrô, ném mình và o cánh
tay Ä‘ang dang ra của Äấng chịu đóng Ä‘inh, sấp mình trÆ°á»›c Äấng không bao
giá» mệt má»i để tha thứ (ÄGH. Phanxicô), đứng lên để trở vá» vá»›i Äấng
luôn sẵn sà ng chỠđợi để ôm và o lòng vá»›i trá»n tình yêu. Thiên Chúa già u
lòng từ bi và thương xót, hằng kiên nhẫn chỠđợi sự hoán cải của chúng
ta. Trong vòng tay yêu thÆ°Æ¡ng của NgÆ°á»i, cho dù có cháºm chạp, té ngã
nhiá»u đến đâu, nếu biết chá»—i dáºy, chúng ta không bao giá» trá»…. Äó là chân
lý hy vá»ng của niá»m tin Kitô giáo. Câu
chuyện GiuÄ‘a là má»™t sá»± kiện quá khứ, nhÆ°ng nó cÅ©ng Ä‘ang rất thá»i sá»±
trong chÃnh hiện sinh của má»—i chúng ta. Chúng ta có quyá»n lên án GiuÄ‘a
vì hà nh vi phản bá»™i xấu xa cÅ©ng nhÆ° sá»± tuyệt vá»ng của ông, nhÆ°ng xét cho
cùng, ai trong chúng ta cÅ©ng Ãt nhiá»u là má»™t GiuÄ‘a dÆ°á»›i nhiá»u hình
thái. Rơi và o hoà n cảnh cùng quẫn như ông có thể chúng ta còn hơn thế
nữa. Chân
thà nh tá»± vấn lÆ°Æ¡ng tâm, không khó để chúng ta nháºn ra mình đã và đang
phản bội, bán Chúa để đối lấy những giá trị thế gian khác hơn 30 đồng
bạc. Thiết tưởng, “lạy Chúa, có phải con không?†là câu há»i của chÃnh
chúng ta má»—i lần nhìn GiuÄ‘a trên bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng theo Chúa. Äiá»u đó không chỉ
thêm má»™t lần giúp ta phản tỉnh nhÆ°ng còn chất vấn thái Ä‘á»™ chá»n lá»±a của
chúng ta: chá»n khiêm tốn cáºy trông để được Chúa biến đổi, chữa là nh vÃ
nâng lên; hay chá»n kiêu căng, tuyệt vá»ng, xÆ¡ cứng, chối từ tình yêu để
mãi mãi Ä‘i và o bóng tối? Äó là tá»± do của chúng ta, Ä‘iá»u mà Thiên Chúa
vẫn hằng tôn trá»ng. NhÆ°ng, chúng ta nên xác tÃn rằng, trong má»i hoà n
cảnh, Thiên Chúa vẫn ở đó, dang cánh tay từ bi, thương xót chỠđợi chúng
ta. Trong Ngà i, sự sám hối của chúng ta không bao giỠlà quá muộn./.
PM. Lê Hùng K.12, ÄCV. Vinh Thanh
|