Giá»›i thiệu kiến trúc nhà thá» chÃnh tòa Lạng SÆ¡n - Cao Bằng
02.12.2007
|
|
LẠNG SÆ N -- Ngà y 3/12/2007, tại nhà thá» chÃnh tòa Lạng SÆ¡n sẽ diá»…n ra má»™t biến cố trá»ng đại của giáo pháºn nÆ¡i địa đầu đất nÆ°á»›c – đại lá»… tấn phong Giám mục cho Cha Giuse Äặng Äức Ngân, nhân đây chúng tôi xin giá»›i lại ngôi nhà chÃnh tòa má»›i xây dá»±ng cách đây mấy năm.
Kiến trúc nhà thỠđược kết hợp bởi kiểu nhà sà n các dân tá»™c Miá»n núi phÃa Bắc và bá»™ mái cong kiểu cung đình Việt nam. Có diện tÃch chiá»u ngang ba mÆ°Æ¡i mét và sâu hai mÆ°Æ¡i lăm mét cả hà nh lang, có ba lối để lên sà n nhà thá», nhà thá» có hai mái bá»™ xếp lên nhau khoảng cách bằng má»™t bức tranh kÃnh mầu, mái trên tượng trÆ°ng cho Trá»i, mái dÆ°á»›i tượng trÆ°ng cho Con NgÆ°á»i, sà n móng vuông tượng trÆ°ng cho Äất, theo quan niệm Thiên, Äịa, Nhân, Hoà , nghÄ©a là con ngÆ°á»i được hoà giải vá»›i Thiên Chúa, nhá» Äức Giêsu Kitô qua Mầu Nhiệm Tháºp giá. Cây tháp chÃnh năm tầng được xây dá»±ng liá»n vá»›i tiá»n sảnh nhà thá» ngụ ý nói đến Mầu nhiệm Năm Sá»± Sáng và năm yếu tố tổng hợp, vÅ© trụ quan Äông phÆ°Æ¡ng: Kim-Má»™c-Thuá»·-Hoả-Thổ.
Hai hÆ°á»›ng Bắc-Nam của nhà thá» xây hai tháp nhá» có hai tầng, má»—i tháp treo má»™t đèn lồng bằng gá»— thắp sáng; phÃa bắc ngầm nói đến ý trá»n giáo lên tỉnh Cao bằng và Hà Giang, phÃa nam nói đến công việc truyá»n giáo cho tỉnh Lạng sÆ¡n. Tất cả các mái nhà thá» và mái các tháp, đầu mái hÆ¡i cong lên, và được lợp ngói âm dÆ°Æ¡ng mà u xanh, diá»…n tả tâm hồn siêu thoát muốn vÆ°Æ¡n lên tá»›i Chúa và ngầm hiểu vá» con thuyá»n của ná»n Văn hoá Nông nghiệp Việt nam.
1. Khu sân chÃnh
Cảnh đẹp thiên nhiên ở đây hà i hoà vá»›i công trình kiến trúc, từ cổng tam quan chay theo trục lá»™ Văn Miếu tiếp nối vá»›i Ä‘Æ°á»ng Tổ sÆ¡n, tạo cho ngÆ°á»i xem cảm giác dá»… chịu. Äây là dãy tÆ°á»ng thà nh cao hai mét, được trang trà bằng những hoạ tiết thuyá»n, chim Lạc Việt, hạt giống, trái tim, và tháºp giá. Tất cả Ä‘á»u muốn nói lên việc truyá»n giáo ở Việt nam và tá» lòng kÃnh nhá»› tổ tiên Lạc Hồng.
Từ hÆ°á»›ng tam quan theo lối chÃnh đến tiá»n sảnh nhà thá», con Ä‘Æ°á»ng lá»›n rá»™ng năm mét, dà i ba mÆ°Æ¡i mét, nằm giữa khoảng sân tiếp nối Ä‘Æ°á»ng kiệu hình bát giác, có những lối Ä‘i nhá» dẫn đến tượng Ä‘Ã i Äức Mẹ và thánh Äa Minh. PhÃa trÆ°á»›c tiá»n sảnh nhà thá», có đặt mÆ°á»i hai trống đồng ngầm nhắc má»i ngÆ°á»i nhá»› đến truyá»n thống Ä‘oà n kết tốt đẹp của cha ông.
2. Tượng Ä‘Ã i Äức Mẹ và tượng thánh Äa Minh
Từ sân nhà thá» theo hÆ°á»›ng Nam, du khách có thể đến xem tượng Ä‘Ã i Äức Mẹ theo những lối mòn qua những ụ đất thấp. Tượng Ä‘Ã i được chạm bằng má»™t phiến đá quà mà u trắng, cao hai mét sáu mÆ°Æ¡i, nặng gần má»™t tấn, do các nghệ nhân Ä‘iêu khác nổi tiếng của vùng Non nÆ°á»›c (Äà nẵng) thá»±c hiện. Tượng được tạc theo hình dáng má»™t phụ nữ ngÆ°á»i Tầy và đặt trong má»™t hang đá nhá» vá»›i quần thể núi non thấp, hình thác Bản Dốc, má»™t địa danh lừng lẫy của tỉnh Cao bằng.
Äối diện vá»›i tượng Ä‘Ã i Äức Mẹ là tượng Ä‘Ã i Thánh Äa-Minh, bổn mạng của nhà thá». Tượng Thánh nhân cÅ©ng được tạc trên má»™t tảng đá quý mà u trắng, cao hai mét sáu mÆ°Æ¡i, nặng gần má»™t tấn do các nghệ nhân nói trên thá»±c hiện. GÆ°Æ¡ng mặt Thánh nhân tÆ°Æ¡i trẻ mang vóc dáng và hình hà i Việt nam, tay phải cầm ngá»n Ä‘uốc cháy sáng, tay trái mang sách Thánh Kinh. Thánh nhân đứng trên thá»a ruá»™ng báºc thang nhÆ° đứng trên cánh đồng truyá»n giáo để chiếu sáng Äức tin và rao giảng Tin mừng, theo lý tưởng dòng tu ngà i đã thà nh láºp là Dòng Anh em giảng thuyết (O.P: Ordo Praedicatorum).
3. Tiá»n sảnh nhà thá»
Khi đến tiá»n sảnh nhà thá», du khách có thể nhìn xem tác phẩm NÆ°á»›c thanh tẩy chạm vằng đá trắng, rá»™ng ba mét rưỡi, dà i mÆ°á»i hai mét trải dà i trên mặt sà n cầu thang. Tác phẩm chia là m ba phần: phần má»™t gợi nhá»› tầu ông No-ê trên biển khÆ¡i lênh láng. Ong No-ê Ä‘ang ló đầu ra khá»i tầu để xem có thấy chim bồ câu trở vá» báo hiệu tráºn lụt sắp qua hay không. Phần hai nhắc lại cảnh ông Mô-sê Ä‘Æ°a ngÆ°á»i Do thái vượt qua Biển Ä‘á» cùng vá»›i hà nh trang và gia súc. NÆ°á»›c rẽ ra sừng sững nhÆ° từng thà nh hai bên tả hữu. Phần ba mượn hình ảnh xe nÆ°á»›c (cÅ©ng gá»i là cá»n) của dân tá»™c miá»n núi. Cá»n nÆ°á»›c muốn liên tưởng đến phép rá»a, nguồn mạch sức sống má»›i do Chúa Kitô mang lại cho những ai tin và đón nháºn NgÆ°á»i. 4. Giếng rá»a tá»™i và tấm bình phong
Giếng rá»a tá»™i hình Thánh giá được ghép bằng đá quà đà o lấy ngay ở sảnh chÃnh, lòng giếng ghép bằng đá trắng, mặt trên được bao phủ bằng những tảng đá cuá»™i rá»™ng má»™t mét rưỡi, dà i ba mét, sâu bảy mÆ°Æ¡i lăm phân cùng bảy báºc lên xuống. Giếng nà y mô phá»ng giếng là ng của dân địa phÆ°Æ¡ng.
Bình phong được dùng để che cá»a chÃnh nhà thá» theo quan niệm truyá»n thống cung đình Việt nam, là m cho ngôi nhà thỠđược kÃn đáo theo luáºt phong thuá»·, đồng thá»i cÅ©ng tá» lòng kÃnh trá»ng nÆ¡i tôn nghiêm. Äây là má»™t phiến đá trắng diá»…n tả biến cố Chúa Giêsu sau khi được ông Gioan là m phép rá»a tại sông GioÄ‘an.
5. Phần nhà thá».
Những hà ng cá»™t vuông vững chắc ngoà i hà nh lang có các bệ đỡ đầu cá»™t, kết hợp vá»›i hình Thánh giá nhá» cùng xà dây nhÆ° hai cánh tay giang ra để đón những hình ngÆ°á»i Ä‘au khổ chịu đóng Ä‘inh. Cá»a chÃnh nhà thá» là tấm vách gá»— chạm hai Thánh tông đồ Phê-rô và Phao-lô. Thánh Phê-rô tay cầm chìa khoá, Ä‘ang ngÆ°á»›c mắt lên trá»i. DÆ°á»›i hồi cá»a là hình con gà đang gáy. Còn Thánh Phao-lô, tay ôm sách Thánh, nét mặt đăm chiêu. Bên dÆ°á»›i hồi cá»a có chạm thanh kiếm sắc và những bông hồng.
Cá»a hông mặt tiá»n nhà thá», vá» phÃa nam là hình Thánh Gio-an và Lu-ca, vá» phÃa bắc là hình Thánh Mát-thêu và Mác-cô. Bốn vị nà y mang khuôn mặt Việt nam, mặc y phục Nùng, tay cầm bút nghiên.
Thánh Mát-thêu mang hình mặt ngÆ°á»i, vì Tin Mừng thứ nhất bắt đầu từ gia phả Chúa Giêsu theo bản tÃnh loà i ngÆ°á»i. Thánh Mác-cô theo hình mặt sÆ° tá», vì đầu sách Tin Mừng thứ hai nói vá» Thánh Gio-an Bao-ti-xi-ta là tiếng kêu trong hoang địa có sÆ° tá», cầm thú. Thánh Lu-ca mang hình bò má»™ng vì đầu sách Tin Mừng thứ ba nói đến tÆ° tế Gia-ca-ri-a dâng chiên bò tế lá»… Thiên Chúa. Thánh Gio-an mang hình chim Æ°ng, vì đầu sách Tin Mừng thứ bốn nói vá» Ngôi Lá»i Nháºp thể chứa Ä‘á»±ng Mầu nhiệm siêu việt tá»±a cánh chim bay cao vút.
Phần còn lại là các cá»a ra và o bên hông và cá»a sổ. Tất cả những thứ nà y Ä‘á»u mang hình Thánh giá, hoa hồi và hạt giống.
6. Cung Thánh
Cung Thánh được bao bá»c bằng gá»— mà u gụ gợi ý trầm tÆ°, vá»›i rèm trang trà chạm hình thiên thần, cây trÆ°á»ng sinh, sồi Mam-rê, bách tùng và những trái Ä‘Ã o trÆ°á»ng thá». Kiểu cách nà y ngụ ý diá»…n tả sá»± sống vÄ©nh cá»u nÆ¡i Thiên Chúa. Anh sáng nhẹ nhà ng phát ra từ những tấm kÃnh mầu là có ý tạo ra má»™t bầu khà êm ả, thÃch hợp cho sá»± cầu nguyện riêng tÆ° thầm kÃn, ngoà i những buổi cá» hà nh phụng vụ cá»™ng đồng.
7. BÃ n thá»
Bà n thá» là má»™t phiến đá quÃ. Mà u trắng nổi báºt, dà i hai mét năm mÆ°Æ¡i phân, rá»™ng chÃn mÆ°Æ¡i phân, cao chÃn mÆ°Æ¡i sáu phân được chạm khắc tinh vi bằng những hoạ tiết nhÆ° bánh trÆ°á»ng sinh, nho, lúa miến, hoa hồi theo nghệ thuáºt truyá»n thống và hiện đại. Bà n thỠđược đặt nÆ¡i trang trá»ng nhất trong cung Thánh.
8. Giảng đà i
Giảng Ä‘Ã i đặt tại phÃa nam gian cung Thánh, là m bằng má»™t phiến đá quà mà u xanh, chạm hình cá»n nÆ°á»›c Ä‘ang quay, ngụ ý nói Lá»i Chúa nhÆ° nÆ°á»›c chảy, được kÃn múc để tÆ°á»›i và o cánh đồng khô cạn là tâm hồn con ngÆ°á»i. Cá»n nÆ°á»›c là má»™t phát minh của dân tá»™c miá»n núi.
9. Nhà Tạm và HÆ°Æ¡ng án Lá»i Chúa.
Nhà Tạm là m bằng gá»—, được thiết kế theo mẫu nhà sà n của các dân tá»™c vùng núi miá»n Bắc và đặt ở phÃa nam cung Thánh. Cá»a chÃnh nhà Tạm chạm hình trái tim Ä‘ang bốc lá»a cháy.
HÆ°Æ¡ng án Lá»i Chúa được thiết kế theo kiểu đình là ng Việt nam, đặt tại phÃa bắc cung Thánh vá»›i bốn cá»™t thông thoáng. Giữa cá»™t đình có má»™t ngai nhỠđể sách Thánh Kinh. Äình là ng là nÆ¡i qui tụ dân chúng thì hÆ°Æ¡ng án Lá»i Chúa cÅ©ng là nÆ¡i táºp hợp tÃn hữu lại để nghe Lá»i Chúa.
10. Thánh giá, huy hiệu Giám mục
Thánh giá nà y nhá», được chạm bằng gá»— quÃ, cao bảy mÆ°Æ¡i phân, rá»™ng năm mÆ°Æ¡i phân diá»…n tả cảnh Chúa chịu chết Ä‘ang hấp hối trên tháºp giá. Thánh giá được gắn và o má»™t cây trúc, đặt ở phÃa bên trái cạnh bà n thá» và có thể là m Thánh giá để Ä‘i kiệu.
Huy hiệu Giám mục được chạm bằng tấm đá mà u trắng đục, rá»™ng năm mÆ°Æ¡i phân, cao bảy mÆ°Æ¡i phân, được đặt bên phải cung Thánh kèm theo khẩu hiệu Chạnh lòng thÆ°Æ¡ng vá»›i các há»a tiết trái tim, hoa hồng, chuá»—i Mai-khôi.
11. Tranh sÆ¡n dầu Mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi và Tháºp giá.
Bức tranh sÆ¡n dầu, diá»…n tả Mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi và tháºp giá có kÃch thÆ°á»›c cao hai trăm năm mÆ°Æ¡i phân và rá»™ng hai trăm ba mÆ°Æ¡i phân, tả cảnh Äức Giêsu Ki-tô chịu khổ hình tháºp giá, hiệp thông vá»›i Chúa Cha và Chúa Thánh Thần.
Chúa Giêsu ngÆ°á»›c mắt lên cùng Chúa Cha, vẻ tha thiết nguyện cầu, cạnh má»™t khoảng cách nhá» tượng trÆ°ng Chúa Thánh Thần. Chúa Cha đầy lòng trắc ẩn, Ä‘ang nhìn Chúa Con thắm thiết yêu thÆ°Æ¡ng; các Äấng có khuôn mặt giống nhau.
12. Trần gỗ
Mặt bằng trần gá»— vá»›i diện tÃch bảy trăm năm mÆ°Æ¡i mét vuông, giáºt lên bảy cấp, được trang trà chạm khắc mÆ°á»i sáu lồng đèn gá»—, toả ánh sáng và ng. Äỉnh trần cao nhất là hình hoa hồi tám cánh, nÆ¡i có hình vòng tròn đồng tâm diá»…n tả lá»a tình yêu và cánh thiên thần bay lượn, xoay quanh hình chén cứu Ä‘á»™.
13. KÃnh mầu
Hai mÆ°Æ¡i kÃnh mầu cá»a sổ có kÃch thÆ°á»›c má»™t trăm năm mÆ°Æ¡i phân trên hai trăm phân diá»…n tả mầu nhiệm Mai khôi, bao bá»c chung quanh nhà thá», bắt đầu từ tay phải Cung Thánh, Ä‘i từ Năm Sá»± Vui đến Năm Sá»± Sáng. Các Mầu nhiệm nà y được trình bà y theo các nét văn hoá Việt-Nùng.
14. Phù Ä‘iêu ngÆ°á»i gieo giống
Hai bức hình có kÃch thÆ°á»›c rá»™ng má»™t thÆ°á»›c bốn mÆ°Æ¡i lăm, dà i hai thÆ°á»›c bốn mÆ°Æ¡i được gắn tại hai bức tÆ°á»ng nhá» phần cuối nhà thá»: phÃa Bắc là tấm phù Ä‘iêu NgÆ°á»i gieo giống, diá»…n tả cô gái Nùng Ä‘ang vãi hạt giống trên thá»a đất gồ ghá», sá»i đá; bức thứ hai là phục vụ, diá»…n tả cảnh Chúa Giêsu Ä‘ang rá»a chân cho các Tông đồ. Các vị mặc y phục miá»n núi.
15. ÄÆ°á»ng Thánh giá
MÆ°á»i bốn bức sÆ¡n mà i dà i bảy mÆ°Æ¡i phân rá»™ng năm mÆ°Æ¡i phân diá»…n tả cảnh Äức Mẹ và các nhân váºt ăn mặc theo lối Việt-Nùng. Những bức tranh nà y do các nghệ sÄ© Há»™i Mỹ Thuáºt thà nh phố Hồ Chà Minh thá»±c hiện.
16. Chuông nam
Chuông cao má»™t mét chÃn mÆ°Æ¡i, được đúc bằng đồng thau, do các nhóm nghệ nhân thuá»™c phÆ°á»ng đúc xứ Huế thá»±c hiện, trên chuông có khắc hoa văn các dân tá»™c miá»n núi, lá»i thánh vịnh và thÆ¡ công giáo. Chuông được treo tại tầng thứ hai của cây tháp.
Trên đây là những nét chÃnh vá» kiến trúc nhà thá» chánh toà giáo pháºn Lạng sÆ¡n – Cao Bằng. Ngôi thánh Ä‘Æ°á»ng nà y được cung hiến và o ngà y mồng hai tháng 10 năm 2004. Hai vị Hồng y và 22 Giám mục, đông đảo các linh mục, tu sÄ© nam nữ cùng bà con tÃn hữu gần xa tá»›i tham dá»±. Giáo pháºn Lạng sÆ¡n là má»™t trong những giáo pháºn nhá» bé nhất Việt nam tÃnh theo con số giáo dân và nhà thá» hiện tại. Sauk hi Äức Cha Giuse Ngô Quang Kiệt được bổ nhiệm vá» là m Tổng Giám Mục Hà Ná»™i, giáo pháºn nà y đã trống toà hÆ¡n 2 năm nay. Ngà y 3 tháng 12 sắp tá»›i, chÃnh tại Ngôi Thánh ÄÆ°á»ng thân thÆ°Æ¡ng nà y sẽ diá»…n ra Thánh lá»… tấn phong Giám Mục cho vị Giám mục chÃnh toà thứ 3 của giáo pháºn nhá» bé nà y kể tá» khi được nâng lên hà ng giáo pháºn chÃnh toà và o năm1960.
Giuse Nguyá»…n Ngá»c Huân
(Nguồn: VietCatholic) |