ĐỨC GIÁM MỤC
YVES MARIE CROC (HÒA)
Ngài
sinh ngày 30.6.1829 tại làng Contréven (Pháp), học tiểu chủng viện
Tréguiner và Đại chủng viện St. Brieuc, nhập Hội thừa sai Paris ngày
27.12.1851, thụ phong linh mục ngày 17.12.1853 và sang ở Giáo phận Nam
Bắc Kỳ ngày 22.3.1854.
Trong mấy năm đầu, sống trong Giáo phận,
Ngài phải ẩn nấp trong các tư gia hoặc trong rừng hoặc dưới ghe thuyền
xuôi ngược trên các nguồn Sông Giang.
Năm 1859, lúc cuộc bách hại lên cao độ,
Người theo Đức Cha Gauthier Ngô Gia Hậu đi với Đô Đốc Rigault de
Genouilly phụ trách ngành thông dịch viên quân sự. Ngài đi theo làm
tuyên uý cho quân đội Pháp trong cuộc đánh chiếm Sài Gòn, Chí Hoà và Bà
Rịa.
Sau Hoà Ước ngày 5.6.1856, Ngài được
sung vào phái đoàn thừa sai yết kiến Triều đình Huế với mục đích thăm dò
dư luận để xin tái lập tự do tôn giáo ở miền Trung. Về sau Người chỉ
được phép ra tới Đồng Hới tỉnh Quảng Bình và bị giữ ở đó 3 tháng. Cuối
cùng Ngài bị từ chối không cho về tới Giáo phận.
Đến năm 1857, sau một cuộc thăm dò thứ
hai, Người theo lệnh của Đức Gám mục Gauthier Ngô Gia Hậu phải trở vào
Sài Gòn, vì sợ một cuộc bách hại thứ hai. Trong thời gian đó, Người được
cử làm tuyên uý cho Dòng Carmel và Dòng Thánh Paulô tục gọi là Nhà Trắng
Sài Gòn.
Lúc trở về Giáo phận, Người được Đức Cha
Gauthier Ngô Gia Hậu giao đặc trách vùng Bố Chính. Năm 1866, nhân dịp đi
triều yết Roma, Đức Cha Gauthier đặt thừa sai Croc Hoà làm Tổng Đại Diện
thay thừa sai Barlier Tâm qua đời ngày 8.4.1865, đồng thời để quản trị
Giáo phận thay cho Ngài đi vắng.
Năm 1868, Người được Đức Cha Gauthier
Ngô Gia Hậu đề cử làm Giám Mục phụ tá với toà hiệu Laranda, nghĩa là
cùng một toà hiệu như Đức Cha Phó Masson Nghiêm trước kia.
Đức Cha Croc Hòa Giám mục phụ tá
Lễ tấn phong diễn ra tại nhà thờ Xã Đoài
ngày 7.6.1868. Sau lễ tấn phong 17 ngày, tức là ngày 24.6.1868, Đức Cha
Gauthier Ngô Gia Hậu đã giao hẳn cho Đức Cha Phụ tá Croc Hoà nhiệm vụ
điều tra lập án năm vị tử đạo tiên khởi Giáo phận Vinh là linh mục Tuỳ,
Đức Cha Cao, linh mục Khoa, linh mục Điểm và Thầy Tự.
Sách “Truyện Sáu Ông Phúc Lộc” viết:
“Đức Cha Hậu được thư ấy tháng 5.1868, liền giao việc làm án tử đạo về
năm ông Đáng kính là Đức Cha Cao, Cụ Tuỳ, Cụ Điểm, Cụ Khoa, Thầy Tự cho
Đức Cha phó Hoà mới chịu chức. Đức Cha cách mười bảy ngày, cùng đặt
Người làm Giám tra là ngày 24.6.1868”.
“Đức Cha phó làm việc ấy, nghĩa là
đòi chứng cớ chắc chắn, hỏi tra những kẻ biết việc các ông Đáng kính ấy
rõ ràng và cả viết lời thưa lại, cả dịch ra tiếng Lating, cùng viết đủ
bản và khảo lại, thì bốn năm đấng làm hơn ba năm mới xong là ngày
2.6.1868 cho đến ngày 26.10.1871 là ngày việc đã hoàn thành, Đức Cha Hậu
viết thư lại tâu Toà Thánh: Rồi lựa dịp mà gửi một bản sang thành Roma,
còn hai bản gửi nơi vững chắc mà giữ đó cho khỏi mất, là ngày
26.7.1875”. (Truyện Sáu Ông Phúc Lộc, tr. 216-217).
Chính vì công việc điều tra khó khăn,
vất vả mất nhiều thời giờ như thế, cho nên trong sách “Truyện Sáu Ông
Phúc Lộc” ở đầu mỗi trang tiểu sử các vị ấy trong phần chú thích đều ghi
rõ vụ án của mỗi vị đã thực hiện ở đâu, do ai và mất bao nhiêu ngày
tháng…Tiếc rằng mấy trang đầu tiểu sử linh mục Lê Tuỳ của hai cuốn sách
hiện được dùng bị mất, nên không ai ghi được án vụ này đã được Đức Cha
phó Hoà thực hiện ở đâu và bao lâu. Còn trong năm vị khác điểm này được
ghi rõ ràng chính xác:
Đức cha Borie Cao :
“Các
hồ sơ án vụ tuyên phong Á thánh của Người được Đức Cha phó Croc Hoà thừa
uỷ nhiệm Đức Cha Gauthier Ngô Gia Hậu thực hiện và điều tra tại các Giáo
xứ Hướng Phương, Đan Sa, Cồn Nâm, Cồn Dừa, từ tháng 8 đến tháng 12 năm
1868” (Truyện Sáu Ông
Phúc Lộc, tr.42).
Linh Mục Phêrô Vũ Đăng Khoa :
"Các hồ sơ án vụ tuyên phong Á thánh
được Đức Cha phó Croc Hoà thừa uỷ nhiệm Đức Cha Gauthier, thực hiện từ
tháng 8 đến tháng 10 năm 1868 tại Hướng Phương và nhất là tại Cồn Dừa”
(Truyện Sáu Ông Phúc Lộc,
tr.151).
Linh mục Vincentê Nguyễn Thời Điểm :
“Các hồ sơ án vụ tuyên phong Á
thánh được Đức Cha phó Croc Hoà thừa uỷ nhiệm Đức Cha Gauthier thực hiện
tại Hướng Phương, Đan Sa và Cồn Nâm từ tháng 8 đến tháng 10 năm 1868. và
hồ sơ về hài cốt tại Hướng Phương ngày 14.10.1771 do Đức Cha Croc Hoà
phụ tá Đức Cha Gauthier”
(Truyện Sáu Ông Phúc Lộc, tr.167).
Thầy Phêrô Nguyễn Khắc Tự :
“Các hồ sơ án vụ tuyên phong Á thánh
được Đức Cha phó Croc Hoà thừa uỷ nhiệm Đức Cha Gauthier thực hiện tại
Bố Chính từ tháng 8 đến tháng 12 năm 1868… Một phần nữa do việc lưu trữ
hài cốt của Người ở Xã Đoài từ ngày 26 đến ngày 30 tháng 4 năm 1871 do
hai Đức Cha Gauthier và Đức Cha Croc Hoà”
(Truyện Sáu Ông Phúc Lộc, tr.188).
Sau khi hoàn thành các vụ án tuyên thánh
nói trên, đến năm 1870, Người được hân hạnh đi tham dự Công Đồng Vatican
I tại Roma. Năm 1871 trở về Giáo phận, Người lại vào đặc trách vùng Bình
Chánh. Năm 1875 Người đi kinh lý mục vụ trong toàn vùng, tha vạ xuất
giáo cho họ giáo Cồn Ngựa, cho một số tín hữu tại Lũ Đăng tức là Tân
Phong ngày nay và xây dựng nhà thờ Hướng Phương.
Đức Cha Hoà Giám Mục chính
Đức Cha Gauthier qua đời ngày 8.12.1877.
Đức Cha phụ tá Croc Hoà đương nhiên trở thành Giám mục chính đúng vào
những ngày toàn Giáo phận phải rơi vào một cơn dịch tả ghê gớm và một
cơn đói khát kinh khủng.
Trong lá thư đề ngày 7.9.1878 gửi cho
nhân viên Hội Đồng Trung Ương Truyền Bá Đức Tin, chính Người đã mô tả
cuộc khủng hoảng Giáo phận gặp phải năm 1877 và công cuộc cứu trợ do Toà
Thánh năm đó đã đem lại những gì yên ủi cho Người. Ngài nói:
“Kính thưa Quý Vị,
Tôi chân thành cảm ơn Quý Vị đã thương cứu trợ cho Giáo phận tôi. Việc
cấp phát dồi dào trong năm vừa qua đã lau khô biết ao giòng nước mắt của
những người đau khổ. Nó đã giúp cho có người dạy dỗ hàng ngàn tín hữu
được rửa tội để trở thành con Chúa. Nó đã giúp nuôi dưỡng cho hàng trăm
tiểu chủng sinh và giữ lấy con số 15 Đại chủng sinh thần học, 52 linh
mục, 13 thừa sai, 340 thầy giảng hoặc đệ tử giúp việc các thừa sai và
linh mục. Thêm vào đó là những chi phí xây cất nhà thờ, nhà nguyện, giúp
đỡ những giáo dân lâm nạn và 9 tu viện Mến Thánh Giá…”.
Người còn cho biết có nhiều chương trình
rất đẹp, rất khẩn thiết như chương trình mở cô nhi viện, nuôi trẻ con
lương dân bị bỏ rơi, những người tàn tật goá bụa… Nhưng vì hoàn cảnh lúc
này không cho phép, vấn đề kinh tế không bảo đảm, đành phải dẹp bỏ tất
cả. Có lúc tí xíu nữa, nếu không có Toà Thánh giúp kịp, thì cả một chủng
viện phải đóng cửa và phải giải tán chủng sinh.
Ngài nói có nhiều làng hợp nhau xin tòng
giáo. Có khi đến 10.000 người cũng xin gia nhập một lượt. Người tiếc vì
không đủ phương tiện, chứ nếu có đủ thì việc truyền giáo sẽ còn dễ dàng
gấp 20 lần năm trước.
Qua thời gian khổ cực nói trên, Đức Cha
Croc Hoà đã xây nhà Chánh toà Xã Đoài và một chủng viện đồng thời cũng
mở công cuộc truyền giáo ở Châu Lào.
Lúc cuộc chiến nổ lớn ở Bắc Kỳ năm 1883
vào lúc Đức Cha Croc Hoà đã kiệt quệ và trở bệnh nặng. Người buộc lòng
phải đi dưỡng bệnh một thời gian ở nhà hưu dưỡng Hồng Kông và không ngờ
đã từ trần tại đó ngày 11.10.1885. Thi hài của Ngài được đem về an táng
tại nhà thờ Chánh toà Giáo phận Vinh đối diện hai bên tá hữu Đức Cha
Gauthier Hậu là mộ Đức Cha Masson Nghiêm và mộ của Ngài.
Khẩu hiệu của đời Ngài là “Trong mồ
hôi và máu” có nghĩa là kiên nhẫn chịu đựng đau khổ.
--------------------------------------------------------
Trang
nhà
|
Về trang đầu